Адеми: Проектот за плоштадот Скендербег е целосно поддржан од Владата

Потпретседателот на Владата, Абдилаќим Адеми, рече дека проектот на општината Чаир за изградба на плоштадот „Скендербег“ е поддржан со материјални средства од Владата и Министерството за локална самоуправа, средства кои се обезбедени со ребалансот на буџетот.

Во соопштението од Адеми се наведува дека со овие средства е поддржана подготвителната фаза на идејниот и главниот проект, потенцирајќи дека финалниот проект ќе биде резултат од широката дебата на експертите и јавноста.

Конзерваторскиот центар, ни Управата за заштита на културното наследство не знаеле за идејата да се гради плоштад

Снежана Калабакова



Новиот плоштад „Скендер-бег“, онака како што е предложен во идејното решение, најверојатно, нема да навлезе во заштитената зона на Старата чаршија. Ова е претпоставката на надлежните од Конзерваторскиот центар, кои засега не можат да дадат прецизен одговор на прашањето дали плоштадот ќе зафати и дел од објектите заштитени со закон, бидејќи Општина Чаир се' уште официјално не ги известила за идејното решение за изградба на новиот плоштад.

Општината не испратила никаков допис или писмо за ги информира надлежните дека сака да гради плоштад „Скендер-бег“, тврдат од оваа научна установа и додаваат дека не биле информирани ниту за тоа дека ќе има јавна презентација на проектот. Признаваат дека за идејното решение за плоштадот дознале од медиумите, но се надеваат дека за проектот е известено Министерството за култура. Додаваат дека имаат добра соработка со Чаир, па оттаму се надеваат дека Општината ќе им го достави проектот на разгледување. Од она што го виделе во медиумите, мислат дека плоштадот е во контактната зона, односно не допира во делот на Старата скопската чаршија и нејзините објекти заштитени како културно наследство од особено значење.

Од Конзерваторскиот центар немаат одредено мислење за плоштадот „Скендер-бег“ и не сакаат ништо да кажат пред да го видат проектот. Се надеваат дека некој од Општината или идејните творци ќе им ја објасни првичната идеја како тој ќе изгледа, кои ќе бидат границите на неговиот опфат и која е основната идеја, а кои се замислените содржини што би влегле во него. Надлежните оттаму не се сомневаат дека Општина Чаир ќе ги вклучи во изградбата на плоштадот, а веруваат и дека задолжително ќе биде консултирана Управата за заштита на културното наследство.

И директорот на Управата, Паско Кузман, за идејата за градење плоштад дознал од медиумите. Но, вели дека толку колку што разбрал, засега станува збор само за афирмирање на идејата, а не за проект кој е верификуван. Кузман се надева дека проектот ќе ги помине сите законски процедури, па откако ќе биде доставен во институцијата на чие чело е, тој ќе излезе со одреден став.

Старата скопска чаршија претставува споменична целина и со закон е прогласена за културно наследство од особено значење. Токму затоа од исклучителна важност е дали новиот плоштад ќе засега во историските, уметничките, архитектонските, урбанистичките, амбиенталните, етнолошките, социолошките и културните вредности на чаршијата, кои треба да ја зачуваат својата автентичност. Опфатот на Старата чаршија е точно наведен во „Службен весник“ од ноември 2008 година, каде што во член 3 се наведуваат границите со секоја чаршиска уличка.

Никој не се пали на „Скендер-бег“

Само неколку ученици и граѓани дошле во канцеларијата со прашања, а не со идеја за плоштадот

Снежана Калабакова

Ниту граѓаните ниту, пак, архитектите не ги пали идејното решение за плоштадот „Скендер-бег“. Десетина дена откако во Општина Чаир е отворена канцеларијата во која можат да навратат сите заинтересирани и да дебатираат со архитектите на предложениот проект, слаб е интересот и кај јавноста. Четворицата архитекти, Никола Стрезовски, Бетим Зеќири, Бефјан Мемети и Беќир Адеми не се воодушевени од досегашната посета на канцеларијата. Чудно е, вели еден од нив, што толку жестоко се зборуваше за „Скопје 2014“ кога на луѓето не им беше дадена можност за дебатирање, а сега кога имаат шанса да се искажат за новиот плоштад, како да не се многу заинтересирани.

