Рудници и рудни богатства

- Токму затоа уште на почетокот рудникот ќе работи за познати купувачи, бидејќи каменот ќе се користи во автомобилската индустрија. Склучените договори со познатите автомобилски индустрии „Волво“ и „Ербас“ се потврда за интересот за овој камен од типот „габро“ - вели Михајлов.Инаку, германскиот инвеститор поседува две фабрики за обработка на гранитен камен во Франкфурт, а досега овој тип гранит го вадел во Јужна Африка. Концесијата за експлоатацијата на рудата од површинскиот коп кај Пантелеј е добиена во 2002, а обновена во 2007 година и е за период од 30 години.

Дневник - 02.04.2009

Фокус - ДДВ - 28.11.2008 [1][2]

Дневник - 19.02.2009

Владо Ѓорчев

Минералот лорандит, кој го има во рудникот „Алшар“, отсекогаш ги интересирал светските научни кругови затоа што е утврдено дека во целиот свет го има единствено во Македонија и можеби уште во Шри Ланка. Овој минерал инаку е природен детектор на неутрино, честичка што од Сонцето до Земјата патува за 8 секунди, а само лорандитот ги препознава реакциите што доаѓаат директно од јадрото. Досегашните испитувања потврдиле дека овој минерал во одредени ситуации испушта огромно количество енергија, која во иднина може да биде соодветна замена за нуклеарна енергија. Според професор Симеон Јанчев од Технолошкиот факултет во Скопје, во толку чиста форма лорандитот го има само во Македонија. - Функцијата на овој минерал е само за научната јавност. Од рудникот „Алшар“ моментно не може да се извлече затоа што едното окно што функционираше сега е затрупано. Го нема на површината на земјата и затоа моментно не може да се истражува - вели Јанчев. Во 80-тите години на минатиот век се спроведувал посебен проект, наречен „Лорандит лорекс“, кој го финансирале повеќе европски земји. Меѓутоа, со почетокот на војните на Балканот проектот бил прекинат. Со лорандит се поврзани и легенди за Александар Македонски. Наводно, тој прв ја открил неговата моќ, па неговата фаланга ги премачкувала своите штитови со овој минерал. Во битките што тој ги водел секогаш точно напладне и со движење на војската од запад кон исток, се јавувал силен одблесок од штитовите кој ја заслепувал противничката војска. Наводно, тоа била тајната на воените успеси на Александар. Легендата не е научно потврдена, но се знае дека рудникот „Алшар“ бил активен и во антиката. Имено, при ископувањата во минатиот век се најдени рударски алатки од античкиот период, што е непобитен факт дека тогаш бил активен. Според професор Јанчев, тие сознанија се само приказни и не се поткрепени со никакви факти. - Античките Македонци не знаеле за постоењето на лорандитот. Тие користеле некој друг минерал, кој е азотна сол и е доста токсичен. Можеби и затоа во тоа време имало доста труења. Тогашните жители не знаеле за токсичноста на овие соли кои ги користеле за депилација - вели Јанчев. Пред стотина години рудата од „Алшар“ се испитувала во елитните универзитети во Прага, Будимпешта и во Виена и биле пронајдени дотогаш непознати минерали. Во околу 250.000 тони руда има 2 проценти арсен, 2,5 отсто антимон и 0,1 процент талиум. Оваа концентрација го прави рудникот најбогато наоѓалиште на талиумот, што се користи за вселенски истражувања и во телекомуникациските технологии. Првпат во Македонија официјално е извлечен лорандит во 1976 година од американски истражувачи, иако дотогаш сето црпење руда од „Алшар“ било противзаконско.

Околу рудникот расте уникатна темјанушка

На просторот околу „Алшар“ расте една карактеристична темјанушка, виола алшарика. Оваа темјанушка е светска реткост и застапена е само тука. Реткост се и жолтите карпи во чиишто отвори се среќаваат разни животинки слични на човековата рипка што ја има во длабоките пештери.

Снежана Лупеска

Рудникот „Алшар“ на планината Кожуф, од каде што некогаш Турците ископувале злато, крие големи и скапоцени резерви талиум и лорандит, но државата не знае како да ги употреби, велат геолозите. Во „Алшар“ има најмалку 500 тони талиум, богат со минералот лорандит. Вредноста на килограм талиум на светските берзи е околу 5.000 евра, што значи дека резервите во „Алшар“ вредат околу 1,5 милијарда евра. Неговата цена од ден на ден се зголемува, иако потрошувачката е мала, велат експертите. - „Алшар“ е реткост и поради бројот минерали откриени во лорандитот. Од 40 минерали на лорандитот, 13 се откриени токму во „Алшар“ - тврди професор Блажо Боев, кој предава на Универзитетот во Штип. Тој објаснува дека лорандитот е минерал со помош на кој може да се детектира неутриното - честичка која, доколку се изолира, може да генерира енергија слична на сончевата. Поради тоа, американски и европски фирми во средината на минатиот век тука вршеле испитувања, а се интересирале и експерти на НАСА. Иако Македонија го има ова светско богатство, до денеска тоа воопшто не е искористено. Поголема сума за испитувања на рудникот (150.000 евра) досега издвоила само владата на Анте Марковиќ, но тоа не било доволно. Македонските научници денес добиваат едвај пет до десет илјади евра годишно за да го истражуваат „Алшар“. - Кај нас нема разбирање. Средствата се лимитирани, па не можеме да копаме подлабоко за да извадиме талиум потребен за научни испитувања кои се од светско значење - вели Трајче Стафилов, професор од Природно-математичкиот факултет во Скопје. Во Министерството за екологија велат дека разгледуваат три опции како да се искористи „Алшар“. - Едната опција е „Алшар“ да се промовира туристички - во геопарк, втората е да се експлоатира и третата опција е да се користи само за научни експерименти. Во моментов се подготвува студија за ова - вели Соња Липиткова, заменик-министерка за животна средина и просторно планирање. Сега рудникот не работи, а фирмата „Руткоп“, која ја има концесијата, е во стечај. Фирмата се обидувала да ги експлоатира резервите злато, кои се проценуваат на 20 тони, но не успеала поради отровните гасови, пред се арсенот, кои ги содржи рудникот. - Концесијата ни заврши во 2006 година, но доколку има можност, повторно ќе побараме концесија за „Алшар“ - вели Анѓел Еленов, претставник на „Руткоп“. Жителите од селото Мајдан, населени во подножјето на „Алшар“, само ги раскажуваат легендите за тоа место. За рудникот се снимени неколку документарци и телевизиски прилози, и, засега, за него се чини најмногу се интереси
раат новинарите и уметниците.

Vreme