ЕБОР бара консултант да смисли како да се зголеми производството во термоцентралите на ЕЛЕМ

Зголемувањето на производството на енергија од обновливи извори на енергија (ОИЕ) и остварувањето на стратешката определба 20-20-20, односно до 2020 година 20 отсто од потрошувачката на вкупната енергија да биде од ОИЕ, е главната цел на новоформираната Групација на обновливи извори на енергија при Македонската енергетска асоцијација (МЕА). Групацијата, во рамките на Стопанската комора на Македонија, моментално има триесетина членки од областите: сончева, хидро, ветерна, геотермална и енергија од биомаса и биогас, како и концесионери за градба на мали хидроелектрани и е отворена за прием на нови членки.
Според Перо Авакумовски, претседател на Групацијата, во 2011 Македонија од ОИЕ вкупно се добиени 13.137 тераџули енергија или 16,6% од вкупната енергија. Од нив, од хидроелектрани се добиени 1.469 гигават-часови или 5.290 тераџули, од биогориво се добиени 26 тераџули, од огревно дрво 7.334 тераџули и од геотремална енергија 487 тераџули.
-Вкупната потрошувачка на електрична енергија во Македонија за 2011 година изнесува 9.024 гигават-часови од кои повластените производители произвеле 11 гигават часови. Согласно стратешката определба 20-20-20 пропишано е енергијата добиена од ОИЕ до крајот на 2012 година да изнесува 17,2%, во 2013 година 17,6%, а во 2019 година да достигне до 21% - рече Авакумовски.

За да се оствари стратегијата предвидени се, нагласи тој, повластени тарифи за производство на електрична енергија од ОИЕ. Повластената тарифа кај малите хидроелектрани зависно од моќта се движи од 12 до 4,5 евроценти по киловат-час за период до 20 години. За ветерните електрани повластената тарифа е 8,9 евроценти по киловат-час за период до 20 години, за фотоволтаични електрани 30 евроценти за капацитет помал од 0,050 мегавати и 26 евроценти за поголеми од 0,050 мегавати за период од 15 години. Енергетските постројки кои како погонско гориво користат биогас добиен од биомаса со инсталирана моќност од 0,5 мегавати имаат повластена тарифа од 15 евроценти по киловат-час, а поголеми од 0,5 мегавати 13 евроценти за период од 20 години. За енергетските постројки кои како погонско гориво користат биомаса со инсталирана моќност од 1 мегават повластената тарифа е 11 евроценти, а за поголеми од 1 мегават 9 евроценти за период од 15 години. Во Македонија во моментов работат 23 мали хидроелектрани од кои девет се на приватни компании и користат повластена тарифа, 11 се на ЕВН, а три на општински јавни претпријатија.

Битолчани ќе чекаат топловод уште 2 години

Битола уште две години ќе чека топлификација од РЕК. Во 2014-та треба да заврши проектот според кој граѓаните ќе се греат преку топловод од РЕК Битола. Проектот ќе чини околу 35 милиони евра.

Илустрација.

• 
  
• 
  
• 
  

Текстови на слична тема

• Поларна зима во Битола
• Улиците во Битола како лизгалиште
• Снегот го отсече Мариово од светот
• Гасификацијата не трпи ,,фушерај"
• Гасификација на Куманово

Големина на буквите

Жанета Здравковска

18.01.2012

Со ниските температури во Битола повторно се актуелизира темата за изградба на топловод од РЕК кој ќе обезбеди ефикасно и економично греење за стотина илјади граѓани од Битола, Новаци и Могила. Дури по три децении од постоењето на комбинатот сега се прават планови градот да добие некој бенефит од РЕК кој го има на своја територија и го трпи загадувањето од него. Најголемиот дел од проектот ќе го финансира ЕЛЕМ.

Ние преземаме одговорност секаде каде секундарната мрежа има проблеми да ја санираме и да направиме можност за што поголем број корисници зашто само така ќе биде исплатливо.

Владимир Талески, градоначалник на Битола.

„Последниот состанок беше задолжување на ЕЛЕМ да направи посебен доел, тоа го прави деновиве, тие веќе ги формираат Управниот и Надзорниот одбор на новиот доел. Очекувам 2012 година да биде завршен проектот за топлификација на Битола и се надевам доколку финансиски ЕЛЕМ е моќен да почне и реализација на овој голем проект“, изјави градоначалникот Владимир Талески.

