Истражување: Стотина скопјани ќе преживеат ако се намали загадувањето на воздухот
Повеќе од сто животи може да се спасат годишно во Скопје ако за една третина се намали загаденоста на скопскиот воздух од прашината ПМ10, се вели во студија на Институтот за јавно здравје која сé уште се изработува, а е поттикната од неодамнешното големо загадување.
Наспроти благиот однос на властите кон загадувањето од прашина, д-р Драган Ѓорѓев од Институтот за Гринбокс вели дека првичните пресметки по формули на Светската здравствена организација покажале дека состојбата е многу посериозна. Просечната годишна концентрација на прашината ПМ10 во скопскиот воздух изнесува 64 микрограми на метар кубен. Според пресметките ако таа се намали за 20 микрограми ќе се избегнат 117 смртни случаи и 420 заболувања. Доколку пак концентрациите се намалат за 5 микрограми тогаш ќе се избегнат 13 смртни случаи.
Истражувањето се темели на споредба на податоците за загаденоста на воздухот, со бројот на пациенти со белодробни и кардиоваскуларни заболувања кои се јавуваат во болниците и бројот на смртни случаи од такви болести во периодите на поголема загаденост. Скопскиот воздух до пред една недела беше и над 10 пати позагаден од максимално дозволеното ниво и тоа најмногу од прашината ПМ10 која потекнува од индустријата, сообраќајот и греењето на домаќинствата кои не се поврзани на парно. Тогаш се препорачуваше граѓаните воопшто да не излегуваат надвор со образложение дека воздухот е толку загаден што е опасен по живот.
„Во суштина студијата ќе покаже колкаво е сегашното оптоварување со болести кои се врзани со загадувањето, колку ќе се намали смртноста и заболувањата ако се намалат концентрациите за 5 и 20 микрограми и колку тоа потоа во пари би донело и економска заштеда. Нормално дека животите се најважни , но еве да им кажеме и на политичарите од кои зависат мерките дека и би се заштедиле и големи пари бидејќи тие често знаат да кажат дајте ни пари па ние ќе го средиме. Не тоа е обратно, ако го средите проблемот ќе заштедите и пари“ вели д-р Драган Ѓорѓев од Институтот за јавно здравје.
Тој потенцира дека не може да се најде директна поврзаност меѓу загадувањето на воздухот со прашина ПМ10 и смртните случаи. Нејзиното влијание е индиректно односно може да го намали имунитетот и капацитетот на белите дробови и ги засилува ефектите од постојните заболувања што потоа може да доведе до смрт, особено кај ранливите групи на луѓе. Сепак според Ѓорѓев прашината доколку содржи канцерогени материи како азбест, во некои случаи може да биде причина за јавување на рак.
„Тоа се игличести честички кои се толку ситни и остри што го поминуваат одбранбениот систем и доаѓаат до белодробното крило. Над 10 микрони се смета дека се задржуваат во носната празнина, но поситните продолжуваат надоле и ако носат материја која е канцерогена може да биде причина за рак, но во основа ракот не го врзуваме директно. Многу е поголема релацијата на ракот од цигарите отколку од загадувањето“ објаснува Ѓорѓев. Според податоците од мерните станици изминатава недела скопскиот воздух е многу почист од пред една недела. Откако Градот и министерството за животна средина ги засилија инспекциите на фабриките и препорачаа да се користи јавниот превоз се случува загадувачките материи да видат во рамки на дозволените количини, што е вистинско чудо. Сепак од Институтот велат дека властите мора да направат цел систем од долгорочни мерки со кои трајно ќе се намали загадувањето. Почнувајќи од сопирање на прекумерната урбанизација без еколошки стандарди, зголемување на свеста на граѓаните за сообраќајот, па се до поставување на електронски систем за директна комуникација на матичните лекари со пациентите.
