Јавен автобуски превоз (општо)

Бамби бус за деца, ретробус за странци и атракција за Скопје ќе биде подарокот од ЈСП за главниот град во чест на нивниот шеесетти роденден на 17 јануари годинава. Во автобазата на ЈСП "Скопје" во населбата Ѓорче Петров се репарира стариот англиски автобус од марката "лејланд", кој е еден од двата најстари автобуси во возниот парк на претпријатието.
"Деновиве работиме на оспособување на овој автобус за да може да се стави во возна состојба и за 60 - годишнината од постоењето на претпријатието да го пуштиме по улиците на Скопје. Со овој стар 'лејланд' сакаме да ги потсетиме скопјани како некогаш се одвивал јавниот превоз во градот и тој да биде атракција за Скопје", вели Орце Георгиевски, директор на ЈСП "Скопје".
Основната идеја да се поправи овој 39 години стар автобус е тој да се употребува за превоз на децата од градинките и основните училишта, кога тие организирано ќе одат на излет или на некоја културна манифестација. На шега во ЈСП автобусот веќе го викаат "бамби бус" или "киндер бус", бидејќи тој однатре треба да биде насликан со ликови од бајките. Надворешно автобусот ќе биде украсен со мотиви од старо Скопје.
Освен за превоз на дечиња, во ЈСП размислуваат стариот англиски автобус да им се изнајмува и на туристичките агенции, кои прават тури за странци за разгледување на градот.
"Досега имавме повеќе барања од туристичките агенции да им дадеме еден стар автобус, бидејќи странците барале да се возат во ретроавтобус. Можно е да се одговори и на ваквото барање, но се уште не сме одлучиле каде и како ќе вози автобусот. Најбитно ни е до 17 јануари да го оспособиме за учество во сообраќајот и да го пуштиме по улиците", вели Георгиевски.
Од двокатните автобуси кои по војната се движеле по скопските улици не останал ниту еден во возниот парк на ЈСП, бидејќи тие во шеесеттите години биле повлечени од сообраќај и однесени во Сараево.
Постарите скопјани се уште ја паметат анегдотата за двокатните автобуси. Еден скопјанец, кој чекал на автобуската станица, кога дошол автобусот го прашал возачот до каде вози автобусот. Возачот му одговорил дека вози до Офицерски, по што скопјанецот пак прашал: "А до каде оди горниот?".
"Некаде во 1959 година двокатните автобуси се предадени во Сараево и оттогаш им се губи трагата. Тогаш била таква политиката да се заменат овие стари англиски автобуси со нешто понови. Двокатните автобуси биле типични англиски возила со воланот на десната страна и со вратите од левата и во тоа време биле нешто невидено во Скопје", вели Чакаров.
Според евиденцијата на ЈСП, при неговото формирање во 1948 година во градот се движеле само пет автобуси од марките "рено", "шкода", "клокнер", "штојвер" и "фиат". Овие автобуси биле запленети во Втората светска војна, а во 1949 година врз основа на воена репарација биле набавени уште 10 француски "реноа".
"Нормално, на почетокот градот бил многу помал и имало многу помалку патници, па на многу линии крајната станица им бил Плоштадот Македонија или Градски парк. Со текот на годините, како што се развивал градот се зголемувал и бројот на автобуси и бројот на линии. Па така, во 1989 година ЈСП ја достигна својата кулминација во развојот, кога низ улиците во Скопје се движеа 350 автобуси.
Сега имаме линии кои се долги и по 45 километри и автобуси кои минуваат по 500 километри дневно. Со започнувањето на транзицијата почнува и назадувањето на претпријатието, и тоа сега е во лоша финансиска состојба, и во Скопје сообраќаат 235 автобуси. Возниот парк е застарен со просечна старост на возилата од 17 години", објаснува Чакаров.
Раководството на ЈСП вели дека последните години голем проблем за успешно извршување на јавниот превоз во Скопје се се почестите напади од патниците врз возачите, недисциплината и грубото однесување на патниците.
"Порано не се сеќавам дека некој се осмелуваше да му каже лош збор на возачот ако тој од него побара да плати билет. Сега не само што некои патници не сакаат да платат билет, туку и кога тоа од нив ќе го побара возачот тие физички се пресметуваат со него", вели Чакаров.
Според директорот Георгиевски, со последните одлуки што ги донесоа Владата и Градот скопјани во многу скоро време ќе добијат квалитетен јавен превоз, каков што и заслужува еден главен град.
"Одлуката на Владата да даде 4,5 милиони евра за нови автобуси, и одлуката на Градот да даде 2 милиони евра, исто така, за нови автобуси и за системот за автоматска локација на возила, е прва ваква помош што претпријатието ја добило од основањето досега. Со проектот за уредување на автобуските постојки и со одлуката на Владата да го намали ДДВ од 18 на 5 отсто мислам дека наскоро ќе обезбедиме квалитетен јавен превоз", вели Георгиевски.

Елица Ангеловска

Градот Скопје ќе инвестира два милиона евра во ЈСП

За 1,5 милион евра ќе се набават нови автобуси, а за остатокот ќе се воведе системот „смарт тикетинг“ во наплатата

САЊА НАУМОВСКА

Градот Скопје од буџетот за 2008 година ќе одвои два милиона евра за набавка на нови автобуси за ЈСП „Скопје“ и за воведување на системот „смарт тикетинг“ во наплатата. Заедно со инвестицијата на Владата од 4,4 милиони евра за набавка на еколошки автобуси, ЈСП ќе се поднови со педесетина нови возила, според европски стандарди со низок под и со платформа за лицата со посебни потреби. Исто така, новите автобуси ќе ги задоволуваат европските еколошки критериуми, што значи ЈСП нема да биде најголем загадувач на воздухот во градот. Ќе се набавуваат возила со ЕКО 4 или ЕКО 5 мотор, кои чинат од 130.000 до 150.000 евра.

Во Градот најавуваат дека веднаш по усвојувањето на буџетот за наредната година, што би требало да се најде деновиве пред Советот, веднаш ќе се распише тендер за нови автобуси и за воведување на „смарт тикетингот“. Со новиот принцип на плаќање, граѓаните ќе купуваат картички со одредена вредност, за кои во автобусите ќе има посебни читачи. Овој „смарт тикетинг“ функционира слично како платежните картички, тие ќе бидат достапни во сите продавници од малопродажбата, а воедно се многу безбедни, тешко се фалсификуваат и злоупотребуваат. Еден читач на европскиот пазар чини над 2.500 евра , но во Градот сметаат дека на тендерот, со оглед на количеството што ќе го набавуваат, може да добијат и пониски цени.

На секој читач во автобусот ќе има и уред џи-пи-ес преку кој ќе се следи движењето на автобусот, со што практично ќе се воведе и системот за автоматска локација на возилата од еден центар, кој веројатно ќе биде сместен под Транспортниот центар.

„Градот Скопје идната година ќе инвестира два милиона евра во јавниот превоз, од кои 1,5 милион се наменети за нови автобуси, а остатокот за системот ’смарт тикетинг‘. Старите картички веќе нема да се користат, а автобускиот превоз ќе понуди поквалитетна и посовремена услуга“, вели Јован Христовски, раководител на Секторот за сообраќај во Градот.

Во новиот систем за наплата може да се вклучат и приватните превозници, доколку ги обезбедат условите за тоа. Според Христовски, по воведувањето на автоматското следење и оформувањето на Центарот за следење на возилата од јавниот превоз, може да профункционира и наплатата по изминат километар и за ЈСП и за приватниците.