Квалитет на воздухот во Скопје

Има број, пријавете ги.

Се грееме како во среден век, исклучително неефикасно, скапо и токсично (видео)



Скап увоз на струја, уништување на дрвниот фонд на шумите, огромно загадување на воздухот во градовите и дотраена мрежа за снабдување со централно греење се само дел од оценките на Светската банка за затоплувањето на објектите во земјава во текот на зимските месеци.

Банката во еден од извештаите за реализација на проектот за енергетска ефикасност во јавниот сектор во земјава, предупредува дека загревањето на просториите во зимските месеци се врши првенствено со дрва, кај 64 отсто од објектите и електрична енергија, која го покрива затоплувањето на 25 отсто од севкупниот фонд на згради.

На централно греење се затоплуваат само 9 отсто од објектите во Македонија, и тоа само оние што се лоцирани во Скопје. Притоа, Светската банка го оценува парното греење во главниот град како доста старо и со неефикасна мрежа, што само ја засилува оценката за исклучителната енергетска неефикасност на затоплувањето.

„Греењето на електрична енергија е многу неефикасно и ги влошува предизвиците за снабдување со електрична енергија, создавајќи потреба од скап увоз на електрична енергија, особено за време на зимската сезона. Големата потрошувачка на нерегулираното огревно дрво е исто така неодржливо и може да доведе до уништување на шумите, што предизвикува неповолни влијанија врз животната средина, економијата и здравството“, се нагласува во извештајот на Светска банка.

Податоците на Регулаторната комисија за енергетика (РКЕ) велат дека во 2018 година во главниот град имало вкупно 55.553 активни потрошувачи приклучени на трите системи за дистрибуција на топлинска енергија – „Балкан енерџи груп“, АД „ЕСМ – Подружница енергетика“ и „Скопје север“ АД. Бројката на корисници на централното греење во главниот град континуирано расте и е зголемена за над 7.400 во изминативе пет години.

Сепак, поради незадоволството на граѓаните од високите цени на парното и бројните исклучувања во периодот од 2011 до 2014 година, централното парно греење во 2018 година успеало да ја достигне единствено веќе постигнатата сума на корисници на парното од 2006 година. Најголем дел од новите корисници што се приклучени во изминативе пет години се бројните нови објекти што се изградија во централните скопски општини.

За сметка на ова, податоците од Годишните извештаи на РКЕ покажуваат дека во одредени делови на Скопје, како што се општините Чаир, Бутел и Гази Баба, со години не е изграден ниту еден нов километар на дистрибутивната мрежа за централно греење, при што дистрибуцијата функционира како три одделни системи за топлинска енергија што меѓусебно не се поврзани. Како резултат на ова, цените за затоплување на објектите со централно греење се различни за секоја од трите системи одделно. Од друга страна, во некои населби од скопските општини Ѓорче Петров, Шуто Оризари и Сарај воопшто не е изградена дистрибутивна мрежа за централно греење.

За да се надминат бројните проблеми со затоплувањето на објектите, Градот Скопје пред една и пол година го основаше новото јавно претпријатие „Градски енергетски системи“. Минатата есен поднесоа и барање за лиценца за работа за дистрибуција на топлинска енергија, но до денешен ден ова претпријатие не го започнало своето функционирање во делот на преземање на дистрибутивната мрежа во главниот град.

Во меѓувреме, државата планира да преземе мерки за да се зголеми бројот на корисници на централното греење во Скопје. На предлог на Регулаторната комисија за енергетика, во новиот Закон за градење ќе се вметне обврска за инвеститорите на нови објекти да обезбедат приклучок за парно греење, без кој нема да имаат можност да добијат одобрение за градење.

