Господарите на струјата во Македонија лани свртеа 170 милиони евра!

Најголеми продавачи се трговските фирми ЕФТ Македонија и ГЕН-М и двете продадоа струја вредна над 120 милиони евра. Најголеми купувачи се ЕВН Македонија и ФЕНИ Индустри што платија вкупно 100 милиони евра за струја

ЕВН Македонија е најголем купувач на електрична енергија во Македонија, а трговската компанија ЕФТ Македонија е најголем продавач на струја на македонскиот пазар лани, покажуваат официјалните достапни податоци за 2012 година. Лани ЕФТ Македонија од продажба на струја во Македонија остварил приходи кои надминуваат 70 милиони евра, а ЕВН Македонија за купување на струја на домашниот пазар потрошила околу 55 милиони евра. Заради тоа Македонија нема берза за електрична енергија нема ниту официјална просечна пазарна цена по која се тргува струјата. Заради тоа анализата МКД.МК ја направи врз основа на апроксимативна регионална просечна годишна пазарна цена од 60 евра за мегаватчас утврдена по набљудување на цените на берзите во нашиот регион во Словенија, Италија, Романија и Унгарија.

Македонска работа! Берзата ќе била неисплатлива, а прометот е 170 милиони евра

Македонија со години досега не може да формира берза за тргување со електрична енергија и преносни капацитети. Според официјалните податоци лани на сегментот на кој цените на струја се формираат пазарно само заради тоа што Регулаторната комисија за енергетика нема надлежност се продадени и купени 2,8 милиони мегаватчасови електрична енергија, што е 34 отсто од целото консумирање електрична енергија лани. Официјална пазарна цена на струјата во Македонија нема заради тоа што нема берза за струја. ЕВН Македонија, МЕПСО и ЕЛЕМ кога имаат потреба струја купуваат преку јавни тендери на кои можат да се јават сите заинтересирани трговци или производители. Групата големи потрошувачи на струја, предводени од ФЕНИ Индустри, во која влегуваат уште и Југохром Фероалојс, Митал Стил, Скопски легури, Макстил, ОКТА, Бучим и УСЈЕ купуваат струја од трговците преку годишни билатерални договори со фирми што ги одбираат по моделот на собирање на понуди или преговори.

Кој најмногу наплаќа, а кој многу плаќа?

Според официјалните достапни податоци ЕВН Македонија лани е најголем купувач на електрична енергија за своите потреби за снабдување на дистрибутивната мрежа. Лани таа компанија по пазарни услови купила речиси 913.000 мегаватчасови електрична енергија од нејзините понудувачи. Тоа претставува една третина односно 32,6 отсто од целата истргувана количества струја по пазарни цени лани во Македонија. На второ место, очекувано, е ланскиот лидер ФЕНИ Индустри кој купил 25,8 отсто од целата продадена електрична енергија лани во Македонија. Според приближните 60 евра за мегаватчас овој комбинат лани за струја платил околу 44 милиони евра. На третото место е комбинатот за производство силициум „Југохром“ од Јегуновце. Тој лани купи 10,8 отсто од количеството струја тргувано по нерегулирани цени. Неговото приближно учество во прометот е 18,4 милиони евра. На четврто место е најголемиот државен производител на струја ЕЛЕМ. Лани оваа компанија купила 9,8 отсто од струјата што се нудела на пазарот, а на петтото место е националниот електропреносен систем-оператор МЕПСО, кој за покривање на загуби на преносна мрежа и за системски услуги купил околу 168.000 мегаватчаса.

Најголем продавач бил ЕФТ Македонија, кој држи 47 отсто од целата струја продадена лани по нерегулирани цени односно на македонскиот пазар на електрична енергија. Македонската експозитура на словенечката компанија за производство и трговија со струја ГЕН-И лани покрила 30,7 отсто од пазарот. Далеку зад нив, но пред другите трговци лани била трговската фирма на ЕЛЕМ, ЕЛЕМ Трејд која покрила 8,2 отсто од побарувачката за струја. По неа е трговската фирма на ЕВН Македонија, која покрила 4,5 отсто од пазарот. Петти е српски Руднап со пазарно учество од 3,5 отсто.

http://www.mkd.mk/90941/ekonomija/gospodarite-na-strujata-vo-makedonija-lani-svrte-170-milioni-evra/

Знаат ли пратениците дека се виновни оти ЕЛЕМ троши скапа вода за да прави евтина струја?

