Економски вести

Порталб анализа: Поскапуваат храната и нафтата – дали ценовниот бран се ближи кон Македонија?





Цените на горивата во земјава веќе се враќаат на ниво од пред почетокот на корона кризата, храната, односно пченката и пченицата веќе се со повисоки цени на светските пазари, поскапуваат и железото и другите метали. Трендовите на светските пазари укажуваат на тоа дека посткризно-следува ценовен бран, пишува Порталб.мк.

Домашната статистика веќе регистрираше раст на цените на мало за 1,6 отсто. Во јануари живеачката станала поскапа – регистрирани се повисоки трошоци за храна, горива, струја, алкохол, пијалаци.

Првиот месец од годинава во знакот на ценовен раст – повисоки цени на земјоделските и индустриските производи, на прехранбените, на пијалоците, на услугите, регистрираа новите статистички мерења. Во јануари годинава во споредба со истиот месец лани цените на мало се зголемени за 1,6 отсто.

Граѓаните велат дека иако не на „голема врата“, сепак цените на одредени производи „тивко“ се зголемуваат.

„Да, цените се зголемени. Еве во аптеките бедоксинот чинеше 40 – на денари, а сега е околу 150 денари. Купив капки за очи, ги платив 215 денари, а преходно чинеа околу 100 до 120 денари“ – вели една скопјанка.

Мерењата во првиот месец од годинава освен што измерија инфлација од 1,6 отсто, очекувано покажаа раст на трошоците на живот – за 1,9 отсто поголем во однос на јануари 2020 година. Најмногу, за дури 8 отсто се зголемени трошоците за алкохол и тутун, а за 4,4 отсто се зголемени за сметки, домување, горива. Но, позначајно зголемување е регистрано и кај храната за 2,3 отсто – ставка која најмногу го „тенчи“ семејниот буџет. За дури 13 проценти се зголемени трошоците за масла и масти, за 3,5 проценти за овошје, а 3,3 проценти за зеленчук додека за електрична енергија, гас и горива трошоците се со пораст од 5,3 отсто.

Анализите на светските пазари упатуваат на тоа дека оваа 2021, која треба да биде година на економско заздравување, е под „закана“ од ценовен бран. Така, нафтата на светските пазари веќе е со нагорен ценовен тренд, а очекувањата се дека ќе расте и цената на стратешките земјоделски производи – пченката и пченицата.

„Последните оценки за цените на примарните прехранбени производи упатуваат на нагорна ревизија за 2020 и 2021 година. Поголемиот раст на цената на пченицата во двете години во најголема мера се должи на очекувањата за пониско производство на пченица на глобално ниво, како и на најавите за воведување на данок на извоз од страна на Русија (во периодот 15.2 ‒ 30.6.2021 година) – се наведува во еден од најновите извештаи на Народната банка и се додава:

„Кај цената на пченката е проектиран поголем раст во 2021 година од предвидениот во октомври. Ваквите ревизии кај пченката се резултат на загриженоста околу понудата од Јужна Америка, заради подолготрајната суша, како и очекувањата за поголема побарувачка, во најголем дел од Кина. Воедно, проекциите за пониски залихи и слабиот долар се дополнителни фактори за раст на цените на житарките“

Прогнозите навестуваа тренд на ценовен раст кој веќе се прелева и кај нас и се рефлектира во секојдневната живеачка. Според податоците од ССМ – растат трошоците за живот. Во декември биле потребни 548 евра за да се подмират основните месечни трошоци што е за скоро 1.000 денари повеќе во споредба со истиот месец 2019 година.

Сумирано, дури 74 проценти од трошоците се само за храна и за сметки, по околу 7 отсто се за хигиена и превоз додека 2 отсто се за одржување на здравјето. Просечната нето плата во земјава изнесува 448 евра со тенденција на пораст во изминатата година.

https://meta.mk/portalb-analiza-poskapuvaat-hranata-i-naftata-dali-czenovniot-bran-se-blizhi-kon-makedonija/

Да не се лажиме дечки, и нашите малцинства ни се криви до некаде, ама па држава со 2 милиона народ, и да ти се соседи Албанија, Косово, Србија и Бугарија, да немаш излез на море и да немаш никаков природен ресурс не е исто како да си Луксембург, Катар или Сингапур. Дека можеме многу повеќе, факт е, ама па можеше да сме како Ерменија, Грузија или Молдавија. Колку толку, арни сме.