„Ако не се реши таа урбанизација, отидоа и зелените бранови во сообраќајот, нема проветрување и апсорбирање на загадувањето. Друг сектор е индустријата. Таа мора да се притисне да покаже еколошки дозволи во зависност од дејноста дека ги прочистуваат горивата до максимум. Помеѓу индустријата и градот треба да има зона , а не да бидат во град како што е на пример железарницата. Здравството, пак, ќе го прави овој мониторинг, ќе проценува колку животи ќе се спасат, ќе ја држи комуникацијата на матичните доктори со ризичните групи кои ќе ги имаат пациентите со име и презиме и ќе ги контролираат во периодите со голема загаденост“ вели Ѓорѓев кој како пример ги посочува најголемите светски метрополи како Лондон и Њујорк кои и покрај повеќе милионското население имаат многу почист воздух отколку Скопје.
Институтот за јавно здравје планира студијата целосно да ја заврши и објави во следните два месеца. Велат дека потоа ова истражување ќе биде основа за постојано надгледување на состојбата во кое од податоците од мерните станици за загаденоста на воздухот и од движењето на ветрот ќе се пресметува каде се движи загадениот воздух и потоа ќе може поточно да се предупредуваат граѓаните. Велат дека голем напредок треба да има следната година кога во Министерството за животна средина ќе почне да работи хемиска лабораторија која ќе помогне точно да се откријат изворите на загадувањето и таму да се насочат инспекциите.
Значи концентрацијата на ПМ10 четички во воздухот само 3 дена во декември била под опасното ниво, а 17 дена била 10 пати над максимално дозволеното...
Од божиќ навака сајтот за следење на загадувањето тивко престана да работи, и еве сега што велат во град Скопје - сајтот не работи зашто требало да распишат тендер, а тоа било комплицирана постапка. Од што е комплицирана, гледам на e-nabavki.gov.mk секоја недела бар 3 тендери има поставено од град Скопје
Сакате да дознаете каков е квалитетот на воздухот во центарот на
Скопје? Ќе си ги облечете чевлите за снег, дебелата јакна, капа, шал и
ракавици и ќе одите до улицата Македонија да ги проверите информациите
од прва рака, од дисплејот на мерната станица покрај статуата „Шмизла“.
Интернет сајтот „Скопје дише“ на кој до пред Божик во живо се објавуваа
податоците сé уште не работи, а најверојатно нема ниту да проработи.
Од еколошката лабораторија на фирмата Фармахем која една година го
одржуваше системот ни потврдија дека се работи за нешто повеќе од само
надградба на софтверот, како што сега стои на страницата.
Имале едногодишен договор за одржување на системот , но тој истекол, а
досега од Градот Скопје нема иницијатива да се продолжи. Од Фармахем
велат дека сакале да го надградат системот и со архива од податоците од
мерењата, но дека за судбината на оваа транспарентна интернет алатка со
која се служеа голем број граѓани треба да се обратиме во Градот.
Од Градот пак делуваат целосно незаинтересирано за продолжување на
објавувањето на податоците за квалитетот на воздухот на интернет.
Портпаролот Неделчо Крстевски вели дека поставувањето на сајтот уште од
почетокот било иницијатива и добра волја на фирмата.
„Сајтот не беше наш. Во моментов не можеме да кажеме дали зависи од
нас или од Фармахем. За нас е важно да работат мерните станици и
граѓаните да можат да ги добиваат информациите за квалитетот на возухот
од дисплеите на уредите“ вели Крстевски.
Од Градот признаваат дека за евентуално продолжување на работењето на
„Скопје дише“ тие треба да ја почнат постапката која како што велат,
била комплицирана бидејќи вклучувала распишување на тендер. Дали пак тоа
ќе се случи, ниту тие самите не знаат.
„Не можам ништо да ви кажам сега, ниту дали ќе го има , ниту дали ќе го нема сајтот“ вели Крстевски.
Преку „Скопје дише“ граѓаните зимава дознаа дека загадувањето на
воздухот во главниот град беше и до 10 пати поголемо од максимално
дозволеното при што се препорачуваше воопшто да не се излегува надвор.
