Цркви и манастири во Прилепско

Манастир Трескавец  - Црква „Успение на Пресвета Богородица" 

Манастирот Трескавец се смета дека е подигнат во XIII век, а обновен, веројатно за време на царот Милутин. По се изгледа, манастирот претрпел уривање и запустел во првите години на XV век, поради што дошле и подоцнежните обновувања.

Денешната црква во основата има форма на еднократна градба, чија внатрешност расчленета со пиластри на неколку полиња - траеви. Централниот дел е надвишан со купола, а на исток е олтарната апсида која однадвор е тространа. Кон јужната страна на црквата била градба – пирг со приземна капела, што може да се види од зачуваниот ѕид на таа градба, кој всушност е источен ѕид на денешниот трем. Не е познато како можел да биде подигнат северниот параклис, но неколкуте сонди направени на овој дел од црквата покажаа дека под дебелиот слој малтер ѕидовите на параклисот, освен сводот, се покриени со фрески. Тоа покажува дека северниот параклис е живописан, веројатно во XIV век.
Во XIV век, кон западниот дел од црквата е подигната припрата со две кули што се надвишиваат со двете куполи, додека во поново време (XIX век) е изграден трем ос западната и јужната страна на црквата.
Живописот на црквата е од повеќе временски периоди. Најстари фрескиго исполнуваат просторот во двете кули, со илустрација на календарот и светци со цел раст, насликани од првата зона. Овие фрески му припаѓаат од времето на првата половина на XIV век, а ктиторските портрети насликани на источниот ѕид во јужниот трем, од втората половина на XIV век.

Од првите децении на XV век, на манастирската црква и припаѓа и ликот на Богородица, насликана во нишата на јужната врата што води кон наосот на црквата.
Кон крајот на XV век, наосот на црквата бил исполнет со фрески изработени од рака на добар мајстор – зограф. Овде е интересно да се напоменат фреските од првата зона, насликани стоелки фигури во цел раст, каде што светите воини се облечени во благородничка облека и раскошни капи на главите, за разлика од вообичаеното иконопретставување со воена облека и вооружување.
Врз основа на зачуваниот натпис во олтарот се гледа дека во 80-те год. на XVI век олтарната апсида била реставрирана и живописана од средствата на Стојан Хранчев, кој исто така се споменува во текстот. Кон средината на XIX век од крушевски зографи зографисана е слепата калота и западниот ѕид во наосот.
Покрај ова, манастирот Трескавец поседува и вредни уметнички предмети како што се двокрилната врата работена во плитка резба од XVI век, царските двери од XVI век, крстот космитос од XVII век, работен во резба, како и една певница работена во инкрустација.

Внатрешниот амбиент на црквата го наполнуваат и бројните празнични икони, како и икони на апостолите во два реда кои потекнуваат од крајот на XVII век или почетокот на XVIII век.
Во XIX век околу манастирската црква се подигнати конаци од приходите на прилепските занаетчии – еснафи. Во дворот на манасторит се наоѓа и трпезарија со остатоци ос фрески од XVII и XIX век.

*Превземено од "Споменици на културата од Македонија"