Мртва трка со Босна

Економските аналитичари очекуваат пораст на инфлацијата

Економските аналитичари очекуваат зголемување на инфлацијата и незначителни промени на бруто домашниот производ оваа и следната година, покажува новата анкета на Народната банка спроведена во декември.

„Економските аналитичари ги објаснуваат ваквите движења кај инфлацијата и БДП главно со ефектите од глобалната криза предизвикана од пандемијата на ковид-19 и од мерките за справување со неа. Во однос на инфлацијата, малку се повисоки очекувањата за 2021 и 2022 година, при што испитаниците очекуваат дека стапката на инфлација ќе изнесува 1,5 отсто во 2021 (1,3 отсто во претходната анкета) и 1,8 отсто во 2022 година (1,6 отсто во претходната анкета)“, соопшти Народната банка.

Испитаниците сметаат дека за повисока стапка на инфлација главно би придонесле следниве фактори: досегашните остварувања на стапката на инфлација, неизвесноста предизвикана од пандемијата на ковид-19 и преземените досегашни, но и можни нови рестриктивни мерки за справување со неа коишто би можеле да предизвикаат повторни ограничувања во синџирите на производство и снабдување, а со тоа и повисоки цени на храната, енергијата и на увезените добра.

„Според анкетните испитаници, постепеното надминување на кризата и закрепнувањето на потрошувачката, поддржано и од економските мерки, би придонесле за повисока инфлација во наредниот период. Од друга страна, евентуалното продолжување на кризата и побавното закрепнување на глобалната економија, а со тоа и помалата побарувачка за примарни производи, би довеле до пониски увозни цени и би можеле да предизвикаат остварување пониска стапка на инфлација“, велат од Народната банка.

Во поглед на економската активност, во оваа анкета не се забележуваат некои поголеми промени во очекувањата на аналитичарите во споредба со претходната анкета.

„За следните две години се очекува постепено стабилизирање, при малку повисока стапка на раст од 3 отсто за 2021 година и раст од 3,3 отсто за 2022 година. Испитаниците ги посочуваат следниве фактори коишто влијаат врз нивните очекувања: неизвесноста и негативните ефекти од ковид-19, неизвесноста околу побарувачката за нашите извозни производи и влијанието врз домашната економија, намалувањето на домашната побарувачка пред сѐ како резултат на поголема воздржаност на домаќинствата од потрошувачка во услови на намален доход и приватни трансфери од странство, воздржаноста на странските и домашните инвеститори, пониската кредитна активност, како и висината на јавниот долг којшто би се одразил негативно врз капиталните инвестиции“, укажуваат од Народната банка.

Од друга страна, аналитичарите истакнуваат дека одобрувањето на вакцината, како и побрзото справување со ковид-19 во глобални рамки, преземените монетарни и фискални мерки, прогресот во евроатлантските интеграции, како и враќањето на оптимизмот кај субјектите во економијата (како кај потрошувачите, така и кај деловните субјекти) и зголеменото остварување на капиталните проекти може да имаат позитивно влијание врз растот во наредниот период и да придонесат за посткризно забрзување на растот на економијата.





https://meta.mk/ekonomskite-analitichari-ochekuvaat-porast-na-inflaczijata/

КАКО Е ДА СЕ ЖИВЕЕ СО 126 ДЕНАРИ НА ДЕН - короната ќе втурне уште 100 илјади луѓе во апсолутна сиромаштија



Ковид кризата ќе ја зголеми сиромаштијата во земјава. Денес, FINANCE THINK - Институтот за економско истражување и политики - Скопје, на брифинг за новинарите насловен „Колку Ковид-19 влијае врз сиромаштијата во Северна Македонија?“ ги претстави резултатите од истоименото истражување.

