МОДЕРЕН ИНФРАСТРУКТУРЕН БУМ ВО СОСЕДНИТЕ ЗЕМЈИ

Соседите градат патишта, Македонија на слеп колосек

За да можат домашните компании да бидат конкурентни и да се наметнат на европскиот пазар, државата треба да размислува за алтернативни поврзувања, сметаат бизнисмените

Македонија во последните години не ја искористи стратегиската позиција во трката за инфраструктурна поврзаност во споредба со соседните земји. Додека домашните политичари во последните неколку изборни циклуси само на хартија ветуваа доизградба на значајните коридори 8 и 10, соседите веќе градеа мрежа од модерни автопатишта преку кои се поврзаа со главните економски центри во регионот.

Голем дел од нивните автопатишта е веќе завршен, а останатите треба да бидат финализирани во следните три-четири години. Но, карактеристично е тоа што речиси сите соседи во своите планови ја заобиколија Македонија. Така, Приштина веќе се поврза со Тирана преку автопат кој не поминува низ земјава, а за две-три години истото се очекува да се случи и меѓу Софија и Солун.

Патниот инфраструктурен бум што ги тресе соседните земји никако да се пресели и кај нас. Македонија с` уште каска зад соседите, со просечно изградени 1,9 километар автопат годишно, ако се земе предвид динамиката на градење на делницата од граничниот премин Табановце до Куманово. Имено, оваа делница долга 7,7 километри се гради веќе четири години и сe` уште не е завршена. Откако неколку пати беше одложен рокот за доградба, последните најави се дека автопатот ќе биде пуштен во употреба најдоцна до ноември годинава.

Ја изгубивме стратегиската предност

Освен делницата Куманово-Табановце, главно ветување на Владата во изминатите години е изградбата на делот од Демир Капија до Смоквица. Тоа всушност е последната неизградена делница на македонскиот дел од стратегискиот Коридор 10. Со нејзиното завршување патувањето од Табановце до Богородица целосно ќе се одвива по автопат. Според најавите на Владата, патот Демир Капија-Смоквица ќе почне да се гради в година. Делницата долга 28,2 километри, според плановите, треба да биде готова за пет-шест години. Коридорот 8, пак, со кој треба да се поврземе со Бугарија и со Албанија, воопшто и не почна да се гради.

Бизнисмените сметаат дека за да можат домашните компании да бидат конкурентни и да се наметнат на европскиот пазар, државата треба да размислува за алтернативни поврзувања.

Миле Бошков, претседател на Бизнис-конфедерацијата на Македонија, смета дека земјава веќе нема предност пред соседите, туку само нереализиран потенцијал.

- Дури и со стратегиски подобра географска позиција не можеме да бидеме лидери на тоа поле, туку мора да се поврзуваме. Треба да се издвои крак од Коридорот 10 до Штип, а потоа и до Делчево, од каде што би можеле да се врземе со планираниот нов автопат Софија - Солун преку Благоевград - вели Бошков.

Тој посочува дека од Кичево до Штип потребно е да се изградат околу 30 километри автопат, а од Штип до Делчево, преку Кочани, уште 80 километри.

- Тоа мора да се премости. Според нашите процени, за да бидеме конкурентни и да се наметнеме на пазарот, треба да се фокусираме на Коридорот 10. Без разлика дали преку јавно-приватно партнерство, дали преку концесии, тој мора да се заврши, па дури и да се надгради - вели тој.

Бошков додава дека итно треба да се работи и на проекција и изградба на железничка пруга од Кичево до албанската граница за да имаме пристап до пристаништето во Драч.

