Вести

Гевгелија-идната бизнис престолнина на Македонија
Последната станица пред морето!
“Гевгелија-последна станица пред морето!” Ова е новиот слоган кој ќе ги дочекува гостите пред влезот во Гевгелија. Визијата на градските власти е малото гратче некогаш познато само по раноградинарските производи, да прерасне во нова бизнис престолнина на Македонија. Странските инвеститори кои на терен веќе почнаа да градат хотели и казина, го претвораат околниот дел на Гевгелија во еден сосема нов град. Град за забава, одмор и релаксација...

Маја Бајалска
bajalska@kapital.com.mk  
Игор Петровски
igor@kapital.com.mk  

"Добредојдовте во Гевгелија-Последната станица пред морето!”
Со овој слоган, испишан на голем патоказ на влезот на Гевгелија, локалните власти ќе ги дочекуваат странските туристи кои секоја година враќајќи се дома или одејќи на годишен одмор на море, ќе поминуваат низ најјужниот македонски град. Но, патоказот со звучниот слоган нема да биде само гола реклама, туку ќе упатува не само на она што е Гевгелија денес, туку и на она во што Гевгелија ќе прерасне во годините пред нас.
Според податоци од Општината, на граничниот премин Богородица, годишно транзитираат три милиони патници. Голем дел од нив се Турци кои живеат во странство, а за време на годишните одмори, кога одат кон Турција, поминуваат низ Гевгелија.
“Со сите најавени странски инвестиции, како и со напорите кои ги прави Општината целта ни е Гевгелија да прерасне во туристичко-забавен град кој ќе ги задржува сите овие транзит -туристи да останат некое време во градот и овде да потрошат пари”, вели Ристе Атанасовски, директор на Центарот за локален развој во Гевгелија.
Токму тоа е визијата на локалните власти. Малото гратче, некогаш познато само по вкусните оранжериски производи, со изградба на повеќе нови објекти во туристичко-угостителскиот сектор, да прерасне во нова бизнис престолнина на Македонија.
И веднаш да ги предупредиме скептиците. Овој сон воопшто не е неизводлив. Напротив многу е реален, ако се има предвид напливот на странски инвеститори, кои во последните неколку месеци се “грабаат” за земјиште во оваа македонска општина.
Така, според најавите на локалната власт, најмалку 300 милиони евра странски инвестиции ќе влезат во Гевгелија во следните две години, ако инвестициите на турски Принцес Груп, на американски Калифорнија Ресорт и на словенечкиот Терме Олимија, се реализираат според планот.

“Казинскиот туризам е индустрија и така треба да го сфатиме. Кај нас кога ќе се спомне казино, веднаш мислиме на нешто сомнително, неморално... Доколку државата знае како да го регулира тој бизнис, не може да има перење на пари. Колку само за споредба, во Лас Вегас, просечен Американец троши 40 долари дневно, а Грците овде во казино трошат 400 долари во просек. Па ако сакаат да трошат, дајте луѓе да им ги земеме парите!”, вели градоначалникот на Гевгелија, Драги Делев, кој општината ја гледа како иден туристичко- забавен центар

