Скопско Кале

ПОЧНА КОНЗЕРВАЦИЈАТА НА СКОПСКАТА ТВРДИНА

До Кале преку грандиозна порта

Според првичните анализи, проектот требаше да чини 30 милиони денари - екипата засега располага со 10 милиони денари помалку

Архитектот Митко Пренџов го направил главниот проект за изгледот на портата

Во скопската тврдина ќе се влегува преку реконструирана грандиозна порта која ќе биде свртена кон Старата скопска чаршија. Тоа е всушност југозападниот влез на скопското Кале, преку кој луѓето во минатото влегувале во тврдината, во населбата заштитена со бедеми.

Реконструкцијата на т.н. главна порта на скопското Кале се одвива во рамките на проектот за конзервација и реконструкција на тврдината кој почна пред еден месец. Санацијата почна од кулата број 6, која „гледа“ наспроти реката Вардар и ЈП „Водовод“. Заштитните мерки ќе продолжат покрај бедемот, кон југ, наспроти Старата чаршија, кон Музејот на современата уметност.

Последна ќе биде кружната кула, објаснува Паско Кузман, директор на Управата за заштита на културното наследство, институција која го координира проектот за истражување и заштита на скопското Кале. За конзервацијата и реставрацијата одговорен е Конзерваторскиот центар на Скопје чиј кадар, Лилјана Китановска и Константин Димитровски, врши надзор на активностите. Изведувач на градежните активности е фирмата „Макаус“.  Тие дадоа најдобра понуда на тендерот и ветија дека работата ќе биде завршена за 11 месеци - вели Кузман.

САНАЦИЈА НА БЕДЕМОТ

Според првичните анализи, проектот требаше да чини 30 милиони денари. Екипата засега има 10 милиони денари помалку.

- Имавме многу повеќе. Но, пред ребалансот во буџетот вративме 60 милиони денари кои не ги реализиравме, бидејќи јавниот повик беше доцна распишан. Сепак, не се сомневам дека ќе недостигаат пари за Калето - вели Кузман.Екипата сега ги чисти старите фуги на бедемот. Се вадат размрданите камени блокови, се ставаат нови, па повторно се спојуваат со фуги. Според планот, ќе бидат конзервирани придружните градби, заедно со јужната порта.

Кузман вели дека имало повеќе предлози како да изгледа портата, но го избрале тој од главниот проект, чиј автор е архитектот Митко Пренџов, порано вработен во Републичкиот завод за заштита на спомениците на културата.

Иако конзервацијата на скопското Кале требаше да почне пролетва, поради главниот проект, санацијата мораше да се одложи неколку месеци. Кузман вели дека планот претрпел неколку измени бидејќи тој инсистирал конзервацијата и реставрацијата да се работат според солиден проект.

ОТКОПАН СОЛИДЕН МАТЕРИЈАЛ

Конзервацијата на скопското Кале е втор дел од проектот за откривање на локалитетот, прогласен за споменик на културата. Таму археолозите интензивно истражуваа минатата година. Тогаш имаше величествени резултати. Археолозите открија дека скопската тврдина имала најубави бедеми на Балканот во 10 век, во времето на царот Самуил. Тие открија добар дел од одбранбените ѕидови изградени од камен и тула. Фасадата личи на најубавите средновековни цркви. Според пронајдената колекција оловни пломби, една од најбогатите збирки пронајдени досега, научниците докажаа дека Скопје бил еден од најразвиените градови на Балканот.

Археологот Драги Митревски, раководител на истражувањата на тврдината, вели дека пломбите се материјал со историско значење кој покажува дека на локалитетот била сместена администрација. Тој тврди дека Кале бил значаен градски, административен и културен центар на овој дел од Балканот. Најстара фаза на живот на Калето е праисторијата, а најмладата - катастрофалниот земјотрес во Скопје, во 1963 година. Една од позначајните работи беше откривањето на средновековна црква од 13 и 14 век.