ЕЛЕМ ќе треба да ја изгради примарната мрежа за пренос на

​​топлината, а општините секундарната.

„Се обидуваме да најдеме начин со веќе постоечката секундарна мрежа во градот, на кој начин таа може да се преземе и кој со неа ќе стопанисува бидејќи таа и припаѓа на граѓаните. Ние преземаме одговорност секаде каде секундарната мрежа има проблеми да ја санираме и да

Tој топловод од РЕК до градот чини пари. Тоа не е евтина работа, тоа е скапа инвестиција меѓутоа долгорочна бидејќи цената на струјата постојано расте.

Ристо Цицонков, универзитетски професор.

направиме можност за што поголем број корисници зашто само така ќе биде исплатливо“, вели Талески.

Експертите велат дека се работи за скап проект. Професор Ристо Цицонков од Машинскиот факултет изјави:

„Tој топловод од РЕК до градот чини пари. Тоа не е евтина работа, тоа е скапа инвестиција меѓутоа долгорочна бидејќи цената на струјата постојано расте. Треба да се направи само сметка ако биде исплатливо зошто да не. Таа топлина преку кулите се исфрла во атмосферата, наместо тоа може да се користи за топлификација.“

Проектот ќе чини околу 35 милиони евра, а Битола затоплување ќе добие до 2014 година.

http://www.time.mk/read/5f355115bb/1988cfede3/index.html

ЕЛЕМ ПРОДОЛЖУВА СО ИНТЕНЗИВНИ ИНВЕСТИЦИИ

Македонија наскоро ќе произведува и струја од ветер

Како што информира Влатко Чингоски, генерален директор на Електрани на Македонија, првите количини произведена електрична енергија од ветер од Ветро парк Богданци се планирани за првата половина на 2013 година

Оваа пролет Електрани на Македонија (ЕЛЕМ) ќе ја интензивира работата на проект Ветро парк Богданци, така што во првата половина на 2013 година целиот парк ќе профункционира. Со тоа ќе потечат и првите киловат часови струја произведени од ветер.

Влатко Чингоски, генералниот директор на ЕЛЕМ, вели дека прво ќе стартува изградбата на пристапни патишта, трафостаница, а во меѓувреме во фабриката ќе се изработуваат турбините за ветерниците.
-Некаде во октомври годинава ќе присуствуваме на подигнувањето на првата ветерна фарма во Македонија од класа 2,3 до 2,5 мегавати по една турбина, а во првата половина на 2013 година целиот парк ќе биде во функција - информира Чингоски. Според него ќе бидат поставени 16 турбини, а за една турбина да се постави во идеални временски услови се потребни четири дена. Ќе се изгради и 110 киловолтна трафостаница и 11 километри долг далекувод, што треба да ги поврзува ветерната фарма со најблиската трафостаница

ЕЛЕМ за оваа инвестиција доби кредит од 33 милиони евра од германската КФВ банка.Чингоски вели дека според пресметките оваа инвестиција нема да биде повисока од 50 милиони евра, при што остатокот ќе го обезбеди ЕЛЕМ.

Оттаму информираат дека годинава ќе се затвори третиот блок од првата фаза на модернизација на РЕК Битола.
-Изминатите две години по еден блок од РЕК Битола се модернизираше и надградуваше, при што добивме модернизирана турбина и генератор и нов систем на управување и зголемена моќност од 8,3 мегавати. Годинава со завршувањето на модернизацијата на третиот блок завршува првата фаза во вредност од 56 милиони евра. Втората фаза на модернизацијата на РЕК Битола и модернизација на котлите која ќе достигне 84 милиони евра - објасни Чингоски.

Според него со испад на проблемите заради котлите, дневно се губат и по 300.000 евра. Ќе има и модернизација на пумпите и бренерите, со ниска емисија на азотни оксиди, што ќе претставува еколошка компонента. Модернизацијата на котлите ќе биде секоја година по еден. Ќе се модернизираат и трите ладилни кули, со што ќе се подобри искористеноста во процесот на претворање на топлинската во електрична енергија. Овој проект ќе чини околу 9 милиони евра.
Во план е и третата фаза на модернизација на РЕК Битола, каде што ќе се опфати проект за десулфуризација и еколошко прочистување на воздухот. Овој проект јапонската влада е подготвена да го кредитира и реализира во наредните три години. Така до 1 јануари 2017 година РЕК Битола целосно да биде модернизиран и да ги задоволува највисоките стандарди за екологија што ги бара ЕУ.

