The Ministry of Environment and Physical Planning has limited data on the effects of Skopje's traffic, but the data they do have indicates that traffic contributes more than 50 percent of the air pollution in the city.

Annually, the city is exposed to emissions of:

• 4,169 tonnes of CO carbon monoxide,
• 1,943 tonnes of NO nitrogen oxides,
• 6,345 tonnes of CO2 carbon dioxide and
• 284 tonnes of dust.

Low-cost diesel is, unfortunately, becoming the main fuel in Skopje. Older, less-efficient diesel engines can be found in all public transport vehicles and many private cars. 

"Although Skopje does not have enough trees per capita, it has more trees planted along the streets than some big European cities - for example, twice as much as Budapest," Meshko said.

http://greenhorizon.rec.org/bulletin/Bull103/cashtrap.html - greenhorizon.rec.org/bulletin/Bull103/cashtrap.html

СÈ УШТЕ НЕМА РЕШЕНИЕ ЗА ТОКСИЧНИОТ ОТПАД ОД ОХИС

Според некои анализи, дел од земјиштето на хемиската фабрика ОХИС е најзагадената индустриска зона во земјава. Податоците покажуваат дека на дел од имотот на фабриката најверојатно се складирани 30.000 тони опасни хемикалии. Студијата на Министерството за животна средина и на италијанската компанија Даполонија предвидува неколку начини како да се отстрани и исчисти загаденото земјиште на ОХИС. Владата предвидува дека еколошкото решение за ОХИС ќе чини меѓу 20 и 40 милиони евра. Министерот за животна средина и просторно планирање, Неџат Јакупи, неодамна изјави дека за да се обезбедат овие пари, Владата ќе преговара со неколку финансиски институции. "Почвата е загадена со жива, а зградите се контаминирани од опасни хемикалии. Во завршница се истражувањата што се прават веќе осум години", изјави Светомир Хаџи Јорданов, професор на Технолошко-металуршкиот факултет. Според Владата, пак, за чистење на отровниот отпад во ОХИС поевтина опција е да се согори отпадот во кругот на фабриката, а поскапата е отпадот да се изнесе од фабриката и соодветно да се складира. Министерот Јакупи признава дека почвата, воздухот и водите околу фабриката веќе 30 години се контаминирани со 30.000 тони линдан токсична супстанција забранета во повеќе од 50 држави. Линдан, жива и друго неправилно се складирани во кругот на фабриката, која е опкружена со население од три страни, а со земјоделски површини од четвртата. Изложеноста на големи количества линдан, една од материите складирани во ОХИС, го нарушува нервниот систем, а може да биде и канцерогена. Живата предизвикува нарушувања на нервниот систем, на дишните органи и на бубрезите.  

http://issuu.com/KapitalMediaGroup/docs/153-kapital--28-10-2010 - http://issuu.com/KapitalMediaGroup/docs/153-kapital--28-10-2010

Скапо е "ОХИС" да се потрупа, уште поскапо е да се исчисти - 31.10.2009

Италијанската компанија „Даполонија" ќе прави нова студија за загадувањето од фабриката ОХИС, која треба да даде конкретно и конечно решение за овој проблем. Договорот за оваа активност го потпишаа Неџати Јакупи, министерот за животна средина и Марко Кремнини, претставникот на компанијата. За нив ќе бидат потребни 250 илјади евра, кои ги обезбеди италијанското Министерство за животна средина, територија и море. Јакупи истакна дека овој проблем бил истражуван и досега, но со новата активност ќе се бара конечно решение.- Направени се четири студии. Последната, која ја изработија експерти од Чешка, даде неколку можни решенија. Затоа новата ќе се прави врз оваа основа, односно едно од тие решенија детално ќе се разработи.Со овие активности ја потврдуваме нашата заложба за намалување на ризиците по животната средина. Тоа е и наша законска, но и меѓународна обврска - рече Јакупи.Но досегашните истражувања покажале дека ќе бидат потребни огромни пари за да се реши проблемот со загадувањето од фабриката ОХИС, кое траеше половина век, а едно од можните решенија е нејзините депонии со отпадни загадувачки материјали да се потрупаат и врз нив да се направат спортски терени. Откако ќе се изработи конкретната студија, македонското Министерство ќе може да аплицира пред европските и пред други меѓународни фондови за финансиска поддршка за да се спроведе проектот. Но извесно е дека ќе биде тешко да се реши овој проблем, со огледна тоа дека за привременото решение, кое би траело 40-50 години, би биле потребни околу 100 милиони евра. Фабриката ОХИС речиси 50 години произведуваше пестициди, кои се останати во отпадот што е складиран во нејзините две јами. Чешката фирма „Енакон" направи четири студии како предлози, како да се уништат депониите,   односно   како алтернативи за решавање на проблемот со заостанатиот отпад и со загадената почва, а италијанската треба да се надоврзе на неа. Едно од решенијата е привремено, а другите три се трајни. Привременото решение би чинело 100 милиони евра, а е најевтината варијанта. Со него треба двете депонии да се покријат со нова почва. Врз нив нема да смеат да се градат објекти, но би можеле да се направат спортски игралишта или терени за голф.Со другите три предлози може трајно да се ослободиме од заостанатиот отпад на ОХИС, но тие би се спровеле многу потешко. Има предлог целосно да се исцрпат јамите на фабриката и тој отпад да се однесе и да се складира на соодветно место, но во Македонија нема слецијална депонија за таков материјал и би требало прво таа да се направи, па да се спроведе ова решение. Другите две решенија од чешката студија се отпадот селективно да се отстранува и да се разложува. Засега не се знае која од четирите студии ќе ја разработат Италијанците, тоа ќе треба дополнително да се утврди. Во 2006 година шпанската фирма „Ептиса", финансир-ана од Европската агенција за реконструкција, направи-ла студија за сите „жешки точки" во земјава, а фаб-риката ОХИС влегла меѓу првите десет. Тие резултати го привлекле вниманието на чешката влада, која ја ангажирала фирмата „Енакон" да направи студии за фабриката. Истражувањата траеле две години, а биле земени околу 160 примероци за анализа, и тоа 50 од почвата, 35 од подземните води, 11 од воздухот и 75 од градежните материјали. ОХИС не работи со полн капацитет уште од 2000 година. Фабриката се уште е во државна сопственост и досега беа распишани четири тендери за нејзината продажба и сите пропаднаа. Првите три беа неуспешни поради големите долгови од 47,5 милиони евра, од кои 25 милиони за неплатени придонеси за вработените. Од поранешните 1.400 вработени, сега се останати 500. Се најавува и нов тендер за продажба, на кој предност би имале фирмите што планираат да инвестираат во модернизацијата и што би го задржале бројот на вработените.

