Економски вести

Советот на Општина Струмица денеска го донесе Деталниот урбанистики план на парцелата на која ќе се гради првата агроберза во Македонија, односно Дистрибутивен центар за откуп и пласман на градинарски производи.

Со тоа се создадени услови за отпочнување на правните процедури за трансформација на земјиштето во државна сопственост со лицитација за долгорочен закуп или за оттуѓување.
Општина Струмица, која досега ги има изградено канализациската и патната инфраструктура, ќе добие 80% од средствата што ќе бидат остварени од продажбата на парцелата.

Дистрибутивниот центар терба да го изгради хрватската компанија „Агрокор“, а инвестицијата се очекува да изнесува околу 20 милиони евра. Агроберзата ќе се гради на локација од 50 хектари, а само градежните објекти ќе зафаќаат околу 11.000 метри квадратни затворен простор. Ќе располага со најсовремени мерни уреди, разладни комори, калибратори, хали за пакување и транспортни системи за непречен откуп и извоз на 30 до 50.000 тони ран и индустриски зеленчук годишно. Пласманот на струмичките домати, краставици, пиперки и на други градинарски производи преку дистрибутивната мрежа на „Агрокор“ ќе се пласираат не само на хрватскиот пазар, туку и во земјите од Европската Унија.

Земјиштето од 150.00 квадратни метри во Струмица, на кое хрватскиот концерн Агрокор требаше да гради откупен центар за земјоделски производи вреден над 20 милиони евра, државата ќе го дели на повеќе парцели и ќе го продава на јавна лицитација, дознава Капитал. Дали ова значи дека откако во земјава не влезе ниту евро од најавените 200 милиони евра на хрватскиот тајкун Ивица Тодориќ државата се откажува од инвестицијата на Агрокор и бара нови инвеститори? Или пак ова е индикатор дека Агрокор се откажал од сите најавени проекти во Македонија?

Од Владата не излегуваат со јасен став по ова прашање. “Владата нема добиено никакво официјално ниту неофицијално известување од Агрокор дека изградбата на откупниот центар се пролонгира поради кризата. Би ве упатил за сите детали околу инвестицијата на Агрокор во Македонија да се обратите кај нив”, изјави владиниот портпарол Мартин Мартиноски.
Но, локалната власт во Струмица веќе работи на пренамена на земјиштето, лоцирано во близина на новата автобуска станица. Локацијата на која Агрокор требаше да гради првично беше во државна сопственост, но потоа и беше дадена на Општина Струмица на долгорочно користење. По најавата на Агрокор дека сака да инвестира во Струмица, Општината го врати земјиштето во сопственост на државата. Целта беше Владата, која во изградбата на откупниот центар требаше да биде партнер со околу 30% од вложените средства, да учествува во инвестицијата токму со обезбедување на земјиштето.
Од Секторот за локален економски развој во Општина Струмица информираат дека ова значи оти Агрокор дефинитивно нема да ја финансира изградбата на земјоделскиот откупно-дистрибутивен центар во нивниот град.

“Пред неполн месец Советот на Општината ја усвои одлуката за изготвување нов детален урбанистички план (ДУП), со кој ќе се преуредува земјиштето од 150.000 квадратни метри каде што Агрокор требаше да гради. Со новиот ДУП целото земјиште ќе се подели на повеќе парцели, кои Министерството за транспорт и врски потоа ќе ги продава на јавна лицитација”, објасни Зоран Ѓорѓиев, раководител на Секторот. Тој додава дека Општината сепак продолжува со инфраструктурните работи, со цел да создадат услови за други заинтересирани инвеститори кои ќе се јават на јавната лицитација.
Во Министерството за транспорт потврдуваат дека е во тек изработка на детален урбанистички план за локацијата планирана за Агрокор.
“Со деталниот урбанистички план е опфатена и локацијата на која треба да биде изграден центар за откуп на зеленчук. Откако Општината ќе го донесе ДУП, Министерството ќе ја започне постапката за оттуѓување на градежното земјиште по пат на јавно наддавање”, велат во Министерството.
Оттаму објаснуваат дека откако ќе биде подготвен урбанистичкиот план, ќе се знае и на колку парцели ќе биде поделено земјиштето од 150.000 квадрати, а ќе се знае и намената на парцелите. Цената ќе се одредува според законски утврдените правила, но ќе биде во рамки на стандардните цени за продажба и закуп на државно градежно земјиште.