Свежиот странски капитал од сегашните зелени полјани на влезот на градот, кои се простираат по должината на Вардар, ќе создаде “златни бунари” од кои локалната економија ќе ја црпи својата сила.
А локалната власт веќе почна да покажува дека самостојно може да генерира економска моќ. Како резултат на зголемена наплата на даноци и комунални такси, буџетот на Општина Гевгелија за оваа година изнесува 5,2 милиони евра. Ова претставува раст од 53% во однос на претходната 2007 година, кога општинскиот буџет изнесувал 3,4 милиони евра (207 милиони денари)
Но, ако навалицата од странски инвеститори продолжи, зголемени буџети од комуналните такси и општинските даноци, во Гевгелија допрва ќе има.
Странските инвеститори ќе го претворат предворјето на градот и околниот дел на Гевгелија во еден сосема нов град. За туристите тоа ќе биде град на забава, одмор и релаксација, а македонската економија во "новата Гевгелија" ќе го открие своето "национално богатство". Градот низ кој поминува најфреквентната сообраќајница во државата, магистралниот пат Е-75 кој е дел од Коридорот 10, ќе прерасне во високо-профитабилен забавно-туристички центар.
Хедонизмот што ќе зрачи од атрактивните хотели и забавни паркови ќе ги мами странските транзит- туристи, попатно да застанат барем неколку дена и да потрошат дел од својот летувалски буџет и во Македонија.
Гевгеличани ќе ви речат дека нивното гратче отсекогаш имало подобар стандард на живеење од просекот на Македонија, а и деновиве животот во градот со медитеранска клима не е толку евтин како што е во другите градови од внатрешноста споредени со Скопје.
Но, и платите на работниците во фамозното хотел- казино Фламинго, кое вработува 500 луѓе, не се воопшто ниски. А ако се земе предвид дека најмалку четири хотели допрва ќе се отвораат, конкуренцијата ќе си го направи своето, па платите на градот што граничи со Европската Унија допрва ќе растат.

И ако до неодамна Скопје го имаше приматот на град во експанзија, чија површина одвај ги собира новодојденците кои во потрага по пристојна работа доаѓаат и остануваат да живеат во главниот град, денес многумина предвидуваат дека Гевгелија ќе предизвика сосема обратен процес. Гевгелија ќе стане своевиден феномен. Од еден периферен земјоделски град ќе прерасне во профитабилен туристички центар. Тоа ќе создаде дефицит на работна сила, па локалните бизнисмени ќе почнат да најмуваат работници од другите околни градови. Истовремено, во услови на општа невработеност и луѓето самите ќе почнат една обратна миграција. Наместо на север- Македонците ќе почнат да се населуваат на југ.

Најголемите инвестиции чекаат урбанистички планови
Визија за развој на општината има, но реализацијата на инвестициите оди бавно, најмногу поради бавното донесување на урбанистичките планови.
Градоначалникот на Гевгелија Драги Делев општината ја гледа како иден туристичко-забавен центар.
“Казинскиот туризам е индустрија и така треба да го сфатиме. Кај нас кога ќе се спомне казино, веднаш мислиме на нешто сомнително, неморално... Доколку државата знае како да го регулира тој бизнис, не може да има перење на пари и слично. Колку само за споредба, во Лас Вегас, просечен Американец троши 40 долари дневно, а Грците овде во казино трошат 400 долари во просек. Па ако сакаат да трошат, дајте луѓе да им ги земеме парите!”, вели Делев.
Инаку, Делев минатата година беше во официјална посета на градоначалникот на американскиот коцкарски град Лас Вегас.
“Еден хотел во Лас Вегас кој има 2.000 соби, носи помалку профит од еден хотел со 200 соби изграден овде, затоа што тамошните прилики се многу поразлични. Во Лас Вегас 70% од приходот го зема државата”, објаснува Делев.
Тој потенцира дека голем проблем во реализација на странските инвестиции се административните процедури кои неизбежно ги врзуваат со централната власт. Конкретно, двете најкрупни инвестиции во Гевгелија во моментов, на Калифорнија Ресорт и на Терме Олимија се на “стенд бај”, поради недефинирани урбанистички планови.

“Од пред две години ги знаеме намерите на странските инвеститори. Тие испратија писмо на намери и до Владата, но сe уште се чека на разни процедури кај централната власт при носењето на урбанистичките планови. Губиме време одејќи по сите министерства и ако два пати не вратат поради нецелосна документација, тогаш постапката почнува одново. Според мене, прво што треба да се направи е урбанистичките планови да се носат во поедноставена процедура”, вели Делев.

