Во Зрзе откриен монашки комплекс од 9 век

За откриениот комплекс постојат индиции дека кореспондира со Климентовото монаштво на Плаошник

Моника Талеска

Во прилепскиот манастир „Свето Преображение“ во Зрзе, е откриен богат монашки комплекс кој датира од 12 век или два века порано од досегашните научни наоди. Во пештерата од бигорната карпа под сегашната манастирска црква, откриена е пештерска црква која најрано е датирана во 12 век. До црквата имало трпезарија, работилница за монасите, а констатирани се и 11 целини со 30 испоснички ќелии на четири ката. Секоја ќелија ја користел еден монах. Екипата археолози и конзерватори невестува дека при натамошните истражувања ќе се откријат уште десеттина други испоснички ќелии.

Ова неверојатно откриетие, велат стручњаците, го ситуира манастирот „Свето Преображение“ во Зрзе во нов научен, културен и религиски контекст, зашто постојат индиции дека има културни слоеви од 9 век. „Иако ова е прва фаза од истражувањата, не е прехрабро ако се каже дека овој монашки комплекс по својот обем и материјални појави кореспондира во религиска смисла со климентовиот комплекс во Охрид. Значи, една врска во религиозната историја, визави културната, визави политичката историја“, вели Бранислав Ристески, координатор на проектот.

Според Владиката Климент, резултатите од овие истражувања се потврда на верувањата на монашкото братство кое една декада живее во манастирот во Зрзе. „Има цврсти претпоставки дека со натамошните истражувања временската хронологија и датирање ќе стигне до 9 век и овој монашки комплекс ќе го изедначи со обновувањето на климентовото монаштво на Плаошник, кое е еден век постаро од Светогорското монаштво. Првата фаза од археолошките истражувања е повеќе од успешна, бидејќи монашката населба која досега беше бледо и патем споменувана во 14 век, веќе сигурно е поместена во 12 век“, изјави Владиката Климент.

На горното плато од денешниот манастир е откриена доцна античка населба од 4 век. Особено значаен сегмент од оваа акропола е ранохристијанската базилика која почетно датира од 5 и 6 век, а е лоцирана на издвоено плато на север од денешниот манастир. „На платото над бигорната карпа на простор од 4 до 6 хектари откриени се контурите на акрополата. Оваа населба не била дефанзивна. Имала повеќе управно-политички карактер. Оградена е со бедем со широчина до 1,40 метри, но до крај не е дефинирана. Дел од фазите треба да се истражат. Во секој случај, остатоците од бедемот се видливи на влезот на манастирот, па со досегашните сондажни истражувања јасно е издвоена доцната античка фаза“, вели координаторот Ристески.

Откриени се и многу површински објекти, низа материјали, движни наоди, садова керамика, стаклени садови, метални орудија...

Инаку, овој проект ќе биде финансиран од Министерството за култура со 560 илјади денари.

ЕПОХАЛНО ОТКРИТИЕ ВО СВЕТИНИКОЛСКО

Откриена Билазора - најзначајниот пајонски град

Во 217 година пр.н.е. македонскиот крал Филип Петти ја обновил фортификациската мрежа на Билазора,а во168 година пр.н.е. македонскиот крал Персеј, во фаза на подготовки за последната борба со Рим, успеал да договори воена помош од страна на Галите кои биле стационирани во нејзина близина

На локалитетот Градиште кај селото Кнежје во близина на
Свети Николе стручњаци откриле капитален објект - влезната
порта и дел од бедемот на акрополата на античка Билазора

Група музејски и научни работници од земјава и од странство деновиве на локалитетот Градиште кај селото Кнежје во близина на Свети Николе откриле капитален археолошки објект - влезната порта и дел од бедемот на акрополата на античка Билазора. Стручниот тим, Бобан Хусеновски - раководител на археолошките истражувања, Вилијам Хајдингер и Јула Метју од Фондацијата за археолошки и историски истражувања од Хјустон (Тексас, САД), консултантите д-р Ѕвонимир Николовски и археологот Стефан Данев, во организација на Народниот музеј од Свети Николе и директорот Александар Данев, на почетокот на јуни годинава почнаа со систематски истражувања на античка Билазора.