Собранието на вчерашната седница го усвои Законот за енергетска ефикасност, во кој се вметнати отежнувачки обврски за граѓаните кои ќе сакаат во иднина да се исклучат од системот за централно греење. Имено, тие ќе мора да достават извештај од енергетска контрола, со кој ќе докажат дека новиот систем за греење или ладење што би го употребувале ќе обезбеди намалување на користењето на примарната енергија, ќе биде еколошки поприфатлив и енергетски поефикасен. Исто така, секој граѓанин за исклучување на системот од парно ќе мора да обезбеди писмена согласност од мнозинството станари во зградата во која живее.

https://meta.mk/se-greeme-kako-vo-sreden-vek-iskluchitelno-neefikasno-skapo-i-toksichno-video/

Алармантно аерозагадувањето во Скопје

Грејната сезона сѐ уште не е целосно започната, а Скопје веќе е меѓу најзагадените градови во светот. Утринава околу 10 часот во градот беа измерени 129 микрограми ПМ 10 честици на метар кубен. Претходните два дена, пак на врвот на листата со алармантна загаденост беше Куманово, каде ПМ 10 честиците беа 35 пати над дозволената граница, односно над 1800 микрограми на метар кубен.

Локалната власт во Куманово соопшти дека причината за енормната загаденост таму, е болницата која користи мазут во котелот за затоплување. Од Општината известија дека веднаш почнале со аеросолизација, како итна мерка за намалување на загаденоста и алармираа централната власт да издвои средства за целосна гасификација на болницата.

Од Министерството за животна средина само кратко известија дека се преземаат мерки, а повеќе информации најавија за утре. Ресорниот министер, пак, вчера порача дека за решавање на проблемот со загадувањето потребно е време и долгорочни мерки.

„Постои план, за тоа нема сомнеж, треба сите да бидеме свесни за фактот дека овој проблем не може да се реши со краткорочно, туку со долгорочна стратегија. Сите заедно мора да работиме многу напорно за да го намалиме загадувањето на воздухот, знаеме дека ќе ни биде потребно време, бидејќи повеќе фактори придонесуваат за тоа, греењето на домовите, енергетската ефикасност, какви автомобили користиме за транспорт, како индустријата придонесува и какви мерки и регулативи треба да преземеме. Ќе продолжиме да работиме напорно за да постигнеме резултати“, рече Насер Нуредини- министер за животна средина.

Проблемот со загадениот воздух се интензивира во зимкиот период. Минатата година власта донесе интервентни мерки во услови на два последователни дена енормната загаденост- бесплатен градски превоз, двојно поскапи паркинзи, прекин на градежните активности, како и намалено користење на службените возила на државните институции.

https://www.alsat-m.tv/mk/алармантно-аерозагадувањето-во-скоп/

Владата (или град Скопје) да субвенционира вакви уреди

пречистувачи на воѕдух





Edited by nenad - 15-Sep-2019 at 14:07

Планот си врви, честичките стојат

Планот на Владата за чист воздух донесен минатата зима веќе се реализира и се преземаат мерки за намалување на загадувањето. Сега на прагот на новата сезона за греење граѓаните почнуваат повторно да проверуваат колкаво е загадувањето. Загадување има и во летните месеци, но речиси никој не е толку заинтересиран за да проверува затоа што сонцето ги освојува очите. Прашината крената по улиците која ја има од неисчистени гуми на камиони или издувните гасови на дизел автомобилите секојдневно се тука. Во околината на Скопје и во лето се палат огнови на полињата, а црниот чад се шири насекаде.

ПОДАТОЦИТЕ НЕ СЕ ВРАЌААТ

Во текот на зимските месеци секојдневно се проверуваат податоците на апликацијата Мој воздух за висината на загадувањето, а таа пракса треба да продолжи и во лето.

А, во овие летни месеци, па и многу пред тоа, некои од мерните станици поставени во Скопје не покажуваат податоци колкав е индексот на ПМ 10 и ПМ 2.5 честичките. Со отворање на апликацијата Мој воздух и проверување на висината на загадувањето во Центар со ПМ 2.5 честички се добива одговор дека мерната станица моментално не враќа податоци. Таков е случајот и со одредени мерни станици во Аеродром и Гази Баба. Проблемот со мерните станици е токму во оние делови каде во текот на зимата загадувањето е најголемо.
И од Министерството за животна средина и просторно планирање потврдуваат дека некои мерни инструменти не покажуваат податоци.

„Моментално во град Скопје во функција се сите мониторинг станици за квалитет на амбиентниот воздух. Мерните инструменти за мерење на O3, CO, SO2 и NO-NO2-NOx од мерните станици Карпош и Центар кои не се во функција треба да се заменат со нови мерни инструменти поради немање резервни делови од производителот.

