Има стратегија нема енергија

Стратегијата е направена со застарена методологија од социјалистичко време, кога не се водеше грижа за економската оправданост на проектите, туку се правеа мегаломански објекти без потреба, вели експертот Јордан Ставров

Македонската стратегија за енергетика, која по барање на Владата ја изработи МАНУ, се заснова на стари проекти со застарена техничка документација, предупредуваат експертите. Според нив, тоа е главната причина зошто се' почесто јавните огласи за енергетските проекти се неуспешни.

На завчерашната седница на Владата беше изгласана нацрт-верзијата на стратегијата за енергетика, а министерот за економија Фатмир Бесими очекува до крајот на годината таа да се разгледува на јавни расправи. Собраниската процедура би завршила во мај 2010 година.

Како доказ дека проектите во стратегијата се застарени е вчерашната најава на министерот Бесими дека уште еднаш ќе биде одложен рокот за доставување понуди на вториот оглас за изградба на двете големи хидроелектрани на Црна река „Чебрен и Галиште“ кои се дел од енергетската стратегија. Понудите за инвестициите требаше да бидат доставени до почетокот на октомври, а новото одложување е по барање на заинтересираните инвеститори, кои во моментов испитуваат дали проектот, вреден повеќе од 650 милиони евра е економски оправдан.

- Ја подигнавме тендерската документација, но се' уште немаме одлука дали ќе доставиме понуда. Се' уште правиме анализи и пресметуваме дали проектот е економски исплатлив. Ако околностите се стабилни, ќе доставиме понуда, но ако пресметаме дека проектот не е исплатлив, нема - изјави Терстен Липерт од РВЕ по вчерашната средба на германските бизнисмени со министерот за економија Бесими.

Според Липерт, секогаш постои можност да се подобри од технички аспект проект од вакви размери. Германскиот енергетски гигант се' уште нема побарано технички подобрувања на условите во огласот од страна на Министерството.

- Но, можеби за време на размислувањата и нашите внатрешни разговори ќе дојдеме до подобри технолошки решенија и тогаш ќе ги предложиме до Министерството. Засега нема такво нешто - истакна тој.

Министерот Бесими само дополни дека процесот е во тек, и се очекува на огласот да се пријават досега заинтересираните компании - италијански ЕНЕЛ, германско-словенечката корпорација РВЕ-ХСЕ и австриски „Вербунд“.

- Имаме индикации за барање за продолжување на рокот за тендерот. Ќе постапиме и во интерес на Македонија и во интерес на успешен проект на инвеститорот. Ние ќе направиме се' овој проект да биде успешен. Оптимисти сме, но според досегашната практика ефектите од кризата си го направија своето - додаде тој.

Професорот на градежниот факултет Љубомир Танчев, кој е претседател на Македонскиот комитет за високи брани, смета дека е потребна подлабока анализа на документацијата за да се види дали проектот е исплатлив.

- Ние го баравме тендерот на увид, но бевме одбиени под образложение дека постапката е веќе почната и не може да се објавува. Притоа не ги знаеме точно условите предвидени во огласот - вели професор Танчев.

Тој е на мислење дека скоро сите проекти предвидени со енергетската стратегија на МАНУ, се стари и тешко остварливи.

- Стратегијата воопшто не е стратегија. По правило стратегијата се прави за 20 до 30 години однапред. МАНУ стратегијата ја направи за 12 години со таканаречена „визија за 2030 година“. Па визија не се прави, визија се има или се нема. Сите рокови предвидени за изградба на објектите се нереални и прекуси, особено за хидроелектраните - додава Танчев.

Со него се согласува и експертот за хидроелектрани Јордан Ставров кој вели дека целосната техничка документација врз основа на која се базираат проектите во енергетската стратегија, особено за хидроелектраните, е стара и не одговара на законските услови и европските стандарди.

- Документацијата за хидроцентралите е направена со застарена методологија од социјалистичко време кога не се водеше грижа за економската оправданост на проектите, туку се правеа мегаломански објекти без потреба - истакна Ставров.

Според него, употребената метода за конкурсите за „Чебрен“ и за „Галиште“ со варијантата 2+1, која е предвидена за проектот, воопшто не одговара на меѓународните норми и стандарди за изградба на хидроелектрани.

Тој предлага конкурсот да се стопира и на евентуалните концесионери да им се понуди оптимизирана варијанта 3+1 со пониски брани, која е технички исправна и економски оправдана. Според него, секое друго решение е штетно за државата, нејзиниот електро-стопански и хидролошки систем.

Горан Ризаов

Компјутери работат на сонце

Улични светилки, семафори, а од неодамна и компјутери во ОУ „Кирил и Методиј“ во Кочани ја користат сончевата светлина како енергетски извор

Десетина компјутери во кочанското Основно училиште „Кирил и Методиј“ деновиве почнаа да работат на сончева енергија. Засега е опфатен само компјутерскиот центар за администрацијата, како дел од проектот „Заокружување на енергетската ефикасност на училиштето“.

Компјутерите се напојуваат од соларни панели со систем на акумулација од 1,5 киловат, со што годишно ќе се заштедуваат 5,7 мегавати електрична енергија.

Со проектот, заради штедење енергија, се заменети и дел од прозорците во училиштето, а во ходниците се монтирани штедливи светилки. Со тоа, покрај заштедата на електрична енергија ќе се обезбеди и намалување на потрошувачката на нафта за 20 отсто годишно, а за десет тони ќе се намали и емисијата на јаглероден диоксид.

Проектот, чиј носител е Здружението на граѓани „Еднакви за сите“, беше финансиран од Глобалниот еколошки фонд со 50 илјади долари, а кочанската локална самоуправа учествуваше со 13,5 илјади.

Основното училиште „Кирил и Методиј“, исто како и кочанската гимназија „Љупчо Сантов“, судската зграда и спортската сала, ја користи и геотермалната вода како еден од енергентите за греење на училиштето. Лани со средства од истата програма се изврши санација и реконструкција на грејната инсталација заради овозможување подобар топлински ефект.

- Овие проекти се во рамките на европските стандарди и регулативи за користење на 20 отсто од вкупно потрошената енергија од обновливи извори. Покрај се' поинтензивното користење на богатиот геотермален потенцијал во Кочани на сончева енергија работат улични светилки, еден семафор, се осветлува Гоцевата шума, а од ветерницата се осветлува Споменикот на слободата - вели координаторот на проектите, Жаклина Пауновска-Ангелковиќ.

Љупчо Шатевски