Се чисти ѓубрето од Тетово

ТЕТОВО - Ѓубрето од дивата депонија кај железничката станица во Тетово веќе четврти ден, од 21 часот до 6 часот, интензивно се пренесува во „Русино“ кај Гостивар. За тоа се ангажирани транспортерите од општината, јавното комунално претпријатие „Тетово“ и неколку приватни фирми. Хасан Љума, директор на ЈКП „Тетово“, вели дека се' се одвива според планот.

„Недоразбирањата се надминати. Жителите на Долна и на Горна Бањица и на Сушица се согласија пренесувањето на отпадот да се одвива ноќе, а паралелно да се работи на депонијата ‘Русино‘. Доколку временските услови бидат поволни како сега, за десетина дена дивата депонија во Тетово ќе биде исчистена од сметот“, ветува Хасан Љума.

Договор за изнесување на ѓубрето од Тетово постигнаа градоначалниците на Тетово и на Гостивар - Сади Беџети и Руфи Османи и министерот за екологија Неџати Јакупи.

На почетокот жителите од околните села го блокираа патот. „Нема да го блокираме транспортот во наредните денови додека не се испразни депонијата во Тетово. Ние истовремено бараме да се создадат услови за нормално функционирање на регионалната депонија“, вели Насир Хасипи, претседател на Месната заедница во Долна Бањица.

За денеска во Гостивар е предвидена нова средба на министерот, двајцата градоначалници и на претставници на советите на месните заедници од трите најблиски села во Русино, заради детализирање на обврските. (Г.Е.)

Локална кавга за регионалното ѓубре

Битолската општина почна со активности за изградба на регионална депонија во Пелагонискиот регион, каде што собраниот отпад од девет општини ќе се третира според европски стандарди. Општинскиот Совет го направи првиот чекор носејќи одлука за покренување постапка за доделување концесија околу управување со цврстиот отпадот. Ова предизвика бурни реакции кај советниците од опозицијата. Тие обвинија дека процедурата почнува со половична документација, која содржела недоречености и контрадикторности, а дозволува комплетниот бизнис со регионалните депонии да се приватизира.

- Концесионерот на депонијата ќе биде приватник, а се предвидува и приватизација на меѓуопштинското претпријатие, кое ќе управува со депонијата, а во почетокот ќе има мешана сопственост на државата и на локалните самоуправи. Ако целта беше ова претпријатие да го контролира приватникот, тогаш што ќе се случи ако се приватизира, кој кого тука ќе контролира. Комплетниот бизнис со отпадот во Македонија буквално ќе биде во рацете на приватни субјекти. Будно ќе ја следиме целата постапка и ќе реагираме на сите евентуални неправилности - вели Златко Ќурчиев, советник од СДСМ.

Според него, истиот делокруг на работа е предвиден и за концесионерот и за меѓуопштинското претпријатие што ќе се формира.

- Стои дека концесионерот ќе ги управува и ќе ги одржува објектите на депонијата и ќе извршува јавни услуги. Со други зборови, ќе ја управува депонијата. Додека претпријатието би требало да ја преземе одговорноста за регионално интегрирано управување со комуналниот отпад или со други зборови управување со јавната депонија. Ако ова не е дуализам и контрадикција, тогаш не знам што е - додава Ќурчиев.

Советниците изразија сомневање дека новата депонија може да му ја одземе работата на веќе постоечкото Јавно претпријатие „Комуналец“, кое сега го собира отпадот во Битолско.

- Концесионерот ќе го собира отпадот од руралните средини. Ќе одземе дел од дејноста на „Комуналец“, па тоа ќе се сведе на минорно јавно претпријатие. Дека ова не е во ред потврди и директорот на „Комуналец“, кој на состанокот на комисијата на комунална дејност не' убедуваше дека претпријатието може самото да го собира отпадот од руралните средини, а не тоа да го врши приватен концесионер кој таа услуга дебело ќе им ја наплаќа на граѓаните - изјавија советниците.

