Споменици и скулптури (општо)

Жири комисијата за избор на идејни решенија, изработка и поставување на скулптури во централното градско подрачје на Скопје, вчера ги објави идејните решенија. Добитници на конкурсот се 28 апликанти, меѓу кои и Антони Мазневски, Александар Ивановски Карадаре, Наташа Божарова, Ангел Димовски, Сашо Саздовски, Димитар Филиповски, Нина Ниневска, Симеон Арнадудов...

ОПШТИНА ЦЕНТАР ЌЕ ПОДИГА УШТЕ ДВЕ спомен-ОБЕЛЕЖЈА

Карпош и гемиџиите ќе го красат центарот

Спомен-обележјето на Карпош ќе биде лоцирано на плоштадот Карпошово востание, а тоа на гемиџиите ќе биде поставено на јавна пешачка површина во централното подрачје

Споменикот на цар Самоил ќе биде поставен пред ресторанот „Дал мет фу“

Скулптури на ајдутскиот водач Карпош и на гемиџиите се две нови спомен-обележја кои годинава треба да бидат подигнати во Општина Центар. Предлог-одлуките за нивно подигање денеска треба да бидат усвоени на седница на Советот.Обележјето на Карпош ќе биде поставено на плоштадот Карпошово востание, од левата страна на реката Вардар, покрај Камениот мост. Споменикот на гемиџиите, односно на претставниците на македонската интелигенција заслужни за афирмација на идејата за формирање на македонска држава, ќе биде лоциран на јавна пешачка површина во централното градско подрачје, но точното место не е се' уште утврдено. За подигањето на спомениците, како и за нивното управување, заштита и одржување ќе биде одговорна Општина Центар, а иницијативата е на Министерството за култура. За спроведување на постапката за подигање на спомен-обележјата ќе биде именуван одбор, кој ќе распише јавен конкурс за изработка идејните решенија.

Споменикот на Карпош ќе биде трето обележје што ќе се подига во околината на Камениот мост. Од десната страна на Вардар, од обете страни на мостот, на плоштадот Македонија ќе бидат поставени скулптури на револуционерите Гоце Делчев и Даме Груев, а на другата страна на плоштадот, кај локалите „Дал мет фу“ и „Тренд“ ќе бидат поставени обележја на цар Самуил и на Методија Андонов-Ченто.Веќе се избрани идејните решенија за обележјата на Делчев и на Груев, а деновиве беа избрани и победниците на конкурсот за проектите за спомениците на цар Самуил и на Ченто. Споменикот на Самуил ќе се подигне според проектот на скулпторот Димитар Филиповски, а на Ченто според идејата на скулпторот Александар Ивановски-Карадаре. Авторите на скулптурите ќе бидат наградени со по 300.000 денари.Според извештајот на Одборот, авторот Филиповски комплетно одговорил на нормите за високоаналитичко скулптурско и ликовно решение. Скулптурата е единствена по својата едноставност и монументалност, но и по ликовно-естетските содржини. Позицијата на седечката фигура ги покажува грациозноста, кралската мудрост и храброста, а софистицирано одбраните декоративни елементи го зголемуваат чувството на продлабочени и диференцирани психолошки ефекти - се вели во извештајот на одборот. Првонаградениот проект за обележјето на Ченто, според одборот, се издвојува со вонреден иновативен и скулпторски пристап.

- Делото е врвно решение во однос на развиениот ликовен ракопис, но и во однос на чувството за форма и нејзината стилизираност и минимализираност. Примената на ликовно-скулпторските содржини е многу сериозна и упатува на високо познавање на ликовноста и занаетот. Поставката е едноставна, монументална и комплетна и многу сугестивна со пласираните психолошки моменти. Држењето на Ченто е типично за водач - се потенцира во извештајот.Втората награда за обележјето на Цар Самуил во износ од 200.000 денари ја доби скулпторот Ангел Коруновски од Велес, а третата, во износ од 100.000 денари, му припадна на скулпторот Дамјан Ѓуров од Гевгелија. Втората награда за споменикот на Ченто му е доделена на Димитар Филиповски, а третата на Ангел Димовски-Чауш.

Анела Петрова

ОПШТИНАТА ЈА УТВРДИ ПРОГРАМАТА ЗА СПОМЕН-ОБЕЛЕЖЈА

Тарзан во Скопје

Оваа програма ќе биде дадена на усвојување на Советот на Град Скопје и на Владата бидејќи меѓу личностите за кои се предвидени спомен-обележја има и такви што не се само од локално туку и од национално значење, вели градоначалникот Џорџе Арсов

