Споменици и скулптури (општо)

„Мачката“ на Аџиевски стои и во АСУЦ

Има ли разлика? Скулптурата на Тома Аџиевски во АСУЦ (лево) и „Мачка“ на улица „Македонија“ (десно)

Дали скулптурата на „Македонија“ е оригинал, како што се бараше во конкурсот

Катерина Богоева

Скулптурата „Мачка“ на Томе Аџиевски не е првата поставена во Скопје на отворен простор, на познатата улица „Македонија“. Повеќе од десет години, уште едно дело на Аџиевски од циклусот на египетски мачки на кој тој работи години наназад, стои во дворот на АСУЦ „Боро Петрушевски“, каде авторот е професор по ликовна уметност. Првото среќавање со оваа „мачка“ која за разлика од онаа во центарот во градот не е со златна боја, туку зелена, побудува недоумица кај граѓаните дали станува збор за копија или не на едно исто дело.

Според Министерството за култура, проектот со кој конкурирал Томе Аџиевски на отворениот конкурс за скулптури минатата година не предизвикал дополнителни реакции од страна на комисијата која и го одобрила, врз основа на поставените критериуми.

„Се работи за потполно различни дела по димензија, по колорит, а досега египетската мачка јас ја имам изведено повеќе пати во јавен простор“, посочи вчера авторот Аџиевски, осврнувајќи се на својата неколкугодишна творечка преокупација.

„Една моја скулптура на мачка се наоѓа во Берлин, во приватната галерија ’Евелин Гресман‘, и е откупена по мое учество на групна изложба во овој град во 1997 година, а имам и една скулптура во приватна галерија во една од државите во поранешна Југославија, но сопствениците побараа да останат анонимни. Моја египетска мачка има и во големата сала на Министерството за надворешни работи, а голем број од нив и во моето ателје. Фасциниран сум од формата на мачката и од идеологијата која низ неа се проткајува и ќе продолжам да ја работам и понатаму. Ми беше голема желба едно од овие мои дела да биде поставено во центарот на градот и поради тоа и се јавив на конкурсот“.

Неговата „Мачка“ на улица „Македонија“ која и не може добро да се види од раширените чадори за сонце, деновиве е без потпис. Извадена е плочката на која стоеше името на авторот и името на делото, а без потпис стои и скулптурата во споменатото средно училиште, за која тој вели дека е копија на делото што му било украдено пред две години. Во дворот на ова училиште се наоѓаат и други негови дела, а скулптурата на мачка, станала повидлива откако по повторната изработка, била преместена на нов простор.

Во центарот на Скопје деновиве на отворено непотпишано стои уште едно дело. Станува збор за скулптура во голема димензија со претстава на маж, жена и дете, откриена пред неколку дена во близина на скулптурата „Бик“, за која се' уште нема прецизна информација за нејзино официјално претставување. Граѓаните вртат кругови околу постаментот и неуспешно го бараат името на делото и на авторот. Министерството за култура по наше барање вчера ја разреши енигмата. Скулптурата е наречена „Семејство“, а автор е Бранко Јакшиќ. За разлика од Томе Аџиевски, најверојатно станува збор за млад, се' уште неафирмиран скулптор кој до своето дело, најверојатно ќе се фотографира некаде по одморите, во присуство на министерката за култура, Елизабета Канческа - Милевска, како што и се одвиваа досегашните претставувања на веќе поставените скулптури.

Аеродром ќе гради споменик на Сандански

Опозицијата негодуваше дека нема пари за такво нешто во годинашниот буџет и праша зошто Тоше Проески не е внесен во програмата за одбележување на значајни личности и настани

Споменик на револуционерот Јане Сандански ќе биде подигнат на територијата на општина Аеродром. По примерот на општините Центар и Гази Баба и Аеродром реши да гради спомен-обележја на значајни личности и настани на својата територија. На завчерашната седница на Советот на Аеродром беше усвоена Предлог-програма за подигање спомен-обележја, во која засега е предвидено подигање споменик единствено на Сандански.

Споменикот ќе се гради во реонот на парковите од десната страна на булеварот АВНОЈ. Точната локација допрва ќе биде прецизирана. Колку пари ќе се потрошат, како и колкава ќе биде висината не е познато. Тоа ќе се знае откако ќе биде изработено идејното решение за кое е распишан конкурс.