Претседателот на Советот на Општината, Лилјана Кузмановска, вели дека постапуваат според законите.

- Дискусиите на оваа тема се преуранети зашто ова е само една од фазите што ќе следуваат понатаму, дури и во 2011 година. Согласно Законот за локалната самоуправа се стапи во една нова фаза, во која имаме концесионерство, партнерство и не може да се враќаме назад во времето пред неговото донесување. Елаборатот е на Министерство за животна средина, се однесува на сите општини и ќе имаме многу подобри резултати - изјави Кузмановска.

Депонија во југозападна Македонија се проценува дека ќе чини од 10 до 20 милиони евра, а парите најверојатно ќе се обезбедат од европските фондови.

Жанета Здравковска

Парк ќе никне на дивата депонија

По расчистувањето на најголемата дива депонија во Македонија, која беше сред Тетово, просторот ќе биде дезинфициран, а потоа ќе биде раззеленет со трева и садници

Дрвца и трева ќе бидат засадени на најголемата дива депонија во Македонија, која повеќе од девет месеци беше грда слика среде Тетово и го загрозуваше здравјето на 80.000 жители. Претоварната станица кај железничката станица деновиве е сосема исчистена. По два и пол месеца работа над 20 илјади тони смет се префрлени во регионалната депонија во гостиварско Русино. Бетонското плато каде што се складираше отпадот ќе се дезинфицира со посебни раствори, а земјениот дел ќе се раззелени, најавија од локалната самоуправа. Од ЈКП „Тетово“ истакнуваат дека додека не се најде друго решение, дел од платото пред железничката станица и понатаму ќе се користи како претоварна рампа, но нема да се складира отпад.

- Бидејќи сметот кон Русино смееме да го носиме по 18 часот, мора да го префрламе од помали во поголеми камиони кај претоварната рампа. Но, таму повеќе нема да се складира смет. Покрај ова во тек е огласот за закупување земјиште надвор од градот. Општината сака да купи земја и да изгради претоварна рамка за сметот. На истата локација би се префрлиле и неколку сектори од претпријатието што сега се расфрлани низ градот и работат во различни објекти - рече директорот на ЈКП „Тетово“, Хасан Љума.

По расчистувањето на дивата депонија, која беше најголема во Македонија, градоначалникот на Тетово, Сади Беџети, вети дека грдата слика никогаш повеќе нема да се повтори.

- Сега се чисти, мие и дезинфицира просторот, кој потоа и ќе се раззеленува. Планираме земјениот дел да го засееме со трева и дрвца и никогаш повеќе да не прерасне во депонија - рече Беџети.

СМЕТОТ ПРОБЛЕМ ЗА ЦЕЛ ПОЛОГ

Според планот на Полошкиот плански регион, депонијата во Русино ќе се даде под концесија, а ќе се изгради и фабрика за рециклирање на отпадот. Проектот треба трајно да го реши проблемот со сметот што се собира во деветте полошки општини. Дотогаш општина Тетово треба да инвестира околу 200 илјади евра во Русино. Парите се наменети за одржување и за изградба на инфраструктурата во депонијата.

Гостиварскиот градоначалник, Руфи Османи, не е задоволен од динамиката на реализирањето на преземените обврски, но вели дека има разбирање. Поради временските услови, не било можно да се работи на терен.

- Има уште многу да се работи. Една од најважните работи е да се изгради патот што ќе ја поврзе депонијата со регионалниот пат - вели Османи.

Според членовите на Полошкиот плански регион, не само Тетово, туку сите општини во Полог имаат проблем со справувањето со отпадот. Дел од експертите од Институтот за животна средина на Универзитетот Југоисточна Европа велат дека најдобро решение е да се изградат фабрики за рециклирање на комуналниот смет.

