ИНТЕРВЈУ СО ВЛАТКО ЧИНГОСКИ, ГЕНЕРАЛЕН ДИРЕКТОР НА ЕЛЕКТРАНИ НА МАКЕДОНИЈА

Од ХЕЦ "Св. Петка" до лето ќе потече струја!

Објектот има капацитет од 36,4 мегавати и годишно планирано производство од околу 65-66 гигават часови електрична енергија, што е речиси околу 50% од номиналното производството на електрична енергија од ХЕ "Козјак"

Зад најголемата енергетска компанија во земјава, Електрани на Македонија (ЕЛЕМ), е уште една добра инвестициска година. Компанијата успешно ја заврши 2011 година имајќи предвид дека во целост е исполнет планот на производство на електрична енергија предвиден со енергетскиот биланс. Натфрлување од 5% е забележано кај хидроелектраните, додека кај термоелектраните 98% исполнетост, со што вкупното производство на ЕЛЕМ е 99,92%. Генералниот директор на ЕЛЕМ, Влатко Чингоски, вели дека сите активности за одржување, модернизација на капацитетите и инвестициите се одвиваат според планот. Чингоски потенцира дека амбициите на ЕЛЕМ за годинава е да се реализираат започнатите проекти, но и да се стартува со новите планирани инвестиции.

Една од вашите нови инвестиции е токму ХЕ "Света Петка". Ќе почне ли таа со испорака на електрична енергија од мај годинава?
- Во моментов наш најголем приоритет е завршување на хидроелектраната Света Петка", што е најавено за крајот на април и почетокот на мај годинава. Се работи интензивно, браната е целосно завршена и во моментов се монтира опремата. Според сите најави објектот треба да биде ставен во функција пред втората половина од годинава. Веднаш по пробните активности треба да се започне и со производството на електрична енергија. Објектот има капацитет од 36,4 мегавати со две машини од по 18,2 мегавати и годишно планирано производство од околу 65-66 гигават часови електрична енергија. Тоа е речиси околу 50% од номиналното производството на електрична енергија од ХЕ Козјак".

Во јавноста се прошири информација дека поради доцнењето на ХЕ "Света Петка" ЕЛЕМ плаќа пенали?
-Информациите во јавноста се контрадикторни, особено ако се има предвид дека се работи за изградба на тежок објект, еден од најтешките што некогаш е направен во Европа и којшто повлече дополнителни активности. Веднаш да појаснам дека Електрани на Македонија не плаќаат пенали од 9,7 милиони евра, туку тоа се зголемени трошоци за изградба на електраната што доаѓаат по два основи. Прво, трошоците се зголемени поради промена на условите за работа во однос на очекуваните во моментот кога е потпишуван Договорот во 2005 година, а второ тоа е поради промена на цените на материјалите што се вградуваат во хидроелектраната. Првично проектираната вредност е 63 милиони евра и тоа значи дека 21 милиони евра се инвестициите што се направени од страна на ЕЛЕМ пред да се потпише втората фаза од договорот со Рико".
Со Рико" е потпишан договор во вредност од 42 милиони евра, што значи дека вкупно предвидената инвестицијата во сега далечната 2005 година била околу 63 милиони евра. Дополнителните 9,7 милиони евра се вредност на разлика на трошоците повисоки од предвидените во 2005 година, а оттогаш се поминати 6 години. Во овој период цените на енергенсите, материјалите и опремата што се вградуваат и цената на работната рака, исто така, расте, што резултираа со зголемување на финансиската вредност за завршување на проектот. Барањето на Рикоо беше дека зголемените трошоци во висина од околу 21 милиони евра, додека контрабарањето на ЕЛЕМ по основ на доцнење и непроизведена електрична енергија како и дополнителен ангажман на консултанти беа во висина од околу 14 милиони евра. Кога сето тоа се анализира од стручните служби, и од посебната арбитражна комисија составена од три врвни правници во таа област, беше утврдено дека правото на Рико" за зголемени трошоци е околу 14 милиони евра, додека правото на ЕЛЕМ за да добие пенали за доцнењето и дополнителните ангажмани е во висина од 5.3 милиони евра. Така, кога ќе се пребијат тие две суми тогаш останува ЕЛЕМ да покрие 9,7 милиони евра за да се заокружи финансиската конструкција за изградба на овој проект.