- Општина Аеродром може да ја проширува оваа Програма и со спомен- обележја на други личности, по иницијатива на правни и на физички лица, во согласност со Законот за меморијалните споменици и спомен-обележја - се објаснува во Предлог-програмата. Диме Велковски, претседател на Комисијата за урбанизам предложил точката да биде одложена за подобри времиња.

- Претседателот на комисијата даде забелешка дека оваа одлука треба да се одложи за следната година кога ќе се предвидат средства во општинскиот буџет за таа намена - се вели во записникот. Но, со три гласа „за“ и еден „воздржан“ предлогот бил ставен на дневен ред на седницата.

Некои советници негодуваа зошто во оваа Програма не е ставено подигање спомен-обележје на музичката ѕвезда Тоше Проески, кој треба да се наоѓа во истоимениот парк во Ново Лисиче. Тие нагласија дека програмата, освен за историски се однесува и за личности од културата. Градоначалникот Ивица Коневски одговори дека за Проески ќе биде донесена посебна програма во која ќе биде предвидена изградба на фонтани, обележје и други содржини.
Финансирањето на обележјата, како и трошоците за чување, одржување, и заштита ќе се врши со пари од буџетот на Општината Аеродром, од државниот буџет и од донации.

И Аеродром, како и Општина Центар спомениците на големите македонски револуционери ги гради како спомен-обележја, со што на некој начин го изигрува Законот за меморијалните споменици и обележја. Според Законот, за личности од значење за државата се градат меморијални споменици и нив ги подига единствено Собранието на Македонија. Општините имаат право да градат споменици само на личности и на настани од локално значење.

Како што е познато на плоштадот во Автокоманда, Општината Гази Баба ќе подига споменик на Филил Втори, а Општина Центар ќе гради 16 споменици од кои најголем дел на плоштадот, но и на Мостот Гоце Делчев, Паркот на жената-борец и пред Собранието. Меѓу нив се спомениците на Александар Македонски, Гоце Делчев, Даме Груев, Никола Карев, Свети Кирил и Методиј, Климент Охридски, Цар Самуил, Христијан Тодоровски-Карпош, Гемиџии, Ченто и други.

Почна нов бран на поставување скулптури во центарот на Скопје, кои се финансирани од Министерството за култура. Во близина на Македонскиот народен театар вчера беше поставена нова скулптура наречена „ Македонија“ која е направена од Зоран Костовски. Од Министерството за култура најавуваат дека најверојатно во текот на следниот месец во центарот на градот ќе бидат поставени уште неколку нови скулптури, кои се дел од проектот на Министерството за разубавување на овој дел од градот, притоа одбивајќи да ја прецизираат точната бројка на статуи кои наскоро ќе бидат претставени. - Во моментот се вршат сите потребни подготовки за поставување на новите скулптури во градот. Прво местата каде што ќе стојат треба да се поплочат и да се приспособат за на нив да може да биде поставена скулптурата. Сепак, акцијата за поставување нови скулптури се очекува да се случи наскоро “ велат од Одделението за односи со јавност на Министерството за култура. Инаку, во центарот на Скопје досега се поставени петнаесет скулптури од различни уметници и со најразлични мотиви. На улицата „Македонија“ кај продавницата „Пеко“ веќе е поставена скулптурата „Бик“ на авторот Дарко Дуковски, пред кафулето „Рома“, „ЕЕЕЈ“ на Димитар Филиповски, додека „Чистач на чевли“ од Елена Дуковска и „Просјак“ од Наташа Бужарова се поставени пред продавницата „Мекс“. Скулптурата „Маски“ од Ристо Станковски, веќе стои пред Театарот за деца и младинци. Во акцијата за поставување нови скулптури, иницирана од надлежното Министерство, скулптурата „Жена со гитара“ беше поставена пред хотелот „Холидеј ин“, поточно кај „Ирски паб“, од авторот Синиша Новевски, а на кејот на реката Вардар, во близина на паркингот на хотелот, статуата „Бесконечна циркулација“ од Сашо Саздовски. Пред зградата на Македонската опера и балет се наоѓаат скулптурите „Балерина“ од Зоран Тошевски и „Космо интеграла 2008“ од Антони Мазневски. Во центарот на Скопје треба да бидат поставени 34 скулптури за кои е предвидено да бидат потрошени околу 800. 000 евра, а во изработката на делата ќе бидат вклучени 28 автори.

Глобусот и неговата тежина што стои врз фигурите на бранителите, го определуваат времето и задачата пред која тие биле исправени, се вели во извештајот на Одборот за подигање на споменикот