Старо Скопје

Првите македонски автобуси минуваат низ плоштадот во Скопје!

Поставување на цевки на ул. Крал Петар (денешна ул.Македонија).
Извор: http://www.facebook.com/pages/Macedonian-Time-Travel/207002499358386

Запазете ја архитектурата во раниот 20ти век.


Edited by daci92 - 16-Feb-2014 at 19:46

Централна автобуска станица во Скопје, 1962 година (во позадина може да види изградбата на зградата на ССМ).

Тура новопоставени слики од старо Скопје, од разни периоди, кои се продаваат на Ebay































Edited by Џоле - 21-Apr-2014 at 21:20

13.06.2014, 13:21
СКОПСКИ ЛЕГЕНДИ

ТАИНСТВЕНИТЕ СКОПСКИ СИМБОЛИ

Пишува Данило Коцевски - Историјата и културната историја на Скопје треба уште многу да се истражуваат, бидејќи тие се неисцрпно богатство. Ќе наведеме неколку интересни и карактеристични примери, кои веднаш предизвикуваат внимание.



За да ви го откриеме првиот таинствен симбол, деновиве требаше да се ставиме во улога на Индијана Џонс за да успееме да стигнеме до него и да го фотографираме. Моментно на Калето интензивно се градат неколку музејски простори во близината на монументален североисточен ѕид, а се вршат интервенции и на самиот бедем. Со мало невнимание, тој артефакт би можел лесно да исчезне, а станува збор за извонреден примерок на многу стара камена пластика од 12 век. За да се стигне до тој редок примерок, треба да се помине простор од околу триесетина метри, од квадратната до триаголната кула, кој е сосема незаштитен. Веќе со години наназад. Секој неупатен добронамерник може фатално да заврши во бездна длабока дваесетина метри, бидејќи таа не може да се забележи од околните растенија, дрвја и џбунови.
Значи, за да се дојде до целта, треба да се помине просторот над бездната преку бетонски ѕид, широк едвај половина метар. Внимателно, чекор по чекор. Притоа, ладнокрвно и педантно да се придржувате за камените отвори од пушкарниците кои се свртени кон улицата Самоилова. Се разбира, не гледајќи во бездната. Откако ќе ја завршите работата, треба да се вратите назад по истиот пат. Безбедниот пристап, оној откај главната северна порта, сега е забранет. Таинствениот симбол е уникатен дел од камен олтар на верски објект кој се наоѓал тука пред доаѓањето на Турците. На него извонредно вешто се обликувани цветни елементи, какви што можат да се видат на олтарите од 11 и 12 век. Како се случило овој артефакт да се најде на тоа место и да опстојува толку векови? Прв пат за него дознав од истражувањата на професорот Константин Петров. Тој пишува дека сличен таков вреден предмет се наоѓал вграден и во Водената кула, долу под Калето, кај денешна Електродистрибуција. Но, проверката покажа дека тој е одамна исчезнат. А за овој, зачуваниот симбол, Петров вели:
"Во поправката на триаголната кула вѕидан е мал фрагмент од бордира со срцолисни и петлисни палмети".
Во тој најстар ѕид од 6 век, кога дошле Турците, доѕидувале елементи од штотуку разурнатите објекти кои им биле при рака, а кои биле стари и по неколку века. Постои податок дека во периодот меѓу двете војни откриени се, исто така, камени остатоци од олтари кои датираат од 11 век.
Топаана и просторите во близина на Калето отсекогаш биле пребогати со историски артефакти, а само некои од нив денес се зачувани. Кога ќе навлезете во тие тесни улички, наеднаш ве заплиснува патината на историјата, времето како да застанало и сe уште го слушате говорот на вековите. На тој простор денес се наоѓа еден стар исламски споменик, кој е во руинирана состојба. Руинираноста како да придонесува за неговата таинственост. Тоа е гробот на командантот на турската коњица Јаши-бег, кој се борел против војската на Пиколомини. Станува збор за турбето наречено Алти Ајак (шест столба). Малку е познато дека овде, во 1690 година, Австријците биле поразени од турско-татарската војска. На тој простор, до 1913 година постоеле две турбиња на загинати татарски војсководци. Денес е останато само ова турбе, на Јаши-бег. Во еден дел од остатоците на турбето, пронаоѓам затскриен отвор. Во него таинствено тлеат запалени свеќи. Поминале времиња, а малкумина денеска знаат дека турбето има лековити, исцелителни својства. Наспроти него, живее дервишот Шабаба Сади, од тарикатот или редот Сади. Тој е чувар на турбето, но и исцелител, ги прима и ги лекува сите оние што ќе дојдат на споменикот и ќе запалат свеќа. Познато е дека дервишите ја пророкуваат судбината, се занимаваат со магија, користат најразлични талисмани и помагала, лекуваат разни болести. Сето тоа го прави и Шабаба Сади. Иако е верско лице, со својот достоинствен глас и појава, повеќе ми наликува на антички мудрец, кој како Сократ е седнат на едно плато каде што ги прима луѓето и разговара со нив. Сепак, според името, потсетува и на Саи-Баба.
"Вие сте запишувач на традицијата, вашите книги ќе сведочат за тоа", ми вели пред и да успеам да му се претставам.
Откако ме изненади со оваа констатација, ми раскажа како ги прима, им помага и ги лекува луѓето. Ми покажа дипломи и негови фотографии во дервишка облека.
Во црквата "Св. Спас" на подниот простор во дворот, непосредно пред влезот во храмот, постои еден крст кој е вистинско ремек-дело изрезбано во мермер, а е многу малку познато. Неговата симболика не е таинствена. Но, неговата уникатност збунува. Чудесно изгледа самиот факт: кога и кој го изработил, какво значење се крие зад неговата раскошна цветна орнаментика. Дали посочува на гробно место или, пак, неговата тајна е во тоа да укаже на возвишеноста и моќта на верската симболика? Ова се само мал дел од артефактите на градот кои зборуваат за една богата традиција.