Зошто бегаат од суштината и бараат формални изговори за иницијативата на „Аман“? Вистината е дека ЕЛЕМ секој ден губи пари зашто од вредната вода прави евтина струја. Тоа е за потсмев.

Пратениците на ВМРО-ДПМНЕ деновиве ја отфрлија иницијативата за враќање на евтината цена за електрична енергија на здружението на граѓани „Аман“ со некаков правен формален изговор што не ја третира суштината туку формата. Со ова пратениците на владејачката коалиција, свесни или несвесни за тоа, му ја укинаа можноста на ЕЛЕМ, државниот производител на електрична енергија да продава скапа струја произведена од неговите хидроелектрани. Многумина ќе се зачудат како?

Еве вака: до пред да се укине евтината тарифа во периодот од 13 до 16 часот граѓаните па и многу компании имаа можност да ги користат националните водни ресурси на ЕЛЕМ во тој временски интервал за да добијат евтина електрична енергија. Тоа беше остаток од социјализмот кога струјата не се продаваше по пазарна цена и мораше да ја има по цена која ќе биде достапна за сите жители. Од актуелната ни пазарна логика, тоа нема логика. Но има ли логика ЕЛЕМ, државна и теоретски народна компанија, вредниот воден ресурс да го користи за производство на струја по цена што е значајно пониска од цената што за таа струја може да се постигне на берза?

Што добивме по 1 август годинава? Се намали потрошувачката на струја во скапите часови од 13 до 16 часот, но драстично порасна потрошувачката од 22 часот до 1 часот по полноќ, покажуваат официјалните податоци. Сега ЕЛЕМ значаен дел од скапата вода троши за да произведе евтина струја.

На ЕЛЕМ му скршија врат! Троши скапа вода за да прави евтина струја 

По граѓаните, од кои поголем дел дефакто се измамени од нивните народни избраници, најголем губитник во оваа ситуација е ЕЛЕМ, државната компанија за производство на електрична енергија. Цената на електричната енергија произведена од вода секогаш има ексклузивна и висока цена од проста причина што таа енергија е достапна на купувачот во секој момент. Наједноставно – погледнете ги цените на берзите на струја во Словенија, Романија и во Унгарија. Цената на струјата што се продава во ноќните часови на пример во интервалот од 22 до 6 часот е речиси без исклучок барем за 50 отсто поевтина, а многупати и до 100 отсто поевтина од цената на струјата што се продава во термините од 12 часот до 19 часот. Значи ако купувате струја ноќе ќе ја платите можеби и до 50 евра за мегаватчас, а ако купувате преку ден или попладне ќе ја платите по 70, 80, а некогаш и до 100 евра за мегаватчас.

Е сега, со небулозното решение на „тешката експертиза“, експертите од Регулаторната комисија за енергетика, поддржани од самонаречените познавачи на приликите од Министерството за економија, направија режим во кој ЕЛЕМ троши скапа вода за да произведе евтина струја во доцните ноќни часови. Заради тоа што голем број од граѓаните по укинувањето на евтината дневна струја користат евтина ноќна струја. Значаен дел од таа струја, барем она што го прави ЕЛЕМ е произведена од водата од хидроцентралите. Значи ЕЛЕМ додека имаше евтина дневна тарифа трошеше повеќе вода од 13 до 16 часот. Сега ја троши истата вода во ноќта од 22 до 6 часот. Зошто експертите од Регулаторната комисија за енергетика не му дозволија на ЕЛЕМ да продава по пазарни цени макар и во регионот (можеби Грција или некоја друга земја) струја произведена од вода во скапите дневни часови, а потоа со дел од тие пари да купи евтина ноќна струја која, за волја на вистината, во ноќните часови во нашиот регион ја има во изобилие. Дали ЕЛЕМ побарал, не знаеме. А дали побарала Владата како сопственик на ЕЛЕМ, не знаеме. Како и да е, ЕЛЕМ заслужил да му се даде шанса вредниот ресурс да го искористи да создаде и да продаде скап производ дури и да треба со дел од заработката да плати за струја која му недостига.

