Облакодери во Скопје (општо)

Стокатници високи околу 300 метри на паркиралиштето спроти хотелот „Холидеј ин“, облакодери од по 500 метри во општината Аеродром, педесеткатница на местото на Европскиот универзитет во центарот, како и 90-метарска зграда врз бараката на театарот „Центар“. За многу кратко време Скопје доби најави дека ќе се градат повеќе висококатници. Градот го очекуваат времиња во кои тој ќе расте во височина, наместо во површина, каков што беше случајот во изминатиов половина век.

Зградите спроти „Холидеј ин“ се најамбициозниот градежен проект што Скопје некогаш го видело. Тие се предвидени со детален урбанистички план на општината Центар, а се планира да имаат по најмногу 98 ката во висина од 300 метри, со подземен паркинг за над 6.000 возила. Намената на објектите е колективно домување, привремено сместување, јавни институции и комерцијални и деловни простории. Сепак, за да се оствари оваа најава Владата треба да распише тендер за заинтересирани инвеститори, а се уште не го сторила тоа.

Маркички за облакодери нацртаа и општинарите од Аеродром, во урбанистичкиот план Индустриска зона УЕ 2, кој го опфаќа потегот од бензинската пумпа на „Макоил“ на булеварот Србија до границата со општината Кисела Вода. Трите кули што ги предвиделе се повисоки дури и од тие во центарот, максималната височина им е 126 метри и можат да имаат по 500 ката. Намените им се домување, деловен и комерцијален простор. Потенцијалните инвеститори ќе имаат обврска да обезбедат вкупно 3.167 паркинг места. И оваа најава се уште стои само на хартија во општинските фиоки.

Новиот нацрт-план за Големиот ринг јужен дел - запад предвидува зграда од 25 ката висока 90 метри на местото на театарот „Центар“. Планот е се уште во фаза на усвојување, а од Министерството за култура стасаа најави дека објектот ќе се градел со приватен партнер и во него треба да се сместат научни и културни институции.

Единствениот конкретен проект за облакодер засега го има изработено бизнисменот Бојо Андревски, кој планира да гради објект со три ламели на местото на Европскиот универзитет и на старата печатница на „Нова Македонија“. Тие треба да бидат високи по 40, 45 и 50 ката. За проектот веќе се направени и испитувања на тлото и сеизмички анализи. Во зградите би се сместил универзитетот, студентски дом, хотел, деловен простор и други содржини, а канцеларијата на Андревски би била во форма на топка сместена на највисоката ламела и би имала површина од 2.500 квадратни метри. Тој најавува дека изградбата веројатно би почнала в година, но иако во деталниот урбанистички план постои потребната маркичка од 6.500 квадрати, со него се предвидува дека на сегашните објекти може да им се догради само поткровје, што значи дека ќе треба да се чека за да се смени планот.

ВОЛУНТАРИЗАМ ВО ПЛАНИРАЊЕТО

Предвидувањето згради високи по 30, 100 или 130 ката се должи на тоа што урбанистичките планови веќе не се стручни акти, смета архитектот Мирослав Грчев, поранешен градоначалник на општината Центар.

- Тоа се извршни акти на дилетантски политички волунтаризам. Никој што е стручен не може да даде став за тоа дали на Скопје му се потребни облакодери и воопшто за просторниот развој на градот без истражувања, проверки, програми и анализи. Но колку помалку луѓето познаваат одредена материја, толку им е полесно да одлучуваат за неа - додава Грчев.

Тој вели дека на тоа се должи несфатливата леснотија со која се решава судбината на најскапоцените подрачја во Скопје.

- Од стручен аспект решенијата се малоумни, а за нивните маркетиншки, политички, популистички и чаршиски вредности не би сакал да зборувам - истакнува Грчев.

ХРОНИЧЕН НЕДОСТИГ ОД ДЕЛОВЕН ПРОСТОР

Агенциите што се занимаваат со трговија со недвижности сметаат дека на градот, особено на центарот, најмногу му требаат посебни административни и деловни простории, затоа што се повеќе станови во централното подрачје се пренаменуваат во канцеларии.

- Побарувачката за вакви простори е доста голема, иако во последно време малку стагнира. Тоа е можеби последица на светската економска криза, но верувам дека оваа состојба набргу ќе помине и интересот ќе продолжи да се зголемува. Облакодерите се добар начин за да се задоволи оваа потреба, бидејќи објективно се помалку има површини за градба. Значи ни требаат слични објекти како тој што го направи австриската компанијата „Соравиа“ кај Градскиот трговски центар, чија намена е главно канцелариски простор - објаснува Јовица Филиповски, директор на агенцијата за недвижности „Бастион“.

Тој додава дека цените на деловниот простор во центарот доста варираат и зависат од квалитетот на просториите, а се движат од 1.500 до 4.000 евра за квадратен метар.

СО ВИСТИНСКИ ПРОЕКТ СЕ Е МОЖНО

Главните сомнежи околу изградбата на висококатници во Скопје потекнаа од фактот дека градот се наоѓа на трусно подрачје и во својата историја забележал неколку катастрофални земјотреси. Но експертите од Институтот за земјотресно инженерство и сеизмологија тврдат дека современите технологии овозможуваат да се градат облакодери и дека тоа веќе се прави во многу делови од светот.

- Важно е да се направи комплетен проект и да го подготви цел тим што ќе вклучи експерти од повеќе области. Од архитектонски аспект мора да се најдат решенија за вклопувањето во околината, паркингот, лифтовите и слично. Од статички аспект, пак, проектот мора да биде сеизмички издржан и верификуван. И за инсталациите се потребни посебни зафати, затоа што не е едноставно да се направат доводи за вода на тие височини. Темелите на тие објекти одат длабоко под земјата и тие најчесто имаат неколку подземни нивоа, иако нема универзален критериум за тоа колку отсто од зградата треба да биде под површината. Најважно е се да се обмисли уште на почетокот и во никој случај не смее да се дозволи изградбата да почне без да се извршат сите можни подготовки - истакнува професорката Голупка Нечевска - Цветановска, заменик-директорка на ИЗИИС.

Таа додава дека постојат посебни материјали со кои зградите би се направиле поцврсти, како високовредниот бетон, бидејќи со обичниот би морале да се направат многу големи столбови. И челикот според неа е доста издржлив материјал кој би можел да се употребува во изградбата.

- За секој од нас би било голем предизвик да учествува во изработката на еден таков проект. Неодамна бевме на конференција во Пекинг, каде што тема беа токму висококатниците. Значи сме во тренд со овие најави - смета Нечевска - Цветановска.