Македонија утре ќе засади уште 7,5 милиони дрвца

Под мотото „Замисли ја Македонија во зелено“ утре на 120 локации во 32 општини во Македонија ќе бидат засадени 7,5 милиони садници на површина од 3.674 хектари во рамки на четвртата акција „Ден на дрвото - засади ја својата иднина“

Здружението „Ден на дрвото - засади ја својата иднина!“ организира бесплатен превоз до локациите за граѓаните. Автобуските ќе ротираат на два часа. Првиот автобус поаѓа во 8 часот, а последно враќање од сите локаци е најавено за 14 часот.

Здружението ги повикува сите граѓани на Република Македонија да земат учество во акцијата и со засадување на што повеќе садници да придонесат за унапредување на животната средина. Тие препорачуваат граѓаните да не се задржуваат повеќе од два часа на локациите. 

За помасовно учество во акцијата Владата го прогласи утрешниот ден за неработен, што ќе се одработи во сабота на 21 овој месец.

Во досегашните три акции беа засадени вкупно 13 милиони садници. Првата акција беше спроведена на 12 март 2008 година кога беа засадени два милиони дрва. По шест месеци, на 28 октомври 2008, беше организирана и втората со засадување на шест милиони садници, а на 14 март 2009 беа засадени уште пет милиони дрвца.

Во првите две акции се зафатиле 57,5 отсто од садниците. Според проценката на шумарските експерти, секое пошумување со над 30 проценти зафатеност, се смета за успешно. Највисок процент има во општините Кочани, Кичево,  Виница, Свети Николе...Од локациите во близина на Скопје, во првите две акции зафатеноста е најголема на  Песок 89,2, проценти, на Ајватовски рид 85,7 и на Текиски рид 72,5 отсто.

Во досегашните три акции излегле 450.000 граѓани, а се пошумени вкупно 5.080 хектари со црн и бел бор, смрека, ела, костен, јавор, јасен, даб и див костен. 

Организаторите планираат нова пролетна акција која ќе биде на балканско ниво, на која покрај Македонија ќе учествуваат и Албанија, Црна Гора, Бугарија, Романија, Хрватска, Босна и Херцеговина, Србија и Словенија.

Ќе се фатат или нема да се фатат?

Стручњаците предлагаат „Недела на дрвото“ - според нив, еднодневните акции се парада на политичарите

Македонија утре ќе се пошумува четврти пат за две години. Без подолгорочна стратегија, со садници и локации што се определуваат меѓу две акции, со проблеми со земјиштето што системски не се решени, необучени, но ентузијасти-граѓани со силна волја и надеж дека вложуваат во иднината ќе излезат да садат дрвја. Овојпат треба да се посадат 7,5 милиони садници на 3.674 хектари, на 120 локации во земјава. Надевајќи се дека метеоролозите погодија оти нема да врне и молејќи се Бог да им помогне на садниците да пораснат (оти „Македонски шуми“ не постигнува да ги заштити), организаторите на акцијата „Ден на дрвото“ ги мобилизираа Владата, општините, учениците, војниците, естрадата, бизнисмените и странските амбасадори да ја издигнат еколошката свест на граѓаните.

Одлична е идејата за сплотување на луѓето околу заедничка цел и за општо добро. Проблематична е изведбата во која има низа пропусти, велат дел експерти што сакаат да останат анонимни оти од нивните претходни реакции не видоа големо фајде.

Акцијата има благородна цел. Ја преземаат и соседните балкански држави. Не спорејќи ја користа од садењето дрвја, укажуваме на системските слабости на пошумувањето - влечат корени од лошите закони, застарената катастарска поделба на шумско земјиште и пасишта, неискористеноста на расадниците и неопременоста на државните институции. Се потфрлува во најважната работа - заштитата и одржувањето на садниците. По 20 години, старите булдожери на јавното претпријатие „Македонски шуми“ почесто се расипани отколку што работат. Државниот инспекторат за шумарство има само 16 инспектори за територијата на цела држава. Сепак, организаторите оптимистички порачуваат: „Замислете ја Македонија во зелено“ - мотото на есенскава акција за пошумување. Колку е оправдан оптимизмот дека посаденото ќе никне и ќе порасне?


Задушен отпорот на Шумарскиот факултет


Додека во канцеларијата на граѓанската иницијатива „Ден на дрвото“ интензивно се подготвуваше најновото пошумување на Македонија, стручњаците од Шумарскиот факултет потајно негодуваат - и во оваа, како и во минатите три акции, застапеноста на науката е недоволна, а пропустите не се отстранети.