Во моментов се врши модернизација и на хидроелектраните ХЕЦ Вруток и придружните, за што веќе се распишани два тендери коишто се во фаза на евалуација. Ќе се распише и тендерот за надвишување на браната на Леуново, којашто за три метри треба да биде повисока, со што ќе може да акумулира повеќе вода.

ИНТЕРВЈУ СО ВЛАТКО ЧИНГОСКИ, ГЕНЕРАЛЕН ДИРЕКТОР НА ЕЛЕКТРАНИ НА МАКЕДОНИЈА

Од ХЕЦ "Св. Петка" до лето ќе потече струја!

Објектот има капацитет од 36,4 мегавати и годишно планирано производство од околу 65-66 гигават часови електрична енергија, што е речиси околу 50% од номиналното производството на електрична енергија од ХЕ "Козјак"

Зад најголемата енергетска компанија во земјава, Електрани на Македонија (ЕЛЕМ), е уште една добра инвестициска година. Компанијата успешно ја заврши 2011 година имајќи предвид дека во целост е исполнет планот на производство на електрична енергија предвиден со енергетскиот биланс. Натфрлување од 5% е забележано кај хидроелектраните, додека кај термоелектраните 98% исполнетост, со што вкупното производство на ЕЛЕМ е 99,92%. Генералниот директор на ЕЛЕМ, Влатко Чингоски, вели дека сите активности за одржување, модернизација на капацитетите и инвестициите се одвиваат според планот. Чингоски потенцира дека амбициите на ЕЛЕМ за годинава е да се реализираат започнатите проекти, но и да се стартува со новите планирани инвестиции.

Една од вашите нови инвестиции е токму ХЕ "Света Петка". Ќе почне ли таа со испорака на електрична енергија од мај годинава?
- Во моментов наш најголем приоритет е завршување на хидроелектраната Света Петка", што е најавено за крајот на април и почетокот на мај годинава. Се работи интензивно, браната е целосно завршена и во моментов се монтира опремата. Според сите најави објектот треба да биде ставен во функција пред втората половина од годинава. Веднаш по пробните активности треба да се започне и со производството на електрична енергија. Објектот има капацитет од 36,4 мегавати со две машини од по 18,2 мегавати и годишно планирано производство од околу 65-66 гигават часови електрична енергија. Тоа е речиси околу 50% од номиналното производството на електрична енергија од ХЕ Козјак".

Во јавноста се прошири информација дека поради доцнењето на ХЕ "Света Петка" ЕЛЕМ плаќа пенали?
-Информациите во јавноста се контрадикторни, особено ако се има предвид дека се работи за изградба на тежок објект, еден од најтешките што некогаш е направен во Европа и којшто повлече дополнителни активности. Веднаш да појаснам дека Електрани на Македонија не плаќаат пенали од 9,7 милиони евра, туку тоа се зголемени трошоци за изградба на електраната што доаѓаат по два основи. Прво, трошоците се зголемени поради промена на условите за работа во однос на очекуваните во моментот кога е потпишуван Договорот во 2005 година, а второ тоа е поради промена на цените на материјалите што се вградуваат во хидроелектраната. Првично проектираната вредност е 63 милиони евра и тоа значи дека 21 милиони евра се инвестициите што се направени од страна на ЕЛЕМ пред да се потпише втората фаза од договорот со Рико".
Со Рико" е потпишан договор во вредност од 42 милиони евра, што значи дека вкупно предвидената инвестицијата во сега далечната 2005 година била околу 63 милиони евра. Дополнителните 9,7 милиони евра се вредност на разлика на трошоците повисоки од предвидените во 2005 година, а оттогаш се поминати 6 години. Во овој период цените на енергенсите, материјалите и опремата што се вградуваат и цената на работната рака, исто така, расте, што резултираа со зголемување на финансиската вредност за завршување на проектот. Барањето на Рикоо беше дека зголемените трошоци во висина од околу 21 милиони евра, додека контрабарањето на ЕЛЕМ по основ на доцнење и непроизведена електрична енергија како и дополнителен ангажман на консултанти беа во висина од околу 14 милиони евра. Кога сето тоа се анализира од стручните служби, и од посебната арбитражна комисија составена од три врвни правници во таа област, беше утврдено дека правото на Рико" за зголемени трошоци е околу 14 милиони евра, додека правото на ЕЛЕМ за да добие пенали за доцнењето и дополнителните ангажмани е во висина од 5.3 милиони евра. Така, кога ќе се пребијат тие две суми тогаш останува ЕЛЕМ да покрие 9,7 милиони евра за да се заокружи финансиската конструкција за изградба на овој проект.

