Универзална сала

Роза Петкова

Обновата на „Универзална сала“ најавена пред повеќе од една година се оддолжува, поради ревизија на изведбените проекти. Во Министерството за култура, кое треба да ја реализира реконструкцијата на салата, велат дека засега се готови податоците за имотно-правниот статус на локацијата, која е чиста и завршен е тендерот за испитување на земјиштето, а се чекаат проектите за подземното паркирање. - Во тек е ревизијата на изведбените проекти за реконструкција и за доградба на објектот. Склучен е договор со проектантот на подземното гаражирање. Рокот за изработка на основните проекти е 45 дена од склучувањето на договорот и 15 дена за изведбените проекти, по добивањето на позитивна ревизија на основните проекти. Тече и евалуацијата на тендерот за стручен надзор. По добивањето позитивна ревизија на изведбените проекти ќе се распише тендер за избор на градежна фирма - објаснуваат од одделението за односи со јавност во Министерството. Според Вера Бошковска, в. д. директорка на салата, најрано што може да почнат работите на терен е налето, но и тоа не е сигурно. - На лето најверојатно, но не можам точно да ви кажам кога ќе почне реконструкцијата. Се уште се подготвува техничката документација, се работи на проекти, на дозволи. За десетина дена ќе имам поконкретни информации - вели Бошковска. Во меѓувреме, Советот на Град Скопје на последната седница ја ослободи „Универзална сала“ од плаќањето комуналии за градежно земјиште. Согласно усвоената одлука, инвеститорот, односно Владата, преку Министерството ќе треба на сопствен трошок да го уреди земјиштето и да ја изгради потребната инфраструктура. Салата треба да се реконструира според идејно решение, старо пет години. Со него е предвидено таа да се догради и да се обнови во две фази и да прерасне во модерен културен и конгресен центар. Ќе се подобри внатрешниот изглед, фоајето ќе се прошири и ќе се ослободи од гардеробите, а ќе се изградат и два странични прстени, слично на постојната купола на салата. Во овие делови ќе се сместат угостителски содржини, музички студија, а дел ќе биде и за одмор. Ќе се заменат и сите дотраени материјали, ќе се вградат противпожарни скали и ќе се реконструираат таванот, катовите, галериите, санитарните јазли. Предвидена е и нова квалитетна опрема за озвучување, вентилација и инфраструктура и обнова на фонтаната пред салата. Ќе бидат додадени уште два реда седишта, а старите целосно ќе се заменат и ќе има повеќе простор за поголема удобност на посетителите. За обновата првично беа предвидени три милиони евра, но конечната финансиска пресметка ќе зависи од ревизијата на проектот. Инаку салата е изградена по скопскиот катастрофален земјотрес во 1963 година, со пари од 35 земји од светот, по што го добила своето име. Проектот е на бугарски архитекти, а била изградена како времен објект со челична конструкција.

ТРИ МИЛИОНИ ЕВРА ЗА УНИВЕРЗАЛНА

Владиниот капитален проект предвидува Универзална сала после реконструкцијата и санацијата да биде самоодржлива независна институција

Пишува: Наташа Црвенковска

n.crvenkovska@globusmagazin.com.mk

Метрополитен опера, Миланска скала, Опера хаус, Бољшој театар... Тоа се имињата на најголемите и најпознатите концертни сали во светот и тие претставуваат синоним за врвни музички изведби. Овие концертни сали и оперски куќи се заштитен знак на своите градови.

Ние ја имаме Универзална сала. Неа сме ја добиле 1963 година како подарок при обновувањето на разурнатото Скопје по катастрофалниот земјотрес.

Низ своето повеќе од четиридецениското постоење Универзална сала беше место за фестивали, мајски оперски вечери, драмски претстави, партиски конгреси „историски одлуки“, па дури служеше и како амфитеатар за студентските предавања на бруцошите од Правен факултет во далечната 1968 година, а во неа се полагаа приемни испити за Медицински факултет. Овие случувања беа најверојатно и најздодевните манифестации во овој објект па студентите броеа колку јајца можат да застанат во таблите кои беа залепени на нејзиниот плафон.

Денес таа е стара, грда градба со застарена инфраструктура, со слаба акустика, небезбедна, неатрактивна за големите ѕвезди, прегазена од времето и полека но сигурно - пропаѓа. А на градот ваков простор му е повеќе од потребен.