Деновиве е актуелна информацијата со која Владата и одобри на скопска Топлификација наменски заем од 4 милиони евра. Каде е интересот на ЕЛЕМ во овој договор?
- Наменскиот заем за Топлификација е исклучиво за набавка на гориво, односно мазут М1 и природен гас. Според нашите информации Топлификација се обратила до Владата со барање за помош во овој период со цел да набави гориво и непречено да ја извршува својата дејност. Владата одлучи преку државните компании ЕЛЕМ и МЕПСО да им помогне во форма на наменски заем. Имаме договор во кој прецизно се утврдени начинот и динамиката на исплата на средствата, како и враќањето на заемот. Враќањето на средствата треба да биде на 8 рати на секои 15 дена, почнувајќи од 1 мај до 15 август. Имаме соодветни гаранции добиени од Топлификација и тоа во акциите во Те-То. Значи акциите од Те-То се земени во форма на хипотека и тоа во вредност најмалку 2 спрема 1 во однос на средствата што сме ги позајмиле. Значи, за позајмените 2 милиони евра, добиваме акции со официјално проценета вредност од страна на овластен проценител во висина од најмалку 4 милиони евра за да можеме да го осигураме овој заем. Второ, заемот е даден со каматна стапка од 9%. На тој начин, во никој случај нашите финансиски средства нема да бидат оштетени. Она што нас не убеди дека треба така да постапиме е евентуалното сценарио што реално може да се случи доколку Топлификација прекине со испорака на топлинска енергија.

Јавноста реагира за државната помош, бидејќи Топлификација е монопол на пазарот на топлинска енергија, а од друга страна, таа е приватна компанија. Да ја разјасниме оваа дилема.
- По прашањето на монополот треба да одговорат други институции, Регулаторната комисија за енергетика или Антимонополската управа, не ЕЛЕМ, но за ваша информација и ЕЛЕМ има свој оддел за топлинска енергија во делови од градот Скопје. Можеби звучи неразбирливо, но со оваа постапка ние се штитиме самите себеси и потрошувачите на електрична енергија. Евентуално замирање на Топлификација во екот на грејната сезона би иницирал рапиден скок на потрошувачката на електрична енергија во Скопје, за дополнителни 50 до 100 мегавати. Тоа значи дека ЕЛЕМ таа енергија ќе мора да ја набави од увоз, бидејќи ја немаме и не е планирана. Тоа ќе одлее 100 мегавати дополнителен увоз на електрична енергија и преку 10 милиони евра само за јануари и февруари. Тоа е четири пати повеќе од она што ние го дадовме како заем. Сепак, парите за набавка на електрична енергија би биле неповратни, бидејќи никогаш нема да ги добиеме назад, имајќи ја предвид разликата во цените на увозната ЕЕ и онаа што ја плаќаат потрошувачите во Македонија, додека заемот ќе ни биде вратен.

Според ова произлегува дека мрежа во Скопје не може да издржи ваков притисок од консументите кои би се откажале од парното греење. Можно ли е да се случи пад на системот?
- Да, можно е да настане пад на целиот систем во Скопје, а со тоа проблеми и во останатиот дел од земјава поради преоптовареност на мрежата, затоа што сите корисници на топлинска енергија преку ноќ би почнале да ја користат струјата за затоплување. Нашите анализи покажаа дека електромрежата тоа оптоварување нема да може да го издржи. Таа мрежа не е димензионирана за таков енергетски удар. Затоа се одлучивме во форма на солидарност, нормално во соработка со Владата, да помогнеме во делот на набавка на гориво, пред се да ги заштитиме граѓаните од непотребни трошоци, но и да се заштитиме ние како компанија од непланирана и скапа набавка на електрична енергија. Токму затоа и бараме заемот да се врати по 1 мај, бидејќи по овој период нема потреба од набавка на гориво. Грејната сезона завршува на 15 април, а даваме 15 дена грејс период Топлификација да си ги наплати од сметките и понатаму на секои 15 дена да исплаќа дел од ратите, за пред стартот на новата грејна сезона целосно да ни го врати долгот.