http://www.vest.mk/default.asp?ItemID=161D246E98FA1A4D876FFBD08FE3A575

Скопје пазар 1926-та.

Средните училишта во старото Скопје (фото)
    
Состојбата на средните училишта по завршувањето на Првата светска војна била слична како на основните училишта. Веднаш по завршувањето на војната биле направени само најнеопходните поправки на училишните згради кои ги изведувале општинските и окружните самоуправи и наставата започнала.
Проретчените редови во наставничкиот кадар биле исполнети со неколку наставници-бегалци и други интелектуалци од Русија, како и наставници од краевите преку Сава и Дунав. Бегалците-наставници од Русија предавале    француски јазик. Недостигот на наставен кадар бил надоместен со ангажирање на хонорарни наставници од други струки и апсолвирани студенти по филозофија

(зградата на машката гимназија во Скопје)
Во втората половина на учебната 1918-1919 година, со мали исклучоци, сите поранешни гимназии отворени во 1913-14 година, веќе отпочнале со работа, а некои и порано што зависело од локалните прилики.
Првата гимназија   била формирана кон крајот на 1894 година.
По Првата светска војна зградата на Скопската гимназија била руинирана. Влезот во дворот бил во урнатини, а дворот бил претворен во автомобилски парк. На ѕидовите во училниците сé уште стоеле броевите кои ги означувале болничките кревети. Прозорците биле без стакла. Целокупниот мебел бил растурен по куќите во градот, па во текот на целата 1919 година се собирал и пренесувал   во гимназијата.
Со присобраниот и обновен инвентар, работата започнала во април 1919 година по курсеви. Првиот курс завршил во јули истата година. Поради недостигот на наставници за одделни предмети биле ангажирани луѓе од најблиски струки, често и со пониски квалификации. На пример, математика и физика предавале инженери, српски јазик и народна историја, во пониските класови, предавале наставници од народните школи и сл.
Веќе наредната 1919-20 учебна година во гимназијата се зголемил бројот на ученици, за во учебната 1924-25   година да се формираат 29 одделенија.
Веднаш било поставено прашањето за проширување на зградата и отворање на нова гимназија. Тие две прашања биле решени веќе во 1925 година. Истата година се отворила Женската гимназија, а на старата зграда бил дограден еден кат. Женската гимназија била сместена во зградата на поранешната Команда, на местото каде што денес се наоѓа “Автомакедонија”. Директор бил г. Докчевиќ.
Во Скопската гимназија останале само машки ученици, а името било променето во Прва машка гимназија. Зградата имала само училници, без сала за вежбање, а немала ни посебни кабинети. Директор на Машката гимназија бил Васил Иљоски (Василије Илиќ).