- Во последните денови од истражувањето од квадратите од кои најмалку очекувавме според видливите површински показатели, останавме изненадени од откритието. Обичниот квадрат М13, на кој неколкупати атакувавме и го напуштавме до длабочина од околу два метра ни го откри првиот камен блок од прагот на внатрешната порта на акрополата. Веднаш го препознавме класичниот опус и мајсторската обработка на камениот блок, кој го заземаше централното место на прагот на портата во кој бил издлабен за пропуст на атмосферски води, ни изјави раководителот на истражувањата Бобан Хусеновски. Навистина имавме среќа уште во текот на првата година од систематското истражување да ја откриеме внатрешната порта на акрополата. Регистрираниот бедем од делкани масивни варовнички блокови, дел од северната хортификациска линија на акрополата, беше повеќе од доволно да го потврдиме, а сега и да го објавиме откривањето на најзначајниот пајонски град - античка Билазора, изјави Хусеновски.

Веднаш потоа бил откриен главниот влез поврзан со внатрешната порта преку конкавна камена рампа долга 14 метри. Истражувањата оваа година почнаа од портите на Билазора и продолжија во нејзината непосредна околина, односно во правец на главната улица, која навлегува во внатрешниот простор на акрополата. Потоа претстои откривање на организацијата и урбанизацијата на нејзиниот простор. Во градежните остатоци, нивната масивност и во мајсторската обработка се препознава моќта и статусот на градот, односно богатството и авторитетот на нивните нарачатели - повлекува раководителот на истражувањето. Пронајден е значаен фонд движни наоди, во најголем дел керамички садови, кои може прелиминарно да се датираат во распон од 6 до 3 век п.н.е., додека градежните остатоци бедемот и градежните делови на портите кон крајот на 5 до 4 век п.н.е. Според археолозите, во детаљната анализа на движниот материјал можни се минимални осцилации во хронолошката рамка на наодите од акрополата. Тие велат дека откриениот дел од комуникациската мрежа на акрополата, која поврзувала значајни јавни објекти, ќе овозможи расветлување на историската улога и карактерот на Билазора. Откриените археолошки наоди треба да се поврзат со плодниот период на пајонската историја, најверојатно во контекст на некој од најзначајните кралеви Ликеј, Патрај или Авдолеон.

Локалитетот Градиште кај селото Кнежје е лоциран во самото средиште на Овчеполието на површина поголема од 20 хектари. Географската доминација во однос на околното опкружување му наметнува улога на комуникациски репер и раскрсница на патните правци од север кон југ и од исток кон запад, односно на еквидистанца помеѓу границите на тогашна Дарданија, Тракија и Македонија. Античка Билазора најголемиот и најзначаен град на Пајонија првпат ја споменуваат Полибиј и Тит Ливиј. Тие укажуваат на нејзината стратешка географска позиција и улога на чувар на северната граница на античка Македонија во одбраната од Дарданците. Според стручњаците, два значајни датума во историјата на античка Македонија се поврзуваат со градот Билазора, 217 година п.н.е. кога македонскиот крај Филип Петти ја обновил нејзината фортификациска мрежа и 168 година п.н.е. кога македонскиот крал Персеј во фаза на подготовки за последната борба со Рим успеал да договори воена помош од страна на Галите кои биле стационирани во близина на Билазора. Пред 32 години професор д-р Иван Микулчиќ има објавено предлог-теза за местоположбата на античка Билазора на локалитетот Градиште во околината на Свети Николе. Дотогаш според некои истражувачи Кацаров и Папазогулу таа требало да се идентификува со локалитетот на Велешкото кале. Со оглед на значењето на овој капителен објект археолозите апелираат за поголемо внимание и конкретен ангажман на Министерството за култура и на општината Свети Николе заради квалитетно зголемување на ресурсите на културниот туризам во земјава. Од археолошкиот тим тврдат дека најпознатиот пајонски град е целосно зачуван под дебелиот слој земја и нуди ретка можност за запознавање и проучување на неговите вредности, како дел од недоволно истражената култура и историја на Пајонија, која на моменти претставувала дел од историската реалност на античка Македонија.