Инструментот за ПМ 10 од Карпош и ПМ 2.5 од Центар се наоѓаат во фаза на тестирање по извршено сервисирање и калибрација. Во моментот се одвива набавка на два нови мерни инструменти за PM 10, наменети за станиците во Гази Баба и Лисиче, која треба да се реализира до крајот на октомври 2019 година. Инструментот за РМ 10/2.5 од мобилната мониторинг станица поставена во Општина Ѓорче Петров е испратена во акредитирана лабораторија за калибрација во Виена, Австрија, во средината на јуни 2019 година и истиот ќе се инсталира по нивно враќање“, одговараат од ресорното министерство.

Оттаму додаваат дека во однос на набавката на Автоматскиот анализатор за мерење на суспендирани честички ПМ 10 како и на Систем за прибирање и обработка на податоци (Дата логер, GPRS рутер, софтвер), која ја спроведува МЖСПП, наменет за мерната станица Гази Баба, договорот е потпишан во април годинава, додека крајниот рок на испорака, негова инсталација и пуштање во работен режим треба да се изврши до крајот на август исто така оваа година. Средствата се планирани и одобрени од буџетот на министерството.

За мерната станица Лисиче, од МЖСПП велат дека во однос на набавката на Автоматски анализатор за мерење на суспендирани честички ПМ 10 како и на Систем за прибирање и обработка на податоци (Дата логер, GPRS рутер, софтвер), која се спроведува како донација од фабриката ОКТА, евалуацијата на понудите е завршена во средината на јули годинава, додека конечната одлука треба да ја донесе генералниот директор на ОКТА според нивните процедури. Од моментот на донесување на одлука и потпишување на договор, се очекува во рок од 60 дена до 90 дена инструментот да биде испорачан, инсталиран и пуштен во работа, нагласуваат од Министерството.

Но, додека сето ова да се реализира Владата на Република Северна Македонија работи на намалување на загадувањето и покрај тоа што за одредени делови од Скопје во овој период нема точни податоци колкаво е загадувањето. Па така изминатиот период постојано се пуштаа јавни повици за реализација на Програмата за намалување на аерозагадувањето за 2019 година. Јавните повици беа за енергетска ефикасност, за зелени површини и прочистувачи.

На овие јавни повици право на учество имаат општините на територијата на град Скопје, кои имаат високо ниво на аерозагадување, односно висока концентрација на ПМ 10 и ПМ 2,5, согласно податоците од мерните станици на Државниот автоматски мониторинг систем во Република Северна Македонија за 2018 година.

Поголемиот дел од мерните станици не работеа и изминатата сезона и тоа повторно тие што се наоѓаат во „критичните“ делови од градот, а сега на јавните повици на Владата токму тие општини имаат право да аплицираат.

СУБВЕНЦИИ ИМА, КАЗНИТЕ ДОЦНАТ

Планот за чист воздух предвидува преку мерки на Владата да се намали загадувањето на воздухот до 2020 година, и тоа во Скопје за 50 отсто, додека во другите градови да постигне намалување помеѓу 30 и 50 отсто.

Планот, како што тврдеше и заменик-министерот за животна средина и просторно планирање Јани Макрадули, покажува јасно изразена политичка волја за намалување на загадувањето на воздухот. Дури и во планот стои дека спроведувањето на мерките ќе се одвива преку интегриран и координиран пристап, отвореност на Владата и на државните институции за партнерски однос со граѓанските организации, деловните компании и меѓународните организации.
Начинот на финансирање на активностите е почетен посебен фонд од 1,5 милион евра, и овие средства се дополнителни, покрај оние што постојат за различни активности на различни министерства поврзани со заштитата на животната средина, во висина од 20 милиони евра. Планот предвидува и комплетна замена на сите 18 мониторинг-станици, зачестени инспекциски контроли, јавни кампањи, законски измени, справување со изворите на загадување и низа други чекори.

Во текот на оваа година она за што најмногу скопјани се интересираа беа субвенциите што ги даваше Град Скопје. Градските власти работат на интензивно и системско намалување на загадувањето на воздухот. Градот Скопје го формираше новото јавно претпријатие „Градски енергетски системи АД Скопје“, субвенционираше граѓани кои се греат на печки на дрво и останати течни горива, да набават печки на пелети кои загадуваат далеку помалку, имаше субвенциите за обука на оџачари, како и помош за граѓаните за чистење на оџаци. Исто така, за првпат субвенционираат граѓани за набавка на посовремени уреди за затоплување, во вид на набавка на топлотни пумпи и инвертер клима-уреди.