Деновиве е актуелна информацијата со која Владата и одобри на скопска Топлификација наменски заем од 4 милиони евра. Каде е интересот на ЕЛЕМ во овој договор?
- Наменскиот заем за Топлификација е исклучиво за набавка на гориво, односно мазут М1 и природен гас. Според нашите информации Топлификација се обратила до Владата со барање за помош во овој период со цел да набави гориво и непречено да ја извршува својата дејност. Владата одлучи преку државните компании ЕЛЕМ и МЕПСО да им помогне во форма на наменски заем. Имаме договор во кој прецизно се утврдени начинот и динамиката на исплата на средствата, како и враќањето на заемот. Враќањето на средствата треба да биде на 8 рати на секои 15 дена, почнувајќи од 1 мај до 15 август. Имаме соодветни гаранции добиени од Топлификација и тоа во акциите во Те-То. Значи акциите од Те-То се земени во форма на хипотека и тоа во вредност најмалку 2 спрема 1 во однос на средствата што сме ги позајмиле. Значи, за позајмените 2 милиони евра, добиваме акции со официјално проценета вредност од страна на овластен проценител во висина од најмалку 4 милиони евра за да можеме да го осигураме овој заем. Второ, заемот е даден со каматна стапка од 9%. На тој начин, во никој случај нашите финансиски средства нема да бидат оштетени. Она што нас не убеди дека треба така да постапиме е евентуалното сценарио што реално може да се случи доколку Топлификација прекине со испорака на топлинска енергија.

Јавноста реагира за државната помош, бидејќи Топлификација е монопол на пазарот на топлинска енергија, а од друга страна, таа е приватна компанија. Да ја разјасниме оваа дилема.
- По прашањето на монополот треба да одговорат други институции, Регулаторната комисија за енергетика или Антимонополската управа, не ЕЛЕМ, но за ваша информација и ЕЛЕМ има свој оддел за топлинска енергија во делови од градот Скопје. Можеби звучи неразбирливо, но со оваа постапка ние се штитиме самите себеси и потрошувачите на електрична енергија. Евентуално замирање на Топлификација во екот на грејната сезона би иницирал рапиден скок на потрошувачката на електрична енергија во Скопје, за дополнителни 50 до 100 мегавати. Тоа значи дека ЕЛЕМ таа енергија ќе мора да ја набави од увоз, бидејќи ја немаме и не е планирана. Тоа ќе одлее 100 мегавати дополнителен увоз на електрична енергија и преку 10 милиони евра само за јануари и февруари. Тоа е четири пати повеќе од она што ние го дадовме како заем. Сепак, парите за набавка на електрична енергија би биле неповратни, бидејќи никогаш нема да ги добиеме назад, имајќи ја предвид разликата во цените на увозната ЕЕ и онаа што ја плаќаат потрошувачите во Македонија, додека заемот ќе ни биде вратен.

Според ова произлегува дека мрежа во Скопје не може да издржи ваков притисок од консументите кои би се откажале од парното греење. Можно ли е да се случи пад на системот?
- Да, можно е да настане пад на целиот систем во Скопје, а со тоа проблеми и во останатиот дел од земјава поради преоптовареност на мрежата, затоа што сите корисници на топлинска енергија преку ноќ би почнале да ја користат струјата за затоплување. Нашите анализи покажаа дека електромрежата тоа оптоварување нема да може да го издржи. Таа мрежа не е димензионирана за таков енергетски удар. Затоа се одлучивме во форма на солидарност, нормално во соработка со Владата, да помогнеме во делот на набавка на гориво, пред се да ги заштитиме граѓаните од непотребни трошоци, но и да се заштитиме ние како компанија од непланирана и скапа набавка на електрична енергија. Токму затоа и бараме заемот да се врати по 1 мај, бидејќи по овој период нема потреба од набавка на гориво. Грејната сезона завршува на 15 април, а даваме 15 дена грејс период Топлификација да си ги наплати од сметките и понатаму на секои 15 дена да исплаќа дел од ратите, за пред стартот на новата грејна сезона целосно да ни го врати долгот.