Соседите нe` заобиколија

За разлика од Македонија, на која и' требаат повеќе од десет години градежни активности за да го комплетира Коридорот 10, Бугарија до 2015 година ќе има завршена мрежа од автопатишта преку кои ќе се поврзе со најголемите градови во регионот. Најголемиот дел од овие патишта веќе се градат, а дел се и веќе завршени. Пред една недела свечено беше пуштен во употреба новиот автопат кој ги поврзува Софија и Перник, со кој се скратува и времето за патување од Скопје до бугарската метропола. Крајната делница долга 19 километри се градеше четири години, а на трасата има многу вијадукти, мостови, три тунели, многу планински засеци, неколку клучки и два големи патни јазла.

Премиерот на Бугарија, Бојко Борисов, во неодамнешното интервју за бугарската телевизија „Нова“ ги објасни инфраструктурните планови на земјата. Според него, идната година треба да биде завршен автопатот од Софија до Бургас, кој е дел од Коридорот 8. За 2013 година е планирана доизградбата на автопат од бугарската метропола до Пловдив, преку кој земјата ќе се поврзе со Истанбул, а во 2014 година ќе биде пуштен автопатот меѓу Софија и Солун. За истата година планирано е пуштање во употреба и на автопатот Софија-Варна.

- Со сите овие автопатишта, но и неколку други магистрали, регионот ќе се поврзе Солун-Софија-Видин-Европа. Ова се транспортни коридори, тоа се пари, тоа е бизнис, тоа се инвеститори. Само тогаш можеме да зборуваме дека сме постигнале нешто, да поканиме инвеститори. Инфраструктурата овозможува да се развива с` - рече Борисов во интервјуто.

Не помалку заостануваат и Албанија и Косово, кои меѓусебе веќе се поврзаа со автопатот Драч-Тирана-Приштина. Освен овој автопат, кој неодамна беше пуштен во употреба, косовските власти најавија дека автопатски ќе ја поврзат и Приштина со македонската граница преку автопат долг 55 километри. Според најавите, проектот е поделен во два дела. Првиот почнува од Липљан кај Приштина до Качаник, а оттаму до границата со Македонија. Сепак и покрај гласните најави, с` уште не се знае кога ќе почне неговата изградба.

Србија во последните три години основаше државна компанија која се нарекува Коридор 10 и изгради околу 60 километри од овој паневропски коридор. Изграден е автопат од Нови Сад до Хоргош, обиколницата на Белград, автопатот од Прешево до Левосоје, а при крај е изградбата и на делницата од Врање до Бујановац.

Најголема мрежа од автопатишта во целиот регион изгради Грција, која изминативе години ги искористи европските фондови и Олимписките игри во 2000 година за неверојатна инфраструктурна модернизација на земјата. Јужниот сосед изгради многу автопатишта, магистрални патишта, како и многубројни тунели и мостови долги и по неколку километри.

Шест патарини од Табановце до Богородица

Последниот дел од автопатот кон Богородица ќе се гради веднаш по Демир Капија, а притоа ќе продолжи од десната страна покрај Вардар. Понатаму ќе се движи кај селото Миравци и ќе заврши кај селото Смоквица. Новата автопатска делница ќе биде долга 28,2 километри, ќе има по три ленти од двете страни и зеленило во средишниот дел. Планирана е изградба на две клучки кај селата Миравци и Смоквица, два тунела и шест моста. Предвидено е на автопатот да се изградат и четири нови наплатни рампи, по две од секоја страна. Со тоа возачите што патуваат од Табановце до Богородица ќе плаќаат вкупно шест патарини.

Со 2,5 милиони евра во Општина Прилеп ќе се афалтираат 10 патни правци

Понеделник, 11 Јули 2011 13:56

Градежната оператива на Гранит ги завршува работите на асфалтирање на патниот правец до селото Големо Радобил. Ова е единствено населено место во Тројачката котлина со над 100-тина жители и вредеше да се инвестира со оглед на фактот дека има голем бројот на повратници а и расте и бројот на викендички што се градат таму, вели Градоначалникот на Прилеп Марјан Ристески: - Станува збор за пат во должина од 4,5 километри, а поставени се 17.000 м2 асфалт. Вредноста на овој пат е 14 милиони денари или 250.000 евра. Ова е единственото населено место од Плетвар надолу, кое го сочувало населението. Имаме активно училиште во кое децата посетуваат редовна настава и со овај пат ќе се придонесе за подобра комуникација за месното население и за нив животот да се одвива без проблеми, а ќе се спречи уште едно село да изумре.   