„Кризата предизвикана од Ковид-19 силно ги погоди нискодоходовните групи граѓани кои најчесто работат на нископлатени работни места или се дел од неформалната економија, примаат социјални трансфери или дознаки од странство. Нашата анализа покажа дека заради пандемијата, стапката на релативна сиромаштија во земјава ќе се зголеми за 1,2 процентни поени, што значи дека нови 25 илјади лица се втурнати во сиромаштија за време на Ковид кризата. Резултатите за апсолутната сиромаштија се позагрижувачки и укажуваат дека заради кризата, нови 100 илјади лица ќе живеат со помалку од 5.5 долари (според паритет на куповна сила) односно 126 денари на ден“, се вели во соопштението.

Една од Владините мерки насочени кон зачувување на животниот стандард на најранливото население беше олеснување на критериумите за стекнување гарантирана минимална помош, што според истражувањето има потенцијал да извлече 24 илјади лица од екстремна сиромаштија што се дефинира како живот со помалку од 1.9 долари (44 денари) на ден. До јули годинава, потенцијалот е искористен само 65 отсто, што значи дека уште 9 илјади лица имаат можност да влезат во системот на ГМА и да излезат од екстремна сиромаштија, сметаат од Институтот.

„За таа цел, потребен е понатамошен напор од Владата за соодветно информирање на населението за новите критериуми за стекнување право на оваа помош. Дополнително, им предлагаме на носителите на политики, олеснетите услови за стекнување гарантирана минимална помош да продолжат да важат и во 2021 година, и да се воведе времен додаток на гарантираната минимална помош и времено дополнително олеснување на доходниот услов, со цел да се опфатат, покрај најсиромашните, и дел од ранливите слоеви од населението“, се вели во извештајот.

https://faktor.mk/kako-e-da-se-zivee-so-126-denari-na-den---koronata-kje-vturne-ushte-100-iljadi-lugje-vo-apsolutna-siromashtija

Ја знам таа публикација, ама ме интересираа општините... знам некаде имаше по некоја бројка за рандом општини, ама никакво наменско и редовно соопштение.

Има податоци за просечни плати и невработеност по општини?

Тенка линија меѓу песимистичките економски прогнози и реалноста

Веќе само оптимистите прогнозираат рецесија, сите останати очекуваат многу поголема економска криза годинава, од размери на Големата депресија од триесеттите години на минатиот век.

Оваа економска криза што настана како последица на рестриктивните мерки што ги воведоа државите за спречување на ширењето на корона вирусот, редефинираше што е оптимизам, а што песимизам, па така рецесијата која е веќе факт, е одлика на економистите со поумерени предвидувања. Песимистите, уште од сега сметаат дека дури и 2021 година ќе биде загубена.

Прогнозите за македонската економија се движат од намалување на бруто домашниот производ (БДП) од -0,4%, што е најоптимистичкото сценарио на Светска банка, потоа пад на економската активност од -2%, според попесимистичкото сценарио на оваа меѓународна финансиска институција, па до -4%, што засега е најнегативната прогноза од Меѓународниот монетарен фонд (ММФ).

Меѓутоа, и ММФ има попесимистички сценарија од овие, според кои, Големото затворање, како што го нарече овој период додека се во сила мерките за ограничување на движењето, може да ѝ стане конкуренција на Големата депресија, феномен кој служеше како пример за економска криза од огромни размери, кога се забележани стапки на пад на БДП и до -15%.

Во просторот меѓу прогнозите и реалноста остануваат неколку непознати, меѓу кои, рокот на траење на рестриктивните мерки, кои буквално ги замрзнаа општествата и можноста за пронаоѓање вакцина или ефикасна терапија подоцна годинава.

Како што посочи извршната директорка на ММФ, Кристалина Георгиева, „за првпат во историјата на Фондот, макроекономските прогнози целосно зависат од проценките на епидемиолозите, а не на економистите“.

Во отсуство на официјални статистички податоци за обемот на економската активност во последните два месеца, некои индикатори, како на пример, фактите дека 70 проценти од граѓаните прифатиле одложување на ратите за кредитите, или, пак, намалување на движењата на луѓето до работните места за дури 82 проценти, упатуваат на сериозни последици врз економијата.

Освен тоа, податоците од Центрите за вработување покажуваат зголемување на бројот на граѓани кои активно барале работа во март, што упатува на заклучок дека пораснал бројот на отпуштени работници.