(Матуранти од Првата машка гимназија, генерација 1940 год)
Женската гимназија имала само женски ученици, а наставниот персонал бил составен главно од жени. Наставата по одредени предмети била прилагодена на биолошките особини на женскиот пол. Карактеристично за Скопската женска гимназија била училишната униформа. Неа задолжително ја носеле сите ученички, без разлика на класот или социјалната припадност. Униформата била црна, со долги ракави и бела крагна. На главата носеле беретки со амблем на училиштето и број на класот.
Гимназиите покрај образовната, одиграле уште една многу важна улога во развојот на младите - воспитната. Во нив дисциплината била на високо ниво. Училишната униформа се носела и надвор од училиштето, а оние ученици кои ќе биле забележани од своите професори надвор од домовите во подоцнежните вечерни часови, биле казнувани со укор.
Според статистиката правена во 30-тите год., во Женската гимназија две третини од ученичките биле од фамилии истакнати по имотност и образование. Слабо биле застапени сталежите кои според стопанската и социјална моќ и положба се наоѓале на најнискиот степен на општествената скала. Поради таквите социјални, стопански и финансиски прилики, голем број ученички ја напуштале гимназијата, а само незначителен број матурирале.
Најголем број ученички биле со православна вероисповед, потоа следеле мојсиевци, а на последно место биле муслиманите.
Во 1934 год. се изградила нова зграда на Женската гимназија кај денешната Влада.
Со отварањето на Женската гимназија бројот на учениците во Скопската гимназија се намалил. Покрај учениците кои редовно посетувале настава и регуларно ја завршувале училишната година во Машката и Женската гимназија, постоела можност и за приватно полагање на испитите.   Покрај молба и други документи, се поднесувало и уверение за завршен претходен клас, како и кратка биографија, во која било изнесено што и каде учел молителот и зошто сака да полага испит. Со таков испит можело одеднаш да се полагаат испити и за два класа, за што се поднесувале две посебни молби.Покрај редовните предмети, во Скопската гимназија се изучувал и странски јазик. Во Скопската гимназија францускиот јазик бил задолжителен на штета на германскиот кој дотогаш бил прв по значење. Најпрво странскиот јазик се изучувал од втори клас, а од 1930 година од први клас, по 3 часа неделно. Успехот бил незадоволителен.Други јазици кои се изучувале во гимназијата биле латински јазик кој се изучувал уште од 1910 год., потоа германскиот, а во 1930 год. бил воведен и руски јазик кој во учебната 1920-21 се предавал факултативно.

(Униформа на учениците во Женската гимназија)
Стариот скопјанец Ефтим Гашев памети дека францускиот јазик го изучувале од први до осми клас, така што учениците многу добро го владееле и на одморите меѓу два часа зборувале француски. Тој памети дека во Првата машка гимназија каде што се школувал, покрај Срби имало и професори Македонци. Така, Ѓорѓи Шоптрајанов му предавал француски јазик, Лазо Алексов германски јазик, Трајко Никуљски математика и сл. Тодор Маневски бил професор во „„ Машка гимназија, а бил и уредник на весникот “Глас Југа”.
При машката гимназија постоеле ученички друштва: “Трезвеност”, “Јединство”, литературното друштво “Дојчин”, Феријален сојуз и Подмладок на Црвениот крст. Во Женската гимназија работела и литературната дружина”Јефимија” и Феријален сојуз.
Во овие ученички здруженија се негувала книжевноста, социјалната и здравствената работа, со што учениците го дополнувале и заокружувале своето општо и стручно знаење, ја развивале моќта на критика и самокритика и сл. Оваа работа на учениците била по избор, но со знаење и под надзор на училишните власти.
http://www.skopjeinfo.mk/gradot/449520703/srednite-ucilista-vo-staroto-skopje-foto

Скопје 1960-та




Edited by jyvation - 24-Oct-2014 at 20:11