Реконструкција на пругата Битола - Лерин

Поради нефункционалноста на железничката пруга до Грција, долга само 16 километри, патот на стоката од Битола до Солун е подолг за околу 200 километри, бидејќи стоката патува преку Велес. Неинвестирањето во инфраструктурата во Пелагонискиот регион сериозно влијае врз бизнисот во најголемиот регион во земјава

Скопје и вториот по големина град во земјава, Битола, се на оддалеченост од околу 180 километри. За да се стигне со автобус до Битола се потребни од три и пол до четири часа, а со воз, патувањето е подолго за еден час.
Минатата година, Кинезите, ја завршија железничката пруга помеѓу градовите Њухан и Гуангзхоу, долга 1.100 километри, а брзиот воз наречен Хармони експрес (Хармонѕ Еџпресс), го поминува растојанието, неколку пати поголемо од реалацијата Скопје-Битола, за неверојатни, за нас, три часа. Кина освен што секојдневно руши светски рекорди во економијата, систематски и плански својот примат го става и во транспортот и во инфраструктурата, базата за развој на една економија. Сега ќе гради супермодерна и брза железничка пруга Пекинг-Лондон. Патувањето ќе трае само два дена за растојание од 8.160 км, а возот ќе поминува низ 17 земји во Азија, Блискиот Исток и Европа. Што е уште поинтересно, Кинезите планираат овој проект да го изградат со сопствени средства, а наплатата за изградената пруга ќе ја врши во натура, односно со наплата на природните ресурси од земјите каде што поминува пругата.
Брзите возови кои во просек се движат со брзина од 350 километри на час и во 21 век се сè уште научна фантастика за „Македонски железници”(МЖ), чии возови достигнуваат просечна максимална брзина од 50 до 100 километри на час, а се движат по пруги од турско време.

ДО СОЛУН ОД БИТОЛА ПРЕКУ ВЕЛЕС

За да укажат на овој сериозен проблем, бизнисмените од Стопанската комора на Македонија (СКМ), минатата недела наместо со нови коли како што бизнисмените од Сојузот на стопански комори дојдоа на доручек со премиерот Груевски, решија на седница на Комората во Битола да допатуваат со воз.
„Во Битола дојдовме со воз за да упатиме јасна порака дека мора по толку години неинвестирање да се вложи во железничката инфраструктура и таа да се модернизира. Повеќе од потребно е поврзување на Битола со Грција преку граничниот железнички премин Кременица со што ќе се овозможи проток на стоки до Солунското пристаниште. Неразбирливо е пруга долга 16 километри да не функционира 20 години. Бараме Македонија конечно да се сврти кон регионалниот развој, со што ќе се подобри економијата на Пелагонискиот регион, каде што се наоѓаат најголемите енергетски капацитети и најголемите извозни и земјоделски објекти”, вели Бранко Азески, претседател на Стопанската комора на Македонија.
Поради нефункционирањето на железничката пруга до Грција (од грчка страна, пругата е модернизирана пред четири години) патот на стоката од Битола до Солун е подолг за околу 200 километри, бидејќи стоката патува преку Велес. Модернизирањето на железничката пруга Велес-Битола-Кременица (кракот Д од Коридорот 10) ќе ги поврзе Прилеп, Битола и Велес и со други градови во Грција, како Лерин и Воден, како и со Атина по магистралата Виа Егнација, а на север со западна и северна Европа. Моменталната состојба на пругата Велес-Битола се карактеризира со најниска комерцијална брзина, со што времето на патување на стоки и патници е најдолго во однос на должина на пругата на целиот Коридор 10, кој почнува од Грција, а преку Србија и Хрватска оди до Словенија. Солунското пристаниште е прозорецот кон светот на македонската економија. Најголемиот дел од извозот и увозот се остварува преку него.
„Единствено што им преостанува на стопанствениците е да користат камионски превоз, кој е далеку поскап од железничкиот. Нашите трошоци на производство само се зголемуваат, што сериозно влијае на висината на финалната цена на готовиот производ. А сите се бориме за поконкурентна цена, па битката тешко ни оди”, вели Благоја Стојчев, претседател на регионалната комора Битола-Демир Хисар-Ресен, која е дел од Стопанската комора на Македонија.
Стојчев дваесет години е во бизнисот со производство на брашно, а од пред извесно време отвори и фабрика за производство на различни типови масло во која вложи повеќе од 10 милиони евра. Фабриката работи по ХАСАП системот и користи најнова технологија.
„За водењето бизнис не ми е проблем само инфраструктурата. Нашите транспортни вагони се несоодветни за превоз на масло и пченица, па морам да користам германски или украински”, вели Стојчев.  
И за поранешниот директор на Битолската млекарница ИМБ, Живко Радески, инфраструктурата и заживувањето на индустријата се клучните работи за заживување на економијата во Пелагонискиот регион.
„Немам никаква дилема дека е потребно сериозно инвестирање во инфраструктурата. Поради неинвестирањето ни пропаѓа стопанството и индустријата. Обработливото земјиште стои неискористено. Да ги вратиме шеќерната репка, сончогледот…”, вели Радески.
Бизнисмените ги поддржуваат и бројките, кои зборуваат за огромните потенцијали на Пелагонија. Овој регион, најголем во земјава (19% од површината на земјата), со 12% е втор по големина во земјава во учество на бруто-домашниот производ. Учествува со најголем процент, 45%, од капацитетите за производство на електрична енергија, а е и најголем производител на пченица, млеко и млечни производи, тутун, јаболко и втор по големина во производство на вишни и кајсии. Овде се наоѓа дури 23% од вкупно обработливата земјоделска површина и 28% од пасиштата во земјава. Голем е и потенцијалот за развој на летен, зимски и културен туризам (Перспанско Езеро, националниот парк Пелистер, зимскиот туристички центар Крушево).
И покрај огромниот потенцијал, овој регион е петти во трговската размена, иако е еден од ретките кој има урамнотежена трговска размена, со 5-7% учество во извозот и 3-4% учество во вкупниот увоз на земјава.

