Гасификација

Гасификациските проекти во Македонија закочени во место

Скапите инвестиции, недоволното лобирање и спорот на државата и „Макпетрол“ главни пречки за гасификација

МАЈА ТОМИЌ

Гасификацијата во земјава никако да мрдне од место и покрај многубројните проекти ставени на хартија кои чекаат некои подобри денови за реализација. И за оваа година Владата одобри 180 милиони денари за проекти за гасификација, кои веќе ги има еден куп во надлежните министерства. Сите досегашни влади ја потенцираа гасификацијата како значајна за економскиот раст, но Македонија беше и остана на маргините на сите започнати или најавени проекти во поблискиот регион. Експертите коментираат дека проектите за гасификација се скапи и е потребно повеќе време за да се реализираат во практика, бидејќи во нив се вклучени повеќе земји. Но, многу е битно и силното политичко лобирање кај странски инвеститори и влади, со што Македонија досега не може да се пофали.

„Тоа беше причината што ја пропуштивме шансата во 2004 година за вклучување во Трансјадранскиот гасовод од Бугарија кон Албанија, Италија за Европа, кога во првичниот проект низ Македонија требаше да поминуваат 200 километри од гасоводот. Државите потпишаа и меморандум за соработка со швајцарскиот инвеститор ЕГЛ. Но, според сегашната верзија на проектот, трасата на гасоводот не поминува низ Македонија, туку низ Грција, иако и сега не e доцна да се приклучиме“, вели Станиша Николовски, советник во секторот за енергетика во Министерството за економија. Доколку овој гасовод минуваше низ Македонија, ќе имаше можност да се пуштат повеќе крака и земјата имаше право да користи годишно по 2 милијарди метри кубни гас за свои потреби. Плус ќе имаше пари и од транзитна такса.

За разлика од нас, јакото политичко лоби на Грција, Бугарија и на Турција, за што секако има придонес и нивното членство во НАТО и во ЕУ, постигнува повеќе резултати и тие земји стануваат се' поатрактивни за изградба на нафтоводи и гасоводи. Од друга страна, и близината на Црно Море и на Кавказ имаат значително влијание за таа ситуација.

Странските медиуми и' посветија големо внимание на посетата на рускиот претседател Владимир Путин на Софија, на која се потпишаа неколку енергетски спогодби, а една од нив е за изградба на регионалниот гасовод „Јужен поток“. Едниот крак ќе оди од Бугарија, Грција, Јадранско Море до Италија, а другиот од Бугарија, Србија, Хрватска, Словенија до Австрија. Како што оценија странските медиуми, руски „Гаспром“ маршира на пазарот на Југоисточна Европа, но и пошироко. Руската влада и „Гаспром“ пред неколку дена со српската влада потпишаа договор за преземање на Нафтената индустрија на Србија, а тоа ќе значи и изградба на гасовод. Ако се реализираат проектите на „Гаспром“ во Србија, тоа би можело да влијае на плановите на ЕУ во изградбата на меѓународниот гасовод „Набуко“ од Средна Азија, Иран, Азербејџан, Турција и Бугарија.

Во поблиското соседство поголеми делови од земјите се одамна гасифицирани, Србија, Бугарија, Босна и Херцеговина, а во Словенија и во Хрватска гасификацијата постои уште пред сто години. Македонија, Албанија и Косово не се гасифицирани.

Една од главните пречки за гасификација на земјава е и маратонскиот судски спор меѓу државата и „Макпетрол“ за сопственоста на постојниот гасовод, чија разрешница, и по десет години, не е на повидок. Единствен напредок во тие релации беше постигнат во 2006 година кога „Макпетрол“ и Владата се договорија заеднички да управуваат со „Га-ма“ друштвото кое ќе има лиценца за пренос и за трговија со гасот.

Една од идеите да се остварат проектите за гасификацијата беше тоа да се направи со пребивање на рускиот долг, кој е во висина од 60 милиони долари. Претходната влада ја зачна оваа идеја, а Владата лани во ноември успеа да преговара со Москва за затворање на долгот со проекти. Се потпиша и спогодба, но се' уште не е завршена законската процедура во Русија за верифицирање на спогодбата. Инаку, реализатор на проектите би бил руски „Гаспром“.

Во земјава се увезува руски гас, а гасоводната цевка влегува кај Деве Баир и на неа се приклучени 20 -ина фирми од Кратово, Куманово и од Скопје. Што значи дека гасот се троши само во индустријата. Во просек се трошат по 80 милиони кубни метри гас. И новата гасна централа која ќе биде лоцирана во скопска Железарница ќе биде за потребите на фирмите.

Во земјава никогаш и немало проекти за гасификација на сите градови и домаќинства. На најскора гасификација можат да се надеваат жителите на Скопје ако се реализира проектот гасен прстен. Должината на цевката би била околу 15 км, а вредноста на проект е околу 12 милиони евра. Повторно, на него би се приклучиле прво институции, а потоа домаќинства. Но, тоа е можно онаму каде што нема централно греење. Доколку се реализира рускиот долг, постојат проекти за изградба на гасификациски мрежи на магистралните патишта Скопје - Тетово, с. Клечовце - Велес - Штип и Штип - Неготино. Заедно со гасоводниот прстен околу Скопје, вредноста на овие проекти би била околу 80 милиони долари.

Употребата на гасот има повеќе предности од струјата. Освен пониската цена, тој има помала потрошувачка, а поголема калориска вредност. Еден кубен метар гас има калориска вредност на околу 9 киловат-часа струја. Тоа значи дека ако околу 90 отсто од домаќинствата не би ги затоплувале домовите со струја, туку со гас, во значителна мера ќе се намалат потребите за увоз на струја, а со тоа и милионските суми евра кои се плаќаат од државната каса.