Градските власти и Министерството за животна средина по притисокот од
јавноста беа принудени да извршат инпекции во индустриските објекти по
што загадувањето се намали. Според истражување на
Институтот за јавно здравје во Скопје годишно ќе се избегнат 117 смртни
случаи и 420 заболувања ако во воздухот се намалат за една третина
концентрациите на прашина.
Милано изгласа закон(сличен на Лондон) со кој влезот на секое возило во центарот на градот се наплаќа 5 евра по влез,станарите имаат 40 влезови за 2 евра,а неплаќаат електрични и хибридни возила.
пс.сакав ова да биде ставено во квалитет на воздух ама неможев да ја најдам нишката
Кога ја поставуваа мерната станица во Карпош имаше известување дека ќе се изработи интернет портал преку кој резултатите ќе бидат видливи во реално време. Можеби во моментов работат на интегрирање на таа мерна станица преку постоечкиот софтвер „Скопје дише“. Тоа би обезбедило споредба на квалитетот на воздухот во Центар и Карпош во реално време.
На овој линк може да се видат извештаите од досегашните мерења во Карпош:
http://www.karpos.gov.mk/index.php?option=com_content&view=article&id=1423&Itemid=46
како земја може не сме дебакл бар имаме конкуренција, но како град Да, под итно треба да се сруши браната на матка1, бар малку од малку да се пролуфтира градот [1] [2]
In most EU countries, average exposure levels exceed the WHO limit of 20 ug.m3
The data in the ENHIS website show that the country average PM10 exposure levels varied from 13-14 ug/m3 (Finland, Ireland) to 53-56 ug/m3 (Bulgaria, Romania and Serbia). Other countries with averages below 20 ug/m3 include Denmark, Estonia, Latvia, Norway and Sweden. Countries with values over the EU limit value of 40 ug/m3 include, except of the three ones mentioned above, Greece, Italy and Slovenia. The country average levels have not changed substantially over the past few years.
In terms of exposure, this means that almost 90% of people in European cities where PM10 is monitored are exposed to levels exceeding the WHO air quality guideline (AQG) of 20 ug/m3, implying a substantial risk for health. For 14% of the people, the EU limit value of 40 ug/m3 is exceeded.
http://www.euphix.org/object_document/o5636n27091.html
Kontekst - Zagađenje zraka 5 januar 2012, Četvrtak 21:54 CET
Koliko je zagađenje i kakav je kvalitet zraka u gradovima?
Koji su uzroci zagađenja, a kakve posljedice za ljudsko zdravlje?
Kako popraviti stanje i osigurati bolje životne uslove?
O ovoj temi u emisiji Kontekst govore: u Sarajevu stručnjak za kvalitet zraka iz Hidrometeorološkog zavoda FBIH Martin Tajs, u Beogradu izvršna direktorica Fonda Ekotopija Suzana Đorđević i u Skopju zamjenik direktora Makedonskog instituta za javno zdravlje dr. Vladimir Kendrovski.
Квалитетот на воздухот многу повеќе ќе го нарушат неколку автомобили, отколку бадниковите огнови
Квалитетот на скопскиот воздух вчера повторно се најде во црвената алармантна зона според интернет-страницата „Скопје дише“. Индексот на квалитетот на воздухот, според измерените вредности вчера во центарот на Скопје изнесува 176, што е нездраво и претставува закана по здравјето на луѓето, порачуваат од градот. Оттаму додаваат дека се потребни мерки за претпазливост за децата, како и за лицата со белодробни заболувања и астматичарите, кои треба да го избегнат престојот надвор. Но дали вечерашните огнови дополнително ќе го зголемат нивото на загаденост на воздухот? Од Министерството за животна средина и просторно планирање велат дека тоа се мали количества и нема многу да влијаат на квалитетот на воздухот.
- Тоа се мали количества чад, кои нема значително да влијаат на загаденоста на воздухот. Освен тоа, палењето бадников оган не е нешто ново, тоа со години се практикува. На воздухот му штетат индивидуалните куќи што се греат на дрва, кои сé повеќе ги има - соопшти Сашо Секуловски од Министерството за животна средина и просторно планирање.
И еколошките друштва потврдуваат дека бадниковите огнови нема да предизвикаат поголема загаденост.