Порта 3 - бр.117 http://www.novamakedonija.com.mk/NewsDetal.asp?vest=10139933395&id=14&setIzdanie=21810 - http://www.novamakedonija.com.mk/NewsDetal.asp?vest=10139933395&id=14&setIzdanie=21810

Високи дрвја, грмушки и обрасната трева. Длабоко под нив базен од околу 5.000 квадратни метри полн со 30.000 тони токсичен отпад - линдан. Ова е „пејзажот“ што н` пречека по само неколку метри од влегувањето во хемиската фабрика ОХИС. Таму сега ни куче не џавка. Навидум запуштен простор во кој времето застанало пред 30-ина години кога овој „безопасен“ пестицид длабоко се трупал во големиот базен во ОХИС. Мртвилото и тишината во целата околина во централното градско подрачје на овој некогаш успешен гигант никако да го умртви и отровот, кој може да биде фатален за скопјани. Молк ги обвиткал и вработените кои н` пречекаа. Без дозвола се плашеа дури и да н` прашаат дали можеме да дишеме. И да не знаете дека отпадот е отровен, неподносливата реа што не ви дава слободно да дишете е доволен доказ дека во воздухот има нешто што е недозволено. Наоколу, пак, на секој чекор никнуваат фабрики, голем дел од прехранбениот сектор. Има и магацини за складирање. Хемичарите велат дека поради концентрацијата на линданот загаденоста во Скопје е секогаш на границата на дозволеното. Еколозите со години апелираат оваа депонија под итно да се отстрани. Надлежните, пак, никако да најдат пари да ја преселат и да ја уништат. Факт е дека со години постојат докази дека отровниот базен преку подземните води и ветрот ги труе скопјани. А чаре како овој отпад да се исели од земјава с` уште се бара.Дваесет години молк Целата работа започнува 70-тите години од минатиот век кога Европа носи забрана за производство на сите пестициди што во својот состав содржат активна материја линдан. Во ОХИС, кој во тоа време има огромни резерви линдан, се донесува експресна одлука тој да заврши во кругот на фабриката во базен што е висок одвај еден метар. По извесно време, поради неподносливата реа што се шири од депонијата во која се истура 10.000 тони линдан, се носи нова одлука да се донесат 20.000 тони земја со која се покрива депонијата. Наместо решение за проблемот, одеднаш се појавуваат 30.000 тони контаминиран отпад за кој нема решение. Повеќе од 20 години се молчело за проблемот. По пропаѓањето на ОХИС се актуализира проблемот. Тогаш почнува да се бара и решение, кое по првобитните процени ќе чини од 10 до 50 милиони евра. Станува збор за многу токсична материја линдан, која до 1978 година се вградувала во производство на пестициди. До сега се направени две физибилити студии од страна на чешка и италијански фирми. Од Министерството за екологија е побарана помош од Глобалниот еколошки фонд - ГЕФ за справување со отпадот. Оттаму добиле одговор дека тие се подготвени да помогнат, но државата треба да инвестира половина од парите. Решение има, пари немаНадлежните потврдуваат дека депонијата со линдан во ОХИС е проблем за кој 30-ина години не можат да најдат чаре. Генералниот директор на ОХИС, Пеце Јовески, потврдува дека проблемот е голем, ама наследен. - Јас го наследив случајот. Ние сами не можеме да направиме деконтаминација на депонијата. Во процедура е постапката со која државата го одзема земјиштето од ОХИС во кое се наоѓа депонијата - вели Јовановски. Тој објаснува дека во околината на депонијата нема погони што работат. - Тој дел е многу пасивен, погоните не работат. Од другата страна на „Првомајска“ е индустриски дел. Нема куќи во близина. Но миризбата се чувствува, посебно кога е премногу топло - вели Јовески. Од Министерството за животна средина и просторно планирање потврдуваат дека има две студии што ја потврдуваат опасноста од оваа депонија. Загадени и водите и воздухот- Секое врнење дожд исплакнува извесно количество линдан, кој потоа завршува во подземните води, кои се контаминираат. Ако има ветер, се разнесува и дел од прашината во која исто така има токсични материи. Целото количество во базенот мора да се деконтаминира. Акутна опасност по граѓаните нема. Но хронично, ако се работи таму, мора да има заштитна опрема - вели Марин Кочов од Министерството за екологија.Експерт за управување со отпад кој инсистираше да остане анонимен, за „Дневник“ изјави дека депонијата претставува голем еколошки проблем, бидејќи не постои изолација на бункерите, туку е обичен бетон што има своја пропустливост и во ситуација кога атмосферската вода ќе навлезе во телото на депонијата се создава исцедок кој потоа комуницира со подземните води. - Со сигурност може да се каже дека под бункерите има присуство на подземни води поради самата близина на реката Вардар, кои понатаму можат да го распространат отровот на големо подрачје, во зависност од геологијата на теренот.Во рамките на истражувањата за оваа „жешка точка“ за ОХИС, биле предложени неколку можни решенија, од кои за најадекватно се смета дислоцирањето и уништувањето на опасните отрови во странство. Засега состојбата е статус кво, бидејќи државата и ОХИС немаат средства за санација на проблемот, па единствена шанса експертите гледаат во помошта од меѓународните организации. Експертите од Министерството за екологија сметаат дека сумата што ќе треба да се издвои за пренос и уништувањето на опасните отрови преминува 30 милиони долари.  

Линдан и во ВардарСпоред информациите од Министерството за животна средина, во специјално направените базени на ОХИС се наоѓаат меѓу 15 и 30 илјади тони цврст НСН-отпад (линдан), кој бил произведен со фотосинтеза на мешавина од бензен и хлор. Поради сознанијата дека огромното количество опасен отпад повеќе од 30 години бил несоодветно отстрануван, биле извршени теренски и лабораториски испитувања. Тие испитувања покажале дека исцедоци на линдан и производите на неговото разлагање доаѓаат од бетонскиот базен, така што долните слоеви почва и водотеци се загадени со перзистентни органски загадувачи, па според тоа и реката Вардар исто така е загадена. Според експертите од Министерството, исцедокот ќе се јавува с` додека линданот комплетно не се отстрани од оштетениот бетонски базен.  Студија за санација на депонијатаМинистерството за животна средина уште лани најави дека ќе ја санира депонијата со линдан, која се наоѓа во кругот на фабриката ОХИС. Со студијата изработена од италијанската компанија „Даполонија“ во соработка со Министерството се предвидува ремедијација и санација на старата депонија со линдан, органско соединение што се користи како инсектицид, а во некои случаи и при третман на некои инфекции.На презентацијата на студијата министерот за животна средина и просторно планирање, Неџати Јакупи, истакна дека за тридеценискиот проблем со линданот биле изработени неколку студии, но без заокружен проект со кој ќе се предложат можни начини за негово решавање.Проектот е дел од националната акција за ремедијација на жешки точки и имплементација на Националниот имплементациски план за редукција и елиминација на презаситените органски загадувачи.Никој не го сака отровното земјиште од ОхисФабриката Охис во Скопје државата ќе ја нуди на продажба, но без земјиштето кое е загадено со тешки хемикалии. Старата депонија со линдан која се наоѓа во кругот на фабриката ќе биде изземена од продажбата на загубарот, за да не му се наметнува на идниот купувач непотребна обврска да го ревитализира. Според владини извори, на загадениот простор нема никакви објекти кои би можеле да му бидат од корист на купувачот и затоа тоа и понатаму ќе остане во сопственост на државата која ќе треба етапно да го исчисти од отровното органско соединение кое се користи како пестицид. Според процени на Министерството за животна средина, ревитализацијата на загадената почва ќе чини неколку десетици милиони евра. Владата не може сама да ги обезбеди тие пари и се труди дел од нив да добие преку меѓународни организации.