http://dnevnik.com.mk/?ItemID=950DA979017E6348B6DCC08D648C3964

Заврши првата фаза од реконструкцијата на Цареви Кули

Со 440 илјади евра целосно е реконструирано западното бедемско крило

СТРУМИЦА - Со европски пари од програмата за прекугранична соработка наменета за Македонија и за Бугарија, локалната самоуправа ги спои минатото и иднината на Струмица. Со 440 илјади евра целосно е реконструирано западното бедемско крило, а се завршени и археолошките истражувања за оваа година на Цареви Кули, локалитет што датира од бронзеното време. Со пробивањето и асфалтирањето на патот до овој локалитет се создадени сите услови за слободен пристап на туристите до некогаш неосвоивите тврдини.Истовремено со првата фаза на Цареви Кули заврши и реконструкцијата на Самуиловата тврдина кај Петрич, Бугарија. (Е.П.)

http://utrinski.com.mk/?ItemID=147AA86398E56A4A948BC0B8FCB62019

ЗА ПРВПАТ ИЗРАБОТЕН ПЛАН ЗА УПРАВУВАЊЕ СО МАКЕДОНСКИ АРХЕОЛОШКИ ЛОКАЛИТЕТ

Кокино конечно згрижен по УНЕСКО стандарди

Древната опсерваторија Кокино, која датира од 2000 години пред наша ера, конечно е згрижена по УНЕСКО стандарди. Музејот на Куманово и Управата за заштита на културното наследство, вчера го промовираа Планот за управување со културниот предел Кокино, прв и единствен документ од ваков вид во земјава, чија изработка воедно беше и еден од условите за пријавување на Кокино за листата на УНЕСКО за светско богатство.

-Целта на овој план е заштита на културниот предел Кокино, но истовремено и да се дадат информации за негови вредности не само на домашната туку и странската јавност. Воедно и да се изнајдат начини, економскиот и културниот придонес од ова добро да се искористи за општествен и економски развој на локалната заедница. Изработката на Планот за управување со Кокино, кој се однесува на наредните 10 години, е само чекор напред во негово придвижување кон барањата на УНЕСКО за номинирање на листата на светско наследство во 2009 г., потенцира Зоран Павлов, претседател на МНК ИКОМОС. Тој додададе дека изработката на овој документ чија реализација ќе биде под мониторинг на државата, е всушност обврската која ја имаат сите држави членки на комитетот за Светско наследство.

За универзалната вредност на Кокино зборува и податокот што Американската вселенска агенција НАСА во 2005 година ја рангираше мегалитската опсерваторија Кокино на четврто место на листата на стари опсерватории во светот.

Според Јовица Станковски, директор на Народниот музеј Куманово, приказната за Кокино започна 2001 година кога е откриен при археолошките истражувања од страна на оваа институција. Истражувањата на овој карпест предел открија дека Кокино не бил само древна опсерваторија каде заедницата која живеела во рано бронзено и во железното време го набљудувале движењето на Сонцето и Месечината и го пресметувала времето, туку и света планина, светилиште.

Даниела ТРАЈКОВСКА

Во текот на 2009 година целосно ќе бидат истражени локалитетите Марвинци, Хераклеја и Скопското кале, а во период од три години и Стоби.
Оваа археолошка офанзива ја најави вчера Паско Кузман, на отворањето на "Археолошка изложба", во Музеј на Македонија.

Сега, на едно место, може да се видат капиталните дела како Дедал или "Човекот со крила" од Плаошник, статуата на божицата Венера ископана кај Скупи, и многу други пронајдоци од сите активни археолошки локалитети во Македонија.

Изложбата за отворена ја прогласи премиерот Никола Груевски.
- Сведоци сме на огромното богатство кое говори за илјадници години старата цивилизација на овие простори. Нашата археологија потврди дека Македонија има што да покаже пред очите на светот, рече Груевски, додавајќи дека со резултатите од овие истражувања се отсликуваат составните делови на идентитетот на македонскиот народ, и другите етнички заедници во Македонија.

- За нас овие артефакти имаат непроценлива вредност бидејќи даваат белег на македонската култура и идентитет. Секој изложен експонат го открива духот на нашето минато, но најмногу говори за историјата, длабоката традиција и спецификите на овие простори, рече Груевски, нагласувајќи дека преку збогатените витрини на македонските музеи, Македонија ќе има и поголеми можности да се презентира пред светот и да се промовира како нова и атрактивна туристичка дестинација.

На изложбата се презентирани откриените материјали на локалитетите Скупи, Таор, Стоби, Стибера, Хераклеја, Плаошник, Енгелена, некрополите на Марвинци, Вардарски Рид, Цареви Кули, Виничко Кале, Исарот - Штип, Баргала, кастелот кај Кожле и Тетовското Кале.

