Археологија

Дури 20 милиони евра за четири локалитети

Ниту една земја досега не направила ваков подвиг, со олку пари да го финансира истражувањето на своето културно наследство, вели Паско Кузман

Деновиве ќе почнат големи археолошки ископувања на скопското Кале

Околу 20 милиони евра од буџетот годинава ќе бидат потрошени за ископувања на четири археолошки локалитети во земјава, информираат од Управата за заштита на културното наследство. Како дел од капиталните проекти на Владата деновиве треба да почнат големи археолошки ископувања на скопското Кале, на античките градови Стоби кај Градско, Хераклеја Линкестис кај Битола и големата некропола Исар кај валандовското село Марвинци. Според Паско Кузман, директор на Управата, ниту една земја досега не направила ваков подвиг, со толку пари да го финансира истражувањето на своето културно наследство.

- Тешко е да се процени колку пари ќе чинат ископувањата на четирите археолошки локалитети. Но, ветено ми е дека со ребалансот на буџетот ќе ги добиеме сите пари што се предвидени. Според акционите планови, потребни се 300 милиони денари за да се истражи целосно скопската тврдина. Ќе ангажираме илјади луѓе, не само археолози. Годинава ќе има работа за многу невработени што на ископувањата ќе може да работат како физички работници. За секој од четирите локалитети се предвидени меѓу 250 и 300 милиони денари - вели Кузман.

Тој додава дека ова е единствениот начин целосно да ги истражиме локалитетите кои со децении не биле сериозно истражувани. Во меѓувреме ќе продолжат помалите проекти што исто така се дел од капиталните проекти на Владата. Со по 2-3 милиони денари ќе продолжат ископувањата на 15 локалитети меѓу кои Скупи, Тетовски кале, Енгелана кај Охрид, кастелот кај Кожле, Цареви кули кај Струмица, Исар и Баргала кај Штип, Виничко кале, Таор кај Скопје, Стибера кај Прилеп.

ЕКСПРОПРИЈАЦИЈА НА ЗЕМЈИШТЕ

Парите нема да бидат искористени само за да се обезбедат метлички, лопати, копачи и колички. Ќе мора да се решаваат и имотно-правни проблеми. Веќе пред една година е поведена постапка за експропријација на земјиштето на скопското Кале, на местото на кое се наоѓа ресторанот.

- Не можеме да се справиме со нашите институции. За оваа работа е надлежно Јавното правобранителство, а кај нив се чека со векови. Важно е дека сме договорени со сопственикот. Тој нема да прави проблеми. Државата ќе го решава случајот и се' ќе биде чесно бидејќи кога ќе дојде време, нему ќе му биде исплатена отштета - објаснува Кузман.

Под раководство на професорот Драги Митревски, археолозите ќе истражуваат внатре, во бедемите на Калето. Целиот простор ќе биде поделен на истражувачки полиња, сектори, сонди и квадрати. На прашањето дали ќе се конзервира т.н. киклопскиот ѕид (внатрешната тврдина) на Калето, Кузман вели:

- Не можеме да правиме проект за заштита без да видиме дали е болна киклопската тврдина долу во коренот. Тоа е опасно. Може да ја копаме, да ја потпираме, но мора да видиме дали е болна во темелот. Мора да имаме дијагноза. Годинава ќе истражуваме археолошки и ќе се обидеме да направиме проект за да може идната година повеќе да се посветиме на конзервацијата - вели тој.
Вториот истражувачки пункт ќе биде Стоби. Истражувањата ќе траат три години и ќе се одвиваат во рамките на бедемите на античкиот град. Археолозите ќе копаат до здравица, до последниот слој земја.

ИНФРАСТРУКТУ

РА ВО СТОБИ

И на Стоби паралелно ќе работи екипа која ќе подготвува проекти за конзервација на објектите што ќе ги истражуваат археолозите.

- Се надевам дека ќе успееме да завршиме се', зашто ова е огромна работа. Многу сум возбуден, но сметам дека ова е голем предизвик што ќе го решиме заедно - вели Кузман.

Ископувањата се во надлежност на новоформираната институција „Стоби“, а раководител на тимот е директорката на институцијата, археологот Силвана Блажевска. Според Кузман, се планира да се направи музеј на Стоби, сувенирски центар, инфраструктура која ќе биде привлечна за посетителите. И на Хераклеја објектите ќе бидат истражувани до последниот културен слој. Археолозите ќе работат на пунктовите што досега не биле чепкани. Веќе истражените објекти, како двете базилики, ќе бидат целосно конзервирани.