Скулптури на Крали Марко на коњот Шарац, лавица и лавче, фудбалска топка, бисти на академик Никола Кљусев, Часлав Божиновски, Моцарт, Александар и Филип Македонски, Черчил, Ајнштајн и Џони Вајсмилер се само дел од личностите што ќе добијат спомен-обележја на територијата на општината Кисела Вода. Ова се предвидува со Програма за поставување спомен-обележја, која беше усвоена на седницата на Советот на Општината во средата, а која ќе се реализира во следните пет години.Целта на донесувањето на оваа програма е да се негува традицијата и минатото, како и да се надградува културното богатство. Со скулптурите ќе се обележи и националниот идентитет - велат општинските власти.Со оваа програма ќе бидат постават спомен-плочи на стари куќи и објекти во општината, кои се од културно-историско значење, бисти на патрони на основни училишта и на истакнати личности од општината, како и на великани, научници, просветители и спортисти од македонската и од светската историја. Спомениците ќе бидат поставувани на скверови и во паркови, пред пошти, игралишта, училишта, амбуланти и други јавни објекти.Првиот премиер на независна Македонија, Никола Кљусев, ќе добие спомен-биста пред новата спортска сала во Основното училиште „Невена Георгиева Дуња“ во населбата Кисела Вода. Скулптурата на Крали Марко ќе биде поставена во месноста Говедариште, во селото Драчево. На постамент од половина метар ќе има скулптура на легендарниот јунак и неговиот прочуен коњ со висина од 1,7 метар.На скверот на последната автобуска станица број 41, во населбата Драчево ќе бидат поставени фигури на лавица и на лавче од камен. Фигурата на лавицата ќе биде долга 1,2 метар, а висока 60 сантиметри, а лавчето ќе биде долго 80 сантиметри и високо четириесет сантиметри.

Врвните спортски резултати на Џорџ Бест, Џони Вајсмилер, Марк Шпиц, Часлав Божиновски и Делчо Станинов ќе бидат одбележани со бисти пред игралиштето во Црниче. Фигура од фудбалска топка со пречник еден метар и бисти на Благојче Пановски-Рио и на Веле Трајчевски-Келеник ќе има во паркот спроти црквата, на игралиштето во селото Драчево. Скулптурите ќе бидат изработени од камен и од метал. Во Паркот на бранителите во населбата Драчево ќе биде поставен споменик на загинатите бранители.

На улицата Огњан Прица, кај воената зграда број 16, ќе бидат поставени бисти на истакнати војсководци меѓу кои: на Наполеон Бонапарта, генерал Кутузов, генерал Кастер и на Винстон Черчил. Тие ќе бидат изработени од бронза и камен и ќе бидат високи седумдесет сантиметри. Научниците Чарлс Дарвин, Луј Пастер, Алберт Ајнштајн, Галилео Галилеј, Никола Тесла, Исак Њутон, Никола Коперник ќе добијат спомен-бисти од камен и од бронза долж улицата Милан Мијалковиќ во Пржино. Љубителите на музиката ќе шетаат во паркчето пред зелената стара куќа во Црниче меѓу бистите на Јохан Себастијан Бах, Лудвиг ван Бетовен, Петар Илич Чајковски, Волфганг Амадеус Моцарт и Џузепе Верди. Таму ќе бидат поставени и фигури од музички инструменти од бронза и камен. Пред бараката на Месната заедница Пржино ќе стојат бистите на артистите Ристо Шишков, Илија Џувалековски, Дарко Дамески, Петре Прличко и Ѓорѓи Колозов.Спомен-плоча посветена на куќата во која се одржувале состаноци во НОВ ќе биде поставена спроти Средното економско училиште „Васил Антевски Дрен“. Од спротива ќе се постават бисти на Филип и Александар Македонски, Гоце Делчев, Махатма Ганди, Винстон Черчил и Франклин Рузвелт.Во реализација на Програмата финансиски ќе учествуваат Владата, преку Министерството за култура, Градот Скопје, Општината Кисела Вода и граѓани и фирми со свои донации.

- Оваа програма ќе биде дадена на усвојување на Советот на Град Скопје и на Владата бидејќи меѓу личностите за кои се предвидени спомен-обележја се и личности кои не се само од локално, туку и од национално значење - вели градоначалникот Џорџе Арсов.

Споменик на Тарзан во Кисела Вода

Што имаат заедничко Чарлс Дарвин, Марк Шпиц и Тарзан? Општина Кисела Вода. Токму тука ќе бидат изградени споменици посветени на нив.

Ќе има алеи на познати актери, писатели, лекари, музичари, наши, но и светски. Проектот чија прва фаза веќе беше одобрена од Советот на општината, предвидува изградба на повеќе од 100 споменици.

Проценка за тоа колку пари ќе бидат потрошени се уште нема.

„Се планираат повеќе извори на средства. Еден дел е од сопствени извори, од буџетот на Општината, еден дел се планира и со донации од граѓани, од бизнисмени итн.“, вели Џорџе Арсов, градоначалник на општина Кисела Вода.

Граѓаните се поделени околу најновата општинска иницијатива.

„Може да се каже дека се потребни, иницијативата не е лоша. Парите нека не ги троши толку градоначалникот, нека пушти автобуски линии. Добра идеја е за помладите да знаат како изгледаат тие и нешто повеќе за нив. Јас не знам со што би придонел Џони Вајсмилер за општинава, тоа навистина ми беше чудно“, рекоа жителите на Кисела Вода.

