ТЕ-ТО - еден куршум петнаесет зајаци

Сето она што е направено од РЕК „Битола“ наваму ќе му вика „бате“ на ТЕ-ТО, најсреќната енергетска инвестиција во Македонија

Што значи ТЕ-ТО? Мене најпрвин ме асоцираше на кратенка за Тетово! Но, да не ти било така! Тоа е когенеративна термоцентрала-топлана, која произведува и струја и топлина. Најефикасен електротермообјект, каде што топлината, по струјата, не се исфрла во реципиентот, реките (Неготино) или воздухот преку ладилните кули (Битола), туку се користи за греење или за други потреби. ТЕ-ТО има енергетска ефикасност до 81 отсто. За споредба, ТЕЦ „Неготино“ на мазут е со 31 отсто, а РЕК „Битола“ и ТЕЦ „Осломеј“ уште пониско.

Една народна вели: „Кога не знаеш што да работиш, гледај другите што прават“. На глобалната енергетска сцена подолго време се случуваат неколку работи. Цените на енергентите вртоглаво растат и енергетските извори „демократски“ се отимаат. Се инвестира во огромни гасоводи и во моментов над сто нуклеарни електроцентрали се во градба или во подготовка за градба. Значи, во светската енергетиката се пласираат инвестиции од илјадници милијарди евра. Такви силни пари не се фрлаат од денес за утре, па предзаклучок е дека и гасоводите и нуклеарките ќе траат со децении. Колку и да сме нефамилијарни со проблематиката, комотно можеме да заклучиме дека енергенти на 21 век ќе бидат природниот гас и ураниумот за нуклеарките, а според процените на светските аналитичари и новите обновливи енергетски извори, по 60-тите години или подоцна во овој век.

Наравоучение: кој навреме закупи траси со „Сибир“, за него ќе нема зима. Тоа меѓу првите го направи канцеларот Шредер во договор со Путин, за градба на двата подбалтички гасоводи и за Германија повеќе одработи со пенкало, отколку Хитлер со тенкови.
А што се случува во Македонија? Енергетски сме увозно зависни! Тешко и нашето да си го чуваме, а камоли и да отимаме. Првиот премиер ни направи гасовод, ама некаде го забатали тестаментот, та сега синовите се караат кому му припаѓа. Јаглените во Битола и во Осломеј се догоруваат, а новите лежишта се посиромашни и понеквалитетни. Нови истражувања речиси нема. Во Македонија ќе мора да се преживува, а без енергија сигурно ќе е бедно и невозможно. Спасот на Македонија од овој 30-годишен енергетски процеп ќе го премости ТЕ-ТО, кое по децениски проодени маки е во погон. Со тоа и гасоводот ќе се одзатне, конечно.

Еве дел од објавата до јавноста: „Во акционерското друштво ТЕ-ТО, ‘Топлификација‘ поседува 20 отсто, а рускиот партнер СИНТЕЗ 80 отсто од акциите. Вкупната вредност на проектот ‘клуч на рака‘ е 136 милиони евра. ‘Топлификација‘ вложила 27,2 милиони евра (8 милиони евра од продажба на акции и 19 милиони евра кредит). Како хипотека е користен уделот од имотот на ‘Топлификација‘ во ТЕ-ТО, заложени акции на 100 акционери и управната зграда. За потребните дополнителни ситни вложувања користен е мал дел од амортизацијата“.
Акционери заложиле свои акции за да градат нов најголем енергетски објект во Македонија за последните три декади? Да беше таква приватизацијата! Фирмите да им се дадеа без пари на менаџерските тимови, под услов во хипотека да го заложат севкупниот имот од прадедо до правнуци, тогаш сите ќе сакаа најспособните кадри да ги водат компаниите и немаше толку да се запустиме.
ТЕ-ТО има електрична моќност од 227 мегавати и 160 топлинска моќност и е најсреќната енергетска инвестиција во Македонија затоа што:

1. Ќе обезбеди одлични предуслови за старт на ГАМА, која децении неупотребувана пропаѓа; 2. Со 350 милиони кубици годишна потрошувачка на гас ќе ги поевтини транспортните трошоци за гасот; 3. Со таква голема потрошувачка на гас ќе ги подобри преговарачките позиции на државата за обезбедување гас; 4. Руските партнери на наш терен обезбедуваат како да се нивните гасни извори во Македонија; 5. Ќе изврши релаксација на домашните скромни енергетски извори, за нивно позабавено истоштување, за да оставиме нешто и за потомството; 6. Со електричниот дел ќе обезбеди нови 1,3-1,8 милијарда киловат-часа, 30 отсто од досегашното производство, и тоа среде центарот на конзумот; 7. Ќе ги релаксира електропреносните системи и ќе ги намали загубите на пренос, на годишно ниво еднакви на половина производството на ХЕЦ „Козјак“; 8. Со топлинскиот дел ќе обезбеди нов независен топлински извор на 350 милиони киловат-часа, речиси половина од досегашното производство; 9. Производство на поевтина топлинска енергија; 10. Странска инвестиција за ангажирање на градежништвото и кооперантите; 11. Отворање нови работни места; 12. Не толку актуелен или минимизиран еколошки проблем; 13. Прв приватен пазарно ориентиран електроенергетски објект во регионот; 14. По 30 години најголем домашен електропроизводител, пуштен во работа во најкритичниот момент за регионот; 15. Порака до сериозните странски инвеститори дека во Македонија можат да реализираат сериозен електроенергетски објект како „гринфилд-инвестиција“, што до овој момент не беше случај во сите земји во регионот.

Авторот е енергетичар-екологист