- Огновите нема многу да придонесат за загадувањето на воздухот. Многу повеќе ќе го нарушат квалитетот на воздухот неколку автомобили. Според мене, воопшто не е еколошки ниту кршењето на бадниковите гранчиња за декорација. Се прави бизнис од кршењето на гранките, сé повеќе се уништуваат и се практикуваат во новогодишните декорации - смета Ирена Стојковска од еколошкото друштво „Фронт 21/24“.
РЕДОВНИ ИНФОРМАЦИИ ЗА КВАЛИТЕТОТ НА ВОЗДУХОТ ВО СКОПЈЕ
На веб-страницата на Град Скопје, www.skopje.gov.mk, граѓаните можат редовно да се информираат за квалитетот на воздухот во градот. Градот Скопје во февруари годинава во паркот пред Домот на АРМ постави дисплеј за мерење на квалитетот на воздухот и презентација на измерените резултати, како дел од проектот со наслов „СКОПЈЕ ДИШЕ“. Дисплејот е поврзан со градската Интернет-страница каде што, во реално време, ќе може да се погледнат параметрите за квалитетот на воздухот во центарот на градот, како и препораките за граѓаните. Градот предвидува да го прошири проектот со поставување нови мерни уреди за следење и прикажување на квалитетот на воздухот и на други локации.
Мониторинг станицата пред Домот на АРМ врши мерење на параметрите сулфурдиоксид, азотни оксиди, јаглеродмоноксид и суспендирани честички со големина до 10 микро метри. Мерењата се во согласност со „Уредбата за гранични вредности за нивоа и видови на загадувачки супстанции во амбиентниот воздух и прагови на алармирање, рокови за постигнување на граничните вредности, маргини на толеранција за гранична вредност, целни вредности и долгорочни цели“, објавена во службен весник број 50/2005, којашто стапи во сила на 01.01.2007 година и Уредбата за гранични вредности на загадувачките супстанции одредени за 2011 година.
Индексот за квалитет на воздух и препораките за граѓаните се одредуваат во согласност со европските и со американските практики за информирање.
04.12.2011 - АЛАРМАНТНО: Прашината ПМ10 предизвикува мозочни и срцеви удари
Воздухот деновиве во Скопје е многу загаден и е на највисоко опасно ниво, покажуваат мерењата од мерните станици на веб страницата „Скопје дише“. Од веб страницата „Скопје дише“ апелираат деца и возрасни, како и лица со белодробни заболувања и астматичари, да не излегуваат надвор.
Како што објави вчера Плусинфо Скопје и дефинитивно е најзагадениот град во светот. Според податоците на Светската здравствена организација од пред извесно време, во светот најзагаден е градот Ахваз во Иран со просек од 372 микрограми ПМ10 прашина на метар кубен, но во моментов според веб страницата на Град Скопје – „Скопје дише“ во главниот град на Македонија оваа прашина е застапена со 488 микрограми на метар кубен.
Инаку границата на СЗО за ПМ10 е 50 микрограми на метар кубен воздух.
Овие честички инаку се многу опасни по здравјето на луѓето, па ви презентираме дел од научните студии изработени во светот.
Што се честички ПМ10?
Суспендираните честички ПМ10 се појавуваат по горење на јаглен, гас, нафта и нејзините деривати, како и на дрво и други биолошки материјали, а најмногу се производ од согорувањето на горивото во автомобилите и работата на возилата. Овие честички, исто така се зголемуваат и при секој процес во кој се „подига прашина“, како што е мелењето и дробењето на различни материјали во градежништвото и рударството.
Овие честички, загадувачи на воздухот, поделени според нивната големина честопати се нарекуваат и ултра-фини и се со големина помеѓу 0.1 и 2.5 или помеѓу 2,5 и 10 микрони ( се гледаат под микроскоп) и поголема од 10 микрони кои се видливи со голо око. Додека дишеме воздух и внесуваме честички, можат да влезат во респираторниот систем и оттаму во алвеолите.
