Неопходен нов закон за експропријација

Дали станбена зграда е јавен интерес?

Експроприраното приватно земјиште кај Народна банка за изградба на супермаркетот „Веро“ во Скопје и за копање извор за минерална вода за „Силекс“, се дел од оспорувани постапки со кои на граѓани им беше присилно одземан приватен имот во полза на други што градат, а со образложение дека тоа е јавен интерес. Дали изградба на приватен деловен, станбен или стопански објект е јавен интерес и дали државата смее да го одреди тоа со закон, беа дилемите поставени на подготвителна седница на Уставниот суд, пред кој се најде Законот за експропријацијата. Иницијативи поднесоа професор Мирослав Грчев и адвокатката Весна Веселинова, кои оспоруваат одредби од законот бидејќи сметаат дека со нив се крши уставно загарантираното право на сопственост.

- Во законот треба да се направи разлика кои објекти се од јавен, а кои од поединечен интерес. За патишта и инфраструктура, на болници, училишта и слично, јасно е дека експропријацијата е неизбежна. Но, во измените на законот се посочува дека физичко или правно лице што сака да гради деловен, станбен или стопански објект може да експроприра земја на друг граѓанин. Значи ли тоа дека секој што сака да гради нешто може да ја употреби експропријацијата како средство за одземање туѓ имот и тоа со помош на државата - рече Грчев.Според Веселинова, со оспорените измени на Законот за експропријација, економскиот интерес на тие што сакаат да градат се претвора во јавен интерес.

Претставникот на Владата, Коста Билбиловски, рече дека одлуката за експропријација ја носи државен орган и дека приватниот и јавниот интерес некогаш се совпаѓаат.Правните експерти посочуваат дека со измените на законот се нарушува правото на сопственост на граѓаните.

- Измамите дозволуваат една приватна сопственост да доминира и да окрупнува на сметка на сопственоста на друг, а тоа се прави заради јавниот интерес - рече професор Борче Давитковски, кој учествувал во работната група за подготвување на овој закон во 1995 година. Ранко Максимовски, пензиониран судија во Врховниот суд, потсети дека при одлучување за ова прашање, Уставниот суд треба да ја разгледа и меѓународната Конвенција за заштита на човековите права, во која приватната сопственост е посебно заштитена. Правниците и претставникот на Владата се согласија дека законот е нејасен, хаотичен, а во дел и застарен и оти треба да се подготви нов.

http://dnevnik.com.mk/?ItemID=C3212B279198F843BA8A5B695F87BD08

Нема решение за куќата на „Водњанска“

Сопственикот на куќата не прифаќа паричен надомест и бара компензација земја за земја

Сања Наумовска

Улицата „Водњанска“, и по повеќе од една деценија од нејзината изградба, останува стеснета за една сообраќајна лента во долниот дел. Имено, проблемот со куќата чиј агол излегува на улица и е заграден со бетонска ограда, се' уште не е решен, а од поодамна за тоа се води и судски спор.

Сопственикот на објектот, Крсто Тодоровски, се' уште не е обесштетен за дел од дворната површина на која е изградена „Водњанска“. Според него, треба да му се платат 90 квадратни метри, иако во Градот Скопје велат дека се помалку од 15. Тој бара да му се додели државно земјиште во нејзина близина. Не се согласува со паричен надомест, ниту пак со компензација на земјиште на друга локација. Тој пред неколку години решил правдата да ја бара на суд, па за истото ги тужи Градот Скопје и државата.

„Немам намера да барам надомест по пазарна цена на објектот, туку само едноставно компензирање - земја за земја. Знам дека во околината на мојот плац има државно земјиште и дека ако сака Градот, во интерес на решавање на проблемот со улицата по која поминуваат и болнички, владини и дипломатски возила, може да побара земја од државата“, вели Тодоровски.

Во Градот, пак, велат дека оваа спогодба е невозможна и поради тоа што Градот не може да додели земја што не ја поседува. Во ингеренции на градските власти е да предложат паричен надомест за кој може да се преговара. Истото на сопственикот на куќата му било понудено од градоначалникот Трифун Костовски, а и од неговиот претходник кој ја изгради улицата, Ристо Пенов.

