Серијата разговори со наградените на БИМАС 2012, во овој број ја заокружуваме преку интервјуто со Мартин Пановски, архитект во "СТУДИО 2000", чие идејно решение (во соработка со Душица Диновска) за City Center во Прилеп ја доби наградата за проект од областа на архитектурата. Станува збор за првонаградено конкурсно решение, чија изведба е започната во мај 2011 година од страна на "Дравас инженеринг".

Објектот зазема централна позиција во градското ткиво на Прилеп, и со својата појава има за цел да воспостави нови социо-културни референци во градот.

Конципирањето на трговски центри со хибридна содржина како стратегија за урбанизирање на градското ткиво форсирано галопира последниве години кај нас. Дали според вас, овие мегаструктури имаат тенденција да го заменат непосредното активно восприемање на градот, акумулирајќи повеќе програми во единствена затворена композиција?

Не би рекол дека трговските центри имаат хибридна содржина. Трговските центри имаат една единствена есенцијална содржина (трговија) без која објектот не може да функционира. Сите останати содржини се придружни. Единствената функција им е да ја подобрат основната содржина. И самото современо обликување на трговските центри со комплетно затворање во еден вид чаура е во функција на есенцијалната содржина. Влегувате во простор кој не е определен ни со место ни со време. Останатите програми се таму за да дадат привидна димензија на социјализација. Концептот на тотално затворен трговски центар е развиен за приградските населби и во добар случај претставува место, репер на социјлни случувања во предградието. За жал, кај нас тоа се случува во центрите на градовите, каде сè уште е свежо сеќавањето, а некаде и функционира концептот на чаршија. Со сместување на хангари за продажба на места со богат социјален и културен контекст се врши девијација на урбаното ткиво. Се вметнува дупка во урбаното ткиво.

Дали за вас беше предизвик со една ваква мегаструктура да придонесете кон социолошко актуализирање и оплеменување на градското живеење во Прилеп?  Да. Ова беше предизвик во смисла како да се задржи контекстот на чаршија, а да се задоволи аксиомата за максимално искористување на дозволените локациски параметри. На секој град му е потребен прогрес, инаку градот се претвора во гето. Центрите на градовите низ Македонија сè повеќе наликуваат на еден вертикален "слам" каде дефинираното урбано ткиво во минатиот век само се надградува и доградува без водење сметка за целокупната силуета и инфраструктура на градот. Тоа покажува дека градот сака да се развива но не знае како. Се развива утилитарно дел по дел врз постоечка градска структура. Тоа е случај и со Прилеп, каде ја насетувате претходната матрица, но гледате дека стихијно е променета и не е ставена во јасни рамки. На тој начин, сè добива хаос. Мислам дека ваквите зафати можат да претставуваат иницијална каписла за размислување, што понатаму со развојот на градот.

На кој начин успеавте да остварите симбиоза помеѓу идејата и барањата, и во една просторна целосност да ги подредите вашиот обликуван концепт и обемната програмска нужност?

Објектот е поставен на местото на стариот пазар, непосредно до Чаршијата и новиот пазар. Во Прилеп, за среќа, зборот чаршија сè уште определува точно одреден простор во градот дефиниран со сите свои типични социјални и културни односи. Тоа беше појдовна точка при распределување на програмата. Карактерот на просторот да остане во духот на местото (стариот пазар) со иситната структура ставена во единствена рамка. Објектот нема еден единствен влез како што нема ни чаршијата. Слободно се движите низ него. Може да се каже дека пробавме да направиме полуотворен трговски центар, кој ги пропушта постоечките градски пешачки патеки и создава нови. Вториот дел од концептот е качување на автомобилите на најгорните нивоа. Со тоа приземјето е ослободено само за пешачко движење.

Композицијата за конкурсното решение на City Center ја чинат два сегменти, кои со својата заемна припадност формираат моќна структура без рабови како логичен одговор на зададената локација. Врз кои принципи се темели генезата на оваа бинарна структура и како таа кореспондира со организацијата на внатрешноста, намената и просторните потреби?

Логиката на следење и максимално искористување на локацијата е неспорна. Но заоблените бели површини и структурата без рабови, сепак, не е наметната само од зададената локација. Првата моја мемориска слика за Прилеп се бело варосаните дрвја кои ве пречекуваат на влезот во градот, формирајќи бела лента која ве прати низ улицата и заоблените бели површини од симболот на Прилеп, "Могилата на непоразените" од Богдан Богдановиќ. Во однос на структурата, испробавме повеќе модели на можна програмска поделба на објектот. Како по вертикала така и по хоризонтала. Како најсоодветно се наметна решението за сместување на гаражата на најгорното ниво. На тотално неправилна локација каква што имавме, решивме да употребиме кружна континуирана рампа за пристап до гаражата. На тој начин, останатиот простор е оставен отворен и флексибилен за во иднина да може да прими нова програма. Местоположбата и обликувањето на рампата е логичен. Се искачувате во полутранспарентен "видиковец" во центарот на Прилеп. Самото искачување ќе е посебно доживување. Логично е и обликувањето да биде посебно. Кружно искачување е еден од најмоќните елементи во архитектурата, и за да остане моќен останатото треба да е меко и ненаметливо.

Жири комисијата во своето образложение при доделувањето на наградата за проект од областа на архитектурата за City Center – Прилеп, како особен квалитет го истакна обликувањето на фасадната обвивка, чија материјализација отскокнува од вообичаената матрица за обликување на објекти од овој тип и се карактеризира со доминантно застаклена површина. Дали станува збор за чисто естетска вредност или пак оваа обликувана постапка во себе носи утилитарна референца? 

Не. Не станува збор за формално обликување. Доколку би го затвориле, сме осудиле објект во центарот на Прилеп доживотно да мора да ја има истата програма. Тоа во најдобар случај би било неетички. Со отворањето на фасадната обвивка, флексибилната внатрешност и со надворешните скали кои водат директно до катот, објектот во иднина може да прими разни програми во зависност од потребите и развојот на градот. Во моментов оваа програма ќе функционира. Но во никој случај не треба да кажеме дека е конечна и единствена. Архитектите не можат да ги предвидат економските, социјалните, политичките и технолошките промени кои силно влијаат на градската програмска структура, туку треба да бидат спремни на брзи приспособувања кон идните новонастанати услови.

Со години наназад колективот "СТУДИО 2000" е директно и индиректно поврзан со БИМАС, какви импресии понесовте од овогодишната програмска и организациона зрелост на оваа единствена архитектонска смотра кај нас? 

"Студио 2000" е колектив составен од архитекти кои долго време работат како тим. Сметаме дека дружењето, размената на искуства, знаења и пред сè заедничко дејствување во едно еснафско здружение е круцијално за напредокот на архитектурата во Македонија и позицијата на архитектите во општеството. Поради ова тимот на "Студио 2000" е активно вклучен во најголемото и најстаро еснафско здружение, Асоцијацијата на архитекти на Македонија. БИМАС во организација на ААМ е најзначајната манифестација од областа на архитектурата во Македонија. На БИМАС покажуваме што сме направиле, се оценуваме сами себе како струка и на тој начин напредуваме како индивидуи и како еснаф. Самото учеството на БИМАС покажува дали некој навистина си ја сака професијата или не. Дали живеете со архитектурата или само случајно тоа ви е работа. Слободно можам да кажам дека комплетниот тим на "Студио 2000" живее со архитектурата. Годинава со релативно скромен буџет мислам дека БИМАС го одржува трендот на раст и развој, како со настани така и со изложени трудови.

http://www.porta3.com.mk/index.php?option=com_content&task=view&id=3348&Itemid=73