Откриени праисториски артефакти

Капак од глинен сад со траги од старомакедонско писмо, стар 4000 години и дел од карпа со испишани знаци, стара 32.000 години, беа презентирани на вчерашната прес-конференција во Штип што ја одржаа претставници на Светската академија за карпеста уметност (САКУ).

- Глинениот капак е откриен неодамна во централна Македонија. Тоа е исклучително вреден артефакт изработен кон крајот на бронзеното време, на кој е испишано првобитното, најстарото име на божицата на огништето Веста, односно Бсефа, како што било нејзиното првобитно име. Артефактот е прв од ваков вид во светски рамки, која ја содржи најстарата писмена трага на старомакедонското писмо - рече Душко Алексовски, основач на САКУ. Вториот артефакт бил откриен пред една година на Беласица, но, како што беше речено, вчера првпат бил презентиран. Алексовски и Кукубајска најавија дека ќе се поведе иницијатива во Штип да се изгради музеј на карпеста уметност, со која Македонија била водечка во светски рамки.

(Љ.Ш.)

Почнува големото истражување на Хераклеја

Битола - Комплетното истражувања на античкиот град Хераклеја Линкестис, што Владата го најави, ќе започне кон крајот на овој месец , потврдуваат од битолскиот Завод и музеј. Новите истражувања ќе ги финансира Министерството за култура, но засега не се открива колкава ќе биде сумата, која ќе биде потреба за реализација на овој проект.

Според директорот на Завод и Музеј Битола, Зоран Николовски проектот е ,,се уште во фаза на средување во областа на административните обврски кон Управата за културно наследство , потоа изработката на проекти за стратегијата на ископувањата на локалитетот итн. Иако почнувањето на работите зависи од временските услови сепак планираме со истражувањето да започнеме на 25 овој месец, вели Николовски.

Според него, „ископувањата ќе се вршат во четири до пет сектори, на одредени делови ќе се доистражува во заградениот дел на локалитетот, но планирани се и сондажни ископувања како и истражувања во околните ниви кои своевремено биле откупени од сопствениците.“ Во иднина се планира и ископување на плацеви, кои се во фаза на експропријација, но тоа е во надлежност на министерството за култура и кога сето тоа ќе се заврши ќе знаеме до каде би се вршеле новите истражувања надвор од физичката ограда.“-вели Николовски .

Досега од античкиот локалитет Хераклеја Линкестис откриени и истражени се околу 3 хектари од земјиштето што според претпоставките претставува само 8 до 10 проценти од целиот антички град. (А. Б.)

Kамени плочи од четврти век

На само неколку метри пред влезот на Долна порта во Охрид, при поставувањето на подземна инсталација на улицата Самуилова, работниците што работеле на тој дел наишле на четири големи камени плочи. Стручњаците од Завод и Музеј во Охрид, при увидот констатирале дека се работи за камени плочи од четврти век од римскиот период. Првите нивни процени се дека се работи за археолошки наод со голема културна и историска вредност. Случајното откривање на овие плочи за стручњаците во Заводот и Музеј во Охрид претставуваат голем предизвик,

...бидејќи даваат одредени податоци за основата на Долна порта, еден од влезовите во Лихнидос, античкото име на Охрид, за материјалот од кој е граден постаментот.

Веднаш по откривањето се констатира дека се работи за масивни камени плочи кои потекнуваат од четвртиот век, односно од римскиот период. Во овој момент може да се претпостави дека тие се дел од основата на која е поставена Долна порта, а понатамошните истражувања очекуваат да дадат поголеми сознанија за овој дел на градот. На камените плочи нема текст, меѓутоа самиот факт што тие се откриени на длабочина од 1,20 см. нам овозможува да се добиат повеќе информации за периодот кога се градени, кој материјал е користен, нивната основна намена и функција. Камените плочи и просторот околу нив се документирани. Во иделани услови постои можност овој дел пред Долна порта да биде заштитен, а од горната страна да се постави посебно стакло, со што камените плочи би им биле достапни на многубројните посетители на Охрид. Меѓутоа, бидејќи за тоа сега нема услови, плочите ќе  бидат покриени со песок, а врз нив  е поставена подземната инсталација на улицата Самуилова. На тој начин, овој мини-археолошки локалитет ќе биде конзервиран и заштитен за некои идни истражувања.