 ЕВН е единствен што не губи во оваа ситуација

Заменик-министерот за економија Христијан Делов рече дека воведувањето на евтината дневна тарифа дополнително ќе го зголеми увозот на електрична енергија, ќе ги оптовари енергетските капацитети и ќе ја зголеми цената на струјата. Ова е неговата изјава:

„Моментот во кој се предлага воведување евтина дневна тарифа е неповолен оти во тој период има најголема потрошувачка на струја од индустриските капацитети и се создава кусок, кој треба да се увезе, што потоа создава дополнителни проблеми“, рече Делов.

Дали Делов ги гледал енергетските биланси и реализацијата? Дали знае дека од август се троши водата за производство на ноќна евтина струја? Дали читал или нарачал анализа колку од таа вода се трошела до пред 1 август за производство на евтина струја во дневните часови? Дали може да одговори што би добил народниот ЕЛЕМ ако смее да продава скапа струја произведена од вода и од дел од парите да купува евтина ноќна струја? Ако е одговорот дека тоа не може зашто нема берза за струја, второто прашање е па зошто досега Министерството за економија не создаде услови за да се создаде берза за струја?

Од новосоздадената состојба само ЕВН Македонија нема дополнителни главоболки. Нивниот конзум во дневните часови, сега со скапа тарифа се намали. Не мораат да докупуваат електрична енергија за комерцијалните загуби по високи цени. Регулаторите им помогнаа зашто уведоа скапа струја од 13 до 16 часот. Но проблемот не е решен затоа што ЕВН Македонија пак купува електрична енергија на тендери за да ги задоволи потребите на потрошувачите. Да нема забуна, потрошувачите ќе си доплатат по пазарни цени, се разбира откако во иднина Регулаторната комисија за енергетика ќе признае макар и дел од зголемените трошоци на ЕВН заради повисоките набавни цени.

Што тогаш ќе каже заменикот Делев? И какво оправдание ќе најдат правниците – пратеници од матичната комисија на македонското Собрание?

http://www.mkd.mk/97456/ekonomija/znaat-li-pratenicite-deka-se-vinovni-oti-elem-trosi-skapa-voda-za-da-pravi-evtina-struja/

Регулаторната комисија за енергетика (РКЕ) и одобри на ЕВН да наплати 61,16 милиони евра годинава од граѓаните и фирмите приклучени на дистрибутивната мрежа и со тие пари да ја плати струјата што ја набавува за да ги покрие нејзините технички загуби на дистрибутивната мрежа. РКЕ и ја признава на ЕВН, која набавува на тендер, струјата по цена од 65,8 евра за мегаватчас иако на берзите во регионот струјата, од почеток на годинава досега, може да се набави од 20 отсто до 50 отсто поевтино од цената што РКЕ и ја одобри, а ЕВН ја наплаќа на своите клиенти. Истата струја трговците кои ја продаваат на тендерот на ЕВН ја набавуваат на некоја од регионалните берзи.

РКЕ не одговори зошто ЕВН не набавува струја преку својата фирма ќерка ЕВН Трејдинг директно од берзите во регионов при што може да ги следи ценовните движења и да ги оптимизира набавките на електрична енергија.

Како купува струја ЕВН?

Дистрибутивната компанија набавува електрична енергија на тендери кои ги распишува еднаш годишно и кои доставуваат понудите трговците со струја. Оваа струја ЕВН ја купува за да ги покрие техничките загуби на дистрибутивната мрежа, а тој трошок е признаен од РКЕ, а тоа значи дека ЕВН го наплаќа од своите клиенти – семејствата и фирмите кои се поврзани на дистрибутивната мрежа. За годинава ЕВН побара, а регулаторите и одобрија да потроши до 61,16 милиони евра за набавка на струја потребна за техничките загуби. Цената по која РКЕ и одобри да ја набави таа струја изнесува 4,054 денари за киловат час односно 65,8 евра за мегаватчас ( односно 1.000 киловатчасови електрична енергија). ЕВН распишува тендер на кој се јавуваат трговци кои струјата ја купуваат на некоја од регионалните берзи или во регионот, но по цени кои се во корелација со цените на берзите во Љубљана, Будимпешта или Букурешт. Значи трговците струјата ја купуваат на некоја од берзите и потоа ја продаваат на ЕВН.