- Првата акција во март минатата година беше промашување. Организаторите вадеа бројка од околу 70 отсто прифатеност на садниците. Оваа акција покажа дека има масовност. Во втората и во третата требаше да има квалитет - вели професор од факултетот.

Организаторите од граѓанската акција „Ден на дрвото“ минатата година влегоа во конфликт со стручњаците. Тензиите се зголемија откако од локации на кои се пошумуваше се појавија фотографии од дрвца засадени наопаку, со коренот нагоре. Ова за професорите беше доказ за неподготвеноста на организаторите и на граѓаните без стручна помош и совети да се вклучат во акција во која се мобилизира цела Македонија. Факултетот испрати писма до поранешниот претседател Црвенковски, до премиерот Груевски и до надлежните институции. Во него стои дека науката ја поддржува идејата за пошумување, но не на начинот на кој се изведува.

„Непристрасна анализа на пролетната акција укажува на многу пропусти, кои не би смеело да се повторуваат во следните масовни акции. Пошумувањето се изведе во целосно несоодветни услови, оти обработката и садењето беа на сува почва. ЈП „Македонски шуми“ имаше огромни организациски проблеми со подготовката на терените, транспортот и заштитата на садниците, најмногу поради масовноста и инсистирањето акцијата да се изведе во еден ден. При таква масовност речиси е невозможно да се оствари стручен надзор врз нестручната работна сила, која, освен со ентузијазам, практично беше неопремена. Долгото и сушно лето беше дополнителен непријател на засадените садници, поради што успехот на пошумувањето со мали исклучоци е далеку од задоволителен. На терените преживеа само мал процент од садниците, поради што акцијата никако не може да се оцени како успешна“, стои во реакцијата од факултетот испратено во октомври минатата година.

Целото писмо никогаш не беше објавено. Тоа било повод за долги и жолчни кавги меѓу професорите и организаторите на акцијата. Најголем противник беше Дана Дина Колевска, професорка по шумски култури. Ракоплескањето што го доби од колегите кога со својата остра презентација ја бранеше струката на конференција во МАНУ, само малку подоцна и се врати како бумеранг. Колевска сега одбива да зборува за акцијата, сакајќи да избегне јавен линч. За свои претставници факултетот ги определи професорите Јане Ацевски и Кирил Сотировски. Со нивното присуство, се смета дека науката доволно е застапена во акцијата.
Уште еден документ во кој се зборува за слабости на акцијата стои во фиока - тоа е елаборатот на професорот Ацевски, направен по нарачка од Министерството за земјоделство. Во него, меѓу другото, се посочува каде се направени грешки и се сугерира дека на соодветна почва треба да се садат соодветни садници.


Невозможно е да се засадат 7 милиони дрвца во еден ден


Околу 7.000 садници во месноста Горна Матка по ланската пролетна акција за пошумување беа откорнати. Таму повторно се пошумуваше на 10 хектари за да се поправи штетата од несовесните граѓани. Во Македонски Брод садниците ги изеде стока. На локации во Струмица сега нема да се пошумува поради отпор од месното население. Многу садници беа искорнати и украдени. Ова се дел од проблемите со кои организаторите се соочија во претходните акции. Никој не може да гарантира дека нема да се повторат и овојпат. Секако дека има и добри примери, каде што садниците се пораснати - меѓу нив е локацијата на Ајватовски Рид.

Фантастични 7,5 милиони садници е бројката предвиден а за пошумувањето в петок. Тоа е повеќе од минатите три акции - во март минатата година беа посадени 2 милиони дрвца, во октомври 6 милиони, а во пролетната акција во март годинава уште 5 милиони садници.

Иницијаторот на акцијата Борис Трајанов не верува во информациите за нестручно садење.

- Зарем мислите дека има некој што не знае што е корен на дрво и дека се сади во почва? Според мене, тоа се претерувања. Засадувањето воопшто не е комплицирано - правите дупка, го ставате коренот и притискате силно за да се зафати. Процесот е едноставен, мислам дека не постои човек што тоа не може да го научи - вели Трајанов.

Експертите не се согласуваат дека садењето дрва е толку едноставно.

- Има начини како садниците треба да се стават за подолго да живеат. Обучен шумар не сади кога врне. Калта се лепи на корењата и на алатот и не може да се сади. Досега ниту еден ден за пошумување не беше добро избран според временските услови - велат на Шумарскиот факултет.

Оттаму тврдат дека е невозможно и во историјата на шумарството за еден ден да се посадат 7 милиони садници.