Инаку, најголемиот луксузен хотелски комплекс кој ќе има казино во свои рамки, ќе биде оној кој се спрема да го гради американската компанија Калифорнија Ресорт. Ќе се гради на локација од 4,5 хектари, на влезот на Гевгелија, по должината на крајбрежјето на реката Вардар и автопатот што води кон градот.
Иако од Општината Гевгелија за Капитал неодамна најавија дека во април ќе почне изградбата на овој хотелски комплекс, поради забавеното носење на урбанистичките планови, почетокот на изградбата на објектот доцни.
Инвеститорите од Калифорнија Ресорт веќе основале своја фирма во Гевгелија, која се вика Гитони. Најавено е дека инвестицијата ќе тежи 160 милиони евра, а во комплексот ќе се вработат 1.500 луѓе. Комплексот ќе има хотел со 580 соби, казино, шопинг центар од 13 илјади квадратни метри, конгресни сали, спа центар, покриен паркинг простор за 600 возила, тениски и голф игралишта, базени.
На истиот потег во предворјето на Гевгелија, кај геотермалните извори кај месноста Смоквица, треба да се гради и бањскиот комплекс Терме Гевгелија. Инвеститорот словенечката компанија Терме Олимија има најавено дека инвестицијата ќе вреди 50 милиони евра. Станува збор за луксузен бањски комплекс, кој ќе располага со 220 хотелски соби, комплекс со базени, воден забавен парк, рекреативен центар, казино и конгресен центар и други придружни објекти. Интересно е што овие геотермални извори досега не се екплоатирани.

Но, и за двете инвестиции општинските власти чекаат одобрување на урбанистичките планови кај централната власт.
Добро што барем една од бомбастично најавените инвестиции досега не е закочена. Тоа е изградбата на познатиот хотелски бренд Шератон во Гевгелија. Инвестицијата е на турскиот хотелски синџир Принцес, кој ја откупи франшизата на Шератон и веќе работи на подготување на локацијата. Вкупната инвестиција тежи 30 милиони евра, а проектот ќе вработи 500 луѓе. Хотелскиот комплекс ќе биде составен од хотел со 200 соби, казино, ресторани, тераси.
Екипата на Капитал отиде на локацијата каде Принцес неодамна почна да гради. Местото се наоѓа на излезот на Гевгелија, спроти хотел-казиното Фламинго. На терен ги затекнавме градежните работници ангажирани од изведувачот-градежната фирма Гема. Нивниот раководител ни рече дека според договорот со инвеститорот градежните работи треба да бидат завршени за 20 месеци.
Како што најави градоначалникот Делев, за изградба на хотел со казино, неодамна интерес пројавила и американската Силверстајн. Станува збор за голема инвестициска компанија за градежни проекти, која го надгледува градењето и на новиот Светски трговски центар во Њујорк, на местото на срушените кули близначки.
Според Делев, Силверстајн сакаат да купат 25 хектари земјиште и да градат објект од 250 милиони долари. Станува збор за хотел-казино со 5.000 легла, капацитет каков што нема во регионов. Во општината велат дека поседуваат и маркица за хелиодром, затоа што инвеститорите сакаат да носат гости и од Турција.
Од Силверстајн во моментов се чека писмо за намери, што Општината ќе го препрати до Владата и ќе бара од неа да даде цврсти гаранции, потребни за вакви големи проекти.
Гевгелија е мал град со 23.000 жители. Но, за разлика од многу други македонски гратчиња, кои запустеа после затворањето на клучните фабрики каде беше вработен “целиот град”, во ова јужно гратче многу ретко ќе најдете некој што не работи. Сите “бркаат” некој бизнис.
Иако официјалната статистичка бројка на невработеност изнесува 22%, во градот и околните села речиси и да нема некој што не работи. Се разбира голем дел од активното население, кое е ангажирано, а не е во работен однос, се работници во земјоделскиот сектор и текстилната индустрија. Статистиката покажува дека најголемиот процент од жителите се со средно образование.
Уште една нетипичност на ова гратче- како што во Западна Македонија фирмите имаат двојазични реклами, така и овде натписите на фирмите се двојазични. Но, овој пат, двојазичноста е македонско-грчка. Па дури и во периоди на политичка напнатост, на Гевгеличани ова не им смета, бидејќи тие одамна сфатиле што е штосот на бизнисот.
Прашавме што ќе се случува во Гевгелија кога ќе се отворат сите овие хотели? Кој ќе работи таму, ако и сега градот нема невработени граѓани? Бидејќи само Шератон, Калифорнија Ресорт и Терме Гевгелија, ќе отворат над 2.000 работни места.
Но, дали квалификациите на локалното население ќе можат да ги задоволат барањата на странските инвеститори, кои бараат кадар кој зборува неколку странски јазици или кој има специфични вештини како што е менаџмент на храна и пијалаци и слично?
Општината се сетила дека ова ќе биде отворено прашање, па веќе повела иницијатива “за гаснење на пожарот”. Поради многуте најавени инвестиции во туристичко-угостителскиот комплекс, на почетокот на годинава е формиран општински Центар за едукација на граѓаните.

