Скопски сообраќај (општо)

Сообраќаен хаос во Скопје
Градот само од паркиралишта годишно заработува 1,8 милиони евра. Кога и сите неправилно паркирани автомобили би се ставиле на паркинг, заработката би била преку 7 милиони евра годишно. Знаете ли колку би можел да се разубави Скопје со тие пари?

Според некои неофицијални статистики, Скопје од понеделник до петок има над 1,5 милион жители. Реки автомобили од Куманово, Штип, Велес, Тетово Гостивар. . . се слеват секое утро во метрополата.
Ништо ненормално и сосема легитимно е да се оди на работа таму каде заработувачката е поголема (просечната плата во Скопје достига до 300 евра, а во некои провинциски градови не преоѓа 100). Но, дали метрополата е спремна секој ден да прифати и да сервисира нови 500 илјади жители и над 1.000 автомобили и да ги внесе во градскиот крвоток. Не е ! Тоа е толку очигледно, и поради тоа градската сообраќајна инфраструктура колабира од 9 до 19 часот.
Најголем проблем се паркиралиштата. Автомобилите се оставаат на третата лента на Партизанска, долж улиците Орце Николов и Рузвелтова, Никола Тесла. . . на тротоарите и велосипедските патеки на Партизанска, Теодсиј Гологанов и во сите сервисни улици кои ги поврзуваат главните градски артерии.
Поради грешки во проектирањето, (градени се без визија во време кога Скопје имало само неколку илјади автомобили) Партизанска, Илинденска и бившата Лола Рибар завршуваат пред ѕид, исто како и Булевар Јане Сандански. Просто кажано по овие улици автомобилите се движат релативно бргу и нормално се додека не дојдат до Соборниот храм, Судска палата или Нова Македонија. Тука се создава и почнува сообраќајниот хаос кој владее низ целото централно градско подрачје.
Единственото решение да се реши хаосот е изградба на три или четири надвозници или подвозници на овие критични места (или барем кај Судската палата и Нова Македонија, и еден подземен пешачки премин кај стариот “Кармин” на улица Македонија).

Пари има-нема
Во недостиг на вакво решение, најургентно е да се реши проблемот со паркиралишта, вели Љупчо Иванов, директор на ЈП Градски паркинзи. Неправилно пракирани автомобили долж коловозите создаваат дополнителен хаос. Градот во овој миг располага со 16 паркинга и нивниот капацитет е околу 3 илјади автомобили. Десет паркинзи работат 24 часа во денот, но сетоа не е доволно. Проблемот малку го ублажуват и паркингот во ГТЦ, и големото растеретување ќе биде изградбата на паркингот во населбата Капиштец. Но, дефинитивно на Скопје му е потребна катна подземна гаража во централното градско подрачје. Шансата е пропуштена кога се средуваше плоштадот. Тогаш можело да се изгради модерно паркиралиште кое ќе го опслужуваше целото централно градско подрачје”, вели Иванов.
Просечно на овие паркинзи дневно поминуваат околу 15.000 автомобили кои се задржувааат 2-3 часа. Само од овие паркинзи, дневната заработувачка на градот Скопје е 300.000 денари, или 5.000 евра, односно месечна заработка е 150.000 евра, или ако сакате годишна 1,8 милиони евра.
Кога и сите неправилно паркирани автомобили во Скопје би се сместиле на паркинзи, градот дневно би заработувал најмалку 20 илјади евра или годишно преку седум милиони евра. Морате да признаете дека сумата не е мала.

Заработка од хаосот
Зошто тогаш проблемот несе решава? Долгогодишниот сообраќаен инжинер кој како експерт меѓудругото и како консултант го решавал сообраќајниот хаос во неколку европски метрополи и главните градови во соседните земји има многу храбра теза. Тој, сакаше да остане анонимен и вели, дека, државата досега ни идејно, ни стручно, ни финансиски не била заинтересирана за решавање на сообраќајниот хаос, затоа што од тој хаос има директна финансиска корист преку цената на бензинот.
Тој со математичка прецизност пресметал дека автомобилите во Скопје во просек трошат скоро два литра гориво повеќе само поради сообраќаен хаос.
На пример, ако од Ѓорче Петров треба да стигнете во населбата Јане Сандански и Ново лисиче, а потоа да одите на Бит Пазар, времето поминато во автомообил за да го минете овој пат е околу 60 минути.
Времето би можело да се скрати и без големи инвестиции во надвозници и подвозници кога улиците, Илинденска, Орце Николов, и Теодосиј Гологанов (бивша Иво Лола рибар, кои се меѓусебно паралелни) би се прогласиле за едносмерни, заедно со некои попречни сервисни улици во Карпош и Тафталиџе кои би ги поврзувале.
Паралелно со намалување на потрошувачката на гориво би се намалиле и емисијата на ЦО2 и Сулфур диоксид со што воздухот во метрополата би станал почист.
Исто важи и за јавниот градски превоз. Не постои никакво оправдување дека на Партизанска не може да се одбележи жолтата лента по цела должина, по која би се движеле само аутобусите и такси автомобили.

Планови
Иванов вели дека проблемот со паркирање набрзо делумно ќе се реши. Во Ј.П. Градски паркинзи е направен план според кој централното градско подрачје и делови на Партизанска можеби ќе се растеретат од неправилно паркирани автомобили.
Но, според таа замисла во околните сервисни улици може да се создаде уште поголем хаос. Затоа што спред плановите на градската власт деловите на сервисните улици кои го затвораат кругот помеѓу Рузвелтова, Кочо Рацин, Булевар Илинден и Железничка, ќе се пренаменат во паркинг зона за околу 3.000 автомобили.
Можете да замислите на што ќе личат некои улички во Дебар маало, околу Орце Николов, Ленинова, Кружен тек, кога таму ќе се набутаат 3.000 автомобили.
Наплатата ќе се врши или преку паркинг автомати или преку СМС порака од мобилен телефон (пракса во соседните земји).
Постојат планови и за решавање на јавниот градски превоз. Веројатно дека веќе во март идната година ќе профункционира жолтата лента долж дел на Партизанска, од Рузвелтова до Соборниот храм. Нема да биде обележена само со боја, туку помеѓу неа и преостанатите две ленти ќе има бетонска ивица во висина од скоро 10 сантиметри за да автомобилите не можат да влезат во просторот резервиран само за автобуси и такси возилата. Тоа ќе биде воедно и трасата за евентуалнен трамвај, на кој Скопјани чекаат неколку децении.
Владата неодамна пријатно ги изненади Скопјани со пуштање во сообраќај на еден дел од скопската обиколница со што се обезбеди брзо транспортно сервисирање на деловите на населбите, Бутел, Чаир, Радишани и околните села.

Потрошувачка на гориво
Една просечна бензинска пумпа во Скопје дневно троши 30 тони гориво. Само во централното градско подрачје има 16 бензински пумпи. Значи, дневната потрошувачка на горивото во Скопје е околу 450 тони. Преведено во пари тоа е 450.000 евра дневно или 13,5 милиони евра месечно.
Според Јулијана Димовска која во регулаторна комисија за енергетика го раководи секторот за нафта и деривати, од цената на безоловен бензин од 95 октани, 33,63% или 21,692 денари одат за акцизи. За ДДВ отпаѓаат 18%, а само 0,08 денари од литар продадено гориво одат за животна средина (средства кои не одат директно во буџетот, туку преку Министерството за финасии се пренаменуваат за разни проекти и други корисници кои ја штитат животната околина).

Александар Писарев
pisarev@kapital.com.mk