http://www.kralemarko.org.mk - http://www.kralemarko.org.mk

Кон крајот на месецот ќе започне тригодишниот проект за целосно истражување, конзервација и презентација на локалитетот пред домашната и странската јавност. Неодамна заврши и неговата регистрација во национална установа

-Градот Стоби, кој својот најголем подем го доживеа во римско време, има огромен потенцијал, одлично сочувани градби, многу движен материјал и богата приказна за неговата историја, што овозможува реализација на крајната цел-негово самофинансирање. За потребите на овој археолошки локалитет се очекува да бидат вработени 28 археолози, конзерватори, чувари и водичи, од кои дел ќе бидат преземени од Националниот конзерваторски центар, вели Силвана Блажевска, архелог под чија надлежност годинава ќе се работи во Стоби.

Таа потенцира дека годинешниве истражувања ќе го опфатат просторот покрај портата Хераклеа, главниот влез во градот, кој исто така ќе се реконструира. Ќе се работи и спроти епископската базилика каде е откриен полукружен плоштад, па се до бедемот, каде се очекува откривање на доцна античка архитектура од 4 до 6 век. Ќе се доистражува и просторот покрај западниот бедем кон театарот чија реконструкција е исто така во план. Ископувања ќе има и наспроти театарот каде минатата година е откриена градба со засводени подземни простории, кои најверојатно имале култна намена, а која има многу сличности со храмот во Марвинци... На локалитетот се откриени и многу предмети, поради што според Блажевска на Стоби му е неопходен музеј.
- Сите артефакти во моментот лежат во депото во старата зграда на железничката станица, во несоодветни услови. Сметав дека од другата страна на реката Црна би можело да се изгради објект, реконструкција на Теодосијанската палата, чии темели се гледаат на локалитетот. Ова е една од најубавите доцноримски куќи во Стоби, во која се смета дека престојувал и Теодосиј Први во 388 година. Тоа е куќа со внатрешен двор и повеќе простории во кои би можеле да се изложат пронајдените предмети.

Во Стоби ќе се живее
Успехот на истражувањата на локалитетот би требало да го гарантира и самата намера на вработените таму да живеат. Идејата за формирање населба во непосредна близина на локалитетот, според Блажевска е всушност работа која била поврзана и со другите археолошки локалитети, како што е пример со Вергина во Грција, град кој бил формиран 70-те години и кој и денеска функционира.

За локалитетот
Во 7 и 6 век пр.н.е. Стоби бил мала пајонска населба. Градот почнал да се формира на највисокото ритче во време на Филип 5, но вистинскиот подем се случил во римско време. Според општествениот статус тоа бил единствениот муниципиум во Македонија, а во ранохристијанскиот период епископско седиште, што го потврдуваат пишаните извори и голем број откриени цркви од тоа време.

Дури 20 милиони евра за четири локалитети

Ниту една земја досега не направила ваков подвиг, со олку пари да го финансира истражувањето на своето културно наследство, вели Паско Кузман

Деновиве ќе почнат големи археолошки ископувања на скопското Кале

Околу 20 милиони евра од буџетот годинава ќе бидат потрошени за ископувања на четири археолошки локалитети во земјава, информираат од Управата за заштита на културното наследство. Како дел од капиталните проекти на Владата деновиве треба да почнат големи археолошки ископувања на скопското Кале, на античките градови Стоби кај Градско, Хераклеја Линкестис кај Битола и големата некропола Исар кај валандовското село Марвинци. Според Паско Кузман, директор на Управата, ниту една земја досега не направила ваков подвиг, со толку пари да го финансира истражувањето на своето културно наследство.

- Тешко е да се процени колку пари ќе чинат ископувањата на четирите археолошки локалитети. Но, ветено ми е дека со ребалансот на буџетот ќе ги добиеме сите пари што се предвидени. Според акционите планови, потребни се 300 милиони денари за да се истражи целосно скопската тврдина. Ќе ангажираме илјади луѓе, не само археолози. Годинава ќе има работа за многу невработени што на ископувањата ќе може да работат како физички работници. За секој од четирите локалитети се предвидени меѓу 250 и 300 милиони денари - вели Кузман.