Тие подоцна предизвикуваат иритација, а со намалувањето на имунитетот и под влијание на други околности можат да предизвикаат сериозни проблеми, особено кај луѓето со веќе развиени кардиоваскуларни или респираторни болести.
Кои се последиците?
Концентрацијата на честички во атмосферата е тесно поврзано со појавата на болестите па дури и смрт. За секое зголемување од 10 микрограми на кубен метар честички, стапката на смртност се зголемува од 0,5 на 5 проценти.
Загадувањето со честички придонесува за различни болести и состојби:
- Се зголемува бројот на мозочни удари
- Се зголемува бројот на луѓе хоспитализирани од хронична опструктивна белодробна болест
- Се зголемува бројот на респираторни инфекции
- Се зголемува бројот на напади на астма
- Се намалува функцијата на белите дробови
Постојат неколку начини како честичките ПМ10 можат да ја зголемат смртноста на населението:
- Честичките предизвикуваат тахигардија. Научниците веруваат дека повеќе од половината од смртните случаи од срцеви болести се последица на честичките.
- Честичките придонесуваат за зголемување на воспалителните процеси во респираторниот систем, кои, пак, предизвикуваат смрт кај луѓето со хронична опструктивна белодробна болест.
- Честичките можат да предизвикаат и дијабетес
Како можеме да се заштитиме?
Само ние можеме да си помогнеме. Помалку да се возат автомобилите, државата да превземе мерки со казни за загадувачите и секако секое слободно време да го поминеме на планина или на место за кое знаеме дека нема честици ПМ10.
Па ова е добар пример како треба да се анализира и претставува проблемот. Единствено вака, можеме правилно да му пристапиме и да почнеме да го решаваме и да ја подобруваме ситуацијата.
Први мерења на ПМ2,5 честички во Македонија (ноември 2011)
ЕУ стандардите за концентрација на овие честички предвидуваат нивно максимално присуство до 25 µg/m3 во просек за еден ден. Еве подетална статистика за Центар и Карпош за секој ден одделно:
Загадениот воздух годинава однесе 300 животи во Македонија
Триста лица годинава починале како последица од загадувањето на воздухот, од кои 150 во Скопје, предупредуваат во Институтот за јавно здравје. Проф. д-р Драган Ѓорѓев вели дека до оваа бројка е дојдено со процена според методите на Светската здравствена организација (СЗО) и генералниот модел за оптовареност со болести поврзани со животната средина.
Загадениот воздух, според СЗО, е причина за смрт на два милиона лица годишно во светот и затоа се апелира да се почитуваат еколошките стандарди. Експертите предупредуваат дека најситните честички во воздухот се најопасни, бидејќи продираат најдлабоко во белите дробови и во крвта и може да предизвикаат сериозни и смртоносни заболувања, меѓу кои и рак.
- Животната средина, заедно со аерозагадувањето, учествува со 20 до 30 отсто во причините за болестите на луѓето. А колку се инвестира во животната средина? Помалку од еден отсто. Многу инвестираме во медицинска апаратура, во тешки операции на срцеви болни, во трансплантации на органи, а немаме превентива од загадување - предупредува проф. Ѓорѓев.
Многу ситни, а многу опасни
Најголем загадувач на воздухот во градовите е ситниот прав, односно лебдечките честички со дијаметар од 10 микрометри (ПМ 10) и помали, со дијаметар под 2,5 микрометра (ПМ 2,5). Професор Ѓорѓев објаснува дека ситните честички се важни затоа што се смета дека нивната големина е границата на т.н. респиративен прав. Тие се многу поситни од дебелината на влакното на косата и може да го поминат целиот систем на одбрана на белите дробови, односно не се доволно крупни за да бидат зафатени од одбранбените влакненца и да бидат искашлани.