Големи облаци прашина речиси секојдневно се испуштаат од фабриката „Макстил“ сместена во кругот на поранешната скопска Железарница, се жалат жителите од околните населби. Тие ни испратија неколку фотографии на кои јасно се гледа чадот кој излегува од капацитетот за производство на лимови. Велат дека овој проблем трае со години, а прашината најчесто се испушта доцна навечер или во раните утрински часови.- Има загадување. Секој ден снимаме со мобилни ама џабе. Нема каде да се пожалиме. Повозрасните граѓани чувствуваат и последици по здравјето, вели жителка на населбата Железара.Од „Макстил“ објаснуваат дека се работи за облак кој со себе го носи старото железо, но не е опасен по здравјето на луѓето, ниту за животната средина. Во околината на фабриката има неколку мерни станици, кои ги контролира Министерството за животна средина и до сега не е регистрирано загадување на воздухот над дозволените граници, вели генералниот директор на компанијата, Александар Панов.- Во дел од производствениот процес се јавува концентрација на прашина која визуелно не е пријатна, но од аспект на токсичноста не може да направи проблем по здравјето на луѓето. Ние тоа ниту го криеме, ниту можеме, ниту пак сакаме да го скриеме. Според Панов, тие на локалните жители им ветиле дека ќе го решат проблемот, но за тоа ќе мора да се стрпат до 2014 година. Компанијата веќе работи на поставување филтри кои ќе ја апсорбираат таа прашина. Сепак се работи за комплициран проект во вредност од 25 милиони евра, за чија реализација се потребни три години, истакна Панов.- Тој проект веќе е влезен во оперативните планови и во проекциите на „Макстил“ како трет инвестициски циклус, како нешто на кое се работи, но тоа не може да се направи за еден или за два месеца. Тоа е процес.Од општината Гази Баба, на чија територија се наоѓа фабриката, не информираа дека до нив стигнуваат голем број поплаки од граѓани кои се жалат на загадувањето од „Макстил“. Сепак велат дека не можат да преземат ништо конкретно, бидејќи ингеренциите за издавање еколошка дозвола и контрола на загадувањето ги има Министерството за животна средина и просторно планирање.- Ние сме во постојан контакт со компанијата со цел да се обидеме што е можно побрзо да се надмине овој проблем со загадувањето, но го немаме правниот механизам. Немаме мерка која во одредени случаи можеби би била најефективна, како на пример казна, давање одреден рок или слично, објаснува Александра Димитриевска Аврамовска, овластен инспектор за животна средина во општина Гази Баба.Единствен овластен кој може да утврди дали облакот прашина е штетен за здравјето на луѓето и за животната средина во околината на фабриката е Државниот инспекторат за животна средина. http://daily.mk/cluster3/c90f09f8f33984cf0bd034102c4caedd/877100 - http://daily.mk/cluster3/c90f09f8f33984cf0bd034102c4caedd/877100

36.
 - Во зоните за индустрија каде се изградени живеалишта со градини, во заштитните зони (дефинирани со Правилникот за класификација на објектите што со испуштање на штетни материи можат да го загадат воздухот во населените места на индустриските зони) во прв ред Југоисточната и Источната, како и Западната индустриска зона, густината на домување не смее да се зголемува; до сега изградените живеалиста со градини во зоната на санитарната заштита на индустриските објекти-Алумина и Треска се задржуваат; постојната густина на домување не смее да се надминува се додека не се изврши дислокација на објектите и/или погоните кои претставуваат извори на загадување.  
37.
- На новопредвидената индустриска зона “Лепенец”, која е лоцирана со својот јужен дел во втората заштитна зона на бунарското подрачје Нерези-Лепенец, определена во состав на изготвената за таа цел Експертиза, не смее да бидат реализирани објекти од следните индустриски гранки: хемиска индустрија I-V класа, металургија, машиноградба и обработка на метали I-V класа, експлоатација и оплеменување на минерални суровини I-IV класа, обработка на дрво од I-III класа, текстилна индустрија И-ИВ класа, производи од животинско потекло од I-IV класа, производство и обработка на храна и зачини од I-IV класа, со исклучок на помали мелници, пржење на кафе, сушење на зеленчук и овошје, ферментација на тутун и производство на цигари, чадење на риба, слаткарници и производство на слатки, производство на макарони и индустриско производство на леб и ладилници со капацитет од 600тони. Реализацијата на новопредвидената индустриска зона не смее да отпочне пред да биде целосно изведена канализационата мрежа, за да се 
избегне насочувањето на отпадните води од индустриските објекти кон реката Лепенец.  
38.
- Реконструкцијата на мрежата во Источната индустриска зона (како дел од вкупните урбано-санациони мерки) е интервентна, за да можат да се пренасочат отпадните води од Кожарата, кланицата, ФАС 11-ти Октомври, Пиварата, Македонски фолклор кон неа, наместо сегашната состојба, при што овие индустриски објекти испуштаат отпадни води директно во реката Вардар, со квалитет на ефлуентот што не ги задоволува постојните законски прописи за директно испуштање во реципиент. 
- Неопходно е да се изведат урбано-санациони мерки, пред се за реализација на канализационата мрежа во сервисните зони: Момин поток, Ѓорче Петров, Усје;  
39.
- Во Југоисточната индустриска зона приоритет претставува санирањето на квалитетот на водата од Усјанскиот канал, што во голема мерка ќе се постигне со подобрувањето на решението за пречистување на отпадните води од ОХИС. 
Потребно е да се реализира Еколошко-технолошка Студија, која ќе предложи соодветно техничко решение. 
40.
- Индустриските објекти Алумина и Треска се пречка да се оформи соодветно урбаното ткиво во зоните на санитарната заштита околу нив, така што е задолжителна дислокација на овие објекти, или на технолошките линии што се несоодветни од аспект на животната средина. Изборот на решението треба да се предложи преку Еколошко-технолошка студија, што треба задолжително да се изработи.  
41.
- При реализацијата на мерките за заштита во објектите на Топлификацијата, предвидени со Програма изработена од стручни служби на истата, потребно е да се вклучи Градот, заради димензијата на проблемот со загадувањето на воздухот од овој објект.   

http://app.gov.mk/uploads/uplan03_detail.pdf - http://app.gov.mk/uploads/uplan03_detail.pdf

Велешкото еколошко друштво ,,Вила Зора,, ќе ја враќа маслодајна репка на земјоделските површини во околината на градот. Таа на локалните земјоделци преку предавања и едукација им ја ширеше потребата оваа култура да се одгледува во велешко, бидејќи од неа ќе имаат двојна корист, економска и еколошка.

16 септември - Меѓународeн ден за заштита на озонската обвивка. Активностите за одбележување се различни, а сите ги движи една идеја, да се заштити озонскиот слој за да се одржи животот на планетата Земја. 

КЛУЧ ЗА ЖИВОТОТ НА ЗЕМЈАТА

Озонскиот слој го апсорбира најголемиот дел од штетните ултравиолетови Б зраци од Сонцето. Слојот целосно го одбива смртоносното УВЦ зрачење. На овој начин озонската обвивка го одржува животот на Земјата каков што го познаваме. Со уништување на озонскиот слој, поголем дел од УВБ зраците доаѓаат до површината на Земјата, а тоа доведува до пораст на процентот на рак на кожата, катаракта, ослабен имунолош ки систем, намалени приноси во земјоделството, оштетување на океанските екосистеми и намалување на уловот на риба, штетни последици кај животните и оштетувања кај материјалите. 

Од почетокот на истражувањата на озонската обвивка во 1980-тите години слојот озон над Антарктикот станува се потенок. Ситуацијата над Јужниот Пол е посложена поради екстремно ниските температури и присуството на поларни стратосферски облаци. Научниците го користат терминот “озонска дупка“. Површината која се наоѓа под озонската дупка денес варира меѓу 20 и 29 милиони квадратни километри. Дупката беше најголема на 12 септември 2000 година кога покриваше површина од 29 милиони квадрати. Со нејзиното ширење во опасност веќе се доведени жителите на Нов Зеланд, Австралија, Чиле и на Аргентина. http://www.porta3.com.mk/index.php?option=com_content&task=view&id=908 - http://www.porta3.com.mk/index.php?option=com_content&task=view&id=908

Воздухот во затворените простории се контаминира поради зголемена употреба на синтетички материјали во изградбата, http://www.odzaci.com.mk/index.php?option=com_content&view=article&id=100&Itemid=95 - неодржување на системите за греење, ладење и вентилација , мерките за енергетска ефикасност и самиот дизајн на објектите

Kолку сме свесни што вдишуваме кога се наоѓаме во затворена просторија? Чист ли е воздухот по домовите, училиштата, работните простори, јавните објекти? Свесни сме за аерозагадувањето на надворешниот воздух и за неговите штетни последици врз здравјето на луѓето, но колку знаеме за органските испарувања на кои сме постојано изложени во животниот простор?

