Урбано дивјаштво

Со лиценците, урбаниот хаос во законски рамки

Фирмите помлади од две години тешко ќе може да си обезбедат атрактивна работа

Билјана Ангеловска


Државата реши да воведе ред во градежништвото и драстично ќе го намали бројот на фирмите што градат. Всушност, учесниците во процесот на градење сами ќе се елиминираат од градежниот пазар, на кој ќе опстојат само најподготвените, најопремените, најискусните. Веројатно и најдобрите. Последниот случај со уривањето потпорен ѕид на објект во изградба во Скопје, во подножјето на Водно, одново го актуализира прашањето околу компетентноста и стручноста на фирмите што градат, како и на сериозноста со која му се пристапува на секој нов објект. Градењето е многу сложен процес, но пред се' е премногу сериозен бизнис за да може со него да се занимава секој што ќе посака или, пак, има малку повеќе пари. Навистина, и на најголемите и реномирани фирми може да им се случат незгоди на градилиштата. Сепак, некои грешки никако не смеат да се дозволат.

Иако никогаш не може однапред да се предвиди што се' може да се случи во текот на градење, за одредени специфични градби мора да постојат и специфични барања кои инвеститорот мора да ги исполни.

Градежните работници коментираат дека тоа што се случи во скопска Кисела Вода претставува директен пропуст на изведувачот, иако вина има и надзорот, па донекаде и проектантот.

Дали ваквиот пропуст воопшто може да се оправда само со тоа „секому може да му се случат непредвидени работи“, односно дали воопшто смее да се оправдува тоа што се случи, е прашање на кое однапред се знае одговорот. Среќа во несреќата е што немаше жртви, бидејќи незгодата се случила ноќе, кога на градилиштето немало активности. Меѓутоа, случајот сам по себе најдобро укажува на хаосот во градежништвото.

Дали со воведувањето лиценци ќе се среди состојбата? Градежниците се едногласни дека ќе постои селекција, што би требало да доведе до некаков ред. Очекуваат воведувањето лиценци и овластувања драстично да го намали бројот на фирми и фирмички кои во последниве неколку години го преплавија македонскиот градежен пазар. Значи, урбаниот хаос ќе биде ставен во законска рамка. Тоа, несомнено, е добрата страна на медалот.

Меѓутоа, новините со себе носат и недоречености. Нејасно е што ќе се случи со фирмите помлади од две години, бидејќи тие нема да можат да добијат лиценца за работа, со оглед на тоа што за лиценците А и Б е потребно да имаат финансиски бонитет за последни две години, додека за лиценца Ц референтна листа на изведени градби. За да има таква листа, секоја фирма мора да им изведени објекти, а за да изведе некој објект, пак, мора да поседува лиценца за изведувач.

Од друга страна, ќе извисат и младите инженери кои се со искуство помало од две години, бидејќи немаат можност да добијат овластување, што значи дека тие ќе треба претходно да се стекнат со практично искуство кај газдите на фирмите што ќе имаат лиценци. Тоа би можело да донесе и позитивни ефекти, бидејќи со овластување ќе се стекне само оној што ќе има и практична работа, но токму газдите се прашуваат како државата ќе ги „обесштети“ нивните фирми кои на некој начин две години ќе ги обучуваат кадрите од кои практично не можат да добијат никаков повратен ефект.

Една од поголемите грешки на кои укажуваат градежниците е што законодавецот, се чини, целосно го девалвираше средностручниот кадар, бидејќи предвидел овластување да може да добие само оној што има високо образование. За техничкиот кадар, кој е столб на секоја градежна фирма, нема место во законските одредби. На ваков начин државата се откажува од еден огромен потенцијал, кој всушност е најпродуктивен. Ова значи дека законот не кореспондира најдобро со стварноста, бидејќи фирмата не ја чинат само инженери.

Дека законските одредби не се најсреќно артикулирани во реалноста, говори и цената што треба да ја платат фирмите за да добијат лиценца од одредена категорија. Фактот дека најскапата лиценца чини 2.000 евра, и тоа за градење најкомплексни и капитални градби, како што се на пример нуклеарни централи, брани, аеродроми, само покажува дека и законот и подзаконските акти неминовно ќе претрпат сериозни измени.

Сепак, и покрај сите мани, градежните работници се задоволни бидејќи нешто е направено. Се надеваат дека конечно ќе завладее ред во градежната сфера, а со тоа ќе се врати и довербата кај граѓаните, кои во последниве години, поради разните афери што се случија, речиси целосно престанаа да веруваат во домашните градежни фирми.

http://utrinski.com.mk/?ItemID=93060B1293B6EB4D982C9FF40E07816A