build.mk Homepage
Forum Home Forum Home > Останати теми > Фото/Видео > Културно наследство
  Active Topics Active Topics
  FAQ FAQ  Forum Search   Register Register  Login Login

Градиште - Демир Хисар (Уништено)

Bookmark and Share
 Post Reply Post Reply
Author
Message
  Topic Search Topic Search  Topic Options Topic Options
Tony Martin View Drop Down
Senior Member
Senior Member
Avatar

Joined: 27-Aug-2012
Location: EU
Online Status: Offline
Posts: 124
  Quote Tony Martin Quote  Post ReplyReply #1 Topic: Градиште - Демир Хисар (Уништено)
    Posted: 17-Nov-2012 at 01:06
Како мобилните оператори ги уништуваа археолошките локалитети во Република Македонија
September 7th, 2009 | Author: Археоблог 

Можеме само да замислиме колку од археолошките локалитети во Република Македонија се уништени со градење или поставување на неков објект, а тоа воопшто да не е пријавено за да може навремено да се интервенира од страна на стручните екипи за заштита на културното наследство. Не е прв пат, ниту ќе биде последен некоја од градежните фирми ширум Македонија да налета на археолошки локалитети. Би рекла дека почеста е реакцијата кога тие ги прикриваат наодите за да можат да продолжат со своите работи, оти ако ги пријават се знае дека нивната работа ќе биде стопирана во временски интервал колку што им е потребен на археолозите за го истражат (и заштитат) делот кој ќе биде уништен.

Се сеќавате на случајот со поставувањето на цевководот за ХМС „Злетовица“ кога инвеститорот оштети неколку локалитети. Да не реагираа медиумите постоеше голема шанса да се уништат уште 33 aрхеолошки локалитети во должина од 57 км, колку што изнесуваше дотичниот цевковод. Подоцна археолошките ископувања на еден од нив познат како Грнчарица го дадoa првиот скелетен остаток од раниот неолит наречен Славе, кој за прв пат во македонската археологија е антрополошки пронајдок датиран со C14.


„Градиште”, Граиште, античко регионално средиште (град Брианион). Акрополата е обновена во средниот век (град Добрун)

Ова е мејл кој го добив од мојот читател Димитар Б., кој посведочува дека веќе утврдениот со закон археолошки локалитет Градиште, село Граиште, општина Демир Хисар е дополнително оштетен со поставување на антени од мобилните оператори.

Вчера бев на прошетка над селото Граиште (Демир Хисар), на таканаречената Граишка чука, каде во античко време се наоѓал градот Брианион, голема тврдина преку целиот рид, а подоцна средновековниот град Добрун. Од она што го видов навистина се згрозив. На местото моментално има поставено 4 предаватели (3 мобилни + тв). Последниот од мобилните предаватели е направен пред 1 недела. За да го постават громобранот, со машини бил копан 200 метри долг и 1 метро длабок канал (ров). Без да се внимава на уништувањето на значајно археолошко место, се гледаа уништени камења кои биле дел од зидини, се гледаа стари керамички садови, уништени, искршени, изгазени…

bryanion-demir-hisar-google-earth

Археолошкиот локалитет „Градиште”, Граиште на Google Earth

Што вели Археолошката карта на Република Македонија (Том 2, стр.135) за овој топoним:

Градиште, градиште од раноантичкото и доцноантичкото време. Сместено е на висок конусен рид со зарамнето плато, опкружено од три страни со речни долини. Оградено е со три појаси од одбранбени ѕидови градени од камен без малтер, кои во вид на тераси опфаќаат простор од околу 10 хектари. По површината се среќаваат многубројни фрагменти од керамички садови, питоси и градежен материјал. Најдени се повеќе од 200 монети од IV-II век пред н.е. Во западното подножје се откопани гробови со златен накит. На највисокото плато, остатоците од раноантичкото градиште, кои се на површина од околу 3 хектара, се опфатени со доцноантичкиот бедем ѕидан од кршен камен и варов малтер. По површината се среќаваат фрагменти од керамички садови и монети. Во јужното подножје на ридот, над селското училиште е откопан поголем број гробови градени од камени плочи во кои меѓу прилозите имало и монети од IV век. Предложена е идентификација со деуриопскиот град BRYANION. Наодите се сместени во Музејот на Македонија во Скопје и во Заводот и музеј во Битола.