   Има многу причини за загадување на воздухот во затворените простории за кои сме малку свесни, групирани во четири групи - зголемена употреба на синтетички материјали во изградбата, неодржување на системите за греење, ладење и вентилација, мерките за енергетска ефикасност на зградите и локацијата, односно самиот дизајн на објектите. Меѓу најзначајните извори на внатрешни загадувачи на воздухот се градежните материјали, мебелот, боите и други вградени материјали што емитуваат испарливи органски соединенија.
   - Најзагадени се новите станови и оние кои се тазе реновирани, затоа што овие материјали тогаш најмногу емитуваат испарливи соединенија.
   Се што денес се користи дома, а не е природно, може да биде опасно по здравјето. Воздухот се загадува од нови килими, нова облека, завеси и друг текстил. Се загадува од средствата за чистење, од производите за козметика, при чистење со правосмукалка која нема соодветни филтри. Мајките мора да знаат дека кога готват децата не смеат да остануваат во кујната, затоа што при горење на маслата за јадење во воздухот се емитуваат опасни испарувања. Мебелот од иверка и фурнир значајно влијаат на квалитетот на воздухот, затоа што постојано испаруваат. Токму тие органски испарливи соединенија се главниот загадувач и демнач на нашето здравје. Нивната концентрација во домовите може да достигне енормно ниво, над 1.000 милиграми на кубен метар. Повеќето стандарди сметаат дека концентрацијата од 200 до 500 мг/м3 е прифатливо ниво за зградите - http://www.buildingecology.com/search?SearchableText=concentrations - http://www.buildingecology.com/search?SearchableText=concentrations

кои Деца се најзагрозени
   Kвалитетот на внатрешниот воздух влијае врз секого, но децата се особено изложени на ризик. За разлика од возрасните, тие често дишат на уста, па честичките не можат да бидат филтрирани како при дишењето низ нос, а вдишуваат и поголем обем воздух во однос на нивната телесна тежина.
   Според годишните извештаи на Институтот за јавно здравје на населението во Македонија, кај децата до 5 години доминираат заболувањата на респираторниот систем со највисока стапка во возрасната група до 1 година. Слична е и ситуацијата кај децата од 7 до 14 години и кај младите, каде што респираторните болести се на првото ранг-место со учество од 48,7 отсто. Од Институтот велат дека пред повеќе години правеле истражувања на оваа тема, а во последно време не.
   - Тогаш се вршени анализи на децата што живеат во загадени средини, каде што има изложеност на фосилни горива, на чад од цигари итн. Најдени се одредени значајности и утврдено е дека тие деца се изложени на дополнителни ризици по здравјето. Сепак, проблемите со здравјето од ваквото загадување не може со сигурност да се прецизираат, затоа што имаат неспецифични симптоми. Или имаат истовремено и симптоми поврзани со алергии, вирози. Пушењето во домот е најголемото згадување на воздухот и најголем здравствен ризик, особено пасивното пушење, но дополнителни ризици се и сите потенцијални емитувања на разни соединенија во животниот простор. Затоа има стандарди во домувањето и при изведба на објектите мора да се внимава и на сите фактори врзани со воздухот во просторот, вентилацијата итн. - вели д-р Владимир Kендровски, заменик-директор на Институтот. Во Институтот за трудова медицина велат дека и во работната средина аерозагадувањето има големо влијание врз здравјето на експонираните лица.
   - Штетните ефекти од професионалните аерозагадувачи се должат на иритативни, токсични, сензибилизирачки и канцерогени механизми, а може да бидат акутни или хронични. Акутните ефекти се јавуваат по еднократна или неколкукратна изложеност и најчесто вклучуваат иритација на очите, носот, грлото, главоболка.... Хроничните ефекти се јавуваат по долготрајна изложеност и се манифестираат со појава или влошување на хронични респираторни болести (астма, хронична опструктивна белодробна болест и др.), кардиоваскуларни болести, карциноми и др. - велат лекарите од стручниот колегиум на Институтот.Ризични работни места има во повеќе индустриски гранки: металургијата, машинската, хемиската и фармацевтската индустрија, производството на нафта и нафтени деривати, производството на целулоза и хартија, на бои, лакови и лепила, на сулфурна киселина, акумулатори и др.

„Болни згради“, непродуктивни фирми
   Според студија на „Харвaрд“ од 2008 година, преголемото изложување на „црн јаглен“ (остатоци од нецелосно согорени минерални масла и гасови) го намалува коефициентот на интелигенција кај децата од осум до 11 години во просек за три до четири поени. Во области со големо аерозагадување децата покажуваат слаба меморија, слабо изразување и се слаби на тестовите на знаење.
   Ниту воздухот во училиштата и градинките не е поштеден. Проблем во школите, освен материите што испаруваат, е и што нема доволна размена на загадениот воздух со чист. Во Холандија, повеќе студии покажаа дека во 80 отсто од времето поминато во градинките и школите децата се изложени на концентрација на јаглероден диоксид која ја надминува дозволената граница од 1.000 загадувачки честички на милион честички. И нивото на биолошките загадувачи (бактерии, вируси, габи, грини) во последните децении е зголемено во внатрешниот воздух.
   СЗО проценува дека најголем број канцелариски работници, ученици и наставници поради загадениот воздух се изложени на ризикот од „синдромот на болни згради“, што влијае на намалената продуктивност. Вработените побрзо стануваат уморни, раздразливи, летаргични и побрзо страдаат од проблеми како астма, алергии, главоболки, депресии, а симптомите исчезнуваат по напуштањето на зградата. Продуктивноста опаѓа, а отсуствата од работа се зголемуваат. Проблем се и случаите кога вработените доаѓаат болни на работа. Според истражувањата, подобрувањето на квалитетот на воздухот во затворените простории доведува до зголемување на продуктивноста до 20 отсто и до големи финансиски заштеди на компаниите.
   Освен со прочистувачи и филтрирање на воздухот, според познавачите, проблемот може да се надмине и со развивање на свеста за овие опасности и користење на што поприродни материјали за изградба и живот во затворените простории.