Дополнително само за споредба РКЕ на ЕЛЕМ, националниот регулиран производител на струја во Македонија, му одобрува да наплати од ЕВН по 2,4 денари за секој произведен киловатчас електрична енергија. Наспроти тоа РКЕ на ЕВН и одобрува 4,054 денари за секој киловатчас струја купен на тендер од трговци со електрична енергија.

Што покажуваат берзанските цени?

Цените на електричната енергија на регионалните берзи не се во корелација со цената по која РКЕ му ги признава трошоците на ЕВН за купена електрична енергија. Споредбата на податоците за просечни месечни цени на берзата во Љубљана „Саут Пул“ и берзата во Романија „ОПКОМ“ покажуваат дека и на двата пазари цените во првите шест месеци годинава се значајно пониски од цената по која РКЕ му ги признава на ЕВН трошоците за енергија набавена на тендер. На пример на словенечката берза, на која се тргува ден однапред пред испораката на струјата, за првите шест месеци годинава, базните месечни просечни цени се движат во распон од 30,19 евра за мегаватчас, па до 47,14 евра за мегаватчас електрична енергија. Притоа највисоката просечна базна месечна цена е остварена, очекувано, во јануари годинава, а најниската вредност е остварена во мај годинава. Највисоките просечни месечни цени на таа берза, за првите шест месеци годинава, се движеле во распон од 33,75 евра за мегаватчас до 56,09 евра за мегаватчас електрична енергија. Како и да е, во сите случаи цените без исклучок се пониски од цената што РКЕ ја одобрила на ЕВН да ја наплаќа од граѓаните и од фирмите во земјава.

Какви се месечните цени на струја на романската берза „ОПКОМ“?

Достапните податоци за просечни цени на сегментот на берзата ОПКОМ, на кој количествата струја се закупуваат со билатерални договори една година однапред, покажуваат дека цените се значително пониски од 65,8 евра за мегаватчас колку што РКЕ одобрила на ЕВН. На следниот линк http://www.opcom.ro/tranzactii_rezultate/tranzactii_rezultate.php?lang=en&id=89 можете да ги видите просечните месечни цени за 2013 година, но и цените по месеци во периодот до јуни 2018 година. За 2013 година на тој пазар се постигнати месечни цени од 45,20 до 53,18 евра за мегаватчас електрична енергија. Просечната месечна цена на таа берза, преку моделот закуп година однапред, за достава во 2013 година изнесува 47,6 евра за мегаватчас. Тоа е 28 отсто односно 17,28 милиони евра поевтино од цената што е одобрена на ЕВН од Регулаторната комисија за енергетика. При ова можно би било, но не мора да значи, дека цената може да се зголеми зашто би требало да се плати капацитет за пренос на енергија на границите на Романија и на Србија, но тоа е само во случаи кога побарувачката е поголема од понудата на преносен капацитет. Транзитот на електричната енергија низ преносните мрежи на државите не се наплаќа.

http://www.mkd.mk/makedonija/ekonomija/evn-so-61-milion-evra-narodni-pari-kje-ja-pokrie-tehnichkata-zaguba-na

Една милијарда евра отиде за увоз на струја во последниве 5 години!

Фрапантни се последните податоци за увозот на струја во земјава, со кои располага Државниот завод за статистика. Само во мај годинава увозот на електрична енергија достигна 8 милиони евра. За 5 години увезена е струја вредна речиси една милијарда евра, доволно да се изгради капацитет поголем од РЕК Битола.

Вкупно 62.698.172 евра чини увезената струја во Македонија во периодот јануари-мај годинава. Статистичките податоци обелоденуваат фрапантни податоци за галопирачкиот раст на вредноста на увозот на струјата во земјава. Само во мај годинава за струја од странство се одлеаа 8 милиони евра.