МАКЕДОНСКИ ФИРМИ ГРАДАТ КИНЕСКИ ЖЕЛЕЗНИЦИ

За да биде апсурдот уште поголем во прилепското село Алдани веќе неколку години функционира фабриката „Еуропрофил”, која меѓу другото произведува и фајберглас, материјал кој се користи за градење на пруги (еколошки материјал-замена за дрвото кое се поставува во пругите).„Овој производ освен во Србија, Бугарија и Унгарија, фабриката од пред извесно време пробно го извезува и во Кина и Индија”, вели Ширкоски Александар од „Еуропрофил”.
Во Македонија, неколку компании, меѓу кои и фабриката за кабли од Неготино и прилепската „Еурокомпозити” произведуваат материјали кои се користат за изградба на пруги. Но, и тоа не е доволно за Владата и менаџментот на МЖ да се заинтересира за инвестирање во железничкиот сообраќај. Пругата од Битола до Кременица, чие модернизирање се проценува на околу 9 милиони евра, поради немањето пари, ќе почека уште неколку години. Ќе се чека на ИПА-фондовите, па изградбата на пругата може да биде реалност во најоптимистичка опција во 2014г., а во најпесимистичка дури во 2016г..
„Признавам дека работите одат бавно, но ние не располагаме со сопствени средства за инвестирање во железничкиот сообраќај”, вели Оливер Деркоски, првиот човек на МЖ Транспорт.
Петар Спасовски, помошник-директор за комуникации во МЖ Инфраструктура вели дека Владата размислува за подобрување на железничкиот сообраќај кон Грција, но тоа не е моментален приоритет.
„Моментално работиме на Коридорот 8. Треба да се изгради 90 километарска пруга од Куманово до Деве Баир, Бугарија и 70 километри од Кичево до Албанија. Кога овој проект ќе биде готов, тогаш ќе можеме да аплицираме и за други проекти како што е пругата Битола-Кременица. Сега сме во фаза на изработка на физибилити студија за реконструкција на оваа пруга. Веќе аплицираме за да ги добиеме потребните 9 милиони евра”, вели Спасовски.

КИНЕЗИ ВО ЖАБЕНИ

Немањето инфраструктура не е проблем само за локалното стопанство.
„Најголемиот проблем за заинтерсираните странски инвеститори е инфраструктурата. Тие го посочуваат транспортот како најголема пречка за инвестирање. Убеден сум дека Владата ќе ни помогне полека да ги оствариме сите наши приоритети. Би било штета кога се подобрија условите за инвестирање и кога општините добиваат поголеми ингеренции, да не ги собереме плодовите”, вели градоначалникот на Битола, Владимир Талевски.
Истото го потврдува и Трајче Котевски, поранешен директор на индустриската зона „Жабени”.
„Индустриската зона во која се крсти целото битолско стопанство ја нудиме со современа железница и посебен железнички крак до неа. Што ќе се случи ако тој крак не се изгради?”, вели Котевски.
Според Талевски, веќе постои голем интерес за инвестирање во „Жабени”, чија изградба е во финална фаза. „Имаме интерес од дестина домашни и странски компании кои овде сакаат да градат кланица, млекарница и сушалница и погон за преработка на зеленчук. И кинеска компанија најави своја посета на зоната во март”, вели Талевски.
Индустриската зона „Жабени” се протега на 86 хектари. Деталниот урбанистички план е готов, а завршени се и административните процедури.
„Изградена е и водоводна мрежа, а донесена е техничка вода. Зоната има и телефонија, одводна канализација, а во финална фаза е и нејзината електрификација, во која Владата се вклучи со 90 милиони денари. Веќе функционира помалата трафостаница за 20 хектари, а се работи на поставување и на големата-главна трафостаница”, информира битолскиот градоначалник.
За привлекување на што поголем број инвеститори, општината Битола, освен владината одлука за закупување на државно земјиште за 1 евро од метар квадратен се реши и за ослободување од комуналии.
„Заинтересираните инвеститори кои ќе се пријават до 31 март и кои до следната година ќе го изградат објектот и ќе вработат повеќе од 20 вработени, ќе добијат 100% ослободување од комуналиите. Три месеци по овој рок, заинтересираните под истите услови ќе добијат 75%, а тие по шест месеци, 50% ослободување за плаќање на комуналии. Во кое било време заинтересираните кои во следниве две години ќе изградат објект и ќе вработат повеќе од 300 лица ќе добијат исто така 100% ослободување од комуналии”, вели Талевски.
Министерството за транспорт и врски пред неколку дена распиша тендер за јавно наддавање за градежно земјиште, во „Жабени”.Станува збор за 30 градежни парцели кои се наменети за изградба на објекти за лесна и незагадувачка индустрија, сервиси, стоваришта, како и две градежни парцели, наменети за изградба на објекти за мало стопанство.
Битолскиот градоначалник полага голема надеж и во изградба на енергетските проекти „Чебрен” и „Галиште”, лоцирани во мариовскиот крај, кои треба да му прават друштво на најголемиот енергетски капацитет РЕК Битола. Инвестицијата е во вредност од 700 милиони евра, а епилогот од четвртиот тендер за нив се очекува во јуни годинава.

Извор: Форум