„Ако постоеше каков било начин за решавање на овој децениски спор, Градот ќе го реализираше досега. Сепак, сопственикот е исклучив во барањата дека сака само земја, иако му беше понудена огромна сума пари за куќата. Тоа барање за нас е невозможно и единствено се надеваме на брзо завршување на судскиот спор кој, ако биде во наша корист, би требало да ја омекне неговата позиција“, коментираат во Градот.

http://utrinski.com.mk/?ItemID=93BBCFDB3319694CB6F874C564B2683B

Законот за експропријација под лупа на Уставен

Уставниот суд неодамна поведе постапка за оценување на уставноста на повеќе одредби од овој закон

Нина Нинеска-Фиданоска

Откако доживеа серија дебакли со своите набрзина донесени законски решенија кои паднаа на Уставен суд, власта по се' изгледа се наоѓа пред уште еден законски неуспех - Законот за експропријација. Имено, Уставниот суд неодамна поведе постапка за оценување на уставноста на повеќе одредеби од овој закон, бидејќи се смета дека со нив се ограничува правото на сопственост во земјава.

Според сознанијата на „Утрински“, постапката е поведена на 17 декември годинава, а конечната одлука за тоа дали ќе бидат укинати спорните одредби се очекува да биде донесена, најверојатно, кон крајот на февруари или почетокот на март. Според експертите, многу се големи шансите да доживее фијаско овој проблематичен закон.

Законот за експропријација, чиј „грев“ е што засега во приватната сопственост која по правило е света во секоја пазарна држава, беше критикуван уште пред да биде изгласан во Собранието. Со него е предвидено државата да може присилно да експроприра, односно да одземе имот на секој што се занимава со пренос на струја или на природен гас, ако го прогласи за државен интерес. Тоа значи дека државата во иднина ќе може да стави рака врз значајни енергетски капацитети или гасоводи, иако ги поседуваат приватни сопственици. Законот беше веднаш дочекан на нож од бизнис- заедницата, а предизвика страв и кај странските инвеститори, кои имаат вложено големи суми за купување објекти во земјава, а сега им се доведува во прашање нивната сопственост. Реагираа и сите економски експерти, како и невладиниот сектор. Но, тоа не беше доволно за Владата, која упорно го туркаше овој проект, ниту за Собранието, кое неколку пати го гласаше законот, откако првиот пат беше донесен без расправа, а во вториот обид не беше потпишан од шефот на државата, Бранко Црвенковски.

Пред неколку месеци „Макпетрол“ поднесе иницијатива до Уставниот суд за преиспитување на уставноста на овој закон. Компанијата стравува дека со Законот за експропријација властите би можеле да го присвојат и гасоводот, за кој е познато дека со години наназад се води судска битка меѓу државата и „Макпетрол“ за докажување на неговата сопственост.

И странските инвеститори се засегнати од овој закон. На пример, австриската ЕВН, која и онака е трн во окото на Владата, стравува дека би можело да дојде до одземање на некои нејзини објекти ако државата ги прогласи за национален интерес.

Според информациите, Уставниот суд неодамна одржал подготвителна седница со цел да ги чуе мислењата на личности од науката и од практиката околу овој закон. Нивната општа констатација била дека повеќе одредби на овој закон се проблематични.

„Заедничко за сите одредби е предвидувањето да може да се експроприра, односно да се одземе или ограничи правото на сопственост над недвижност во корист на друго физичко или правно лице, при што експропријацијата се образложува со изградба на деловен или станбен објект, која е од општа корист“, објаснува Југослав Миленковиќ, портпарол на Уставниот суд.

Дилемите поставени и во иницијативата, и пред судот, се дали ваквите одредби не го доведуваат во прашање уставно загарантираното право на сопственост, со оглед на широко поставените овластувања за експропријација. „Таа широка основа прави да се доведе во прашање сопственоста на физичките или на правните лица“, нагласува Миленковиќ.

Според правните експерти, всушност, може да дојде до злоупотреба на ваквите одредби од законот.

