Верски објекти (општо)

Вљубениците во Битола, кои редовно ја организираат трибината "Битола низ вековите", поведоа иницијатива градот да прослави јубилеј - 1.000 години од името Битола. Тие се повикуваат на артефакти што се чуваат во Музејот на Битола. "Ретко кој град може да се пофали дека има толку старо име. За нас треба да биде гордост и локалната самоуправа треба што поскоро да започне со активности за да го одбележи јубилејот", вели хроничарот на Битола проф. Александар Стерјовски.

Археолозите во Битолскиот музеј ја потврдуваат информацијата. "Во старата Ески џамија, срушена во 1956 година, е пронајдена камена плоча на која со кирилско уницијално писмо е напишано името Битол. Се претпоставува дека плочата потекнува од катедралната црква на Битолското кале и дека ја поставил внукот на цар Самоил Иван Владислав", појаснува Гордана Филиповска Лазаровска, археолог во Музејот.
Оваа таканаречена Битолска плоча е трета по старост пронајдена во Македонија. Своевремено била вградена во Сунгур чауш џамијата, попозната како Стара џамија, на чие место претходно постоела црква. Војсководецот Сунгур чауш ја преобразил во џамија, за што сведочи и турскиот историчар, мајорот Теуфик во својата "Историја на Битолскиот вилает". Плочата во џамијата била поставена како скалило - басамак, врз него се газело, што придонесло текстот да биде видливо оштетен.
Археолозите и историчарите се согласуваат дека плочата настанала при обновувањето на битолската тврдина од царот Иван Владислав. "Академикот Владимир Мошин ја студирал содржината на текстот и претпоставува дека таа датира од 1016-1017 година. На неа, меѓу другото, пишува: "Со помош на молитвите на пресвета владичица Богородица и со застапување на врвните 12 апостоли се обновува градот Битола", кажува Филиповска-Лазаровска. Мермерниот блок со својот видлив текст бил поставен на видно место во тврдината, која денес не постои, зашто при заземањето на градот од Турците битолчани им дале голем отпор, па за казна тврдината, во која се наоѓала и катедралната црква, била урната до темел.
Тимот од Битолскиот музеј, кој работи на истражување на Битолското кале, веќе има изготвено проект за обновување на црквата. Во неа, како што велат, бил крунисан вториот македонски цар Гаврило Радомир, 14 дена по смртта на неговиот татко, цар Самоил. Црквата била sидана со камен, тула, дрвени затеги и со јак хидрауличен малтер. "Таа е единствена по својата структура со две кули на влезот и пет куполи. Во историјата на архитектурата, вакви цркви се јавуваат во светот по 13 век, а оваа, која била посветена на успението на Пресвета Богородица, датира од 10-11 век", вели Зоран Алтипармаков, инженер-архитект, виш кустос во Заводот и музеј Битола.
Земајќи ги предвид сите пронајдени и истражени артефакти, професорот Стерјовски уште повеќе се залага за прослава на 1.000-годишниот јубилеј од името Битола.
"Ние сметаме дека е најдобро да се најде една средина и јубилејот да се прослави во 2016 година. Но тоа не би требало да биде само прослава на градот туку треба да се одбележи на национално ниво", вели проф. Стерјовски.
"Кога Сан Петербург славеше 350 години од постоењето, цела Русија вложуваше средства за обновување на градот. Москва е стара 800 години, а Битола само името го носи 1.000 години. Да не зборуваме за фактите што зборуваат дека имало населба многу пред тоа. Ова е уште еден доказ дека не сме дрво без корен".
Вљубениците во Битола формирале и Одбор за изготвување и објавување на битолски енциклопедиски речник по повод јубилејот, но никој не се заинтересирал финансиски да го поткрепи проектот на кој, како што велат, би требало да се работи најмалку 10 години.

Соња Тантарова