Загадувачи на внатрешен воздух:
- Тутунски чад - Високотоксична форма на загадување на внатрешен воздух. Чадот е комплексна мешавина на 4.700 супстанции, од кои 243 се познати како предизвикувачи на рак.[ http://www.greenfacts.org/en/tobacco/2-tobacco-smoking/4-effects-smoking.htm#0 - 1 ][ http://www.greenfacts.org/glossary/pqrs/polycyclic-aromatic-hydrocarbons-PAHs.htm - 2 ][ http://www.tricountycessation.org/tobaccofacts/Cigarette-Ingredients.html - 3 ]
- Изолација - Материјалите содржат формалдехид, влакна, фиберглас или азбест.
- Пластика - ПВЦ материјалите емитуваат пластификати, растворувачи и алкохоли. Влијаат негативно на децата, а докажана е врската со респираторни инфекции, астма, алергиски ринитис, отежнато дишење, упорна кашлица, пневмонија... Како додаток на ПВЦ се користат пластификатори, кои можат да го оштетат ендокриниот систем и да предизвикаат намален број на сперматозоиди, дефекти на половите органи кај машки новороденчиња и зголемени шанси за рак на градите.
- Покривни материјали - Некои покривни системи може да содржат формалдехид, испарливи соединенија, амонијак и амини, кои можат да продрат внатре во зградата преку разни отвори и пукнатини.
- Облоги - Во декоративните облоги од пресувано дрво може да се најде формалдехид, а досега се пронајдени и хептахлор и пестициди.
- Тавански материјали - Може да содржат азбест, формалдехид и други опасни соединенија. Впиваат испарувања од други извори, па подоцна ги емитуваат со денови во просторот.
- Стаклена волна - Здравствените проблеми од овој материјал се акутни и се случуваат веднаш по изложувањето на овој материјал (иритација, црвенило, оток, исип). Долготрајна изложеност на високи концентрации предизвикува трајно заболување на белите дробови.
- Бои - Тие се меѓу најголемите загадувачи на внатрешниот воздух, поради испарливите соединенија како бензен, формалдехид, туолен и ксилин. Некои од нив предизвикуваат проблеми со нервниот систем и рак. Растворувачите за бои им штетат на срцевите болни бидејќи метанолот предизвикува стрес на срцето, а контактните леќи ги впиваат силните испарувања од растворувачите и можат да го оштетат окото.
- Текстил - Тие се третирани со разни хемикалии кои потоа ги емитуваат во воздухот. Идентификувани се 120 испарливи соединенија што можат да се емитуваат од текстилни производи (завеси, облека, постелнина, теписи, тапациран мебел) http://dnevnik.mk/?ItemID=5DFA4A16DB0C784EB55750992B1EC66E - http://dnevnik.mk/?ItemID=5DFA4A16DB0C784EB55750992B1EC66E

Nove internetske karte, objavljene od strane Europske komisije i Europske agencije za okoliš te u suradnji s Institutom za okoliš i održivost (Institute for Environment and Sustainability – IES) i Zajedničkim istraživačkim centrom ( Joint Research Centre - JRC), omogućit će Europskim građanima da točno odrede glavne izvore difuznog onečišćenja zraka, kao što su promet i zrakoplovstvo. 

Novi skup od 32 karte pokazuje gdje se ispuštaju određeni zagađivači, kao što su dušikovi oksidi i lebdeće čestice. Karte nadopunjuju postojeće podatke o emisijama iz pojedinih industrijskih postrojenja, koji se nalaze u Europskom registru ispuštanja i prijenosa onečišćujućih tvari (European Pollutant Release and Transfer Register – E PRTR). Registar, široko rasprostranjen na Europskoj razini, ima za cilj pomoći Europljanima da aktivnije sudjeluju u odlukama koje utječu na okoliš. 

E PRTR, pokrenut u 2009 kako bi se poboljšao pristup informacijama o okolišu, sadrži podatke prijavljene od strane pojedinih industrijskih objekata (točkasti izvori onečišćenja), a od danas, i informacije o emisijama iz cestovnog prometa, pomorskoga prijevoza, zrakoplovstva, grijanja stambenih objekata, poljoprivrede te malih poduzeća (difuznih izvora onečišćenja). 

Difuzni izvori onečišćenja su široko rasprostranjeni i/ili koncentrirani u gusto naseljenim područjima. Puno malih izvora emisija iz kućanstva i vozila, predstavlja, ako gledamo kolektivno, jedan veliki difuzni izvor onečišćenja, osobito u gradovima. 

Novi, sveobuhvatan skup od 32 karte omogućuje Europljanima da, na skali od 5x5 km, vide gdje se onečišćujuće tvari ispuštaju. Karte sadrže podatke o emisijama NOx, SOx, CO, NH3 te PM10.

Da bi vidjeli karte, posjetite link http://prtr.ec.europa.eu/DiffuseSourcesAir.aspx - http://prtr.ec.europa.eu/DiffuseSourcesAir.aspx [ http://edgar.jrc.ec.europa.eu/index.php - 1 ] 

http://www.azo.hr/NoveKarteEuropljanima - http://www.azo.hr/NoveKarteEuropljanima

Mycopesticides - http://www.bibliotecapleyades.net/ciencia/ciencia_futurebeyond23.htm - http://www.bibliotecapleyades.net/ciencia/ciencia_futurebeyond23.htm

involve the use of fungi to control pest populations, including carpenter ants and termites. Mr. Stamets relates a personal story of how he used mycelium as a natural pesticide to rid his house of carpenter ants.

He has applied for patents to use this biotechnology which protect groundwater and habitats from damage by conventional toxic pesticides, as a natural method of eliminating termites, ants and flies. 

He calls the technology "green mycotechnology"

...

[tube]2ApKvCtHGDc[/tube]  

The nuclear physicist was 21 years old, just graduated, and ambitious. He didn't think twice. "It was a war situation here at Chernobyl and we were the soldiers called to serve," he says. "Live work, dangerous work. So many people died. So many people got sick. But there's such a thing as patriotism and professional duty. And now? After all that effort, after all that suffering, after all the money that's been spent on making this place safe, they're closing it down. That's politics," he spits in disgust.

Environmentally, technologically and politically, Chernobyl's impact was and continues to be huge. The flat marshlands in Ukraine, north of Kiev, near the Belarus border, were chosen by the geriatric Soviet leadership in the 70s to be the site of the world's biggest nuclear power plant, a luminous symbol of communist progress and superiority.

But when a half-baked http://en.wikipedia.org/wiki/Chernobyl_disaster#Experiment_and_explosion - experiment at the station's fourth reactor backfired at 1.24am on April 26 1986, the atomic explosion and the reactor meltdown not only instantly vaporised Valery Khodimchuk, the nightshift chargehand at reactor number four, but terrified Europe, shocked the world, corroded public confidence in nuclear power everywhere, and hammered several large nails into the coffin in which the Soviet Union would be buried a few years later.

Igor Oleynich was on the night shift next door at reactor three that night. "I was the only person in the reactor room," he said. "It filled with smoke instantly, within five seconds I was getting trapped. I ran outside and watched the explosion. It was awesome. We didn't know what a nuclear accident was. Some of us wanted to go in on kamikaze missions to get Khodimchuk's body out. But no one could have survived more than 15 seconds."

[tube]BfKm0XXfiis[/tube]

Almost 15 years on, with some $300m (£215m) spent on patching the station up, hundreds of millions more pledged to entomb the stricken reactor anew, and years of western pressure on the Ukrainians, Chernobyl is finally to be closed down for good next Thursday. 

The world will breathe a mighty sigh of relief. But for the 6,000 people who take a specially-sealed commuter train through the 30km exclusion zone every day to put on their turquoise suits, pick up their personal radiation dosimeters and go to work at Chernobyl, the closure is a disaster equal to April 1986. They are frightened and furious - not at having to work in what is perhaps the most toxic environment in Europe, but at the prospect of losing their jobs.

If you think Chernobyl is bad, says Oleg Goloskokov, the plant's assistant general director, you should try elsewhere in the Russian nuclear industry. "I came here in 1989 from Siberia. I've got two kids and my wife and I took a conscious decision. There are definite risks and there are really dirty zones. But I worked at Tomsk and Chelyabinsk. There was a terrible accident there in 1957. It's very dangerous, very polluted. And we wanted to get away from the nine-month winters. It's much better, much safer here."

Ustina Rudnichenko is even more stoical. In the hamlet of Opachichi, a few miles from the station and well inside the exclusion zone, the 84-year-old peasant woman lives alone with her chickens, her plum brandy still and her outhouse piled with home-grown potatoes, garlic, pumpkins and pears.

More than 100,000 people were belatedly evacuated from the zone following the disaster. Rudnichenko is one of the 600 or so mainly elderly peasants who have since returned illegally to their native villages to see out their last years. "My husband's dead, my children refuse to visit me. I'm very lonely," she says. "But I belong here. I'm not moving. This is where I was born. What is there to be afraid of? Death?"