Најново што се планира е доделување на субвенции до 3.000 евра за набавка на нови возила кои се со мотори со „Еко 5“ и „Еко 6“ стандард, а средствата се предвидени од Министерството за економија.

После овој двегодишен план за чист воздух, 10 илјади домаќинства ќе бидат приклучени на постоечкиот топлински оператор, 20 илјади домаќинства ќе ги променат старите нееколошки печки на дрва, 15 илјади домаќинства ќе ја подобрат енергетската ефикасност на домовите, 3.000 домаќинства ќе бидат приклучени на гас, 20 илјади домаќинства ќе користат инвертер клима-уреди, а 2.000 домаќинства од социјално ранливите категории субвенционирано ќе го променат начинот на живеење. После две години ниедно домаќинство нема да се грее на јаглен и нафта.

Во индустријата ќе се носи закон за индустриски емисии каде што се дефинираат построги правила во одобрувањето на интегрираните еколошки дозволи и ќе има потранспарентен мониторинг, а до тогаш ќе се зајакнат контролите.

Во градежништвото ќе има засилени контроли во градењето и просторот за градење, миење на возила и покривање на товар. Обврска е да се контролира градежниот шут и другиот отпад на објектот што се гради.

Но, од сето ова што се презема или е планирано да се направи за намалување на загадувањето досега како да нема повратен позитивен ефект. Ќе чекаме да видиме дали мерните станици ќе проработат за да нè информираат дали ПМ честичките исчезнуваат или се тука и само чекаат да бидат повторно актуелни. Се поставува прашањето дали со реализацијата на јавните повици за енергетска ефикасност, зелени површини, прочистувачи, или со набавката на велосипеди, електрични тротинети, печки на пелети, инвертер клима-уреди, ќе следуваат и идните чекори, како на пример пронаоѓање на загадувачите и нивно казнување. Дали и оваа зима повторно ќе гледаме фотографии од индустриски капацитети од чии оџаци излегува црн чад, како и од домаќинствата кои се греат на секаков отпад.

НАЈЛОШО РАНГИРАНИ ВО ЕВРОПА

Емисијата на загадувачки супстанци во воздухот потекнува од скоро сите економски и социјални човекови активности: сообраќајот, индустријата, согорувачките и енергетските постројки, домаќинствата, градежните активности, депониите (особено дивите) за отпад и земјоделските активности. Аерозагадувањето е најголемиот причинител на предвремена смртност и зголемен број на заболувања кај луѓето. Тоа е најголемиот ризик од областа на животната средина по здравјето на граѓаните во Европа, каде според податоците на ЕЕА и СЗО е причинител на околу 400.000 прерано изгубени животи.

Република Северна Македонија за жал, според најновиот извештај на Европската агенција за животна средина за аерозагадувањето во Европа е најлошо рангирана меѓу сите европски држави, со најзагаден воздух во градовите. Скопје, Битола и Тетово се меѓу 10-те најзагадени градови во Европа во 2017 година. Според најновите анализи на Светската здравствена организација (СЗО), аерозагадувањето е главниот причинител на над 1.300 смртни случаи годишно, и зголемен број на лица со респираторни заболувања. Според анализите на Светска банка, аерозагадувањето ја чини државата околу 2,5 отсто од годишниот БДП за дополнителни средства за здравствени услуги, или 300 милиони евра годишно.
Сите извештаи покажуваат дека доаѓа до нагло зголемување на концентрациите за време на грејната сезона, и тоа три до четири пати. Скопје и Тетово на пример, имаат многу денови во годината кои ги надминуваат максимално утврдените средно дневни вредности за ПМ 2.5 и ПМ 10 честичките.

