Скопје после земјотресот

http://dnevnik.com.mk/default.asp?ItemID=3400501762FB664EAC60A84260E77A3A

Датум: 02.05.2012, 17:16

СИНОТ НА ЈАПОНСKИОТ АРХИТЕKТ ВО ПОСЕТА НА ГРАДОТ-ПРОЕKТ НА ТАТKА СИ

Скопје само потсетува на визијата на Танге

Не е на мене да го оценувам барокот, затоа што градот го создаваат луѓето. Важно е како тие се чувствуваат. Вие треба да го знаете одговорот на ова прашање, им порача на скопјани јапонскиот архитект Пол Норитака-Танге, син на светски познатиот архитект Kензо Танге (1913-2005), главен проектант на мастер-планот за центарот на постземјотересно Скопје во 1966 година. Иако запрашан за споредба меѓу планираното и оствареното за период од 50 години, тој рече дека нема да одговори, туку ќе им го упати прашањето на луѓето што живеат тука „Дали сте среќни во овој град? Вие го живеете планот на мојот татко, дали ги задоволува вашите потреби. Или треба да го отворите неговиот план од почеток и да го приспособите“.

Од Танге останале само силуети

Норитака прв пат е во посета на метрополата, но и покрај тоа, како што кажа, градот цело време имал значајно место во неговото семејство. Поради тоа и се чувствувал како да доаѓа дома. Беше искрен дека пристигнал завчера и дека имал ограничено време да разгледа с`, а со тоа да види колку е реализирано од визијата на неговиот татко. Го доживеал од различни аспекти.

- Визијата е имплементирана на фин начин. Многу силуети потсетуваат на планот на татко ми, но многу од тоа не е изградено. Можеби во иднина. Сепак, јасно е дека за 50 години потребите се променети. Можеби многу од работите треба да бидат преинтерпретирани и подобро вклопени во денешното општество -посочи синот на јапонскиот архитект.

Норитака е во посета на Скопје по покана на „Американскиот колеџ“, кој во пресрет на 50-годишнината од скопскиот разорен земјотрес и 100 години од раѓањето на Танге, ќе му врачат титула почесен доктор на науки. Тој, вчера, освен што им одржа предавање на студентите по архитектура, беше и домаќин на изложбата, која се одржа во Музејот на современата уметност, именувана како „Kензо Танге и Скопје“.

Главната визија на јапонскиот архитект Kензо Танге во неговиот мастер-план за постземјотресно Скопје беше изградба на Градски ѕид, 40-метарски кули и 25-метарски ниски згради во „Малиот ринг“, како и Градска порта, која требало да се протега од железничка станица до денешна Народна банка.

Портата и плоштадот - неизградени

Објектите од Градски ѕид се реализирани во целосната замисла, но Портата - не. Идејата била да претставува бизнис-комплекс на две нивоа, и тоа-пешачка и автомобилска зона. Освен портата, не е изграден ниту плоштадот, кој Танге го предвидел од Градскиот трговски центар кон железничката станица. Исто така и Транспортниот центар никогаш не е доизграден во неговата целосна урбанистичка замисла - без проектираните придружни објекти.

Во својот план на градот му подарил и сообраќајно решение. Едното од нив, северната обиколница е изградена пред неколку години, но втората обиколница, систем од брзи сообраќајници во градски рамки, од која е дел и Јужниот булевар - никогаш во својот целосен прстенест облик.

И покрај успешноста на Танге во светски рамки, по реализација на дел од визиите од скопскиот мастер-план, архитектонските кругови, но и јавноста, и ден-денес се поделени дали модерната архитектура на Танге одговара на тукашната клима и поднебје. Многумина сметаат дека струењето на воздухот во Скопје е значително сопрено по изградбата на високите кули од Градски ѕид, а и дека градбите од натур-бетон, како Студентскиот дом „Гоце Делчев“, Поштата, универзитетскиот комплекс и библиотека, не одговараат на скопската микроклима, која брзо ги загрева, а тешко ги лади овие објекти. Но, од друга страна, домашната стручна јавност е воодушевена од неговата работа како светски признат архитект. Тој е еден од архитектите што ја проектирале разрушената Јапонија по Втората сетска војна, како на пример Хирошима, а негови дела може да се сретнат во Болоња, Неапол, Сан Франциско, Ница и други.

Наместо на столбови, Градски ѕид затворен со дуќани

Планот за центарот на постземјотресно Скопје, Kензо Танге го изработил со својот тим, откако во 1965 година се пријавил на меѓународниот конкурс, распишан од Обединетите нации. Сепак, она што е важно да се потенцира е дека конечните проекти за неговите градби ги изработуваа домашни и странски автори, па поради тоа од многумина архитекти може да се чуе дека „Танге бил приспособен на нашето поднебје“.

Во тој контекст, еден од авторите на проектот за Градски ѕид, сега веќе покоен Александар Серафимовски, во една пригода раскажа дека кулите од Градски ѕид требало да бидат поставени на столбови, а меѓу нив воздухот слободно да струи. Но, тогашните социјалистички власти решиле просторот да биде искористен, според нив рационално, па во конечниот проект тој е затворен со мезанини и со деловен простор.


Јорданка Ивановска