Плановите и регулативата за градба се менуваат премногу често, па затоа на една иста улица можеме да сретнеме сосема различни објекти според изгледот, катноста или намената, коментираат експертите

Властите немаат идеја како да го развиваат Скопје организирано и плански, а дури и да имаат, тешко ќе се најдат инвеститори за да ги исполнат тие планови, така што ќе градат цели населби, блокови, големи комплекси, кои би биле самодоволни и инфраструктурно решени. Наместо тоа, нови населби никнуваат стихијно на сите страни, често надвор од урбанистичките планови на општините и на градот.
Немање долгорочна визија за градот, брзото менување на законската регулатива, немањето главен градски архитект, бизнис-интересите на моќниците, трката по профит, зголемувањето на бројот на жители се само дел од работите што од Скопје прават безличен град, без свој белег во урбанистичка и архитектонска смисла, сметаат познавачите

ЕДЕН ЗАКОН НА ТЕМЕЛОТ, ДРУГ НА ПОКРИВОТ

Пребрзото менување на законската регулатива во градежништвото придонело инвеститорите да не можат да ги следат промените, или пак да ги користат, со тоа што граделе сé и сешто каде што треба и каде што не треба. Токму поради тоа имаме тесни улици, никаде нема доволно паркинг-места ниту за жителите, некои населби личат на хаотичен мозаик од стари куќи и разнобојни згради, некаде слабее притисокот на водата и слично.

- Ние не успеавме да ги следиме промените на општествениот систем. Тоа многу се почувствува во градежништвото, каде што пак профитот беше мамка за многу бизнисмени да ја искористат оваа можност и да профитираат лесно. Хиперпродукцијата на закони последниве години и нивното многу често менување уште повеќе ја влошија состојбата. Поради тоа имавме случаи кога почетокот на градбата е според еден закон, според еден правилник, а нејзиното завршување е според некоја втора, трета или четврта измена. За тоа на една иста улица имаме различни згради по катност, изглед и функција. На сето ова и професионалните струки во градежништвото како архитектите, геодетите, планерите се тргнаа на маргините на системот за носење одлуки битни за градот - вели професор Горан Марковски од Градежниот факултет во Скопје.

ИНСТАНТ-ПРОФИТ САМО ВО ЦЕНТАР

Во последно време на неколку локации во градот се појавија нови типизирани населби, кои, освен што беа комплетно внатрешно урбанизирани, истовремено беа и отсечени од градот. Но нивната изградба тешко одеше. Пропаѓаа огласите за продажба на државно земјиште за изградба на 14 згради кај Ново Лисиче, па Владата мораше да го раздвои овој плац на 14 посебни парцели за да ги продаде. За проектот Хиподром 2, населба за околу 5.000 жители, сé уште нема инвеститор.

Лошата градска инфраструктура придонесе инвеститорите своите пари да ги насочат кон централното градско подрачје, каде што брзата изградба на висококатница им носеше големи инстант-профити.
- Кај нас речиси нема населби што се градат на големи претходно урбанизирани површини. Таков пример е само оној во Злокуќани, каде што приватен инвеститор изгради цела населба и ги продаваше објектите. Прашање е како се стигнува до таа населба? Какви улици водат до неа? Лошата градска инфраструктура ги одвраќа инвеститорите од вложување во вакви населби надвор од градот - ни изјави Никола Велковски, поранешен главен градски архитект.

Според него, во градската зона градежното земјиште речиси го нема, а онаму каде што го има тоа е толку иситнето што не дозволува некој поголем инвестициски зафат, кој би значел градење типизирана населба.

- Што ако изградите убава населба во Хиподром, кога до неа тешко ќе се стигнува по лош пат. Истото важи за сите периферни делови на Скопје. Ако се сака да се поттикне ваквата градба, на населби подалеку од центарот, тогаш градот и државата треба да вложат многу во правење нови квалитетни патишта, училишта, градинки, здравствени установи, како и солидни инсталации на електрична енергија, градско греење и водоводна мрежа, па потоа да се гради - појаснува архитектот Велковски.
Градежниците пак коментираат дека треба да им се овозможи на бизнисмените безбедна клима за инвестиции каде што системот ќе им даде услови за инвестирање со можност за профит. Честото менување на законот оди контрапродуктивно и во овој сегмент.

НЕЗАВИСЕН И НЕПОЛИТИЧКИ ГРАДСКИ АРХИТЕКТ

За да се води планска изградба на градот во минатото со скопската урбанизација и изградба раководеше главниот градски архитект. Тимот сочинет од врвни експерти, градежни архитекти, постојано и континуирано работеше на осмислување на порастот на градот и неговото функционирање во секоја смисла на зборот.

- Главниот градски архитект што постоеше порано е функција што треба повторно да се врати во градот. Овој тим го гледа градот 15 години однапред. Како и каде ќе се развива? Кои се потребите а кои се можностите и поставува приоритети пред градоначалникот во смисла на донесување урбанистички планови, изградба на капитални објекти, улици, инфраструктура... Тој не треба да зависи од политиката и треба да биде визионер на градот - вели Велковски.

Тој појаснува дека сега оваа функција ја имаат служби во градот и општините што многу често се во врска со политичките партии или избраните градоначалници, со што ги губат својата професионалност и моќ на одлучување за доброто на градот.