- И таму треба да се средат имотно-правните работи, но ќе гледаме да ги решаваме во од - вели Кузман.Со ископувањата ќе раководат археолозите од битолскиот Завод и музеј, Аница Ѓорѓиевска и Енгин Насух. Нивниот колега Златко Видески од Музејот на Македонија ќе раководи со истражувачкиот тим на Исар-Марвинци. Годинава треба да биде истражена целата некропола која со години беше цел на диви ископувања. Таму имотно-правните работи ќе бидат решени со временска експропријација.

- Сопственикот ќе каже колку чини да не ја копа нивата годинава. Ќе му платиме, ќе ги ископаме гробовите, ќе ги документираме, ќе ги земеме гробните прилози, а потоа ќе ја вратиме нивата во првобитната состојба - објаснува Кузман.

Грчки научници ќе го ископуваат македонското културно наследство, заедно со колегите од соседството, ако ја прифатат поканата од Управата за заштита на културното наследство да ни помогнат во обемните ископувања.

- Ќе треба целокупната археолошка сила во Македонија да ја поделиме на четирите големи пунктови. За се' ќе има пари, но мислам дека тешко ќе излеземе на крај со стручни екипи. Веќе размислуваме како да побараме помош од нашите соседи, од Србија, Бугарија, Албанија, Грција за да ги составиме екипите. Од Управата ќе поведам иницијатива да се обратиме до сите соседи. Свесен сум дека нашиот стручен потенцијал нема да биде доволен за да се реализираат сите овие проекти - вели Кузман.

ИНФО-Милионска инвестиција

Околу 20 милиони евра од буџетот ќе бидат потрошени за ископувања на скопското Кале, Стоби, Хераклеја Линкестис и Исар-Марвинци.За секој локалитет ќе бидат одвоени од 250 до 300 милиони денари. Нема само да се ископува, ќе мора да се решаваат и имотно-правни проблеми.Археолозите ќе копаат до здравица, до последниот слој земја. Управата за заштита на културното наследство ќе побара стручна помош од археолозите од Србија, Бугарија, Албанија и од Грција зашто ќе недостига кадар.

Kамени плочи од четврти век

На само неколку метри пред влезот на Долна порта во Охрид, при поставувањето на подземна инсталација на улицата Самуилова, работниците што работеле на тој дел наишле на четири големи камени плочи. Стручњаците од Завод и Музеј во Охрид, при увидот констатирале дека се работи за камени плочи од четврти век од римскиот период. Првите нивни процени се дека се работи за археолошки наод со голема културна и историска вредност. Случајното откривање на овие плочи за стручњаците во Заводот и Музеј во Охрид претставуваат голем предизвик,

...бидејќи даваат одредени податоци за основата на Долна порта, еден од влезовите во Лихнидос, античкото име на Охрид, за материјалот од кој е граден постаментот.

Веднаш по откривањето се констатира дека се работи за масивни камени плочи кои потекнуваат од четвртиот век, односно од римскиот период. Во овој момент може да се претпостави дека тие се дел од основата на која е поставена Долна порта, а понатамошните истражувања очекуваат да дадат поголеми сознанија за овој дел на градот. На камените плочи нема текст, меѓутоа самиот факт што тие се откриени на длабочина од 1,20 см. нам овозможува да се добиат повеќе информации за периодот кога се градени, кој материјал е користен, нивната основна намена и функција. Камените плочи и просторот околу нив се документирани. Во иделани услови постои можност овој дел пред Долна порта да биде заштитен, а од горната страна да се постави посебно стакло, со што камените плочи би им биле достапни на многубројните посетители на Охрид. Меѓутоа, бидејќи за тоа сега нема услови, плочите ќе  бидат покриени со песок, а врз нив  е поставена подземната инсталација на улицата Самуилова. На тој начин, овој мини-археолошки локалитет ќе биде конзервиран и заштитен за некои идни истражувања.

http://www.kralemarko.org.mk

Откриени праисториски артефакти

Капак од глинен сад со траги од старомакедонско писмо, стар 4000 години и дел од карпа со испишани знаци, стара 32.000 години, беа презентирани на вчерашната прес-конференција во Штип што ја одржаа претставници на Светската академија за карпеста уметност (САКУ).

