Пуштена во употреба првата мала хидроелектрана

Европската банка за обнова и развој (ЕБРД) го слушна гласот на македонските еколози. Проектот за изградба на хидроелектраната „Бошков мост“ во Националниот парк „Маврово“ ќе биде предмет на нова постапка за детална анализа во однос на тоа кои еколошки процедури банката ги прекршила во процесот на одлучување за проектот, по прифаќањето на поднесената жалба до ЕБРД од страна на македонското еколошко здружение „Еко – свест“.  Евалуацијата на дејствувањето на банката ќе трае најдоцна до оваа есен, до кога ќе бидат предложени мерки и решенија за отстранување на негативните ефекти на идната хидроелектрана врз животната средина. Ваквиот потег би требало да го одложи почетокот на градежните активности за изградба на овој енергетски објект, за кој Електрани на Македонија (ЕЛЕМ) веќе објави покана за претквалификација на компаниите заинтересирани да учествуваат на тендерот.

*Проект „Бошков мост“, ќе ја задоволиме ли енергетската „глад“ или пак ќе ја зачуваме животната средина?

Постапката за анализа на процедурите ќе ги опфати темите: дали Банката правилно ги оценила ризиците по живиот свет, особено по балканскиот рис, кој се смета за критично загрозен од страна на Меѓународната организација за заштита на природата; анализа дали Банката ги проценила кумулативните ефекти врз климата и животната средина на сите хидро – проекти планирани во националниот парк; дали Банката добро ги анализирала сите можни алтернативи на проектот пред да одлучи дека тој е најдобрата опција и дали областа на планираниот проект треба да се смета за „критична“ по опстанокот за популацијата на Балканскиот рис.

Покрај македонските еколози, за проектот вреден 107 милиони евра со своја реакција излегоа неколку европски еколошки организации. „Euronatur“ во своето соопштение од пред неколку месеци напомена дека планираната хидроелектрана ќе влијае врз опстанокот на балканскиот рис и низа други загрозени растенија и животни и истовремено потенцираше дека ќе побара од ЕБРД да го повлече ветениот заем за Македонија. Енергетскиот проект „Бошков мост“ предвидува изградба на хидроелектрана со инсталирана моќност од 68,2 MW која ќе произведува 117, 54 GWh електрична енергија на годишно ниво, што е за речиси 30% помалку од ХЕ „Козјак“ како последен изграден објект од ваков вид во земјава.

Министерот за економија Ваљон Сарачини во денешната изјава за медиумите напомена дека најдоцна до 15 јули ќе се знае дали и кој ќе ги гради хидроелектраните Чебрен и Галиште. Иако помина огромен временски период за преговарање и одлуката требаше да се донесе уште кон крајот на минатата година, допрва треба да се прецизираат и усогласат важни детали што се однесуваат на самиот проект, а кинескиот конзорциум China Water Electric (CWE) планира да ја заокружи финансиската конструкција за двата енергетски објекта во претстојниот период. „Кинеската Влада веќе одобри фонд од 10 милијарди долари за инвестиции на кинески компании во Југоисточна Европа. Една од компаниите која аплицираше за Чебрен и Галиште – CWE очекува дека може да добие дел од тие средства, па и ние очекуваме брз одговор од нивна страна“, изјави министерот Сарачини. Во согласност со доставените понуди на тендерот, кинеската компанија на државната Електрани на Македонија (ЕЛЕМ) и нуди 40,5% од акциите, додека грчката Public Power Corporation (PPC) е подготвена да отстапи удел од 28% од акциите на идните хидроелектрани.

Покрај осврнувањето за овие два енергетски објекта, министерот Сарачини денеска се обрати и на Форумот за развој на малите хидроелектрани во земјава. Тој напомена дека досега се потпишани 68 договори за концесии за вода за производство на електрична енергија од мали хидроелектрани со планирана инсталирана моќност од 58 мегавати. Моментално се изградени пет, а до крајот на годинава ќе бидат готови уште пет енергетски објекти од овој вид. „Сите други се во напредна фаза на изведба и се очекува до крајот на наредната година да бидат завршени бидејќи е услов три години по потпишувањето на договорот да бидат готови“, нагласи министерот за економија Ваљон Сарачини.

Првиот човек на министерството за економија и министерот за животна средина и просторно планирање Абдилаќим Адеми се задржаа на најчестите проблеми со кои се соочуваат приватните инвеститори при изградбата на мали хидроелектрани. Компаниите најмногу се жалат на добивањето согласности од надлежните институции, но и на рокот за концесионирање што започнува веднаш по потпишувањето на договорот а нивната изградба почнува дури по две или три години. „Концесионерите бараат периодот за концесионирање да почне да им се пресметува барем од денот на добивањето на дозвола за градба. Имаат и други забелешки кои ќе се обидеме во следниот тендер да ги елиминираме“, истакна во својот говор министерот Адеми.