„Обновувањето на Универзална сала е капитална инвестиција на оваа влада“, изјави неодамна премиерот Никола Груевски. За таа намена од буџетот на државата во прва фаза ќе бидат издвоени 3 милиони евра. Направен е проект, одбран е тимот и останува само да заврши тендерот и да се одбере градежна фирма која оваа работа ќе ја заврши бргу и квалитетно. Почеток на градежните работи се предвидува за јануари идната година. Ќе се работи дел по дел така што Универзала и за време на реконструкција ќе си ја извршува својата функција. Како ќе изгледа старо новата Универзална сала?

Во тимот на кој му е доверена оваа работа се архитектите Ленка Маневска која е носител на идејниот проект, архитект Весна Кондева и архитект Ангел Ситновски. Тие се согласни во едно - оваа работа конечно мора да се направи и дека ќе вложат максимални напори Универзалната сала да добие нов лик, да биде функционална и да биде максимално безбедна и за публиката и за изведувачите. Тука пред се' се мисли на противпожарната заштита, на брзата и функционална комуникација до салата. Тоа значи дека Универзална ќе добие неколку нови влеза и нема повеќе да се туркаме сите на еден влез.

„Во првата фаза е предвидена реконструкција и комплетна реставрација на архитектонскиот дел на Универзалната сала“, вели архитект Ленка Маневска.

Предвидено е салата да има нов модерен изглед и функционалност според најсовремени стандарди. Нејзиниот ентериер конплетно ќе биде сменет, фоајето ќе биде проширено, гардеробите се селат од досегашниот просторот на фоајето и добиваат сосема нов простор со доградба на некои делови од фасадата така што и самиот надворешен лик на универзална малку ќе биде сменет. Ќе се доградат неколку потполно нови простории, ќе бидат вградени противпожарни скали, ќе се реконструира таванот, катовите, галериите, санитарните јазли и целата инфраструктура. Ќе се подобри вентилацијата и комплетната термика. Нема повеќе да ни се случува во лето посетителите да умираат од жештина а во зима да се смрзнуваат од студ.

„Универзалната сала е монтажен објект со челична конструкција и на градежниот дел не ќе може многу да се интервенира. Затоа нашата концентрација ќе биде на ентериерот и делумно на надворешна фасада а најмногу на гардеробите и просторот каде се подготвуваат изведувачите. Потоа на внатрешноста на салата и на подобрување на нејзината вкупна функционалност “ вели архитект Ангел Ситновски.

Тоа подразбира дека ќе се отворат неколку нови влеза, дека ќе биде детално проверена и санирана статиката на објектот. Онаму каде што има попуштања ќе бидат санирани. Втората фаза која веднаш ќе се реализира заедно со првата е уредување на ентериерот.

Практично се руши се', се вадат старите материјали кои се вградени пред 40 години и се заменуваат со потполно нови, модерни, многу побезбедни и пофункционални. Се вади комплетно стаклената волна, разни шпер плочи и на нивно место се вградуваат современи матерјали. Во прва фаза ќе се направи комплетна експертиза на сите конструкци и матерјали. Ќе се подобри термиката, акустиката, комуникацијата. Делови од фасадата исто така ќе бидат променети. Се прави нов приод до седиштата. Делумно се спушта плафонот и се зголемува акустиката. Се вградуваат потполно нови седишта.

Ќе се обидеме малку да го зголемиме просторот меѓу седиштата за да се олесни комуникацијата на публиката. Во рамките на овој проект предвидена е и замена на комплетниот машински парк, греење, струја, вода, со еден збор, целата инфраструктура на Универзалана сала“ вели Весна Кондева.


Архитектите Ленка Маневска, Весна Кондева и Ангел Ситновски кои учествуваа во изработка на идејното решение се согласни во едно - реконструкција на Универзална сала конечно мора да се направи и тие ќе вложат максимални напори салата да добие нов лик, да биде функционална и максимално безбедна и за публиката и за изведувачите

Она што останува старо е бројот на седишта. „Тука не можеме да смениме ништо. Самата сала има капацитет од 1.570 седишта и тој број ќе остане и по реконструкцијата. Оваа бројка е сосема доволна да ги задоволи потребите на нашата публика и на најголемиот број изведувачи кои и до сега биле задоволни од бројот на посетители. Диспозицијата на седењето не може да се менува затоа што новите прописи за противпожарна заштита налагаат одредени подобрувања во делот за публиката и тука ќе има доста нови сигурносни мерки. Трибините каде се распоредени седиштата се бетонирани и тука не можеме апсолутно ништо да интервенираме“, вели Ангел Ситновски. 