Покрај овој Локалната Самоуправа работи на реализација на годишната програма за асфалтирање на уште 4 патни правци со 18 километри во Општина Прилеп кои покрај со 1,4 милиони евра средства од Светска банка ќе се финансира асфалтирање на 11 километри на 5 други патни правци неколку, меѓу кои и кон филмскипознатата Штавица, за кои се одобрени 1,1 милион евра од кредитот од Европската банка за обнова и развој.

Или вкупно од кредитите што ги доби Република Македонија а за кои средства Прилеп аплицираше со готови проекти обезбедени се 2,5 милиони евра за подобртување на инфраструктурата во Општината.
Паралелно со овие активности градежната оператива деновиве интензивно работи на асфалтирање на најфрекфентните крстосници низ градот се со цел тие до четврток да добијат хоризонтална и вертикална сигнализација како би биле во функција за претстојниот Пивофест. За оваа намена од општинскиот буџет се издвоени околу 10 милиони денари.

Наместо за патишта, парите оделе за консултанти

Александра Спасевска

Зошто Македонија нема модерни автопатишта?

Наместо за нови патишта, Агенцијата троши сe повеќе пари за консултантски услуги, изработка на физибилити студии и за надзор на изградба на патишта. Оваа ставка за пет години се зголеми за повеќе од десет пати и во 2010 година изнесува дури 9,7 милиони евра. Податоците до кои дојде “Капитал“ покажуваат дека во изминатите пет години Агенцијата за патишта потрошила 350 милиони евра за изградба и реконструкција на патиштата во земјава.

Освен скопската обиколница и реконструкцијата на неколку регионални и локални патишта не е изграден ниту еден километар автопат. Според финансиските извештаи на државната Агенција за изградба и реконструкција на патната инфраструктура, континуирано се зголемуваат приходите од патарини и акцизи, а за нови патишта се трошат сe помалку пари. Тоа доволно кажува зошто Македонија, после Албанија, има најлоши патишта во регионот.

Единствената автопатска делница која во последниве неколку години се гради во Македонија е автопатот Табановце-Куманово, долг 7,7 километри, кој сe уште не е готов. Исто е и кај регионалните патишта. Беа пуштени во употреба неколку реконструирани магистрални и регионални патишта, но приоритетните делници: патот до ски-центарот Кожуф, од Радовиш до Струмица и до Близанско во Македонски Брод, кои се најавуваат со години, сe уште не се готови.

Според финансиските извештаи на Агенцијата за патишта, за консултантски услуги и студии во изминатите пет години се потрошени повеќе од 30 милиони евра. Во 2006 година се потрошени само 815.000 евра, а во 2010 година десет пати повеќе - 9,7 милиони евра. Од друга страна, вкупните расходи за изградба и реконструкција на патишта се намалени. Освен во 2008 година, кога се потрошени 98,6 милиони евра, во 2010 година инвестициите на Агенцијата се за 40% помали и изнесуваат 56,6 милиони евра.

Ако се зголемуваат приходите, а се намалуваат инвестициите во патишта, се наметнува прашањето каде одат парите кои би требало да се наменат за изградба на нови патишта и реконструкција на постоечките, кои се во катастрофална состојба. Годинава, Агенцијата за патишта планира да потроши 7,3 милиони евра за консултанти и за надзор на изградба на патиштата.

Ставката за тековно одржување на патиштата, односно парите кои Агенцијата за патишта му ги префрла на јавното претпријатие Македонија пат за реконструкција и санација на патиштата, е фиксна и изнесува 13 милиони евра годишно, освен во 2006 година, кога се одвоени 15 милиони евра.