Хрватите го ставија проектот во фиока

Капитал дознава дека и во Агрокор проектот за инвестиција во Македонија не е топ-тема. Дознаваме дека консултантската куќа Магра, која работеше како логистичка поддршка на инвестициите на Агрокор во земјава, најверојатно сосема го тргнала проектот Македонија од своите приоритети. Денис Беванда, советник во Магра, кој беше директор на операциите за Македонија, веќе 4-5 месеци воопшто не работел на оваа задача. Беванда, со кого во изминатите две години контактиравме околу инвестициите на Агрокор во земјава, сега не знаеше да каже ништо.
“Немам поим што се случува со проектот во Македонија бидејќи веќе не работам на тоа. Обратете се во Агрокор”, ни рече Беванда.
На прашањата зошто Агрокор сe уште не почнал да гради во земјава, зошто се одложени инвестициите од 200 милиони евра, кои требаше да се реализираат до 2010 година, и дали Агрокор си оди од Македонија, од Управата на хрватската компанија добивме штури одговори. Портпаролката Ања Линиќ изјави дека “Агрокор не се откажува од проектот, но поради неговата сложеност сe уште се во тек подготовките”.
Овој одговор практично не кажува ништо ново. Роковите за почеток на изградбата на откупниот центар во Струмица, со кој требаше да започне големиот проект на Агрокор, постојано се одлагаат во изминативе две години. Инвестициите беа најавени во втората половина од 2007 година и требаше да завршат за две години. На терен нема ништо. Но, затоа хрватскиот концерн годинава сите арсенали ги насочи кон преземање компании и кон инвестиции во регионот. Прво сакаше да го преземе турски Мигрос, но откако не успеа, почна да бара мети за аквизиција во Русија. Годинава фрла големи суми за доминација во малопродажбата во регионот. Времето ќе покаже дали Агрокор навистина не се откажува од проектот во Македонија, како што тврдат од компанијата, а притоа не објаснуваат и не даваат повеќе детали за да го отстранат сомнежот, кој е оправдан.
Сомнежот дека Агрокор е несериозен во најавите за инвестициски проекти во Македонија се роди откако од компанијата пред извесно време рекоа дека поради кризата ги одложуваат планираните инвестиции во Македонија за некои подобри времиња, а приоритет ставаат на задржувањето на 31.000 вработени во околу 30 компании. Но, раководството во изминатите месеци презеде сосема спротивни деловни потези кои се далеку од кризна политика. Во јануари го презеде малопродажниот синџир Томи во Босна и Херцеговина. Потоа ја направи најголемата гринфилд инвестиција досега во Хрватска - вложи 135 милиони евра во изградба на фабрика за месо, а пред еден месец зеде кредит од 50 милиони евра од ЕБРД за ширење на малопродажбата на босанскиот пазар. Деновиве, синот на Ивица Тодориќ, Анте Тодориќ преговара со сопствениците на хрватските маркети Гетро за преземање. Овие потези покажуваат дека Агрокор води експанзионистичка политика во регионот. Нереализирани стојат само инвестициите во Македонија. Зошто?

 Што го закочи Агрокор?

Која е вистинската причина, што го закочи влезот на капиталот на хрватскиот тајкун Тодориќ на македонскиот пазар?
Од Општина Струмица информираат дека, иако на почетокот од годинава неплатените комуналии за локацијата биле проблем за добивање одобрение за градба, Владата сепак ги платила, за што потрошила 52 милиони денари (841.424 евра). Општина Струмица во февруари алармираше дека поради неплатените комуналии и поради тоа што не им е доставен главниот проект, Агрокор не може да добие одобрение за градба и да почне да работи на теренот.
“Повеќе од двојно го намаливме износот на комуналната такса за квадратен метар, која требаше да ја плати државата како партнер во инвестицијата на Агрокор. Значи свесно се откажавме од дел од приходите со цел инвестицијата да се реализира”, вели Ѓорѓиев.  
Во јуни 2007 година првиот човек на Агрокор, Тодориќ, заедно со Владата најави дека во бизнисот со храна и пијалаци во земјава ќе инвестира 200 милиони евра. Влезот на хрватскиот тајкун, премиерот Никола Груевски и вицепремиерот Зоран Ставрески во предизборниот период годинава го најавуваа како спас за македонските земјоделци, кој ќе стави крај на нивните вечни пробеми со откупот. Агрокор најавуваше изградба на неколку земјоделски откупно-дистрибутивни центри, на конзервни и фабрики за месо, како и отворање на супермаркети од брендот Конзум. Само инвестицијата во двата земјоделски центри во Струмица и во Росоман беше проценета на 40 милиони евра. Вложувањата требаше да почнат со изградбата на откупниот центар во Струмица. За време на посетата на висока делегација на Агрокор лани пролетта беше направен првиот пробен откуп на зеленчук од Струмица. На почетокот од годинава општинските власти најавија дека оваа сезона Агрокор ќе почне со откуп и дистрибуција на 30.000 до 50.000 тони зеленчук. Откупот за пет години требаше да достигне 100.000 тони годишно, што е половина од вкупното производство во Струмичко. Откупниот центар, односно агроберзата требаше да зафаќа околу 11.000 квадратни метри затворен простор опремен со најсовремени мерни уреди, разладни комори, калибратори, хали за пакување и транспортни системи за непречен откуп на раноградинарските култури.

Најголемо учество во буто-домашниот производ на Македонија во 2007 година има Скопскиот регион, со 48,5%, додека најмало учество има Североисточниот регион со 4,2%.
Според податоците на Државниот завод за статистика објавени вчера, поголем бруто-домашен производ по жител, во споредба со просекот на Македонија, имаат единствено Скопскиот регион со индекс 167.0 и Вардарскиот регион со индекс 103.6.
Најмал бруто-домашен производ по жител, во однос на националниот просек, имаат Полошкиот регион со индекс 46.4 и Североисточниот регион со индекс 49.9.  Дневната миграција на работната сила придонесува во даден регион да се создаде бруто-домашен производ кој не е резултат на резидентното население.
Од тие причини, податоците за БДП по жител може да бидат преценети во регионот каде што тој се создава (Скопскиот регион), односно потценети во регионот од каде што се одлева работната сила.
Тоа значи дека многу граѓани од останатите региони придонесуваат во создавањето на БДП за одреден регион, а заработените приходи ги префрлаат.