Според Иван Микулчиќ (Средновековни градови и тврдини во Македонија, МАНУ, Скопје, 1996, стр.193-197) на зарамнетиот врв на купата и на двете тераси јужно од него, во раната антика бил изграден градот Брианион, со површина од 12 ха. Во доцната антика врвот бил повторно укрепен, со малтерно обѕидие зајакнато со 8 кули. Кастелот зафаќал 2 ха, а на терасите под него се раширило подградието. Наоди: стотини монети од доцниот 3. до 6. век; многу железна згура и топено олово. Ова несомнено бил центарот на целиот рудоносен регион Дериоп.

bryanion-demir-hisar-vip-operator

Поставеност на предавателите од мобилните оператори на археолошкиот локалитет „Градиште”, с. Граиште

Средновековните остатоци се во северниот дел на акрополата каде се протега еден внатрешен ѕид, влечен во прави потези но граден без малтер, што затворал простор со димензии 90 х 30 м. На северната и на западната страна се потпирал врз доцноантичкиот ѕид, кој што останал добро запазен и во подоцнежните векови. Ова било јадрото на средновековниот фрурион („град”) Добрун, потврден со повеќе наоди: средновековна грнчарија, ситните предмети исковани од железо и повеќето византиски монети: анонимни фолиси од средината на 11. век, бакарни скифати од 12. и 13. век. (во музеите во Битола и Скопје).

„Градиште”, Граиште, монети oд 10.—13. век

Траги од цивилно подградие нема. Очигледно е дека во доцниот среден век експлоатацијата на рудата веќе била поместена на западниот дел од овој регион, каде израснал новиот центар, градот Сидерокастрон (Железнец) со цивилно подградие. Во борбите помеѓу византискиот цар Андроник III и Србите во 1329/30 г. околу рудоносните региони Демир Хисар и Дебрица, покрај Бучин, Габаларион, Сидерокастрон и Дебрица се споменува и „фрурион Добрун” (В. Кравари 1989, 254). Традицијата на ова име живеела cи до нашето време; уште на почетокот на овој век овој регион се викаше „Железно”, а поретко и „Добромир” (Грегович 1877, 114). И денес една месност во југозападното подножје на Граиште се вика Добромирски дол.

Овие податоци му биле познати и на Т. Томоски (1964, 43) и тој, исто така, во врска со оваа локација помислувал на градот Добрун. Меѓутоа подоцна без никаква основа тој Добрун го бара во другиот дел на Македонија, кај селото Брест, Радовиш (месноста „Плоча”). Овој локалитет детално го истражувавме, но на него нема средновековни остатоци; таму лежат ѕидовите од една доцноантичка висока стража (6. век) и ништо друго. Добрун останува во Демир Хисар.

===========================

Според историчарот Плиниј, Пелагонија и Деуриоп биле пајонаски земји. Географот Страбон исто така го поставува Деуриоп во соседството на Пелагонија и Линк. Тој во Деуриоп бележи три града, сите на реката Еригон (Црна): Бријанион, Алкоменае и Стибера. Според археолошките наоди, но и според пронајдените натписи два од овие града се веќе потврдени: Стибера (локалитет Бедем, кај с. Чепигово) и Алкоменае (Бучински рид – Пачкоец, над Бучин). Овие три локалитети вклучувајќи ја и месноста Граиште се меѓусебно оддалечени 8-9км, и нема трета богата населба во околината каде евентуално би бил лоциран Бријанион.

Некои од артефактите сликани на локалитетот Граиште, Демир Хисар. Умно што на Димитар Б. му текнало да стави некаква метрика. %3cimg%20src=" class="wp-smiley">

Зборуваме за археолошки локалитет кој прв пат во литературата се сретнува од кога постојат историски записи за овој крај и кој има дадено богати наоди. Толку се трудиме да влеземе во предворјето на ЕУ, што понекогаш подзабораваме какво богатство имаме во сопствениот двор. А честопати истото го уништуваме за сметка на нашата глобализација. До кога оваа држава ќе дозволува уништување на археолошките локалитети? До кога ќе биде вака? Прашувам до кога културното наследство во Република Македонија ќе доживува ваков третман? Самите си го уништуваме културното богатство, па потоа се прашуваме зошто другите така умешно не дриблаат на сопствен терен.

Треба веднаш да се поднесе кривична постапка против мобилните оператори и како надокнада за направената штета за сите уништувања на локалитетот, треба  да ги исфинансира археолошките ископувања на ова место најмалку следните 10 години.

Апдејт 08.09.2009

По увидот на терен се утврди дека акрополот на археолошкиот локалитет Градиште, кај с. Граиште, Демир Хисарско е 2/3 уништен засекогаш. Орано е до длабочина од 30-40, а некаде прекопувано и до 60-70 см. Еден дел од фортификациските утврдувања се комплетно разрушени. Парчиња керамика и делови од садови можат да се пронајдат раздробени на сите страни. Направив фото и видео документација. Ќе следи најмалку 10 минутна репортажа која ќе се подигне на интернет.


Василка Димитровска



Edited by Tony Martin - 22-Nov-2012 at 20:34
Back to Top
Tony Martin View Drop Down
Senior Member
Senior Member
Avatar

Joined: 27-Aug-2012
Location: EU
Online Status: Offline
Posts: 124
  Quote Tony Martin Quote  Post ReplyReply #2 Posted: 17-Nov-2012 at 01:09
Back to Top
 Post Reply Post Reply

Forum Jump Forum Permissions View Drop Down



This page was generated in 0.109 seconds.

Copyright ©2007 - 2024  build.mk

Коментарите на форумот претставуваат лично мислење на нивните автори и не претставуваат официјален став на build.mk.