Скопјани дефинитивно се незадоволни од услугите на Топлификација, а се задоволни се од испораката на топлинска енергија од Енергетика, субјект која е дел од ЕЛЕМ. Кои се вашите планови, има ли можност да се прошири вашата мрежа низ целото градско подрачје?
-Електрани на Македонија располагаат со постројка што врши производство на топлинска енергија и негова дистрибуција и снабдување во делот на Железара, каде што се наоѓа и самиот објект, потоа во населбите Маџари, Хиподром, Триангла. Вкупниот инсталиран капацитет со којшто располагаме е околу 70 мегавати топлинска енергија, а ние во моментот користиме само една третина. Другите две третини не ги користиме затоа што не постојат магистрални водови и ние засега не сме во можност да приклучиме поголем број корисници. Нашите намери се да го прошируваме нашиот систем за да воведеме конкуренција во топлинската енергија. Во моментот работиме на проширување на мрежата во населбата Автокоманда. Другата можност е да се приклучиме кон главниот топловоден систем на градот Скопје, што би претставувало повисока инвестиција, но ние засега сме многу мали во однос на Топлификација во однос на инсталираната моќност. Најголем проблем со кој се среќаваме е изградбата на секундарната мрежа во становите и зградите. Енергетика како снабдувач нема обврска тоа да го прави надвор од влезната топлинска станица, но станарите поради економската ситуација не се во можност да го реализираат нивниот дел со сопствени финансиски средства. Ова е основниот проблем при проширувањето на мрежите.

Можно ли е инвестицијата да се реализира етапно, со ваша помош?
-Ние им излегуваме во пресрет на граѓаните со одложено плаќање на инвестицијата, која би се плаќала на рати преку сметката за парно. Втората сопирачка е што имаме проблеми со наплатата, бидејќи дел од нив не ги плаќаат редовно своите обврски. Тогаш не можеме да очекуваме ниту дека ќе ја вратат и инвестицијата во секундарната мрежа. Најголем број од граѓаните се задоволни што имаат 24 часа квалитетна испорака на топлинска енергија, но, за жал, тој процес еден ден ќе мора да се промени. Нема економска издржаност да испорачуваме топлинска енергија 24 часа, а притоа Регулаторната комисија за енергетика да ни прифаќа трошоци само за 16 часа работа.

Задоволни ли сте од новата цена на електрична енергија?
-Не сме задоволни од новата цена, но тука зборувам за онаа цена што се однесува на дејноста на ЕЛЕМ, а не на крајната цена до потрошувачите. Регулаторната комисија за енергетика во континуитет не ги зема предвид сите наши трошоци што ги пријавуваме. Особено не ги зема трошоците во делот на производство на јаглен, бидејќи според нивната методологија се признаваат само нормализираните трошоци. РКЕ ги има намалено трошоците на ЕЛЕМ за околу 2 милијарди денари само во делот на ископ и производство на јаглен! Ако тоа се подели со произведените 6.000 гигават часови, тоа значи дека 0,3 денари е намалена цената од она што ЕЛЕМ треба да ја има за да може нормално да се одвива производството. Од крајната цена на струјата, што поскапе за околу 8%, ЕЛЕМ доби 2%. Сметам дека треба повеќе да се поработи на методологијата, бидејќи таа не е најадекватна за овој бизнис. Ова мора сериозно да се разгледа во РКЕ за да може да опстане целокупниот енергетски систем.
Потребни се промени во неколку основни делови: прво не може врз основа на трошоци направени во 2010 година да се предвидуваат цени за 2012 година. Цените на енергенсите се менуваат од ден во ден, а ние две години подоцна ги прифаќаме... Второ, не може да се користи само принципот на реализирани трошоци, затоа што тој дава погрешен сигнал, ако некој има повеќе трошоци, би добил поголема цена. Во изминатите години ЕЛЕМ направи многу за да ги намали трошоците во работата и заради тоа постојано е казнет со помала цена! Нема стимулација за економично работење и зголемена продуктивност што би резултирале со поголеми слободни финансиски средства за нови инвестиции и унапредување на работата. За жал, со ваков начин на регулирање на цените, пред се за ЕЛЕМ, сериозно се доведува во опасност реализацијата на предвидените инвестиции што може да има катастрофално лошо влијание врз иднината на целиот енергетски сектор во Македонија.