Анализата на Фактор покажува дека во првите четири месеци од годинава дефицитарното домашно производство на струја, кое се надоместува со скап увоз чинеше фантастични 54 милиони евра. Колку мегават/часови струја се купени со овие 63 милиони евра во првите пет месеци, статистиката не обелоденува. Оттука, нема прецизни податоци колку киловат часови струја се купени секој месец одделно, а со тоа нејасно е и по која цена е купена оваа увезена струја.

Државната статистика покажува и дека лани, кога во зимските месеци во Македонија имаше енергетска криза, увозот на електрична енергија достигна 196,7 милиони евра.

Од кои земји Македонија купи струја тешка 63 милиони евра?

Податоците до кои дојде Фактор покажуваат дека увозот вреден точно 62. 698.172 евра за првите пет месеци од годинава е направен од само 4 земји и тоа соседните Бугарија, Србија и Грција и од Швајцарија.

Во првите пет месеци од годинава од Бугарија е увезена струја вредна 8.455.212 евра, од Србија 27.428.231 евра и од Грција само 140.418 евра. Информациите на фактор за увозот на струја во периодот јануари-мај годинава покажуваат и дека Швајцарија инкасирала 26.674.311 евра од продажба на струја во Македонија.

Бугарија 8 455 212  евра

Србија 27 428 231 евра

Грција 140 418 евра

Швајцарија 26 674 311 евра

Што се може да се изгради со овие пари?!

Безмалку една милијарда евра „тежи“ увозот на струја во Македонија од 2008 година до април годинава. Анализата на Фактор која се темели на статистичките податоци покажува дека од изминатите пет години рекорден е увозот на струја во 2008 година, дури 235 милиони евра за набавка на 2.732 гигават-часови струја. Во 2009 година ЕЛЕМ и големите индустриски капацитети, кои сами купуваат струја на слободниот пазар, платија речиси 90 милиони евра и 86 милиони во 2010 година. Во 2011 година пак, увозот на струја во Македонија достигна дури 165,3 милиони евра за околу 2.600 гигават-часови.

Ако се земе предвид вредноста на некои од досега изградените енергетски објекти или пак, на оние во најава, произлегува дека наместо Македонија да изгради сопствени капацитети за производство на струја – девизите се “фрлале во магла”.

Изградбата на ХЕЦ Света Петка, на пример, која годишно треба да произведува 66 гигават-часови струја доволни за околу 10.000 домаќинства, односно околу 40.000 граѓани, чини 75 милиони евра. Само петмесечниот увоз на струја годинава пак, чини 62 милиони евра.

Исто така, за споредба што се може да се изгради со парите фрлени на увоз на струја е и деценискиот проект ХЕЦ Чебрен и ХЕЦ Галиште, за кој со години Владата никако да најде инвеститор. Овие најголеми хидроцентрали на Црна река се проценуваат на половина милијарда евра.

Пресметките покажуваат дека и еден капацитет како РЕК Битола на пример кој снабдува речиси две третини од Македонија не чини повеќе од 700 – 800 милиони евра.

Низа други енергетски инвестиции кои со децении се ставаат во листата на приоритети на Владата, никако да дочекаат реализација. Напротив, парите потребни за нивна изградба (и некој заем од Меѓународна финансиска институција) се земенува со скап увоз на струја од кој Македонија само краткорочно ги задоволува потребите. Од скапиот увоз се полнат буџетите на други држави и секако на странски трговци со струја, а Македонија се уште останува зависен нето-увозник на струја.

http://faktor.mk/archives/62694

"Jагленот иднина на македонската енергетика"

Ова некоја зафрканција е или сериозно се мисли. 

Ѓоко тоа неможе да биде иднина туку најмогу преодно решение. Според мене иднина не е наредните 20 години туку долгорочно. 

Тоа е исто како производителите на Автомобили да кажат дека Хибридите се иднината на автомобилската индустирија. 

Иднината е според мене во децентрализацијата на производителите на електрична енергија , што ќе рече произведување на струја во помали погони и на самото место каде што таа се употребува. 

Пример: фирмите самите да си создават енергија за своите потеби, дали со ветер, вода , сонце или комбинирано .