Сите анализи и наоди спроведени досега укажуваат дека греењето е најголемиот загадувач на воздухот и во Скопската Котлина. Ваквите наоди се потврдуваат и во студијата изработена од страна на Финскиот метеоролошки институт во рамките на твининг проектот со МЖСПП каде е пресметано дека дури 90 отсто од вкупните емисии на ПM честичките доаѓаат од загревањето (огревно дрво). Покрај греењето, изворите на загадувањето од другите сектори не се воопшто за занемарување и потценување. Отпадот и дивите депонии, како и нивното палење, потоа индустриските капацитети, градежната експанзија и непочитувањето на правилата за градење, бројните неуредени површини од кои се крева прашина, како и сообраќајот ја надополнуваат комплексноста на предизвикот и ги диверзифицираат причините за загадувањето и го отежнуваат процесот на нивно решавање.


https://www.porta3.mk/planot-si-vrvi-chestichkite-stojat/?fbclid=IwAR2Z14SPDPniyX7CEJePVoa6KbUEw4UIC8SMneW2r2xb7PgN9OhLHWS_CsI

Шилегов: Скопје е во добра стартна позиција со три фундаментални мерки против загадувањето

Топловодната мрежа, гасоводот и новиот систем на јавен транспорт се три фундаментални проекти кои, за жал, главниот град во изминатите три децении ги пропуштил и сега живееме во последиците од таквото пропуштање, изјави градоначалникот Петре Шилегов.

Прашан за мерките за чист воздух во пресрет на грејната сезона, скопскиот градоначалник истакна дека овие три мерки се среднорочно решение на проблемот на загадениот воздух зашто, рече, аерозагадувањето не се решава преку ноќ.

-Град Скопје ја доби топловодната мрежа и за мене тоа е една од фундаментални мерки, го заокруживме гасоводниот прстен околу градот Скопје, стратегијата за секундарната и терцијарната гасификација се утврдува на државно ниво, но градот инфраструктурно е спремен да влезе во тие циклуси. Во финални преговори сме со Владата и за финансирање на новиот систем на јавен транспорт во нашиот град, рече Шилегов одговарајќи на прашање на прес-конференција посветена на новото издание на фестивалот МОТ.

Покрај овие, според него, фундаментални мерки, како четврти важен аспект, рече, треба да се додадат подобрените перформанси на градската инспекција.

-Градот е поставен во добра стартна позиција. На 19-ти имаме седница на Советот за градски енергетски системи, со што ќе отвориме формална можност да се јавиме ако апликанти пред Регулаторната комисија за да добиеме лиценца за дистрибуција, а по Нова година за снабдување. Така што, очекувам дека некаде кон крајот на оваа или почетокот на идната година, целосната контрола врз топловодната мрежа ќе ја преземе Град Скопје. Тоа го става градот во позиција да може да креира социјални програми што ќе може да им ги понудиме на граѓаните, за централното затоплување да биде еден од најеколошките и најевтините начини на затоплување на домовите, истакна Шилегов.

Во училиштата и градинките на Град Скопје се распределуваат инвентери, а со Владата ќе имаат работни средби за парични средства преку Електрани на Македонија за некои општини вклучително и во Град Скопје.

Зборувајќи за загадувањето на воздухот што е главен проблем на Скопје во зима, градоначалникот нагласи и дека треба да се зборува за Скопската Котлина, а не само за Скопје, затоа што, како што рече, нивни анализи покажуваат дека од околните Општини Чучер-Сандево, Сопиште, Петровец, Илинден и Арачиново има сериозен инпут на загадување, а досега тие биле надвор од фокусот на јавноста и стручните лица. Додаде дека инсистира во разговорите со Владата за вложување средства да бидат опфатени и тие општини за да може да се зборува за сеопфатност.

https://nezavisen.mk/shilegov-skopje-e-vo-dobra-startna-pozicija-so-tri-fundamentalni-merki-protiv-zagaduvanjeto/

Не е Скопје единствениот град кој воведува рестрикции за чуромобили. Западна Европа и подалеку оди, па не гледам дека нивниве мерки ги споредуваат со Холокаустот како кај нас.