КОМОЦИЈА ВО ГАРДЕРОБЕРИТЕ Со реконструкција и санација на Универзалната сала најмногу ќе добијат изведувачите.

„Па тоа е една од најважните задачи“, вели Кондева, „целата оваа работа се прави за пеачите, глумците, музичарите за а се чувствуваат попријатно. Изведувачите добиваат потполно нови гардероби. Нема повеке туркање и гужвање во загушливи простории. Овој дел ќе биде уреден според најсовремените архитектонски решенија“.

„Во овие рамки е предвидена и изградба на еден ВИП салон каде ќе можат да се одржуваат прес конференции, да се организираат интервјуа со најпознатите личности од светот на естрадата. ВИП салонот, ќе има посебен пристап од надвор, со посебни скали и директен пристап до гардеробите за солисти. ВИП салонот ќе има сопствен шанк, посебен влез и кујна. Сето тоа ќе биде во функција на поквалитетно и побезбедно одржување на претставите и концертите“, додава Кондевска.

Според идејниот проект на оваа група архитекти, во рамките на Универзална предвидена е изградбада на една мала сала за камерни концерти и претстави, за алтернативни театри која ќе има стотина седишта.

Со реконструкцијата, администрацијата е комплетно отстранета од сегашните простории и ќе биде преселена во новиот дел којшто ќе се догради на задната страна од објектот. Просторот кој до сега го користела администрацијата, ќе биде искористен како гардероба во која ќе може да се пресоблекуваат и шминкаат поголеми група на настапувачи како што се поголеми ансамбли, хорови и оркестри. Оваа гардероба ќе биде опремена со модерни современи купатила, кабини за туширање, шминкерници....

„Ќе има и две помали гардеробери за солисти и ексклузивни гости каде ќе се подготвуваат за настапот“ вели Кондова.

Концептот врз кој се реконструира Универзална сала е така конципиран што овозможува внесување на содржини кои ќе и овозможат сама да стопанисува со просторот и да обезбеди финансиска самоодржливост, без да има потреба од финансиски сретства од локалната самоуправа. За да се оствари сето ова предвидено е да се доградат три комерцијални простории, наменети за галериски простор, а ќе бидат во служба на одржување на Универзална сала. Универзална треба да стане финансиски независна установа и да не зависи од градот.

Во третата фаза за која овој тим не е задолжен, а ниту парите не се обезбедени, е реконструкција на сцената. За реконструкција и реновирање на сцената ќе се прави потполно нов проект кој подразбира изработка на нова сцена, ново озвучување, осветлување, механизми за сцена. 

Посматрано од градежен аспект, Универзалната сала е во релативно добра состојба иако е градена пред 40 години. „Спроведена е експертиза на челичната и металната конструкција и се работи за проект за санација, откривме дека треба да се санира носечкиот систем. Утврдивме дека во носечките ѕидови нема никава пукнатина освен на сценската плоча каде има оштетување само на едно место. Материјалите од кои е правена зградата се стари повеќе од 40 години и веќе не влегуваат во прописите за современа градба . Тука пред се' мислам на термоизолацијата која е направена од стаклена волна оттаму има големи губитоци на енергија, поради што ќе биде неопходно да ја отвориме се' до челичната конструкција и одново да ја изолираме со посовремени матерјали“, вели Ленка Маневска.

Куполата ќе биде затворена со термичка и звучна изолација, од внатрешната страна ќе биде поставен огноотпорен гипс, картон а за обездимувањето ќе бидат поставени специјални решетки. Машински инжињери ќе решаваат како ќе биде поставено греењето и ладењето. Директор на Универзална сала Душко Поповски е задоволен од целиот проект бидејќи со обновување и реконструкција на Универзлна сала се предвидени некои нови содржини, кои ќе овозможат самофинасирање на оваа институција така што таа повеќе нема да биде на товар на градот Скопје.

„Мораме да обезбедиме некаква самоодржливост“, изјавил Поповски, „бидејќи минатата година во Универзална се одржани 56 манифестации од кои дел биле без никаков надомест, односно на трошок на салата“.

За време на градежните работи салата ќе биде во функција, а по потреба ќе се затвараат само одредени нејзини делови. 

Последно реновирање

Универзална сала последен пат е реновирана далечната 1978 година за одржување на конгрес на комунистичката партија на Македонија на кој требало да присуствува и Јосип Броз Тито. Тогаш се бетонирани трибините, а за да се провери издржливоста на централната ложа биле донесени 200 војници да седнат во неа. Конструкцијата на трибините и галериите е толку добро направена што сега е невозможно да се направат било какви промени во внатрешниот изглед на Универзална сала.