Скопјани дефинитивно се незадоволни од услугите на Топлификација, а се задоволни се од испораката на топлинска енергија од Енергетика, субјект која е дел од ЕЛЕМ. Кои се вашите планови, има ли можност да се прошири вашата мрежа низ целото градско подрачје?
-Електрани на Македонија располагаат со постројка што врши производство на топлинска енергија и негова дистрибуција и снабдување во делот на Железара, каде што се наоѓа и самиот објект, потоа во населбите Маџари, Хиподром, Триангла. Вкупниот инсталиран капацитет со којшто располагаме е околу 70 мегавати топлинска енергија, а ние во моментот користиме само една третина. Другите две третини не ги користиме затоа што не постојат магистрални водови и ние засега не сме во можност да приклучиме поголем број корисници. Нашите намери се да го прошируваме нашиот систем за да воведеме конкуренција во топлинската енергија. Во моментот работиме на проширување на мрежата во населбата Автокоманда. Другата можност е да се приклучиме кон главниот топловоден систем на градот Скопје, што би претставувало повисока инвестиција, но ние засега сме многу мали во однос на Топлификација во однос на инсталираната моќност. Најголем проблем со кој се среќаваме е изградбата на секундарната мрежа во становите и зградите. Енергетика како снабдувач нема обврска тоа да го прави надвор од влезната топлинска станица, но станарите поради економската ситуација не се во можност да го реализираат нивниот дел со сопствени финансиски средства. Ова е основниот проблем при проширувањето на мрежите.

Можно ли е инвестицијата да се реализира етапно, со ваша помош?
-Ние им излегуваме во пресрет на граѓаните со одложено плаќање на инвестицијата, која би се плаќала на рати преку сметката за парно. Втората сопирачка е што имаме проблеми со наплатата, бидејќи дел од нив не ги плаќаат редовно своите обврски. Тогаш не можеме да очекуваме ниту дека ќе ја вратат и инвестицијата во секундарната мрежа. Најголем број од граѓаните се задоволни што имаат 24 часа квалитетна испорака на топлинска енергија, но, за жал, тој процес еден ден ќе мора да се промени. Нема економска издржаност да испорачуваме топлинска енергија 24 часа, а притоа Регулаторната комисија за енергетика да ни прифаќа трошоци само за 16 часа работа.

Задоволни ли сте од новата цена на електрична енергија?
-Не сме задоволни од новата цена, но тука зборувам за онаа цена што се однесува на дејноста на ЕЛЕМ, а не на крајната цена до потрошувачите. Регулаторната комисија за енергетика во континуитет не ги зема предвид сите наши трошоци што ги пријавуваме. Особено не ги зема трошоците во делот на производство на јаглен, бидејќи според нивната методологија се признаваат само нормализираните трошоци. РКЕ ги има намалено трошоците на ЕЛЕМ за околу 2 милијарди денари само во делот на ископ и производство на јаглен! Ако тоа се подели со произведените 6.000 гигават часови, тоа значи дека 0,3 денари е намалена цената од она што ЕЛЕМ треба да ја има за да може нормално да се одвива производството. Од крајната цена на струјата, што поскапе за околу 8%, ЕЛЕМ доби 2%. Сметам дека треба повеќе да се поработи на методологијата, бидејќи таа не е најадекватна за овој бизнис. Ова мора сериозно да се разгледа во РКЕ за да може да опстане целокупниот енергетски систем.
Потребни се промени во неколку основни делови: прво не може врз основа на трошоци направени во 2010 година да се предвидуваат цени за 2012 година. Цените на енергенсите се менуваат од ден во ден, а ние две години подоцна ги прифаќаме... Второ, не може да се користи само принципот на реализирани трошоци, затоа што тој дава погрешен сигнал, ако некој има повеќе трошоци, би добил поголема цена. Во изминатите години ЕЛЕМ направи многу за да ги намали трошоците во работата и заради тоа постојано е казнет со помала цена! Нема стимулација за економично работење и зголемена продуктивност што би резултирале со поголеми слободни финансиски средства за нови инвестиции и унапредување на работата. За жал, со ваков начин на регулирање на цените, пред се за ЕЛЕМ, сериозно се доведува во опасност реализацијата на предвидените инвестиции што може да има катастрофално лошо влијание врз иднината на целиот енергетски сектор во Македонија.