Во текот на два часа, колку што е отворена канцеларијата, поминуваат по десетина луѓе. Досега канцеларијата ја посетиле ученици, неколкумина новинари и граѓани, но не и некој од фелата кога станува збор за едно олку важно урбанистичко решение. Општината Чаир и архитектите во иднина планираат и јавна дебата во која ќе вклучат членови од Асоцијацијата на архитекти, а потоа и со лица од различни професии. Од канцеларијата се изненадени зошто досега нема никакви критики за идејното решение на плоштадот во Чаир, ниту, пак, се принудени некакви нови идеи, но велат дебата ќе биде отворена два месеца и можеби ќе има и такво нешто.

Најголемиот број од оние што досега биле во канцеларијата, главно, поставувале прашања, зошто постојните дуќани ќе бидат покриени со тераса и на која висина ќе биде таа, колку ќе биде висината на премостувањето на булеварот „Гоце Делчев“ и дали ќе биде повисоко од нивото на стоковната куќа „Мост“. За најголем дел од посетителите останало нејасно дали постојната уличка, преку која сега се влегува на паркингот пред стоковната куќа „Илинден“ ќе биде затворена или ќе се изгради нова. Архитектите се изненадени зошто нема прашања што се однесуваат на концептот на проектот.

„Воопшто не ни е мило што јавната дебата за плоштадот во Чаир се претвори во етничко препукување. Би сакале за проектот повеќе да се дебатира од урбанистички аспект и без политичка конотација. Можеби проблемот е и во тоа што луѓето се' уште се многу политизирани и само ја критикуваат власта, наместо слободно секоја индивидуа да даде свој придонес со сопствена идеја кога станува збор за вакви грандиозни проекти важни не само за општината туку и за градот и за сите граѓани. Лично, повеќе би сакал дебата на стручно ниво“, вели Никола Стрезовски, еден од архитектите.

Тие раскажуваат дека кога работеле на идејното решение, размислувале за тоа дека она што ќе го понудат, мора да биде во стар стил, во согласност со традиционалното во чаршијата. Велат не можат да изградат нешто што е постаро од чаршијата, но и помодерно од тоа што досега е изградено. Нивната идеја била да се задржи концептот на чаршијата и токму затоа ја промовираат идејата за безистенско решение за дваесетината дуќани од споменикот на Скендер-бег до „Менада“, со што нема да се сменат и судбините на дуќанџиите.

Откако го разгледа Законот за прогласување на Старата скопска чаршија за културно наследство, собраниската Комисија за култура истиот го оцени за прифатлив и одлучи дека треба да се даде на натамошна Собраниска процедура.

Како што нагласи министерката за култура Елизабета Канческа – Милевска, измените се однесуваат на членовите 6 и 10 кои предвидуваат донесување на еден Детален урбанистички план за целата чаршија и  претставник на Град Скопје да биде член на Националниот совет.

Причина за заеднички Детален урбанистички план, според Канческа-Милевска, е распространетоста на чаршијата на територија на две различни општини, Чаир и Центар.

-  Со донесување на еден урбнистички план за целата целина интегрално ќе се разработат сите посебни аспекти поврзани со остварување на заштитата и урбаното планирање на Старата скопска чаршија, истакна министерката за култура во образложението на измените.

За прецизно утврдување на заштитините мерки кои ќе се применуваат за секој поединечен објект, блоковите и отворените површини  во споменичната целина се предлага во заштитно конзерваторските основи да бидат содржани сите дозволени и рестриктвини мерки за недвижното културно наследство во Старата скопска чаршија.

Тоа, како што посочи Канческа-Милевска  ќе им овозможи на заинтересираните субјекти во секој момент да добијат релевантни податоци за објектот, врз основа  на што ќе можат да направат реална проценка на потребните финансиски и технички средства, како и на времето и обменот на пторебните интервенции.