- Глинениот капак е откриен неодамна во централна Македонија. Тоа е исклучително вреден артефакт изработен кон крајот на бронзеното време, на кој е испишано првобитното, најстарото име на божицата на огништето Веста, односно Бсефа, како што било нејзиното првобитно име. Артефактот е прв од ваков вид во светски рамки, која ја содржи најстарата писмена трага на старомакедонското писмо - рече Душко Алексовски, основач на САКУ. Вториот артефакт бил откриен пред една година на Беласица, но, како што беше речено, вчера првпат бил презентиран. Алексовски и Кукубајска најавија дека ќе се поведе иницијатива во Штип да се изгради музеј на карпеста уметност, со која Македонија била водечка во светски рамки.

(Љ.Ш.)

ЗА ПРВПАТ ИЗРАБОТЕН ПЛАН ЗА УПРАВУВАЊЕ СО МАКЕДОНСКИ АРХЕОЛОШКИ ЛОКАЛИТЕТ

Кокино конечно згрижен по УНЕСКО стандарди

Древната опсерваторија Кокино, која датира од 2000 години пред наша ера, конечно е згрижена по УНЕСКО стандарди. Музејот на Куманово и Управата за заштита на културното наследство, вчера го промовираа Планот за управување со културниот предел Кокино, прв и единствен документ од ваков вид во земјава, чија изработка воедно беше и еден од условите за пријавување на Кокино за листата на УНЕСКО за светско богатство.

-Целта на овој план е заштита на културниот предел Кокино, но истовремено и да се дадат информации за негови вредности не само на домашната туку и странската јавност. Воедно и да се изнајдат начини, економскиот и културниот придонес од ова добро да се искористи за општествен и економски развој на локалната заедница. Изработката на Планот за управување со Кокино, кој се однесува на наредните 10 години, е само чекор напред во негово придвижување кон барањата на УНЕСКО за номинирање на листата на светско наследство во 2009 г., потенцира Зоран Павлов, претседател на МНК ИКОМОС. Тој додададе дека изработката на овој документ чија реализација ќе биде под мониторинг на државата, е всушност обврската која ја имаат сите држави членки на комитетот за Светско наследство.

За универзалната вредност на Кокино зборува и податокот што Американската вселенска агенција НАСА во 2005 година ја рангираше мегалитската опсерваторија Кокино на четврто место на листата на стари опсерватории во светот.

Според Јовица Станковски, директор на Народниот музеј Куманово, приказната за Кокино започна 2001 година кога е откриен при археолошките истражувања од страна на оваа институција. Истражувањата на овој карпест предел открија дека Кокино не бил само древна опсерваторија каде заедницата која живеела во рано бронзено и во железното време го набљудувале движењето на Сонцето и Месечината и го пресметувала времето, туку и света планина, светилиште.

Даниела ТРАЈКОВСКА

Заврши првата фаза од реконструкцијата на Цареви Кули

Со 440 илјади евра целосно е реконструирано западното бедемско крило

СТРУМИЦА - Со европски пари од програмата за прекугранична соработка наменета за Македонија и за Бугарија, локалната самоуправа ги спои минатото и иднината на Струмица. Со 440 илјади евра целосно е реконструирано западното бедемско крило, а се завршени и археолошките истражувања за оваа година на Цареви Кули, локалитет што датира од бронзеното време. Со пробивањето и асфалтирањето на патот до овој локалитет се создадени сите услови за слободен пристап на туристите до некогаш неосвоивите тврдини.Истовремено со првата фаза на Цареви Кули заврши и реконструкцијата на Самуиловата тврдина кај Петрич, Бугарија. (Е.П.)

http://utrinski.com.mk/?ItemID=147AA86398E56A4A948BC0B8FCB62019

ЕПОХАЛНО ОТКРИТИЕ ВО СВЕТИНИКОЛСКО

Откриена Билазора - најзначајниот пајонски град

Во 217 година пр.н.е. македонскиот крал Филип Петти ја обновил фортификациската мрежа на Билазора,а во168 година пр.н.е. македонскиот крал Персеј, во фаза на подготовки за последната борба со Рим, успеал да договори воена помош од страна на Галите кои биле стационирани во нејзина близина

На локалитетот Градиште кај селото Кнежје во близина на
Свети Николе стручњаци откриле капитален објект - влезната
порта и дел од бедемот на акрополата на античка Билазора

Група музејски и научни работници од земјава и од странство деновиве на локалитетот Градиште кај селото Кнежје во близина на Свети Николе откриле капитален археолошки објект - влезната порта и дел од бедемот на акрополата на античка Билазора. Стручниот тим, Бобан Хусеновски - раководител на археолошките истражувања, Вилијам Хајдингер и Јула Метју од Фондацијата за археолошки и историски истражувања од Хјустон (Тексас, САД), консултантите д-р Ѕвонимир Николовски и археологот Стефан Данев, во организација на Народниот музеј од Свети Николе и директорот Александар Данев, на почетокот на јуни годинава почнаа со систематски истражувања на античка Билазора.