- Тие влегуваат подлабоко во системот, а оние најмалите влегуваат најдлабоко во дробовите и во крвта. Опасни се и од аспект на формата. Ако се игличести, ги иритираат белите дробови, што може да биде подлога за инфекции. Уште пострашно е што со помош на ситните честички и другите загадувачи навлегуваат во длабоките делови во организмот. Сулфурот е надразнувачка материја и дополнително го дразни ткивото, кое е подложно на бронхитиси, бронхолитиси. Ако во нив има тешки метали, на пример олово, тоа ќе влезе во крвта и може да го нападне коскениот или крвниот систем. Составот на ситните честички зависи од тоа каква индустрија има во околината. Ако имате конкретен тип загадување, на пример азбестни тела во воздухот во близина на цементарниците, може да дојде до канцер на белите дробови. Ако имате олово во воздухот, како што беше во Велес или денес во Скопје, поради индустријата и сообраќајот, тогаш аерозагадувањето ќе ги нападне крвните или нервните системи - вели професорот.
Децата и старите се најзагрозени
Kонцентрацијата на ПМ 10 дневно не смее да биде поголема од 50 микрограми на еден метар кубен воздух, но поразителните бројки говорат дека таа е речиси секој ден многукратно надмината. На пример, на 23 ноември оваа година среднодневната концентрација во Скопје достигна вртоглави вредности - на мерното место Центар 541, во Kарпош 573, а во Лисиче фантастични 717 микрограми на кубик воздух!
- Факт е дека сме најзагадената земја во регионот во однос на овие честичките. Нашите градови се многу загадени со ПМ 10, чиј годишен просек се движи околу 80 до 90 микрограми на кубик воздух. Тоа е енормна бројка и значи дека секој месец концентрацијата била над максимално дозволената. Тоа е страшно оптоварување и сериозен проблем за здравјето на луѓето - вели проф. Ѓорѓев.
Тој додава дека ситните честички се мерат според препораките на СЗО и дека, иако не ги мериме конкретно оние помалите од 2,5 микрометра, можеме да знаеме колку ги вдишуваме, затоа што се 30 до 40 отсто од вкупните ситни честички.
Најзагрозени се хроничните болни, старите лица, децата и бремените жени, кои се ризични групи и за другите еколошки хазарди.
Во Министерството за животна средина велат дека суспендирани честички со големина до 2,5 микрометра се мерат на две мерни места во Македонија, во Kарпош и во Центар. Првите податоци се објавени во месечниот извештај за воздухот за ноември.
Нужна е сериозна акција
Немаме направено големо истражување и студија на ниво на државата за влијанието на аерозагадувањето врз здравјето на луѓето, но може да се споредуваме со студиите за другите земји, вели проф. д-р Драган Ѓорѓев од Институтот за јавно здравје.
- Треба да направиме сериозен акционен план, во кој нема да ни биде важно во чиј мандат ќе дојде до намалување на аерозагадувањето, туку да си поставиме директни цели. На големите индустрии мора да им се каже дека или ќе намалат од профитот или нешто ќе мора да пречистат. Имаме мерни места со над 250 дена во годината кога е надмината концентрацијата на прав. Тоа е ниво што тешко ќе го симнеме преку ноќ, а треба да се земат предвид и објективните околности. Ние или ќе ја подигнеме дозволената граница од 50 мг/м3, за да не ги вознемируваме луѓето или сериозно ќе се зафатиме со проблемот - вели проф. Ѓорѓев.
Што се ситните честички
Ситните честички се мешавина од микроскопски честички и течни капки кои се суспендирани во воздухот, односно лебдат. Се состојат од разни компоненти како киселини (нитрати, сулфати), токсични органски соединенија, тешки метали, прав, разни алергени (спори од мувла). ПМ 2,5 се генерирани од сите видови согорувања: моторни возила, електрани, домашни ложишта, индустриски процеси. Составот зависи од локацијата, изворите, годишното време и временските услови. Предизвикуваат визуелни ефекти како што е смог, кој се состои од сулфурдиоксид, азотни оксиди, јаглероден моноксид, минерален прав, токсични органски соединенија и елементарен јаглен, познат како саѓи.
You cannot post new topics in this forum You cannot reply to topics in this forum You cannot delete your posts in this forum You cannot edit your posts in this forum You cannot create polls in this forum You cannot vote in polls in this forum
Quote 
Topic Options