Проценки

Спроведувањето на овој проект ќе се одвива во три фази. Првата фаза е завршена, предаден е основниот проект заедно се целата архитектура, статика, машинска и електро инсталација, термичка и звучна изолација а во тек се припремите за реализација на втората фаза којашто според проценките би требало да започне некаде во мај идната година, за да биде завршена до крајот на летото доколку се се одвива според планот на работа и се обезбедат сретства од страна на Владата.

Чиј е паркингот

Во 2004 година кога е работен идејниот проект за реконструкција на Универзална сала паркинг просторот беше во нејзина сопственост поради што е изработен и проект за катна гаража. Во меѓувреме работите се променети и на истото тоа место е поставена маркица и предвидено е приватник да гради катна гаража. Очигледно во целата работа околу реновирање на Универзална сала има многу приватни интереси. Затоа што е нелогично на паркинг плац кој е сопственост на јавен објект да се додаде маркица на приватен субјект. Можеби е ова подготовка Универзалана сала да се обнови со државни пари па потоа да се приватизира.

Koлку чини новата Универзална?

Идејатата за реконструкција и обнова на Универзалната сала е стара неколку децении. Прв кој сериозно размислувал за нејзината санација бил скопскиот градоначалник Ристо Пенов. Според неговите калкулации за обнова на Универзалната сала во тоа време биле потребни 400 илјади евра.

По неколку години новиот Совет на град Скопје истото го испланирал за 800.000 евра. Последниот „донатор“ Владата, решила да не штеди и за почеток да потроши за оваа намена ни помалку ни повеќе туку 3 милиони евра. Овие средства ќе бидат наменети само за градежните работи и ентериерот, без обнова на сцената, светла, озвучување, сценска техника... И тоа во време на криза. Што би рекол нашиот народ „ Играм пеам лесно ми е, никој не знае како ми е“.

http://www.globusmagazin.com.mk/?ItemID=DA6020DAF0F55F4D8F328C1B7C46FEBB

Во јуни тендер за Универзална сала

Планирано е реконструкцијата да заврши до 2011 година, а дотогаш објектот непречено да работи

Сања Наумовска

Тендерот за избор на изведувач на реконструкцијата на Универзална сала ќе се распише во јуни, откако ќе биде завршена проектната документација. Од неа се изземени проектите за ентериерот, акустиката и сценските технологии, бидејќи е потребно многу време тие да се изработат. Се работи само на архитектурата и на инсталациите, кои се неопходни за добивање градежна дозвола и за распишување тендер.

Реконструкцијата, се надеваат во Универзална сала, ќе започне уште годинава, но динамиката на градежните работи ќе ја одредува изведувачот. Според директорот на Универзална сала, Душко Поповски, планирано е целиот проект да заврши до 2011 година, а дотогаш објектот непречено да работи.

Обновувањето на Универзална сала ќе чини 3 милиони евра, пари кои следните години ќе се одделуваат од државниот буџет. Засега не е планирано од нив ништо да се скусува, со оглед на тоа дека е еден од поевтините владини проекти. Засега, на сметката на Универзална сала легнале средства за изработка на проектот, за распишување на тендер, како и за експертиза на челичната и на бетонската конструкција на објектот.

„Што се однесува до проектите за ентериер, акустика и сценски технологии, тие ќе се работат дополнително, бидејќи за последните два нема домашни фирми кои имаат капацитет да ги реализираат. За да не чека реконструкцијата одлучено е тие да не бидат во пакет со архитектонскиот проект“, вели Поповски.

Според планот, Универзална сала треба да се претвори во модерен културен и конгресен центар, кој ќе има 200 седишта повеќе, поголем влезен дел и фоаје, гардероби за публиката, надворешна застаклена галерија во две нивоа околу целиот објект со угостителски простор, дел за одмор и за продажба на музички материјали и комерцијални содржини, кои ќе и' помогнат на салата да се издржува со самофинансирање. Планирано е во првото ниво на галеријата да има кафулиња и ресторани свртени кон екстериерот, а второто ниво, покрај фоаје и делови за публиката, ќе биде поврзано и со противпожарни скали и со два излеза за брзо празнење на салата во случај на потреба од евакуација. Ќе бидат проширени и гардеробите за настапувачите.