Тој додава дека ова е единствениот начин целосно да ги истражиме локалитетите кои со децении не биле сериозно истражувани. Во меѓувреме ќе продолжат помалите проекти што исто така се дел од капиталните проекти на Владата. Со по 2-3 милиони денари ќе продолжат ископувањата на 15 локалитети меѓу кои Скупи, Тетовски кале, Енгелана кај Охрид, кастелот кај Кожле, Цареви кули кај Струмица, Исар и Баргала кај Штип, Виничко кале, Таор кај Скопје, Стибера кај Прилеп.

ЕКСПРОПРИЈАЦИЈА НА ЗЕМЈИШТЕ

Парите нема да бидат искористени само за да се обезбедат метлички, лопати, копачи и колички. Ќе мора да се решаваат и имотно-правни проблеми. Веќе пред една година е поведена постапка за експропријација на земјиштето на скопското Кале, на местото на кое се наоѓа ресторанот.

- Не можеме да се справиме со нашите институции. За оваа работа е надлежно Јавното правобранителство, а кај нив се чека со векови. Важно е дека сме договорени со сопственикот. Тој нема да прави проблеми. Државата ќе го решава случајот и се' ќе биде чесно бидејќи кога ќе дојде време, нему ќе му биде исплатена отштета - објаснува Кузман.

Под раководство на професорот Драги Митревски, археолозите ќе истражуваат внатре, во бедемите на Калето. Целиот простор ќе биде поделен на истражувачки полиња, сектори, сонди и квадрати. На прашањето дали ќе се конзервира т.н. киклопскиот ѕид (внатрешната тврдина) на Калето, Кузман вели:

- Не можеме да правиме проект за заштита без да видиме дали е болна киклопската тврдина долу во коренот. Тоа е опасно. Може да ја копаме, да ја потпираме, но мора да видиме дали е болна во темелот. Мора да имаме дијагноза. Годинава ќе истражуваме археолошки и ќе се обидеме да направиме проект за да може идната година повеќе да се посветиме на конзервацијата - вели тој.
Вториот истражувачки пункт ќе биде Стоби. Истражувањата ќе траат три години и ќе се одвиваат во рамките на бедемите на античкиот град. Археолозите ќе копаат до здравица, до последниот слој земја.

ИНФРАСТРУКТУ

РА ВО СТОБИ

И на Стоби паралелно ќе работи екипа која ќе подготвува проекти за конзервација на објектите што ќе ги истражуваат археолозите.

- Се надевам дека ќе успееме да завршиме се', зашто ова е огромна работа. Многу сум возбуден, но сметам дека ова е голем предизвик што ќе го решиме заедно - вели Кузман.

Ископувањата се во надлежност на новоформираната институција „Стоби“, а раководител на тимот е директорката на институцијата, археологот Силвана Блажевска. Според Кузман, се планира да се направи музеј на Стоби, сувенирски центар, инфраструктура која ќе биде привлечна за посетителите. И на Хераклеја објектите ќе бидат истражувани до последниот културен слој. Археолозите ќе работат на пунктовите што досега не биле чепкани. Веќе истражените објекти, како двете базилики, ќе бидат целосно конзервирани.

- И таму треба да се средат имотно-правните работи, но ќе гледаме да ги решаваме во од - вели Кузман.Со ископувањата ќе раководат археолозите од битолскиот Завод и музеј, Аница Ѓорѓиевска и Енгин Насух. Нивниот колега Златко Видески од Музејот на Македонија ќе раководи со истражувачкиот тим на Исар-Марвинци. Годинава треба да биде истражена целата некропола која со години беше цел на диви ископувања. Таму имотно-правните работи ќе бидат решени со временска експропријација.

- Сопственикот ќе каже колку чини да не ја копа нивата годинава. Ќе му платиме, ќе ги ископаме гробовите, ќе ги документираме, ќе ги земеме гробните прилози, а потоа ќе ја вратиме нивата во првобитната состојба - објаснува Кузман.

Грчки научници ќе го ископуваат македонското културно наследство, заедно со колегите од соседството, ако ја прифатат поканата од Управата за заштита на културното наследство да ни помогнат во обемните ископувања.

- Ќе треба целокупната археолошка сила во Македонија да ја поделиме на четирите големи пунктови. За се' ќе има пари, но мислам дека тешко ќе излеземе на крај со стручни екипи. Веќе размислуваме како да побараме помош од нашите соседи, од Србија, Бугарија, Албанија, Грција за да ги составиме екипите. Од Управата ќе поведам иницијатива да се обратиме до сите соседи. Свесен сум дека нашиот стручен потенцијал нема да биде доволен за да се реализираат сите овие проекти - вели Кузман.