Какви се тие консултантски услуги и на кого му служат не знаеме затоа што се чуваат во најстрога тајност. На пример, државата плати 1,4 милиони евра за изработка на студија која требаше да ја покаже економската оправданост од давањето на патиштата под концесија. Студијата беше нарачана кај француската консултантска куќа Луис Берже, но никогаш не беше јавно објавена. Три години подоцна државата сe уште нема избрано концесионер за изградба на автопатишта од Коридорот 8, а постапката беше десетици пати пролонгирана.

За продолжување на практиката со плаќање конслутанти и надзор на раководството во Агенцијата добро му доаѓа и фактот дека растат приходите од патарина. Финансиските извештаи покажуваат дека во 2006 година приходите од патарина изнесуваат 11,4 милиони евра, а во 2010 година дури 17,4 милиони евра. Агенцијата за патишта проектирала до крајот на годинава вкупни приходи од наплата на патна такса од 20 милиони евра.

Иако растат приходите од патарини, сe уште не е распишан тендерот за модернизација на наплатните рампи. Првично беше најавено дека наплатните станици ќе се даваат на концесионер кој ќе изгради нови и ќе воведе електронски систем за наплата, Министерството за транспорт на крајот на минатата година реши да се откаже од оваа идеја и целиот проект да го финансира со сопствени средства. Неколку месеци подоцна Владата обезбеди 17 милиони евра кредит од ЕБРД, но не го распиша тендерот најавен за првата половина на годината.

Од ставките за изградба и реконструкција на патишта во изминатите пет години се потрошени повеќе од 350 милиони евра. Во 2006 година за оваа намена се потрошени 66,4 милиони евра, а во 2010 година десет милиони помалку - вкупно 56,6 милиони евра. Оваа ставка малку поголема била само во 2008 година, кога се потрошени 98,6 милиони евра. Но, за пет години се изградени само 7,7 километри автопат од Куманово до граничниот премин Табановце, кој терба да биде пуштен во употреба за еден месец. Во 2009 година беше завршена и обиколкницата во Скопје, но таа се градеше речиси осум години.

Агенцијата за патишта успеа само во изминатите неколку години со кредитот од ЕБРД и од Светската банка да реконструира 11 регионални делници во вкупна должина од 290 километри и да изгради 62 локални патишта во должина од 150 километри. Но, од приоритетните автопатишта од Коридорите 8 и 10 освен најави за преттендерски и тендерски процедури, не е ставен ниту метар асфалт.

За Коридорот 10, односно за делницата Демир Капија-Смоквица во должина од 28 километри, Владата пред четри месеци обезбеди 250 милиони евра кредити од ЕБРД и ЕИБ и сега се чека новата влада за да се распише тендерот за избор на градежна компанија која ќе ја изгради последната делница од Коридорот 10.

За Коридорот 8 веќе три години се бара концесионер. По неколкуте одложувања на роковите за избор на концесионер сe уште не е избран конзорциумот кој терба да изгради 370 километри автопат во наредните седум години и со нив да управува во наредните 35 години.

ЗА ШТО СЕ ТРОШАТ ПАРИТЕ?

2010 година

56,6

милиони евра се потрошени за изградба и реконструкција на патишта

17,4

милиони евра се собрани од наплата на патарина

9,7

милиони евра се потрошени за физибилити студии и за надзор на изградба на патишта

2008 година

98,6

милиони евра се потрошени за изградба и реконструкција на патишта

16,3

милиони евра се собрани од патарина

7

милиони евра се потрошени за физибилити студии и надзор на изградба на патишта

2006 година

66,4

милиони евра потрошени за изградба и реконструкција на патишта

11,4

милиони евра собрани од наплата на патарина

815

илјади евра се потрошени за физибилити студии и за надзор на изградба на патишта