Аеродроми

Државата ќе троши пари за обновување на аеродромската зграда на Александар Велики, иако за три месеци аеродромот треба да биде преземен од турската компанија ТАВ, чија обврска се токму инвестициите во модернизирање на овој објект. Акционерското друштво Аеродроми на Македонија, кое е во државна сопственост, одлучи да инвестира 50.000-60.000 евра во проширување на влезовите три и четири на скопскиот аеродром, иако во наредните 20 години нема да управува со него. Од 1 септември македонските аеродроми треба да преминат во сопственост на ТАВ, која за развој на скопскиот и охридскиот и за изградба на карго-аеродром во Штип треба да инвестира 200 милиони евра. Дали ова значи дека Владата не верува во инвестицијата на ТАВ, која еднаш веќе е одложена или, пак, има друга причина?
Од Владата велат дека одлуката е донесена од Аеродроми на Македонија, кое е посебно акционерско друштво и има свој буџет. Од претпријатието тврдат дека проектот е согласно инвестицискиот план за 2009 година и не чини многу.
“Оваа инвестиција била предвидена за минатата година, но не е реализирана. Таа предвидува изградба на посебен простор во постојната зграда, од предната страна, кој ќе го користат луѓето што ги чекаат патниците од авионите. Тие веќе нема да чекаат надвор, како сега, туку ќе може да седат внатре, каде ќе има и ресторан”, објаснува директорот на Аеродроми на Македонија, Орхан Рамадани.
Парите се од буџетот на претпријатието. Според Рамадани, инвестицискиот план за годинава не е голем и предвидува само итни зафати. Тој не бил ни 20% од обемот на минатогодишниот, кој изнесувал неколку милиони евра.
“Имаме многу рестриктивна политика за инвестиции и набавка на средства. Целта на вложувањата е да се подобри квалитетот на услугите. Некои работи не може да чекаат”, вели Рамадани. 

Нема нов абер од ТАВ

Ова уште повеќе ја комплицира ситуацијата околу инвестицијата на ТАВ во Македонија. На крајот од 2008 година таа беше одложена до 31 август бидејќи турската компанија не обезбеди кредит поради глобалната финансиска криза. Дали с$ уште нема гаранција од ТАВ дека од 1 септември ќе почне да ги модернизира аеродромите? Од Министерството за транспорт нема информација дали Турците ги обезбедиле потребните 200 милиони евра. Од ресорот даваат многу штури одговори.
“Договорот за концесија е продолжен. Поради глобалната економска криза настанаа непредвидливи случувања, кои се настан од виша сила и кои не можеше да се предвидат на датумот на потпишување на Договорот за концесија. Согласно со новиот рок, ТАВ ќе започне со оперирање и инвестирање во аеродромите во Македонија на 30 август 2009 година”, информираат од Министерството.
Но, од ресорот не одговараат на прашањето дали имаат потврда од ТАВ дека новиот рок ќе биде запазен, ниту дали ќе одобрат ново пролонгирање доколку биде побарано. Министерот Миле Јанакиески лани изјави дека до мај годинава кризата ќе се релаксира и затоа рокот до 30 август бил доволен за ТАВ. Со оглед на овие негови прогнози, сега Јанакиески би требало да има конкретна информација од ТАВ.
ТАВ не одговори на прашањата што ги доби од Капитал. Останува само изјавата на Рифат Хисарчикоглу, претседател на Сојузот на стопански комори и берзи на Турција, кој тврди дека ТАВ ќе успее да обезбеди кредити.
Според Договорот за концесија, Турците имаат рок од 20 месеци за реконструкција на скопскиот аеродром, 12 месеци за охридскиот и три години за изградба на карго-аеродромот во Штип. Тие нема да стопанисуваат со карго-аеродромот, туку само ќе го изградат. Владата потоа ќе процени дали државата ќе оперира со него или ќе бара друг концесионер. На аеродромот Александар Велики треба да се изградат нова терминална зграда, пристапен пат, нова клучка, комунална инфраструктура, нов карго-терминал, противпожарна станица и паркинг за воздухоплови, да се продолжи полетно-слетната патека, да се инсталираат системи за земска навигација и да се догради административната зграда. На аеродромот Св. Апостол Павле во Охрид предвидени се реконструкција на паркингот и на административната зграда, реновирање на објектите во карго-центарот, изградба на ВИП-објект и други активности согласно меѓународните стандарди. Новиот карго-аеродром во Штип треба да биде алтернативен аеродром за цивилната авијација, со можност да прерасне во главен аеродром во земјава.
Турската компанија годинава има обврска да реализира и други проекти, како на пример модернизацијата на аеродромот во Рига, Литванија, кој го доби на тендер на почетокот од годинава и во кој планира да инвестира 250 милиони евра. Заедно со локалниот партнер, фирмата Сконто бруве, планира да изгради нов терминал и да ги развие авиоврските. Турците влегоа во овој проект неколку месеци откако од македонската влада побараа одложување на инвестицијата во Македонија. Дали тоа значи дека аеродромот во Рига е поприоритетен за ТАВ? Тој лани имал 3,7 милиони патници, а на скопскиот немаше ни еден милион!
Главниот извршен директор на ТАВ, Сани Шенер, по потпишувањето на договорот во Литванија, изјави дека добро ја започнале годинава и покрај тешкотиите поради глобалната финансиска криза. ТАВ има богато искуство во управувањето со аеродроми. Оперира со седум аеродроми во Турција, Грузија и во Тунис, на кои годишно поминуваат над 27 милиони патници. Во 2007 година компанијата оствари приход од 507,5 милиони евра.