ИНФО-Милионска инвестиција

Околу 20 милиони евра од буџетот ќе бидат потрошени за ископувања на скопското Кале, Стоби, Хераклеја Линкестис и Исар-Марвинци.За секој локалитет ќе бидат одвоени од 250 до 300 милиони денари. Нема само да се ископува, ќе мора да се решаваат и имотно-правни проблеми.Археолозите ќе копаат до здравица, до последниот слој земја. Управата за заштита на културното наследство ќе побара стручна помош од археолозите од Србија, Бугарија, Албанија и од Грција зашто ќе недостига кадар.

Нов мозаик откриен на Хераклеја

Археолозите ќе му дадат приоритет на централното градско јадро на Хераклеја, но ќе истражуваат и надвор од локалитетот

Почна капиталното истражување на Хераклеја

Во големиот зафат се планира да се интервенира на 17 истражувачки полиња во кои ќе има над 180 сонди

Битола - Започна целосното истражување на античкиот град крај Битола - Хераклеја Линкестис. Проектот е поддржан од Владата на Република Македонија без ограничување на средствата. Во исто време започнуваат капиталните истражувања и на некрополите во Исар Марвинци и Скопската тврдина кои што заедно со Хераклеја треба да бидат завршени до крајот на оваа година. За Стоби активностите ќе траат во наредните три години.

Паско Кузман смета дека целосното истражување на античките локалитети треба да се подразбере како стандард со намера да се воздигне македонското културно наследство. „Ако немате целосно истражени локалитети имате само мртви капитали. Сакаме тие мртви капитали да бидат живи и да бидат корисни за луѓето и сега. Ако Хераклеја заживее и се ревитализира тој илјадагодишен град ќе стане град за сегашноста и иднината“, потенцираше Кузман објаснувајќи го потегот на Владата зошто од парите на граѓаните се зафатиле за еден ваков голем проект.

Во големиот зафат во Хераклеја се планира да се интервенира на 17 истражувачки полиња во кои што ќе има над 180 сонди, ќе бидат ангажирани 400 стручни лица, археолози, конзерватори, архитекти, историчари, етнолози, а ќе бидат вклучени и 500 физички работници.

,,Хераклеја е град кој што е подигнат на принципот на општини. За почеток ќе гледаме да го истражиме централното градско јадро, но не значи дека нема да се движиме пошироко. Голема среќа е за нас што минатата година имавме едно откритие кое што ни го покажа патот и на идните истражувања, а тоа е бедемот, лоциран на јужната страна на Хераклеја. Тоа ќе биде единствената насока по која ќе се движиме на потегот исток запад“.- рече Аница Ѓеоргиевска, археолог во Завод и музеј Битола.

Во ова истражување ќе бидат опфатени и просторите кои сега се надвор од физичката ограда на локалитетот. Со комплетното истражување на Хералеја ќе се гради и стратегија за валоризација на културното богатство.

,,Со откривањето на овој град ќе следат и конзерваторски интервенции на објектите, со што веќе имаме производ кој што ќе им го понудиме на туристичките работници. Нашата статистика покажува дека во период кога комплетно се отворени мозаиците во Хераклеја посетата е многу поголема отколку обратно. Значи секој што ќе дојде сака да види нешто конкретно да го допре и да ја слушне приказната“, вели Ѓоргиевска. (А.Б.)

http://utrinski.com.mk/?ItemID=A2D77A1E2E47484098253C26EBA55B2D

Покрај монетите, ископани се и амфори, садови, кантароси, накит, фрагменти од сликани вазни, керамика, фигури од малоазиски тип...

Македонските археолози открија наоди од македонско-хеленистичкиот период, на локалитетот Цареви Кули над Струмица. Се работи за монети со ликот на Филип Втори Македонски, потоа амфори, садови, кантароси, накит, фрагменти од сликани вазни, керамика, фигури од малоазиски тип... Сите овие артефакти укажуваат на фактот дека струмичката тврдина била населена кон крајот на четврти век пред нашата ера.

"Секоја година Цареви Кули не изненадуваат со нови и нови податоци, а лани добивме одредени сознанија кои говорат дека можно е да имаме материјални остатоци и од петти, односно од четврти век, од времето на Филип Втори. Истражувањата покажаа дека во четврти век на Цареви Кули имало одредена активност, најверојатно имало и населба, а некои податоци, пред се садовата керамика, укажуваат на петти век пред нашата ера. Повеќето од јамите се всушност од четврти век пред нашата ера, датирани со монети на Филип втори", рече археологот Зоран Рујак, кој раководи со истражувањата на локалитетот.