Her countryside is enchanting, thickly wooded and unspoilt, at least to the eye. You can't see or smell radioactive contamination. After nearly 15 years of lying untouched, the no-go zone has become a bizarre safe haven for wildlife, plants, and grasses.

"The exclusion zone has become a giant laboratory for natural research," says Anatoly Nosovsky, a former Chernobyl engineer now running a US-funded regional research centre. "We don't understand the impact of radionuclides on nature, and apart from Hiroshima and Nagasaki we can try to find out here."

There is an experimental dairy farm where cows - named Uranium, Alpha, Beta and Gamma - are put through their paces. Their milk is fed to pigs to observe the effects of contaminated milk. Plant research includes observing the extent of genetic mutation in strains of wheat grown on irradiated soil.

Rudnichenko and her fellow villagers are oblivious to the dangers, eating perch from the rivers and collecting mushrooms - especially hazardous - in autumn. But at 84, she is lively, articulate and alert. "We get lots of promises, but we never get any help."

And despite the batteries of statistics and the endless research into the impact of Chernobyl, the human cost of the disaster is less than clear. In the days that followed the blast, 31 emergency workers died. The years since have seen an alarming rise in thyroid cancer among children in Ukraine and neighbouring Belarus, with cases running at almost 100 times the normal rate.

One worker who loads fuel rods into reactor three, and who asks not to be named, says that he sent his 10-year-old daughter's medical data to the west for analysis and fears she will not live to be an adult. "I lost 12 of my friends and I've seen so much death and suffering. I don't think about my own health. I don't have the right. But I haven't told anyone here about my daughter," he says.

Those who claim to have suffered from the disaster run into millions, but such figures are manipulated politically in Ukraine and Belarus. Some 3m people are categorised in Ukraine as "liquidators", the term for those who battled to contain the fallout, in order to qualify for paltry government benefits.

But Ukraine is broke, sunk in corruption, and the past few months have seen strikes, demonstrations and hunger strikes in Ukraine, Moscow and Belarus in protest at non-receipt of promised benefits. By contrast, western engineers and consultants working at Chernobyl can earn monthly five-figure salaries and, health permitting, can look forward to an early, well-heeled retirement.

The west has pledged more than $700m to erect a new "sarcophagus" around reactor four by 2015, but the plant managers complain that most of the money will go to the big western nuclear engineering firms contracted to do the work.

The project is urgent and extremely perilous. The existing sarcophagus was improvised after the catastrophe when helicopters dropped sand and concrete on to the smouldering reactor and huge remote-controlled cranes smothered the lot in hundreds of tons of thick sheet steel. Beneath the hulking battleship-grey containment there now lurks some 200 tons of radioactive lava, poison, dust and debris, with radiation levels four times higher than lethal. The vehicles, hoisting equipment and helicopters - 12,000 items in total, and all highly contaminated - are dumped in a large metal graveyard a few miles from the station. More tall cranes and the red walls for the prospective fifth and sixth reactors stand frozen in time, relics of when construction was abandoned in 1986.

"The sarcophagus beams are not stable, the supports are weak. There is damp, rain and corrosion," says Anatoly Gora, chief engineer of the entombment project who has worked at Chernobyl since 1976, the year before the first of the four reactors was started up. "We still haven't decided on the new type of confinement, but we've been preparing for two and a half years. Nothing like this has ever been tried before. It's a one-off project."

The existing sarcophagus could not be welded or screwed down since the work was too dangerous, so there are gaps big enough to crawl through - and more than big enough for the radiation to seep through unseen.

"The situation is getting worse," says Oleg Goloskokov. "There were 200 tons of nuclear fuel in the reactor when it exploded. About 3% of that was expelled in the blast. The rest is still inside, including 30 tons of radioactive dust. The sarcophagus is not sealed. A lot of snow and rain gets in, up to 3,000 cubic metres of water every year. There's a chance the roof could cave in. A highly radioactive solution of water, plutonium and uranium is constantly leaking out.

"It's a problem we have not solved, controlling the water and the dust. The nuclear fuel has to be extracted, controlled and buried. Otherwise there could be another accident. But that's a very difficult problem and it has never been attempted anywhere before."

Chain-smoking Kent cigarettes in his spacious office, Vitaly Tolstonogov, the Chernobyl director, glances up from working through a pile of papers with his expensive fountain pen and snorts: "The end? You think Chernobyl's closure is the end? It's only the beginning. A political decision has been taken to close us down. But that does not solve the problems here. We'll solve the problems eventually. It's just a question of how long it takes and how much money it costs."

But that is little comfort to Sasha Novikov, the nuclear physicist, who is married with two children, who expects to be among the 3,000 people to lose their jobs after December 15, along with his salary of $250 (£178) a month. "We were heroes back then in the war. Now they've no use for us," he says.

Novikov delivers a bitter and mischievous grin. "I suppose I can always go and work for Gadafy or Saddam Hussein. They're always looking for people like me and the money's a lot better."

http://www.theguardian.com/Columnists/Column/0,,407824,00.html - http://www.theguardian.com/Columnists/Column/0,,407824,00.html

Албанија, заедно со Франција и Белгија, во некои светски медиуми е посочена како потенцијална дестинација за уништување на оружјето што сирискиот претседател Башар ал Асад реши да и го предаде на меѓународната заедница. 

Албанците, како што наведува агенцијата Ројтерс, долго време го чувствуваат долгот на благодарност спрема Вашингтон.
Таа се протега од крајот на Првата Светска војна кога претседателот Вудро Вилсон ја спаси земјата од распарчување меѓу соседите, до НАТО бомбардирањето на тогашна Југославија во 1999 година. Исто така, Албанија ги презеде етничките Ујгури од затворот во Гуантанамо на Куба откако Соединетите држави не можеа да ги вратат во Кина.  
Тирана им понуди азил на 210 членови на Муџахедин Халк, иранска десидентска група која долго време кампуваше во Ирак. Мал контингент албански војници е во Авганистан.

Но, веста дека сириското хемиско оружје ќе биде уништено во Албанија беше дочекано со лутина.
„Албанија им припаѓа на Албанците, не на меѓународната заедница“, вели активистот Алдо Меркочи. Некои сметаат дека тоа ќе ја уништи животната средина во земјата.
„Ние не сме против Соединетите држави, туку против хемиското оружје“, вели за Франс прес, Сазан Гури од Сојузот против увоз на отпад.

 Социјалистичкиот премиер Еди Рама кој ја презеде функцијата пред два месеца обелодени дека за ова прашање телефонски разговарал со државниот секретар Џон Кери.
 „Нема сомневање дека ако не бев премиер и јас ќе им се приклучев на протестите откако слушнавме од експертите каква апокалипса ни претстои. Но, во мојата канцеларија јас не гледам такво сценарио“, изјави Рама кој веќе некои во опозицијата го нарекуваат „Хемискиот Еди“.
Рама се обидува да ги заживее албанските шанси за влез во Европската унија. Албанија во 2009 година стана членка на НАТО, но Западот останува загрижен за нивото на демократската зрелост на таа земја.

Албанија со помош на Соединетите држави успешно го уништи хемиското оружје останато од комунистичката ера, но има и трагично искуство кога пред пет години во експлозија во склад на оружје загинаа 28 луѓе.
 Оваа тема е посебно чувствителна откако една од првите мерки на премиерот Рама на таа функција му беше да го забрани увозот на отпад, пред се од Италија, шема која создаде илјадници работни места и милиони долари приход.
„Да се земе хемиско оружје на уништување сега, по забраната на увоз на отпад, е тешко да се прифати“, вели Бесар Ликмета од Балкан Инсајт.

