Инфраструктура (општо)

Што ќе се гради со 500 млн. евра од буџетот

Предвидените 10 милиони евра за изградба на пругата кон Бугарија се многу малку, особено ако се има предвид дека изградбата само на еден покомплексен железнички мост чини толку

Сумата за патишта и пруги е огромна, но не се знае точно на што треба да се потроши

Билјана Ангеловска

Владата се охрабри да брцне подлабоко во сопствениот џеб за да издвои повеќе пари за реализација на стратегиски проекти од областа на сообраќајната инфраструктура. Според стокмениот предлог на буџетот за наредната година за продолжување на започнатите капитални проекти, како и за почнување нови проекти од патната и железничката мрежа, државата ќе одвои 30 милијарди денари, односно 500 милиони евра.

Сумата е доволно голема и респектабилна за да предизвика надеж дека ќе има работа за домашната градежна оператива. Но, колку од тие средства ќе се реализираат и што, всушност, може да се направи за тие пари, е прашање за кое допрва ќе елаборираат македонските градежници.

Предлог-буџетот за 2009 година обезбедува дополнителни 20 милиони евра што ќе бидат наменети за изградба на патни правци од Коридорот 8, за довршување на магистралниот пат Радовиш - Струмица, за изградба на трета лента на патот Градско - Прилеп, за Ски-центарот „Кожуф“, за изградба на обиколница на Охрид, Сончевград, патните правци Коломот - Брезница, Тетово - Јажинце и други. Исто така, буџетот обезбедува и дополнителни 10 милиони евра за изградба на железничката пруга - Коридор 8, кон Бугарија, а други 10 милиони евра ќе бидат наменети за експропријациски активности на коридорите 8 и 10, на патот Миладиновци - Штип и на некои други магистрални и регионални патишта. За изработка на проекти и физибилити-студии се предвидени 7,5 милиони евра.

Колку пари ќе бидат одвоени за секој од овие проекти поединечно, засега не е јасно. Најскап проект, најверојатно, ќе биде железничката пруга од Коридорот 8, кон Бугарија, особено ако се гради и кракот кон Ќафасан, како што се најавува. Сите останати проекти се релативно поевтини, бидејќи се работи за магистрални, па дури и регионални патни правци. Сумирано се' заедно тешко дека ќе надмине половина од ветените 500 милиони евра. Затоа засега не е јасно на кои други капитални инфраструктурни проекти ќе се потрошат останатите средства кои се огромни за македонски услови.

„Во маса гледано, 500 милиони евра е повеќе од солидна сума што, објективно, македонското градежништво не може да ја апсолвира комплетно, бидејќи нема доволно кондиција за такво нешто. На пример, за првите девет месеци од годинава најголемите градежни компании во државава имаа реализација од околу 60 милиони евра. Но, најверојатно, на новите тендери ќе се јават и странски фирми, па ќе има и конкуренција“, вели генералниот директор на АД „Гранит“, Страшо Милковски.

Македонските градежни работници се едногласни дека предвидените средства даваат надеж дека ќе има работа на домашниот градежен пазар. Особено што ќе има пари за да продолжи изградбата на пругата кон Бугарија, проект започнат пред петнаесетина години, но никако да дојде до крајот.

„По еден долгогодишен пост и тотален застој, ова е охрабрувачки сигнал. Тоа значи дека сега има шанси нешто да се работи и дава надеж дека железничката пруга конечно ќе се изгради. ’Пелагонија‘ работеше на потегот од Ранковце до границата со Бугарија, каде што е направен граничниот тунел, изградени се девет моста и половина траса. Сепак, предвидените 10 милиони евра се многу малку, особено ако се има предвид дека изградбата само на еден покомплексен железнички мост чини толку“, истакнува Цанко Панов, технички директор во ГД „Пелагонија“.

