Македонската влада досега не добила предлог-иницијатива од српска страна за реализација на овој грандиозен проект

 Со реализација на проектот би заживејала и традицијата на сплаварите од Велес

Дали мегапроектот ќе стане реалност?

Српските власти за само неколку месеци повторно го актуализираа проектот за изградба на каналот Дунав - Морава - Вардар, најавувајќи дека планот ќе биде готов до средината на оваа година. Од Министерството за природни ресурси, рударство и просторно планирање на Србија истакнуваат дека најважната активност во 2013 година ќе им биде изработката на планот.

- Голем дел од документацијата и методологијата за изработка на просторниот план за каналот Белград - Солун, попознат како Дунав - Морава - Вардар, веќе е готов. Планот опфаќа површина од околу 10.500 квадратни километри. Се надевам дека во овој рок од шест месеци ќе ги завршиме и разговорите со заинтересираните компании што сакаат да учествуваат во градежниот дел од проектот - изјави српскиот министер Милан Бачевиќ, додавајќи дека по изработката на планот треба да се подготви посебен закон што ќе го означи почетокот на изградбата на пловниот канал. Оттаму истакнуваат дека се заинтересирани две кинески компании и една американска.

Владата не добила предлог за учество

Сепак, и покрај тоа што за неколку месеци српските власти ја повторуваат темата за пловно поврзување преку Македoнија со солунското пристаниште, тие сѐ уште немаат испратено никакви предлози до македонската влада.

- Владата секогаш е заинтересирана и расположена за соработка на економски проекти, вклучувајќи ги и оние што имаат поширок регионален карактер, особено во едни вакви инфраструктурни области со чија евентуална реализација, по природата на нештата, им се дава поддршка на економијата и на компаниите и се отвораат нови работни места. Досега немаме добиено конкретно барање за разгледување на оваа иницијатива, детали за неа, или пак напредна заокружена конструкција на идејата и придобивките и затоа не сме во можност и не е коректно да коментираме аспекти - вели Александар Ѓорѓиев, портпарол на Владата на Република Македонија.

Ѓорѓиев истакнува дека во моментот кога ќе им бидат доставени таква иницијатива или барање, тие ќе бидат сериозно разгледани и од Владата и од другите релевантни институции и бизнис-групации.

- Се разбира дека доколку ни биде доставена разработена иницијатива, ние сериозно ќе ја разгледаме и ќе направиме анализи и пошироки консултации со експертите, бизнис-заедницата и коморите за околностите и за можностите, како и за целисходноста на нејзината реализација - истакнува Ѓорѓиев.

Би се смениле плановите за „Чебрен“ и за „Галиште“

Домашните експерти се скептични кон целата идеја и изненадени од интересот на Србија за реализација на овој стар проект. Додека еден дел се прашуваат на што се должи заинтересираноста, други сметаат дека проектот е претежок за реализација, особено потегот за поврзување на реките Морава и Вардар. Тие велат дека доколку овој проект заживее, ќе бидат потребни промени на проектите за изградба на хидроцентралите „Чебрен“ и „Галиште“.

- Прво ме изненадува фактот што Србија по неколку години се премисли и сега пројавува голем интерес да се реализира проектот за пловно поврзување со Солун. Во минатото Србија и Грција воопшто не беа заинтересирани, а зошто се премислија не можам да претпоставувам. Сепак реализацијата на проектот не зависи само од Србија туку од сите три земји. Од друга страна, инвестиција вредна над 15 милијарди долари, колку што според некои процени треба да чини проектот, е преголема инвестиција, а сѐ уште не се познати ефектите - вели академикот Томе Бошевски.

Според него, неопходен е нов проект што ќе ги опфати Србија, Македонија и Грција, бидејќи претходниот е стар.

- Дали и каков ефект ќе има, односно дали ќе има позитивни резултати врз стопанството во овие три земји изградбата на еден ваков грандиозен објект треба да покажат студиите, и сето тоа засега е под знак прашалник - објаснува Бошевски. Тој вели дека ако за изградба на една хидроцентрала се потребни 6-8 години, изведбата на еден ваков проект би траела и до 20 години.

- Невозможно е проектот да биде реализиран за неколку години, за него се потребни околу 20 години.
Доколку Европската Унија се заинтересира за него, би можел да се изгради и побрзо, но за тоа ќе мора да почекаме да излезат од кризата. Сепак, ова е премногу грандиозен проект за овој период, кога сѐ уште не се надминати проблемите од последната економска криза. Бидејќи сѐ уште се прават проекти, допрва ќе се утврдуваат ефектите од него, а со оглед на фактот што во реализацијата треба да се вклучат три земји, неопходна е и согласност меѓу овие земји - додава Бошевски.

Вардарска долина

Според некогашните процени, направени уште во седумдесеттите години од минатиот век, било пресметано дека каналот од Белград до Солун би чинел од 15 до 17 милијарди долари. Според очекувањата, проектот треба да овозможи сообраќајно поврзување на југот на Европа со Средна и Западна Европа, и поврзување со системот Рајна - Мајна - Дунав и системот на Рона и Сена во Франција и на реките Одра и Висла. Во Македонија, пак, веќе со децении се зборува за проектот познат како „Вардарска долина“, кој се смета за најголемиот стратегиски проект на земјата. Иако е направен во 1991 година, овој проект никогаш не бил активиран. Со него се очекува зголемување на економскиот потенцијал на земјава. За негова реализација треба да се дислоцираат 80 километри од железничката пруга Скопје - Гевгелија, да се изградат 12 хидроцентрали по текот на реката Вардар и уште по две на реките Треска и Црна Река. Последната активност поврзана со овој грандиозен проект беше во април 2011 година, кога Владата потпиша меморандум за разбирање со Кинеската меѓународна корпорација за води и електрична енергија (КВЕ) и со Кинеската банка за развој (КРБ). Притоа беше најавено дека банката ќе обезбеди кредит од 1,2 милијарда евра, или 85 отсто од потребната инвестиција, а другите 15 отсто од средствата, односно 225 милиони евра треба да ги обезбеди Владата. Изградбата на браните треба да отпадне на кинеската корпорација КВЕ, која ја градеше хидроцентралата „Козјак“.