http://www.vecer.com.mk/?ItemID=B025EB54C197D54D9FE292C467A66A6B

Балканот во енергетска криза

Струјата ја има сé помалку и е сé поскапа. Термоцентралите и нуклеарките во Бугарија и во Романија работат со полна сила. Лоша е хидросостојбата и во Црна Гора, Албанија, Грција, Хрватска и во Босна и Херцеговина. Експертите велат дека промените во циклусот на водата ќе влијаат и врз земјоделството
Неколкумесечната суша го изостри проблемот со производство на електрична енергија. Целиот Балкан има недостиг од струја, која во исто време е сé поскапа, па снабдувачите, освен со намалено производство, одговорија и со зголемување на цените, што се случи и кај нас. Од друга страна, драстичниот пад на нивоата на водата во акумулациите на хидроцентралите влијаеше на зголемено производство од термоцентралите и од нуклеарните капацитети во Бугарија и во Романија. Дека состојбата е сериозна говори и фактот што доаѓа од ЕПС - српскиот производител на електрична енергија, од каде што се вели дека и покрај максималниот обем на работа на српските термоцентрали, сепак, и понатаму има недостиг од струја во цела Србија.  Една од причините е намалениот воден тек во хидроелектричните централи, кои сега се на најниско ниво на производство од 1926 година. - Ситуацијата е стабилна, но многу тешка. За среќа, ние вршевме редовно навремено одржување и системот работи беспрекорно дури и со вакво оптоварување - изјави Момчило Чебаловиќ, шеф за комуникации во ЕПС, српскиот државен снабдувач на енергија. Во исто време, електричната енергија во Србија е релативно евтина, како за потрошувачите така и за комерцијална употреба. Поради ниската продажна цена од околу 5,5 евроценти за киловат, греењето со електрична енергија е поисплатливо, што дополнително го оптоварува целиот систем во зимските месеци. Податоците велат дека сегашната дневна потрошувачка во Србија изнесува 118,3 милиони киловат-часа, од кои 16,6 милиони киловат-часа, или околу 14 отсто од вкупната побарувачка ќе се увезат. Но Србија не е единствената земја во регионот што се бори со енергетски недостатоци. Во Романија производството опадна и извозот на енергија е намален. Водечкиот производител „Хидроелектрика“ беше принуден да ги поништи сите трговски договори за извоз. Во Бугарија, пак, сите централи, вклучително и нуклеарката „Козлодуј“, работат нормално, но земјата е близу до својот максимален капацитет за извозен трансфер на струја. Ситуацијата е многу полоша во Црна Гора и во Албанија, кои секоја година сé повеќе увезуваат струја, за што голем удел има лошата хидролошка состојба последнава година. Ништо подобро не е ниту во Македонија ниту во Грција. Хрватска и Босна и Херцеговина, исто така, увезуваат електрична енергија, па дури и Република Српска, инаку нето-извозник на електрична енергија, беше принудена да ги откаже сите договори за продажба поради тешката хидролошка ситуација. Се предвидува во државава вкупната потрошувачка на енергија во 2012-та во однос на 2011-та да биде поголема за 4 отсто. За 2,2 проценти ќе се троши повеќе струја, за 10,1 отсто повеќе природен гас и за 4,8 проценти повеќе нафтени деривати. Според енергетскиот биланс, струјата ќе биде доминантен енергент со учество од над 40 отсто. Производството на електрична енергија од домашните извори се предвидува да изнесува околу 6.000 гигават-часа, а остатокот да се набави од увоз. Потрошувачката на нафта и нафтени деривати во 2012 година ќе порасне за 6,6 отсто, односно на 743.000 тони.   Албанија дневно увезува 17 милиони киловат-часа струја  За да ја задоволи домашната побарувачка, Албанија дневно увезува по 17 милиони киловат-часа електрична енергија и тоа ја чини повеќе од милион евра. Поради неповолната хидролошка состојба, албанското производство на електрична енергија е драстично намалено. Во случај ваквата состојба да продолжи за неколку месеци, фактурата за увоз на струја дополнително ќе го оптовари државниот буџет, кој и така е во тешка состојба. Според оцените на албанската електроенергетска корпорација (КЕШ), годинава увозот може да ја чини Албанија најмалку 100 милиони евра. КЕШ доби гаранција од Владата да побара кредит во некоја од банките, со цел да обезбеди нормално снабдување со електрична енергија.   