Останува само уште прашањето кон што ќе бидат вперени погледите на Ајнштајн, Коперник, Тесла, Моцарт.

Спомениците што ќе се градат - кич или вистински решенија?

Прашање е колку од најавените проекти вистински ќе му го вратат духот на Скопје

Деспина Трајковска


Врби среде Вардар, лавови пред мост, војводи на коњи, Менхетен во Центар, 160-катници во Аеродром, споменици и бисти на Џони Вајсмилер - алијас Тарзан, на Марк Шпиц, Бах и Ајнштајн на подрачјето на Кисела Вода, улица на славните пред Драмски театар. Скулптури на Скопска шмизла во центарот на градот, а во нејзина близина скулптурни решенија на просјак што проси за љубов, а не за пари, вљубена двојка, мотив на излет, на кафе...

Ова се само дел од најавените проекти на некои од општинските власти и на Министерството за култура, за чија реализација во најголем дел стои образложение оти со нив ќе му се врати духот на Скопје, дека се негува традицијата, културните глобални вредности, или дека одиме во чекор со времето. Колку и да се дебели кориците на образложенијата, многумина се прашуваат дали во нив е детектирана вистинската потреба од реализација на посочените проекти. И тоа токму во град кој, де факто, се соочува со бројни комунални проблеми несвојствени во 21 век.

Антоанела Петковска, професорка на Институтот за социологија при Филозофскиот факултет, не сакајќи да биде погрешно разбрана од некои од надлежните, вели дека најголем дел од проектите претставуваат наплив на кич. Толкувањето од каде идејата и мотивите за изградба на разни видови споменици и објекти, иако е тешко изводливо, Петковска го лоцира како нечија потреба за создавање сопствени идентитети, или оставање печат на своето време. Апсолутно, според неа, станува збор за несоциолошки и некултурни потреби, кои несвесно ќе го предимензионираат животот на граѓаните, кои пак, се соочуваат и можеби имаат потреба од поинакви културни вредности.

„Скопје се претвора во крајно грд град, преплавен со кич и шаренило. На пример, повеќе од сигурно е дека изградбата на стокатниците никогаш нема да го направи градот метропола“, смета Петковска.

За неа, изградбата е оправдана само на некои од спомениците, како на пример, споменик на Александар Македонски. Доколку се има предвид дека тој не само што е идентитет за националната култура туку и пошироко во регионот, ни и во светски рамки, нема потреба од прашањето зошто токму тој.

„Другите планирани бисти, скулптури и споменици се во најголем дел небулозни решенија. Неопходно е да се најде одговор на прашањето зошто токму во спомен-обележје да се преточи некој лик, кога тој нема да биде препознатлив за идните генерации. Сепак, треба да се внимава тој да не се изедначува со денешнината со нас, туку да биде препознатлив сам по себе“, додава Петковска.

Од Општина Кисела Вода, пак, не се согласуваат целосно со некои од ваквите размислувања. Општинарите деновиве предизвикаа не само бура во јавноста туку и одредена доза на потсмев со најавата за изградба на скулптури на научниците Ајнштајн, Њутн, но и на Џони Вајсмилер, Марк Шпиц, истакнатите светски музичари Бах, Моцарт, Чајковски. Иако реакциите на повеќе граѓани се дека нема потреба овие ликови да се преточат во скулптури и споменици, од Општината го мислат спротивното. Велат дека на тој начин ќе им се одолжат на овие личности за нивниот придонес во развојот на спортот, музиката, науката! Наедно, додаваат општинарите, тие со овој потег ја негуваат традицијата и минатото, а го надградуваат и културното богатство.

„Со дел од скулптурите ќе се обележи и националниот идентитет“, додаваат општинските власти, потенцирајќи дека е предвидено спомениците на подрачјето на Кисела Вода да бидат изградени во наредните пет години.

Мене споменикот на шмизла ми е баш штосен во Берлин пред еден трговски имаше сличен таков на Мерлин Монро

мислам дека она што е битно кај ваквите зафати е да се стопат во околината до степен на доволна препознатливост но без  да одскокнат и ја нагрдат околината, за илуминацијата не треба ни да се спомне збор бидејќи истата кај нас тотално изостанува кај фонтаните а не пак кај спомениците, т.е. има по некое рефлекторче тук таму...!

а ако јас се прашувам споменик прво би кренал од живите рарите на македониај како ендемичните риби, дрва, птици, животни... исто би предложил по кеј како алеја на фолклорот и културните дејци, додека за светителите, царевите, кралевите, бранителите и војводите на Македонија би го зафатил делот околу Крстот на Водно, мора да бараме и симболика во местоположбата она со кејот и културата би било константната динамика на тој поле, она со Крстот и Великаните би имало симболика дека сите тие ни се од Бога дадени, а за природните реткости добра симболика би се добило доколку таква композиција на споменици би се истурила на матка или тумбите во градски парк.