Најновата анкета на Стопанската комора спроведена меѓу компаниите со вкупен обрт од 1,5 милијарди евра покажа дека речиси половина од нив пријавиле прекин на доставата на суровини од ЕУ, од земјите надвор од ЕУ, па и внатре во државава. Секоја четврта компанија очекува целосен прекин на производството во април, а 23 проценти од нив преполовување. Слични се трендовите и кај извозот и остварениот промет.

Имајќи предвид дека ММФ ја ревидираше својата прогноза за движењето на македонската економија за 7,4 процентни поени надолу, односно од првичната проценка за раст од 3,4% до последната, според која, ќе има пад од -4%, произлегува дека во апсолутен износ, домашниот бруто домашен производ ќе загуби околу 890 милиони евра од својата вредност годинава, како последица на кризата од корона вирусот.

Доколку се оствари, ова би бил најостар пад на домашната економија во последните 20 години. Податоците за движењето на БДП по години покажува дека во екот на големата светска криза во 2009 година, ние поминавме солидно со мал пад од само -0,4%, потоа во текот на 2012 година, кога Европа се соочи со должничката криза, нашата економија падна за -0,5%, а најголем пад од -3,1% е евидентиран во 2001 година, како последица на воениот конфликт.

Од домашните институции, засега само Институтот за економски истражувања и политики Finance Think објави своја проценка дека економијата годинава ќе падне за -3,8%, споредено со лани.

Според проценката на овој Институт, најголем интензитет на економската контракција се очекува во вториот квартал, за кога се проектира намалување на БДП од -12,7%, а следните квартали да забележат економска консолидација.

„Фирмите во секторите угостителство, хотелиерство и трговија на мало, кои беа затворени, позначајно ќе ја вратат својата активност кон средината или кон крајот на мај. Фирмите, пак, што се дел од меѓународните синџири на снабдување, постепено ќе ја воспостават меѓународната трговија во првата половина на јуни“, проценуваат од Finance Think.

Народна банка, која сè уште ги калкулира идните негативни ефекти и најави дека ќе излезе со своја прогноза до крајот на овој месец, исто така потврди дека рецесијата е неизбежна.

„Извесно е дека на краток рок, економските остварувања ќе бидат пониски од досега очекуваните“, вели гувернерката Анита Ангеловска-Бежоска.

Министерството за финансии, исто така, сè уште нема официјална проценка за движењето на домашната економија, иако во неколку наврати лицитираше со различни бројки. Министерката Нина Ангеловска, пред неколку дена изјави дека веројатно и нивните прогнози ќе бидат на иста линија со оние на меѓународните финансиски институции, без да прецизира поконкретно. А за вториот квартал, кога се претпоставува дека ударот од пандемијата ќе биде најсилен врз економијата, Ангеловска рече дека падот на БДП ќе достигне околу -15%.

„Добро е што оваа економска криза не е од економска причина, што значи дека штом пандемијата ќе почне да се смирува, очекуваме економијата многу бргу да закрепнува“, истакна министерката за финансии, Нина Ангеловска.

Па така, ММФ за следната година прогнозира раст на македонската економија од дури 7%, што е, исто така, своевиден екстрем во услови кога просекот кај нас се движи меѓу 3% и 4%.

Даночните приходи секнуваат, задолжувањата надоместуваат



За финансиската кондиција на државата веќе информираше Управата за јавни приходи (УЈП), која обелодени дека приливите од даноци и придонеси се драстично намалени. Во март, кога стапија во сила рестриктивните мерки, со кои и се затворија голем дел објекти, во државната каса се слеале 12,3% помалку пари, додека, пак, во првите две недели од април, евидентиран е уште поголем кусок од дури 38,2%.

Меѓутоа, државната каса, во меѓувреме, се надополнува со пари од задолжувања. Иако финансирањето во време на светска пандемија и зголемена побарувачка за пари е огромен предизвик, особено за мала земја како Македонија со шпекулативен кредитен рејтинг ББ+ според Fitch, сепак, засега државата успева да ги надомести загубените јавни приходи на пазарот на капиталот.

Прво, ММФ ни одобри заем од 176,5 милиони евра, што е двојно повеќе од првично бараниот износ, односно тоа е максималната квота што може да ја добие земјава. Потоа и Светска банка најави дека разгледува програми за финансирање на земјата во вредност од околу 140 милиони евра.