Други компании се надеваат на нов тендер

Капитал дознава дека проблематичниот развој на настаните во Македонија будно го следат трите компании од Австрија, Германија и од Франција кои се откажаа од првиот тендер поради краткиот рок за поднесување на документацијата и неприфатливите тендерски услови. Тие се надеваат дека ќе имаат уште една шанса да конкурираат за добивање концесија за скопскиот и охридскиот аеродром. Според нашите информации, тие веруваат дека, како што стојат работите, постои шанса за нов тендер. Во првата фаза од првиот тендер се пријавија Виена интернационал аирпорт од Австрија, Хохтиф од Германија и ЕГИС од Франција и Велика Британија. По откажувањето од тендерот, само од ЕГИС официјално соопштија дека поради краткиот рок не можеле да подготват сеопфатна, обврзувачка и неусловна понуда во согласност со стандардите за квалитет и одговорно стопанисување. Но, тие останаа заинтересирани за вложување во Македонија.

“Од Министерството беше побарано да се продолжи рокот за доставување на понудите бидејќи тој беше прекраток за да се обезбедат потребната одлука на бордот на директори на компаниите и согласност од банка за обезбедување кредит. Секоја сериозна компанија има процедура низ која мора да поминат сите одлуки за инвестиции”, велат извори на Капитал кои биле вклучени во подготовката на документацијата за еден од заинтересираните инвеститори.
Како сериозен проблем биле посочени и условите на тендерот. “Не може да се бара изградба на огромна аеродромска зграда, кога планираниот број на патници е неколку пати помал. Кој инвеститор ќе се нафати да троши пари за изградба на карго-аеродром во Штип, со кој потоа не треба да стопанисува? Тоа е лудост”, коментираат нашите извори.

И првиот човек на ТАВ, Шенер, лани истакна дека проектот во Македонија е тежок. “Инвестицијата е 200 милиони евра, а годишниот број на патници на аеродромите е само 680.000. Но, Македонија има голем потенцијал и кога ќе стане членка на ЕУ и на НАТО, бројот на патници на аеродромите ќе се зголеми”, рече Шенер.
Познато е само дека аеродромите во Македонија бараат итни инвестиции бидејќи се една од пречките за подобрување и зголемување на авиосообраќајот во земјава.