Со резолуцијата на Советот за безбедност на Обединетите нации усвоена во септември сириското хемиско оружје треба да биде уништено до 30 јуни идната година. Некои земји како Норвешка и Данска веќе одбија да прифатат тоа да се прави кај нив.

http://www.makdenes.org/content/article/25167871.html - http://www.makdenes.org/content/article/25167871.html

The good news is that 800 tons of Syria’s chemical weapons are scheduled to be destroyed before the end of December. The bad news is, the byproducts of this chemical weapon destruction will be dumped into the Mediterranean Sea where they could damage fragile ecosystems.
It’s nearly impossible to sift good news out from stories of the Syrian war: Lebanon, Jordan, Turkey and Iraq have together taken in more than one million Syrian refugees. But this leaves millions of others homeless or displaced within this war-torn country.

Even the fortunate few who find relative safety as refugees are anything but safe. They face violence, crime, heat, cold, rain, thirst, disease, malnutrition and their children are being exploited to do their host country’s dirty work.

People in faraway lands send hand-made hats to try to help keep some Syrian refugee children warm during this winter, only have these gifts meet bureaucracy and corruption at the host country’s border. But now Assad’s regime has agreed to destroy chemical weapons only months after it denied their existence.

On Friday December 7th, the Organization for the Prohibition of Chemical Weapons (OPCW) claimed to have destroyed some of Syria’s chemical weapons and this organization will receive a Nobel price for global disarmament.
But there is a dark side to even this glimmer of good news. The OPCW recently said it is “technically feasible” to destroy these chemical weapons in the Mediterranean Sea.

No one has given details of this chemical weapon destruction, but it is likely that they are being destroyed aboard a ship by hydrolysis instead of incineration.
What this means is that the chemical weapons will be mixed with other chemicals which will neutralize and de-weaponize them.

But one of the first things a budding chemistry student learns is to balance chemical equations. Except for the miniscule fraction of matter converted to energy or transmuted in nuclear reactions, all of the chemical elements present before the reaction will be present after the reaction.
For all practical purposes, matter is neither created nor destroyed. This means these weapons won’t disappear. They will simply change chemical form to something considered less harmful than the original chemical weapons. But this does not mean they will be rendered harmless.

Israel National News reports that Professor Moshe Kol, Organic Chemistry Professor at Tel Aviv University is concerned the the byproducts of chemical weapon destruction will harm sea life.
Byproducts of the destruction of Assad’s chemical weapons are likely to include sodium hypochlorite and phosphoric acid. These are less harmful than the original chemical weapons.
On a small scale we might even consider them harmless. For example, sodium hypochlorite is used in chlorine laundry bleach and phosphoric acid is one of the main ingredients of Coca Cola. But what is harmless at low concentrations and a small scale can be very harmful at large concentrations and an enormous scale. More than 800 tons of potentially harmful chemicals will be dumped into the Mediterranean Sea over the next few months. And that’s the good news.

http://www.greenprophet.com/2013/12/syrias-chemical-weapons-will-be-dumped-into-the-mediterranean-sea/ - http://www.greenprophet.com/2013/12/syrias-chemical-weapons-will-be-dumped-into-the-mediterranean-sea/

...

smatra se da su komarci prijenosnici najviše bolesti na svijetu (malarija, žuta groznica,encefalitis…) te da je od posljedica njihovog uboda umrlo više ljudi nego što ih je poginulo u bilo kojem ratu.

Prosječan komarac može letjeti brzinama u rasponu od 1 do 17 km/h.

Muškarci koji imaju krvnu grupu 0 komarce će privlačiti poput magneta. Znanstvenici još nisu otkrili zašto. Također, ljudi koji piju pivo komarcima su privlačniji, kao i svi oni koji nose tamniju odjeću.

S druge pak strane ljudi koji jedu puno češnjaka, osim ljudima, neće biti privlačni niti komarcima. Komarac ima 10 tisuća puta jači njuh od čovjeka i miris krvi mogu nanjušit s udaljenosti od 60 do 75 metara. Također, sluh im je razvijeniji nego ljudski.

Većina komaraca jaja polažu u stajaćoj vodi. Dakle jezera, bare, močvare, lokve, i bačve za kišnicu za komarce odnosno njihova jaja super su mjesto. Jaja iz koji se komarci izležu, jednom kada se polože u vodi mogu stajati pet godina bez obzira na temperaturu i agregatno stanje vode.

http://zooportal.hr/2011/07/16/komarci-ljetna-zujala/ - http://zooportal.hr/2011/07/16/komarci-ljetna-zujala/

Скопската магла е специфична, таа е штетна поради загаденоста, а не како природна појава. Затоа, за да се намали, потребно е да се преземат долгорочни стратегии за чист воздух и здрава животна средина 

Д-р Пеце Ристевски, државен советник за климатологија и метеорологија

Метеорологот Пеце Ристевски докторирал на Бугарската академија на науките од областа на метеорологијата, климатологијата, агроклиматологијата и климатските промени. Ристевски во Управата за хидрометеоролошки работи ги следи климата, агроклиматските ресурси, глобалното затоплување, климатските промени и нивните ефекти врз Македонија, како и новите и обновливи видови енергија (сончева и ветрова). Метеорологот вели дека отсуството на ветер, дожд и снег е еден од факторите што влијаат на моментниот квалитет на воздухот, додавајќи дека синоптичко аеролошката состојба, антициклонската состојба во која се наоѓаме сега, го опфаќа целиот Балкан и има влијание на неможност да се направи одредена аерација на воздухот во скопската котлина. Загаденоста на воздухот расте, а потенцијални загадувачи се сообраќајот, граѓаните со начинот на кој ги затоплуваат домовите и на крај, индустриските објекти.

Што е она што зимава ѝ се случува на скопската котлина? Зошто со недели и со месеци сме покриени со дебел слој од смог, кој сонцето тешко го пробива?
- Кога ќе се искачиме на врвот на Водно, ќе забележиме плафон на загадувачки материи. Градот не може да се види, затрупан е со густа магла. Тоа е „езеро на студен воздух“ и се создава кога нема струење на воздухот, а ниската температура на почвата го лади воздухот, од што се создава магла. Таа магла го покрива градот и во неа се задржуваат издувните гасови и загадувачките материи од градот, со што ја згуснуваат во таканаречениот смог. А, пак, кога ќе погледнеме нагоре, над тој смог, ќе видиме чисто и ведро небо. Овие температурни инверзии по висина ја пополнуваат скопската котлина и нема каде да се изврши проветрување. Скопската котлина е мала по пространство за да ги прими сите загадувачки материи, а на сето ова влијае и општата временска состојба. Целиот Балкан и сите котлини се под антициклонското време.

Дали високите згради имаат влијание на загадувањето и на климата во градот? Каде се тука браните околу Скопје, како онаа на Козјак?
- Високите згради во Скопје, како во Порта Влае, Капиштец и во Аеродром, може да влијаат на загадувањето во градот и на микроклимата. Микроклиматските промени имаат опсег од 200 до 450 метри, што значи дека можат да влијаат на својата околина, а не на целата скопска котлина. Секој поголем градежен објекти си создава своја микроклима. Имаат своја циркулација, ама тоа е во доменот на својата околина, и не можат да влијаат на струењето на воздухот на Скопје. Истото важи и за изградбата на Козјак. Правена е еколошка студија како таа акумулација ќе влијае на околината и докажано е дека нема таков дострел за да влијае подалеку од својата околина, што значи дека не му попречува на струењето на воздухот или да ја зголеми влажноста.