И Европската комисија потврди дека одобрува 160 милиони евра за макро – финансиска стабилност на земјата, а Европската банка за обнова и развој (ЕБОР) уште 250 милиони евра како дел од Пакетот за солидарност.

Кога ќе се собере вкупната помош, доаѓаме до сума од околу 726 милиони евра, а откако овие пари од концесионалните кредитори станаа извесни, власта го измени планот за задолжување со таканаречениот инструмент bridge to bond, со кој требаше да позајми околу 400 милиони евра од странски банки за да се премости овој период, па ќе оди директно на издавање еврообврзница.

Министерката Ангеловска ја објасни промената во стратегијата со очекувањето да се стабилизираат пазарите на капитал.

„Тој процес е започнат. Тоа значи дека се подготвуваат сите институции, се прават потребните документи и се следи пазарот. Целиот процес трае од 45 до 60 дена, што ни дава право, кога ќе одлучиме дека е најдобро, согласно движењата на пазарот, дека е најсоодветно да се задолжиме на тој пазар“, изјави министерката за финансии, Ангеловска, без да прецизира колку пари ќе позајмиме.

Освен на странскиот пазар, државата пред една недела се задолжи и кај домашните банки, со издавање шестмесечни и едногодишни записи во вредност од 95,5 милиони евра. Во исто време, за отплата доспеаја државни записи во вредност од околу 24,4 милиони евра, што значи дека во државната каса останаа околу 70 милиони евра.

Операцијата за задолжување кај домашните банки се случи и откако Народна банка ја намали основната камата на 1,75% и објави дека ја намалува понудата на благајнички записи за околу 130 милиони евра, со што се ослободи дополнителна ликвидност кај банките, пари што очигледно се префрлаат од трезорот во буџетот.

Сè на сè, пресметките на ММФ покажуваат дека во буџетот ќе фалат 727 милиони евра годинава, што значи дека буџетскиот дефицит ќе се искачи на 6,5% од БДП. Според ММФ, јавните приходи ќе се намалат за 14,8% во однос на првично планираниот буџет, со што паѓаат во вода сите претходни несмасни пресметки дека во државната каса ќе недостигаат над две милијарди евра, односно и до 60% од приходите.

Колку пари, толку мерки



Обемот на фискалните мерки што ги презема државата во насока да им помогне на најпогодените компании од оваа криза директно ќе зависи од можноста за обезбедување пари. Во услови кога јавните приходи паѓаат, задолжувањето ќе биде клучно, за да може државата да ги финансира сите основни потреби и дополнително да финансира помош за бизнисите и граѓаните преку посебни антикризни мерки.

Досега владата има усвоено два пакет-мерки, што се проценуваат на околу 200 милиони евра. Главната мерка е со државни пари да се покрие износ од 14.500 денари, односно колку што изнесува минималната плата во земјава, за сите работници од фирми погодени од оваа криза. Дополнително, истата сума се обезбедува и за спортистите, уметниците и за сите самостојни вршители на дејност, како фризери, козметичари, занаетчии, земјоделци и сл.

Освен тоа, преку Развојната банка одобрени се две бескаматни кредитни линии за компаниите, во вкупна вредност од 13,7 милиони евра.

Гувернерката Ангеловска-Бежоска оценува дека нашите мерки не се разликуваат многу во споредба со останатите земји, освен според бројот на нули во сумите.

„Речиси стандарден пристап во овие неколку недели е фокусот да биде ставен на зачувувањето на работните места и спречувањето на поголем пад на платите, многу често преку различни шеми на субвенции. Досега, владата усвои два пакети на фискални мерки, а најави и нови, кои секако се неопходни, имајќи ја предвид силината на шокот. Обемот на фискалните мерки ќе зависи од можноста за обезбедување на финансирање. Оттука, многу ќе биде важно да се обезбеди дополнителна финансиска поддршка преку задолжување“, посочи Ангеловска-Бежоска.

Колкав ќе биде навистина ефектот од овие мерки, допрва ќе треба да се види, откако ќе почне да се користат по завршувањето на овој месец.

https://prizma.mk/tenka-linija-megu-pesimistichkite-ekonomski-prognozi-i-realnosta/