Младина насочена кон туризмот
“Опфатени се луѓе од 18 до 35 години, а целта ќе биде да ги зголемат своите знаења од областите на туризмот и угостителството. Веќе се држат курсеви за изучување на странски јазици, обуки за казино менаџмент и маркетинг, потоа менаџмент на храна и пијалаци и сe она што би ги окфалификувало граѓаните за овој бизнис”, вели Ристе Атанасовски, директор на Центарот за локален економски развој во Гевгелија.
Како што информира Атанасовски, овој проект е финансиран од Општината и од фирмата Гитони, која во Гевгелија е основана од страна на странските инвеститори од Калифорнија Ресорт, за да може да ја реализира инвестицијата.
“Досега добивме пријави од 400 апликанти. Првите обуки почнаа на први март и ги посетуваат 100 лица. Центарот ќе функционира најмногу две до три години, а обучувачите се реномирани светски стручњаци”, вели Атанасовски.
Тој потенцира дека покрај ваквите проекти на Општината, во Гевгелија е неопходно да се отвори и факултет за туризам.
“Мислам дека факултет е повеќе од потребен за една ваква општина. Секоја година имаме зголемување на бројот на средношколци кои се насочуваат во угостителската насока. Кога овде би доаѓале студенти од цела Македонија ќе има и каде да се оди на пракса”, посочува Атанасовски.
А во градот “рамен како тепсија”, неофицијално се зборува дека одамна напуштената управна зграда на некогашен Винојуг Гевгелија, ќе стане факултет за туризам на еден од приватните универзитети.

Од оранжериски град до хотелски рај
Гевгелија отсекогаш била позната по вкусните оранжериски производи, кои само таму виреат со таа убавина и квалитет. Поради близината со Егејското море, Гевгелија и околните села имаат типична медитеранска клима, со број на сончеви денови кој може да се спореди само со неколку места на Јадранот и Медитеранот воопшто. А факт е дека структурата на локалната економија досега најмногу се потпираше на примарното земјоделско производство и на преработките од раноградинарски зеленчук и овојше.
Откако големите земјоделски комбинати како Вунојуг и Зора се распаднаа, производствата се расцепкаа на делови. Сега во Гевгелија добро работат шест конзервни фабрики, кои заедно произведуваат колку што било вкупното производство на комбинатот Зора . Извезуваат, нивното производство расте, но не со саканата динамика, бидејќи настапувајќи поединечно многу се мали за потенцијалите на огромниот светски пазар.
Сепак, за две години, македонските конзервни капацитети, кои во најголем дел се сконцентрирани во овој гевгелиско-валандовски регион, го зголемиле извозот за над 230%, од 12 милиони евра во 2005 година на 40 милиони евра минатата година.
Сопствениците на конзервните фабрики велат дека државата може мн