Тој потенцира дека се малку и 20-те милиони евра наменети за изградба на патни правци од Коридорот 8 и за други магистрални и регионални патишта. Дотолку повеќе што токму од патниот правец Радовиш - Струмица се останати незавршени 15 километри кои, според Панов, сигурно ќе чинат најмалку 15 милиони евра.

Градежниците не сакаат детално да ги коментираат сумите предвидени во поодделните ставки, бидејќи, како што велат, се' уште го немаат видено Буџетот. Сепак, сметаат дека парите се малку, особено ако се знае дека изградбата на еден километар магистрален пат, во зависност од тоа дали и какви објекти има, тунели, мостови и слично, чини околу 1,5 милион евра, додека еден километар автопат, особено ако се гради на потежок терен, чини над три милиони евра. Изградбата, пак, на еден километар железнички мост, во зависност од неговата должина и висина, може да достигне и 8, па и 10 милиони евра.

„Предвидените 20 милиони евра наменети за изградба на патни правци се многу малку. Што се однесува до пругата кон Бугарија, сите четири големи градежни компании веќе имаат договори и почната работа на делницата од Бељаковце до Крива Паланка, додека за делот од Крива Паланка до граница со Бугарија, значи за уште 13 километри, треба да се распише нов тендер. Оттаму, предвидените 10 милиони евра се смешно малку пари. Само толку пари се потребни за да може ’Бетон‘ да го доврши својот дел од работата, а каде се останатите фирми, каде е новата делница што допрва треба да почне со изградба“, вели извршниот директор на АД„Бетон“, Трајко Трпевски.

Градежниците сметаат дека дополнителни средства неопходни за изведба на конкретни проекти најверојатно ќе бидат обезбедувани со ребаланс на Буџетот. Од друга страна, факт е дека барем во првата половина од наредната година нема да може интензивно да се работи на пругата, бидејќи, пред се', ќе треба да се завршат одредени подготвителни работи и да се изврши санација на она што е направено досега. Оттаму, градежниците се на став дека во текот на годината ќе се префрлаат средства од еден проект на друг и притоа ќе се одредуваат приоритетни проекти во кои тие ќе се насочуваат.

ЈАНАКИЕСКИ СЕ СРЕТНА СО ГРАДЕЖНИЦИТЕ

Гредежништвото го ѕида БДП-то

Градежништвото во првите два квартали од годинава имаше најголем пораст во производството и со тоа стана лидер во креирањето на бруто-домашниот производ. Владата има намера ваквиот тренд да продолжи и во наредната година бидејќи се планирани големи инвестиции во инфраструктурата, особено за патиштата и железницата. Министерот за транспорт Миле Јанакиески на вчерашната средба со градежни компании од земјава најави инвестиција од 120 милиони евра за рехабилитација на повеќе регионални и локални патни правци.
- При крај е постапката за изградба до ниво на автопат и давање на патни делници под концесија. Информацијата ќе се разгледува на денешната седница на Влада. Интересно е што се водат преговори со компании за реализација на делници од железничкиот Коридор 8 кон Албанија. Значи, дека во 2009 година не очекува богата градежна активност во инфраструктурата - рече Јанакиески.

Запрашан дали верува дека ќе се реализираат планираните инвестиции во 2009 година, со оглед на тоа што во Хрватска и Црна Гора веќе се стопирани и странските инвеститори поради глобалната криза ги запираат градбите во фаза на карабина, Јанакиески рече дека Владата ќе направи се за градежништвото да оди напред.
- Факт е дека одредено влијание кризата во светот ќе има врз градежништвото. Тоа бурно го следиме, но ќе продолжиме и во иднина преку продажба на градежно земјиште од кое во последните три години остваривме приход од 40 милиони евра - истакна Јанакиески.
Тој пред градежниците ги презентираше новините во Законот за градба кој е во сила веќе две години, но беше нефункционален поради немањето на подзаконските акти - правилници за добивање на овластување и за лиценцирање на градежните компании.