- Во последните денови од истражувањето од квадратите од кои најмалку очекувавме според видливите површински показатели, останавме изненадени од откритието. Обичниот квадрат М13, на кој неколкупати атакувавме и го напуштавме до длабочина од околу два метра ни го откри првиот камен блок од прагот на внатрешната порта на акрополата. Веднаш го препознавме класичниот опус и мајсторската обработка на камениот блок, кој го заземаше централното место на прагот на портата во кој бил издлабен за пропуст на атмосферски води, ни изјави раководителот на истражувањата Бобан Хусеновски. Навистина имавме среќа уште во текот на првата година од систематското истражување да ја откриеме внатрешната порта на акрополата. Регистрираниот бедем од делкани масивни варовнички блокови, дел од северната хортификациска линија на акрополата, беше повеќе од доволно да го потврдиме, а сега и да го објавиме откривањето на најзначајниот пајонски град - античка Билазора, изјави Хусеновски.

Веднаш потоа бил откриен главниот влез поврзан со внатрешната порта преку конкавна камена рампа долга 14 метри. Истражувањата оваа година почнаа од портите на Билазора и продолжија во нејзината непосредна околина, односно во правец на главната улица, која навлегува во внатрешниот простор на акрополата. Потоа претстои откривање на организацијата и урбанизацијата на нејзиниот простор. Во градежните остатоци, нивната масивност и во мајсторската обработка се препознава моќта и статусот на градот, односно богатството и авторитетот на нивните нарачатели - повлекува раководителот на истражувањето. Пронајден е значаен фонд движни наоди, во најголем дел керамички садови, кои може прелиминарно да се датираат во распон од 6 до 3 век п.н.е., додека градежните остатоци бедемот и градежните делови на портите кон крајот на 5 до 4 век п.н.е. Според археолозите, во детаљната анализа на движниот материјал можни се минимални осцилации во хронолошката рамка на наодите од акрополата. Тие велат дека откриениот дел од комуникациската мрежа на акрополата, која поврзувала значајни јавни објекти, ќе овозможи расветлување на историската улога и карактерот на Билазора. Откриените археолошки наоди треба да се поврзат со плодниот период на пајонската историја, најверојатно во контекст на некој од најзначајните кралеви Ликеј, Патрај или Авдолеон.

Локалитетот Градиште кај селото Кнежје е лоциран во самото средиште на Овчеполието на површина поголема од 20 хектари. Географската доминација во однос на околното опкружување му наметнува улога на комуникациски репер и раскрсница на патните правци од север кон југ и од исток кон запад, односно на еквидистанца помеѓу границите на тогашна Дарданија, Тракија и Македонија. Античка Билазора најголемиот и најзначаен град на Пајонија првпат ја споменуваат Полибиј и Тит Ливиј. Тие укажуваат на нејзината стратешка географска позиција и улога на чувар на северната граница на античка Македонија во одбраната од Дарданците. Според стручњаците, два значајни датума во историјата на античка Македонија се поврзуваат со градот Билазора, 217 година п.н.е. кога македонскиот крај Филип Петти ја обновил нејзината фортификациска мрежа и 168 година п.н.е. кога македонскиот крал Персеј во фаза на подготовки за последната борба со Рим успеал да договори воена помош од страна на Галите кои биле стационирани во близина на Билазора. Пред 32 години професор д-р Иван Микулчиќ има објавено предлог-теза за местоположбата на античка Билазора на локалитетот Градиште во околината на Свети Николе. Дотогаш според некои истражувачи Кацаров и Папазогулу таа требало да се идентификува со локалитетот на Велешкото кале. Со оглед на значењето на овој капителен објект археолозите апелираат за поголемо внимание и конкретен ангажман на Министерството за култура и на општината Свети Николе заради квалитетно зголемување на ресурсите на културниот туризам во земјава. Од археолошкиот тим тврдат дека најпознатиот пајонски град е целосно зачуван под дебелиот слој земја и нуди ретка можност за запознавање и проучување на неговите вредности, како дел од недоволно истражената култура и историја на Пајонија, која на моменти претставувала дел од историската реалност на античка Македонија.

http://dnevnik.com.mk/?ItemID=950DA979017E6348B6DCC08D648C3964