- Ниту една депонија во Македонија не ги задоволува европските стандарди. Ако работите останат како што е екологијата, ќе биде голем проблем при интегрирањето на државава кон ЕУ- децидни се од Институтот за животна средина.

Градоначалниците се договорија да инвестираат околу 330 илјади евра за санација и повторно ставање во употреба на регионалната депонија Русино. Според експертите со овие пари би се изградиле две јами за отпадните води, атмосферска канализација, водовод и резервоари за дезинфекција на камионите како уште и неколку помали зафати.

Претседателот на Полошкиот плански регион и градоначалник на Желино, Фатмир Изаири, вели дека околу 200.000 евра ќе инвестира Тетово, Гостивар ќе вложи околу 90.000, а другите седум рурални општини ќе дадат по 5.000 евра.

ЧИСТА ЖЕЛЕЗНИЧКА СТАНИЦА

Првите луѓе на деветте полошки општини на последната седница донесоа одлука за интегрирано управување на отпадот.

- Работите во Русино течат според договорот. Донесовме одлука депонијата да се даде под концесија и го задолживме Министерството за животна средина да ја води процедурата. Постапката е во тек, формиравме комисија што ќе го надгледува процесот и ќе го избере најповолниот понудувач. Во телото членуваат пет претставници од општините и по еден од министерствата за животна средина и финансии - рече Изаири.

По информацијата дека претоварната станица е чиста, спортскиот центар живна, ни изјавија неколку жители на оваа населба што ги затекнавме вчера. На стотина метри од претоварната станица, каде што до неодамна имаше планина смет покрај спортскиот центар има две училишта и градинка.

- Сега слободно и без страв можам да го шетам внукот. Порано не се дишеше, сега е многу поарно. Слободно може да се излага, а и прозорец дома да се отвори. Се надевам ова нема да се повтори - рече Мирче Трпески.

Жителите од овој дел на градот бараат грдата слика од пред некој месец да биде минато бидејќи сметот и чадот од депонијата, која катаден гореше, како што велат, се отров за сите без разлика на верска, етничка или политичка определба. Вработените на автобуската и железничката станица, кои се наоѓаат веднаш покрај претоварната станица, велат дека конечно имаат нормални услови за работа.

- Порано кога гореше депонијата, не се седеше на работа. Канцелариите и чекалницата беше полна со чад и смрдеа. Патниците не доаѓаа да чекаат автобуси тука бидејќи беше неподносливо, па се научија да чекаат на излезот од градот ни изјавија вработените на автобуската.

Д-р Џавид Фејзули, специјалист по хигиена и здравствена екологија, вели дека последиците од деветмесечното труење ќе се осетат на подолг рок. Тој очекува да има зголемени заболувања на респираторниот систем кај граѓаните како директна последица од депонијата.

Повеќе од десет години Тетово има проблем со депонирање на сметот. Двапати, лани и во 2006, беше на работ од еколошка катастрофа. За насобраниот смет од пред четири години поранешниот директор на ЈКП, Миљаим Ајдини, беше казнет со парична глоба од 1.000 евра, а ЈКП со 5.000 евра за кривично дело загадување на животната средина и природата.

Тие се осудени од тетовскиот суд бидејќи во периодот од април до декември 2006 година во близина на железничката станица претовараа и складираа смет на импровизирана претоварна рампа. Подоцна таа прерасна во дива депонија. Жителите со протести се обидуваа да го спречат истоварувањето смет бидејќи отпадот секојдневно беше пален, а целиот град обвиен со чад и смрдеа.

Платото пред железничката станица се користи како претоварна рампа од 1995 година. Поради застарената механизација и финансиските проблеми со кои се соочуваше ЈКП, од 2000 до 2007 година сметот беше оставан кај импровизираната рампа.

Од локалната самоуправа ветуваат дека со издавањето на Русино под концесија и изградба на нова претоварна рампа надвор од градот, Тетово веќе нема да има проблеми со сметот.

Илчо Цветаноски