Според експертите, се очекува Уставниот суд да го каже конечниот збор некаде во февруари или во март годинава. Неофицијално, многу е извесно овие спорни одредби да се прогласат за неуставни, бидејќи во практиката, самото поведување постапка значи дека Уставниот суд се сомнева оти овие законски одредби не соодветствуваат со Уставот, при што овде, според познавачите, сомнежот е многу голем.

Инаку, кога се носеше законот, опозицијата жестоко критикуваше дека со овој закон „ние ќе бидеме единствената држава во Европа која по многу години либерализам, одлучува да воведе можност за експропријација“, како и дека „почнува процес на ограничување на приватната сопственост, која е темел на секоја демократска држава“, со што ќе се постави пречка за влез на странските инвестиции во земјава.

Аеродром ќе врши експропријација по пазарни цени

Повеќе од една деценија нерешените имотно-правни односи со сопственикот на куќата што ја нагрдува улицата Водњанска и претставуваат пример за тоа како не треба да се работи во главниот град. Тројца градоначалници досега не најдоа начин да се договорат со сопственикот, ниту, пак, тој отстапува од своите барања. Во тек е и судска расправа, чијашто завршница не се гледа во блиска иднина. Во меѓувреме, сообраќајот на еден дел од Водњанска функционира само на една коловозна лента по левата страна, а остатокот е заграден со бетонски жардиниери околу аголот на спорната куќа која навлегува на улицата. Ако се има предвид дека се работи за една од најфреквентните сообраќајници во градот и дека по неа минуваат делегации кон претседателската вила на Водно, но и дипломатските претставници кон нивните резиденции, нејасно е како градските власти ваквата ситуација ја толерираат со години. Крсто Тодоровски, сопственик на објектот, тврди дека до денес тој се уште не е обесштетен за делот од дворната површина која му била одземена за на тоа место да се трасира и изгради улицата Водњанска. Според него, треба да му се исплатат околу 90 квадратни метри, иако од Град Скопје тврдат дека се работи за 15 квадратни метри. Тодоровски објаснува дека кога градските власти побарале да биде отстранет делот од куќата што се наоѓа на улицата, тој во замена на сопствениот имот барал да му се додели државно земјиште кое се наоѓа во непосредна близина на куќата. - Веднаш до дворот на куќата има имот во сопственост на државата. Барав да ми биде доделено толку колку што ќе ми биде и одземено. Ниту повеќе ниту помалку - тврди Тодоровски. Тој вели дека сега и ваквото барање е невозможно да се оствари затоа што Министерството за транспорт и врски го продало земјиштето што тој го барал. Според него, покрај тоа што локалната власт и претходните градоначалници не сакале да ја направат замената, тие, како што вели, никогаш и ништо конкретно и не му понудиле како основа за решавање на овој проблем. Од Град Скопје, пак, објаснуваат дека било невозможно да се реализира барањето на сопственикот поради тоа што не можеле да доделат земја што не ја поседуваат. Сепак, тие се оптимисти и, како што велат, се очекува скорашна судска разврска, по која куќата ќе биде тргната од улицата, а сопственикот обесштетен. Што ќе му понудат за возврат, и покрај нашите инсистирања, останавме без одговор. - Во тек е судска постапка со сопственикот на куќата на Водњанска, а правните застапници на Градот се оптимисти за позитивен исход занас - велат кратко од Одделението за односи со јавност на Град Скопје. Се дотогаш спорната куќа ќе стои на Водњанска, ќе го попречува сообраќајот и ќе предизвикува зачудени погледи на гостите во главниот град. Сопственикот на куќата, и покрај најавите од Градот, не верува во скорашно решение. Тој вели дека првпат за овој спор излегол на суд во 1995 година. Од тогаш досега бил чест гостин во кабинетите на претходните градоначалници, но, како што вели, никогаш ниту приближно не дошле до договор. - Досега се уште не сум повикан од сегашниот градоначалник на Град Скопје, Коце Трајановски, барем да се обидеме да се договориме и конечно да престанеме да се влечеме по судови - додава Тодоровски. Сепак, не кажува дали е подготвен да отстапи од своите побарувања.