http://www.vecer.com.mk/?ItemID=B025EB54C197D54D9FE292C467A66A6B

Тапка изградбата на мали ХЕЦ

понеделник, 23 јануари 2012, 16:40

Кинезите да се откажат од дополнителни услови ако ги сакаат „Чебрен“ и „Галишта“

Комисијата за евалуација на понудите во тендерот за изградба на хидроцентралите Чебрен и за Галиште дополнително побара од кинеската компанија ЦВЕ да се изјасни дали се откажува од дополнителните услови што ги бараше за изградба на двете хидроцентрали, дознаваме од извори во комисијата.

Членовите на комисијата одлучиле и дополнително побарале од ЦВЕ во рок од 30 дена да се изјасни дали останува на првичната понуда доставена во тендерската постапка, при што треба да се откаже од дополнителните барања: да ја добие на управување хидроцентралата Тиквеш порано од предвидениот рок во тендерот, да не плати ДДВ на опремата и некои други поволности.
Според тоа, доколку Кинезите во предвидениот рок не се откажат од дополнителните услови, веројатно е дека комисијата ќе ја отфрли нивната понуда како неприфатлива.

На последниот тендер за изградба на двете хидроцентрали Чебрен и Галишта свои понуди доставија кинеската компанија ЦВЕ и грчкото државно електростопанство ППЦ. Одлучувачки критериум на тендерот беше големината на учеството што градителот на електричните централи ќе ѝ го даде на државата, односно на националниот производител на електрична енергија ЕЛЕМ. Во рангирањето на понудите ЦВЕ понуди да отстапи над 40 отсто од капиталот во новите хидроцентрали на ЕЛЕМ, а грчки ПЦЦ достави понуда во која сопственоста не ЕЛЕМ во новиот проект би изнесувала 28 отсто. Но Кинезите со понудата доставиле и дополнителни услови што ја менуваат нивната позиција во однос на конкурентската понуда. Поради тоа комисијата во својот извештај до Владата информирала дека Кинезите отстапуваат од тендерските услови со дополнителни барања, по што Владата ја задолжила Комисијата да побара дополнителни информации и да достави предлог по кој ќе одлучува Владата на некоја од наредните седници.

Во првичниот предлог до Владата, како што веќе напишавме,комисијата ја информирала Владата дека кинеската понуда треба да се прифати единствено без дополнителните услови што ги доставиле Кинезите зашто се надвор од условите што ги прифатиле во тендерската документација. Познавачите на оваа проблематика не ја исклучуваат ниту можноста тендерот за изградба на двете најголеми хидроцентрали во земјава да биде поништен поради тоа што бил распишан според Законот за концесии, кој предвидува можност за поништување, а не за задолжително прифаќање на следната понуда во рангирањето. Сепак, познавачите предупредуваат дека со тоа се создаваат услови во иднина понудите да бидат уште поскромни.

Изградбата на комплексот хидроелектрични централи на реката Црна е проект од стратегиско значење за македонскиот електроенергетски систем. Во тој систем се интегрирани хидроцентралите Чебрен, Галишта и Тиквеш.
Изградбата на двете хидроцентрали за кои е распишан тендерот е проценета на околу 550 милиони евра, а нивниот инсталиран капацитет за производство на електрична енергија изнесува над 500 мегавати, што во споредба со сегашниот производствен капацитет во Македонија ќе значи зголемување од 40 отсто.

http://www.time.mk/read/NONE/bb98a06203/index.html

Отприлика, местоположбата на Чебрен, и на Галиште, а попат и Тиквеш за да се добие цела слика од тој систем на Црна Река...

Тука