- Кога ќе заминат луѓето, шумските техничари уште по десет дена остануваат на терен и поправаат грешки. Неправилни садници пошумени на лош терен со несоодветен алат и без никакво искуство на работната сила. Секој успех е божјо чудо - велат професори од Шумарскиот факултет.

Инспекторатот за шумарство направи контрола на исходот од минатите акции. Во официјалниот извештај напиша дека зафатеноста на садниците е 57, 5 отсто. Стручњаците се согласуваат дека тоа е добар процент на успешност.

Тоа што нема да го посадат граѓаните, ќе остане да го сработи јавното претпријатие „Македонски шуми“.

- Седум и пол милиони садници е страшно голема бројка. Понатаму, обврската за пошумување ќе остане наша. Но тоа не значи оти акцијата е неуспешна - вели Наум Будевски, заменик-директор во „Македонски шуми“.

Во „Ден на дрвото“ сметаат дека успешноста на акцијата не се мери само според тоа колку дрвца се фатиле, туку и според влијанието врз свеста за користа од шумите.

- Според податоците што ги даде Инспекторатот за шумарство за двете акции во 2008 година, успешноста е 57,6 отсто, што за климатските услови во Македонија е многу успешно. За март 2009-та предвидуваме многу подобри резултати. Ние се радуваме на тоа што по 20 години мртвило, последните две години интензивно се пошумува. Се надеваме дека секоја следна акција ќе биде подобра од претходната. Покрај успешноста, важно е што еколошката свест се зголеми - вели Трајанов.

Сите професори со кои контактиравме се согласија дека пошумувањето не треба да трае еден ден - предлагаат „Месец на дрвото“ за пошумувањето да се спроведе како што треба. За еднодневните акции велат дека се парада за политичарите.
(продолжува)

Истражувањето е поддржано од Данската асоцијација за истражувачко новинарство и проектот СКУП




Ќе сме саделе вид цреши што не постојат!

До ЈП „Македонски шуми“ стигнало барање меѓу садниците што ќе се пошумуваат да има и италијански цреши. Бидејќи не знаеле какви се тие цреши, одговорните во претпријатието се консултирале со Шумарскиот факултет. Професорите барале латинско име на видот, но никој не го знаел. Констатирале - такво нешто не постои!

Наум Будевски, заменик-директор во „Македонски шуми“, одби да каже кој го испратил барањето - дали Владата или организаторите на акцијата.

- Таква цреша не постои како вид - одговори Будевски на нашето прашање дали нашле садници од италијанска цреша.

Меѓу барањата искажани на состаноците на владиното координативно тело за тоа што да се сади имало и „желби“ за маслинки и за црвен американски даб.





Димовски: Дрвцата блиску до градовите

Министерот за земјоделство Љупчо Димовски очекува масовен одѕив на граѓаните на утрешната акција.

- Овој пат, пошумувањето е замислено во близината на населените места, за граѓаните да ги посетуваат своите садници и да внимаваат на дрвцата. Јас сум свесен дека во минатото се случуваа непријатни работи и дека и во иднина ќе се случуваат, но наидуваме на разбирање од лицата со кои во претходните акции имавме проблеми за локациите - вели Димовски.




Колку чини пошумувањето?

Борис Трајанов, иницијатор:
- На тоа прашање може точно да одговори Владата. Нас нé интересира ефектот од садењето. Сигурен сум дека парите што се трошат за пошумување се најдобрата инвестиција во нашата иднина, особено кога знаеме што нé чека во иднина од глобалното затоплување.

Шумарски факултет:
- Пошумувањето на еден хектар со нега на младата култура чини просечно 110-120 илјади денари, односно околу 1.850 евра. Најскапа е подготовката на теренот (околу 40 отсто од вкупната цена), потоа садниците (околу 30 отсто), садење (10 отсто) и нега на културата (20 отсто). Пошумувањето на 6 милиони садници (на 30.000 хектари) ќе чини околу 5,55 милиони евра.

„Македонски шуми“:
-Интересно прашање. Тоа може да го разговараме откако ќе заврши акцијата. Сé уште се прават тие пресметки и подготовки.

Извори од Министерство за земјоделство:
- За двете акции во 2009 година Владата определи буџет од 90 милиони денари. Ние баравме 400 милиони денари, но тоа не беше одобрено.

Марјан Ѓорчев, бивш министер за земјоделство:
- Ако садниците не се увезуваат, туку се од расадниците, тоа се државни садници, тогаш не треба да има пари во оптек, нема тендери и слично. Парите се од буџетската програма. Тие расадници Министерството годишно ги субвенционира за одредена сума и за толку треба да пошумуваме.