Greater Paris to ban old diesel cars from summer 2019

NOVEMBER 12, 2018

PARIS (Reuters) - The Greater Paris region will become a low-emission zone from next summer, which will limit the circulation of old diesel cars, the regional authority decided on Monday. The Metropole du Grand Paris council said on its Twitter feed it had voted to ban diesel cars registered before Dec. 31, 2000 from the area within the A86 second ring-road, which includes Paris and 79 municipalities around it, a region with 5.61 million inhabitants. The ban will use France’s new “Crit’Air” vignette system, which identifies cars’ age and pollution level with color-coded stickers. Cars with the Crit’Air 5 sticker (1997 to 2000-registered diesels) as well as cars without a sticker will be banned. The council plans to gradually tighten regulations in order to allow only electric or hydrogen-fueled cars on Greater Paris roads by 2030. In central Paris, pre-2000 diesels have been banned since July 2017. Fifteen French metropolitan areas including Lyon, Nice, Aix-Marseille and Toulouse last month agreed to install or reinforce low-emission zones by 2020. The French government hopes this will prevent European Union sanctions over non-respect of European air quality standards.

https://www.reuters.com/article/us-france-paris-pollution/greater-paris-to-ban-old-diesel-cars-from-summer-2019-idUSKCN1NH2BC



London prepares for launch of ultra-low emissions zone

6 Apr 2019

London is preparing to enforce “world-leading” vehicle pollution restrictions from Monday as the capital attempts to clean up the toxic air blamed for thousands of premature deaths. The ultra-low emission zone, or Ulez, will launch at one minute past midnight on April 8, imposing a £12.50-a-day charge to drive into central London in all but the cleanest cars and vans. The move is expected to reduce road transport emissions by around 45%. The mayor, Sadiq Khan, unveiled research showing that almost 1,000 people a year in the city were hospitalised with asthma caused by pollution. The charge will be levied inside London’s congestion charge zone around the clock, and motorists driving polluting cars during the daytime will have to pay both charges, meaning it will cost £24 to take such vehicles into central London between 7am and 6pm. It will apply to drivers of diesel cars and vans whose engines are not certified to the latest Euro 6 standard, mandated from 2015, as well as most petrol cars more than 14 years old. Non-compliant buses, coaches and lorries will have to pay £100. The charge will be enforced using number-plate recognition and the DVLA database, which includes every vehicle’s emission standards. City Hall said the scheme would improve air quality throughout the city by limiting journeys by polluting vehicles and encouraging drivers to switch to cleaner modes of transport. A bigger improvement – but a potential shock to London residents owning the most polluting cars – could come in October 2021, when the Ulez is due to be extended to all areas inside the North and South Circular roads. That enlargement will bring around 640,000 vehicles into the zone, around 135,000 of which will be liable for the charge. (...)

https://www.theguardian.com/uk-news/2019/apr/06/london-prepares-for-launch-of-ultra-low-emissions-zone

Originally posted by ehrlich Вака бројкиве одлично звучат, но еве некој нека ме поправи, но јас нигде не видов и издржана анализа за тоа како ќе се постигне, како и поединечни буџети за ова, затоа што 1,5 милиони евра се премалку за ова. Најсмешниот дел ми е инвертер-клими. Што е меркава, ќе им купат клими на луѓето? После тоа, што, кој ќе ја плаќа таа струја? Воедно, ако сите преминеме на струја, нашиот систем ќе се распадне.

ОДЛИЧНО е тоа што се почнува од некаде макар и декларативно но нема потреба да се забегува со бројки, 50% нема да се намали ни за 10 години.
Но пак ќе речам, на вакво загадување и 10-20 да се смани е одличо. Само нека почнат со нешто.

Originally posted by stef4o „Граѓаните не се виновни што загадуваат, државата треба да им помогне да го надминат тоа. Топловодната мрежа ќе биде проширена, а 20.000 домаќинства ќе ги сменат нееколошките печки на дрва. Дополнително, 15.000 ќе инвестираат во енергетска ефикасност на домовите, 20.000 ќе користат инвертер-клими, а 3.000 ќе бидат приклучени на гасоводната мрежа. Ќе субвенционираме 2.000 социјално загрозени семејства да го сменат начинот на греење“, вели Макрадули и додава дека е убеден е дека овие мерки не се невозможна мисија.

Вака бројкиве одлично звучат, но еве некој нека ме поправи, но јас нигде не видов и издржана анализа за тоа како ќе се постигне, како и поединечни буџети за ова, затоа што 1,5 милиони евра се премалку за ова.

Најсмешниот дел ми е инвертер-клими. Што е меркава, ќе им купат клими на луѓето? После тоа, што, кој ќе ја плаќа таа струја? Воедно, ако сите преминеме на струја, нашиот систем ќе се распадне.