Без поголеми врнежи Куманово ќе остане без вода   Доколку во наредните два-три месеци не се подобри лошата хидролошка состојба во Куманово, лесно може да се случи градот напролет да остане без вода. Двете акумулациски езера Липково и Глажња, од каде што градот се снабдува со вода за пиење, се речиси празни. Во нив сега има само околу 5 милиони кубни метри вода, што е помалку од 20 проценти од вкупниот капацитет на двете брани. Првпат откако постојат браните, нивото на водата во нив е толку ниско. Ако во наредниот период нема поголеми врнежи на дожд и снег, веќе напролет Куманово ќе се соочи со голема криза за вода. Тоа значи дека земјоделските површини ќе бидат исклучени од наводнување, а би се влошила и состојбата со снабдувањето на градот со вода за пиење. Затоа, од јавното претпријатие „Водовод“ постојано апелираат до месното население рационално да се троши водата, за да не се случи да ја снема кога најмногу ќе биде потребна. Т.Д.    Сé потопло и посуво  Експертите велат дека промените во циклусот на водата ќе влијаат врз земјоделството во делот на посевите што се наводнуваат со дожд, достапноста на вода за наводнување, шумската индустрија и други области, а особено во производството на електрична енергија. Во Македонија од година на година ќе биде сé потопло, а врнежите ќе ги има сé послабо. Според статистичките податоци од истражувањата за територијата на државава, се предвидува просечниот пораст на температурата да биде во опсегот меѓу еден степен во 2025-та, 1,9 степен во 2050-та, околу 2,9 степени во 2075-та и 3,8 степени во 2100-та. Спротивно на ова, пак, просечното количество на врнежи се очекува да се намали за три отсто во 2025-та, пет отсто во 2050-та, осум отсто во 2075-та и 13 проценти во 2100-та. Анализите на Светска банка покажуваат дека во Македонија, како резултат на климатските промени, се забележуваат зголемувања на средната температура, дефицити на влага и екстремни појави, како суши, топлотни бранови и шумски пожари. Проекциите за следните неколку децении се зголемување на средната годишна температура за 1,9 степен, намалување на врнежите за пет отсто и поголема изложеност на нови штетници и заболувања на земјоделските култури, шуми и стока, но и намалено производство на електрична енергија од хидроцентралите.   Нема доволно снег за да се наполнат акумулациите Сите врнежи се добредојдени по тримесечната суша, но сегашниот снег ни оддалеку не е доволен за го надомести недостигот од дожд од есенва, велат од „Електрани на Македонија“. - Реална слика за водните ресурси би добиле во март или во април. Сега нема брзо топење и прилив на вода, температурите на планините се ниски. Но есента беше поразително сушна, три месеци без капка вода. Ќе требаат многу повеќе врнежи за да се надомести тоа. Хидроцентралите ни требаат за да го балансираме производството на струја, ги вклучуваме кога потрошувачката е поголема - вели Мирче Котевски, портпаролот на ЕЛЕМ. Во овој период, 15 отсто од капацитетите на хидроцентралите се исполнети, а остануваат уште 85 отсто за полнење. Поради изминативе сушни месеци намалено е производство на струја од хидроцентралите во Шпиље и Глобочица, а слична е ситуацијата и со Тиквеш. Недостигот од вода сé уште ќе се чувствува и во почвата, не само во хидроцентралите, додава хидрологот Јосиф Милевски од УХМР, раководител на секторот за хидрологија. - Ќе бидат потребни уште неколку вакви снежни периоди за да се надомести влажноста на земјата. Ова што наврна не е доволно, може само да ублажи, но се надеваме дека ќе има уште - рече Милевски. П.Т.