Четири нови кули ќе се надоградат на скопското Кале во текот на втората фаза од конзервацијата и реставрацијата на тврдината. Според директорот на Управата за заштита на културното наследство, Паско Кузман, ова е продолжување на минатогодишниот проект, во чии рамки се изведуваа археолошки ископувања на тврдината и се реконструираше кулата свртена кон улицата Лазар Личеновски. На Калето веќе почна чистење и заменување на старите фуги на јужниот бедем и зацврстување на камените блокови. - Ќе се реставрира југозападниот бедем што го откривме минатата година. Треба да се подигнат четири кули од кои една е кружна. Тие и порано постоеле, а нивните остатоци и сега се гледаат. Всушност, постоел уште еден бедем со капија од каде што, најверојатно, се влегувало во тврдината. Во мал дел треба да се доврши и последната кула на која работевме - вели Кузман. Градежните работи ќе ги извршува фирмата „Макаус“ избрана на тендер, а рокот за изведба е 11 месеци. Сепак, директорот на Управата не е многу оптимист за навременото завршување на работите и објаснува дека е можно изведувачите да се судрат со попатни проблеми, кои веројатно ќе го одложат крајниот рок. - Ние имаме склучен договор со кој е определен надзорот и се назначени конзерватор и архитект кои ќе учествуваат во координација на работите, но сепак станува збор за градежни фирми, а не за специјализирани, какви што воопшто нема во Македонија - додава Кузман. Во проектот на Управата за Калето се вклучени сите фази и доградби кои се наоѓале на тврдината и кои сведочат за различните временски периоди, а сите тие ќе бидат презентирани во текот на доградбата. За оваа фаза се издвоени 1.100.000 евра. Кузман појаснува дека за целосно завршување на конзервацијата, а потоа и на ревитализацијата, на тврдината ќе биде потребна поддршка од секоја влада. - Ако оставиме се на случајот, за 15-20 години можеби се ќе се заврши, но ако имаме средства и Владата има слух за овие работи, тогаш можеме тврдината целосно да ја истражиме, конзервираме и реставрираме и на крајот да ја ревитализираме. Тоа значи мртвиот капитал повторно да го ставиме во функција, преку поставување нови објекти, на пример, кафуле или продавници. За некоја поголема промоција ќе требаат и поголем капацитет и пари - смета директорот на Управата.

http://www.vreme.com.mk/DesktopDefault.aspx?tabindex=7&tabid=1&EditionID=1531&ArticleID=100791

Според археологот Кире Ристов од Музејот на Град Скопје ќе се истражуваат сите досега откриени слоеви на населбата на Кале, во периодот од 3.500 година пред нашата ера па се до денес

Скопското Кале деновиве повторно ќе биде во центарот на вниманието на голем број археолози, конзерватори и историчари, кои ќе работат на просторот помеѓу источниот, јужниот и западниот бедем на тврдината. Според археологот Кире Ристов од Музејот на Град Скопје, ќе се истражуваат сите досега откриени слоеви на населбата на Кале, во периодот од 3.500 година пред нашата ера до денес.
- Ја имаме комплетната стратографија и можеме да почнеме со истражувањата на речиси целиот простор на скопската тврдина. Значи, ќе се работи од влезната порта до ресторанот и од киклопскиот ѕид на источната страна до западниот бедем. Активностите ќе бидат и во функција на конзервација на бедемските ѕидови, со цел тие да се сочуваат во нивната природна големина, објаснува Ристов.

При минатогодишните истражувања на Кале пронајдени се и остатоци од средновековната црква од 13 и 14 век. Таа ќе влезе во пакет за реставрација и конзервација со сите градби што ќе бидат откриени на Калето.
- Првата запоседнатост на Калето била од неолитот, 3.500 години п.н.е., а со мали периоди таму имало живот во бронзеното, железното време, раната антика, римскиот, како и османлискиот период кога таму била изградена касарна и затвор. Ова значи дека на Калето како ретко на кој археолошки локалитет имало континуитет на живеење повеќе милениуми, додава Ристов.

Археолошките откритија покажуваат дека скопската тврдина имала најубави одбранбени ѕидови во 10 век за време на царот Самуил. Пронајдената колекција на пломби, пак, укажува дека таму била сместена администрација, дека Скопје бил еден од најразвиените градови на Балканот и дека Калето било значаен градски, административен и културен центар на овој дел од Балканот.
Истражувањата и годинава ќе бидат финансирани од Министерството за култура, а за оваа намена, според Ристов, би требало да бидат издвоени околу 5 милиони евра.

Инаку, раководител на годинешниве истражувања е професорот д-р Драги Митревски од Филозофскиот факултет, а кординатор ќе биде Управата за заштита на културно наследство. Истражувањата ќе се вршат преку Музејот на Град Скопје.