Каде е спасот од ваквата состојба?
- Скопската магла е специфична, таа е штетна поради загаденоста, а не како природна појава. Затоа, за да се намали, потребно е да се преземат долгорочни стратегии за чист воздух и здрава животна средина. Градежната експанзија влијае на загадувањето на воздухот со создавање компактна маса на градежни објекти, кои на друг начин се ладат и загреваат. Потребно е да се контролира урбанизацијата и да се зголемат зелените површини, помалку да се користат автомобили и да се зголеми и воведе нов јавен превоз (трамвај, тролејбуси), да има возила на електричен погон. Гасификацијата, исто така, би помогнала за подобрување на квалитетот на воздухот.

Иако досега не видовме снег, сепак видовме појави што се нарекуваат иње или сињак. Што е тоа конкретно и дали е поврзано со загадувањето?
- Причината за создавање иње (или сињак) се негативните температури и водната пареа, која брзо се лади. Ињето е појава на процесот на сублимација, кога водната пареа ќе прејде во тврда состојба. Во Пелагонија секој јануари го има овој процес, особено при појава на снежна покривка. Ињето има слична структура како и снегот. Во него има загадувачки материи од воздухот. Тие материи помагаат да се задржи маглата, бидејќи честиците од издувните гасови и ниските горилници се јавуваат како јадра околу кои се лепи влагата и така помагаат да се задржи тоа „езеро на студен воздух“.

Сушни лета и благи зими

Д-р Ристевски објаснува како човековото дејствување во животната околина влијае на целокупните климатски промени со ефекти што ќе се изразат во зголемено загадување на целокупната природа.
- Посушни лета, поблаги зими, намалени количества на врнежите, како и зголемен број природни катастрофи, се ефектите што ќе ги чувствуваме поизразено во иднина. Сѐ поевидентно е дека постои поврзаност помеѓу влијанието на човековите активности со зголемувањето на елементите на стаклената градина, глобалното затоплување и климатските промени. Ефектите на стаклената градина се водната пареа, облаците, јаглеродниот диоксид, ситните честици (аеросоли) и други гасови што заробуваат дел од топлинското зрачење во нискиот дел на атмосферата и затоа е глобално затоплување. Со развојот на индустријата се појави неконтролирано испуштање на отпадните гасови во атмосферата, така што дел од сончевото топлинско зрачење, што во нормални услови се одбива и се враќа во вселената, останува заробено до земјината површина. Ова дополнително го зголемува ефектот на стаклената градина и всушност аеросолите негативно влијаат бидејќи се задржуваат во атмосферата и водат кон заладување, бидејќи влијаат на директното сончево зрачење - објаснува Ристевски.

http://m.novamakedonija.com.mk/NewsDetal.aspx?vestId=12014933401&r=14&t=n&p= - http://m.novamakedonija.com.mk/NewsDetal.aspx?vestId=12014933401&r=14&t=n&p=

Снегот и мразот во Словенија предизвикаа проблеми во сообраќајот и во снабдувањето со електрична енергија, поради што, според проценките, без струја се околу една четвртина од словенечките домаќинствата

- Состојбата не е добра, станува збор за елементарна непогода од поголеми размери, оцени словенечкиот министер за одбрана Роман Јакич, по средбата со службите за вонредни состојби. 

Се проценува, прецизира тој, дека без струја во различни делови на државата се околу 240.000 лица и дека санацијата на состојбата може да потрае „со денови, па и недели“.

Мразот урна околу 500 тони носечки столбови на далекуводите, а состојбата делумно ја ублажува и поставувањето агрегати за струја. Поради временските неприлики Државната агенција за животна средина објави „црвен аларм“, а голем број образовни установи ја прекинаа работата.

Словенечките власти синоќа прогласија вонредна состојба и побараа помош од странство, по што во текот на ноќта пристигнаа дополнителни агрегати од Чешка, Германија и Австрија, од каде тргнале и пожарникари за да им помогнат на словенечките колеги во надминување на хаосот што настана по смрзнатиот дожд.

Здравствените служби посебно ги предупредија оние кои за струја користат агрегати на опасноста од труење со јаглерод моноксид во случај на неправилна употреба.

Поради снежните неприлики и мразот, надлежните служби ги предупредија возачите да не тргнуваат на пат без големи потреби. Објавено е и предупедување на опасноста што им се заканува на граѓаните во шумите поради пукање на дрвата и во планините поради можните лавини.

Во прекин е сообраќајот на голем дел од регионалните патишта и некои од железничките пруги, па меѓународните возови сообраќаат со задоцнувања, а и локалниот автобуски превоз се одвива со големи тешкотии.

-

...

http://dnevnik.mk/?ItemID=79049E34895BB4449CCD4E822618CA3D - http://dnevnik.mk/?ItemID=79049E34895BB4449CCD4E822618CA3D

Stalno uključen bojler

Bojler je stalno uključen te se pali svaki put kada uključite toplu vodu. To znači da će nakon svakog pranja ruku ili upotrebe u kuhinji bojler trošiti električnu energiju kako bi nadoknadio temperaturnu razliku akumulirane tople vode. U trenutku kada se prvi član kućanstva odluči tuširati, voda u bojleru je zagrijana i spremna. Tijekom tuširanja, bojler će konstantno raditi i zagrijavati novu vodu koja je nadomjestila potrošenu, ugrijanu vodu. Također, bojler će raditi i nakon tuširanja sve dok ponovno ne postigne zadanu temperaturu. Zatim, nakon nekog vremena, otuširat će se i drugi član kućanstva. Bojler će ponovno raditi kako bi nadomjestio razliku u temperaturi vode i ponovno zagrijati ukupnu količinu vode iako za to nema potrebe. U ostaku dana, iako nema potrebe da ukupni kapacitet bojlera bude zagrijan - bojler će trošiti električnu energiju nakon svakog pranja ruku ili manjeg korištenja tople vode u kuhinji. Također, u ovom slučaju dolazi do nepotrebnog rasipanja energije. Obzirom da niti jedan bojler nije savršeno izoliran, dolazi do gubitaka toplinske energije što znači da će se bojler u ostatku dana i posebice noću paliti kako bi nadomjestio gubitke električne energije. To će pogotovo biti izraženo ako se prostor ne grije noću te je niža temperatura prostora u kojem se bojler nalazi. Veća temperaturna razlika između zagrijane vode u bojleru i temperature u prostoru znači i veće toplinske gubitke.

Ukoliko bojler dnevno potroši oko 6 kWh za vrijeme više tarife, mjesečni će trošak zagrijavanja tople vode biti 180 kn.

Uključivanje bojlera po potrebi

Uključite li prije tuširanja bojler da potpuno zagrije vodu na maksimalnu temperaturu, osigurat ćete dovoljno vode za tuširanje dva člana kućanstva te dodatno pranje ruku u ostatku dana. Bojler će za sat i pol (ovisno o kvaliteti i stanju bojlera) zagrijati ukupnu količinu vode i to je potpuni utrošak električne energije u tom danu. Bojler se neće nepotrebno uključivati za svako pranje ruku te ćete izbjeći gubitke toplinske energije, odnosno bojler neće trošiti električnu energiju kako bi nadoknadio gubitke.

Korisnici s dvotarifnim brojilom, trebali bi kasno navečer ili odmah ujutro zagrijati vodu u bojleru. Trošak će u tom slučaju biti dvostruko manji.

Ukoliko bojler zagrijete za vrijeme više tarife, bojler će dnevno potrošiti 3 kWh, a mjesečni će trošak zagrijavanja tople vode biti 90 kn, odnosno dvostruko manje nego u prethodnom primjeru. Zagrijavanjem vode za vrijeme niže tarife postižete 50% manje troškoveza vrijeme uključenog bojlera u nižoj tarifi. Ukoliko dodatno zagrijavate vodu tijekom dana, bojler neće morati zagrijati ukupnu zapremninu te će mjesečni trošak biti drastično manji no u prvom primjeru.