Локалитетот Цареви Кули во различни периоди од историјата се користел за различни намени, а досегашните откритија само го покажуваат континуитетот во културата на Струмица. Зоран Рујак вели дека Струмица како град, заедно со својата околина, има континуитет во културата веќе 7000 години.

Оваа година истражувањата на Цареви Кули се финансирани од страна на Владата на Македонија, и претставуваа дел од нејзините капитални проекти. За оваа намена годинава се одобрени околу 3 милиони денари. Доколку се продолжи со вакви успешни наоди, најавена е поддршка од Министерството за култура со најмалку уште толку средства за завршување на започнатите работи, кои ќе траат до крајот на годината.

Пронајдени 15 килограми византиски монети

Монетите се наоѓале во ќупови, а датираат од втората половина на 12 век

Монетите кои датираат од крајот на 13 и почетокот на 14 век, говорат дека населението имало живи трговски врски со Венецијанската република

Осумдесетина сребрени венецијански монети, или таканаречени "матапани", кои датираат од крајот на 13 и почетокот на 14 век, се пронајдени од археолозите, кај Струмица.
Првичните сознанија говорат дека во оваа тврдина постоел интензивен живот низ вековите, и дека овдешното население имало живи трговски врски со Венецијанската република, особено по падот на Константинопол во 1204 г., и со формирањето на латински царства во византиската империја.

Истражувања на Стибера

Прилепските археолози годинава ќего истражуваат центарот на античкиот град Стибера. Со стручната екипа од Заводот за заштита на спомениците и музеј од Прилеп ќе раководат археолозите Лилјана и Костадин Кепески. Тие ќе работат речиси три месеци.

- Ќе ископуваме во централниот дел, западно од Хероонот и ќе го доотвориме објектот со култна намена што го откривме лани - вели Кепеска.Археолозите лани открија значајни скулптури на Стибера, меѓу кои три мермерни глави, скулптура на божицата Ника, портретот на младо момче Ефеб и помала скулптура од млада жена, без глава и нозе.

На локалитетот досега се откриени 28 споменици со натписи и 27 статуи. Истражувањата почнале во 1924 година, а со нив раководел српскиот археолог Никола Вулиќ. Античкиот град Стибера бил формиран во 4 век пред новата ера и доживеал процут во 2 век.

Истражувањата на античкиот град се дел од капиталните проекти на Владата. За годинашните истражувања се издвоени околу три милиони денари.

На наоѓалиштето излегуваат на виделина живеалишта од доцна антика, поплочани улици, плоштади и куќи за живеење со целиот распоред, кујни, складишта и внатрешни дворови...

На археолошката локација Стоби кај Градско, деновиве се откриваат фрагменти од архитектурата од 4 до 6 век. Според археологот Силвана Блажевска, на наоѓалиштето излегуваат на виделина живеалишта од доцна антика, поплочани улици, плоштади и куќи за живеење со целиот распоред, кујни, складишта и внатрешни дворови.
- Оваа архитектура ја наоѓаме на локацијата над театарот, а потекнува од периодот кога овој објект излегува од употреба. Се отвора и просторот над полукружниот плоштад наспроти Епископската базилика, па се до северниот бедем каде се открива исто така доцноантичка архитектура. Колегите го доистражуваат и римскиот форум. Таму се откриени исто така фрагменти од скулптури, но вградени во бедем. Имаме откриено и глава од скулптура, но дури за две недели ќе се знае од кој период потекнува и што претставува, вели Блажевска.

Во северозападниот дел на Стоби, пак се отркриени пет метри квадратни кули. Инаку, откритија според Блажевска има и на западната некропола. Пронајдени се и голем број керамички садови, монети од 4 до 6 век и раноримски. Се отвара и делот од патот кој од Стоби води кон Хераклеа, а се истражува и покрај градбата со засводени подземни простории, која е откриена минатата година.

Инаку Стоби во 7 и 6 век п.не.е бил мала пајонска населба. Почнал да се развива во време на Филип Петти, но највисок подем доживеал во Римско време.

На археолошкиот локалитет кај скопското село Таор, родното место на големиот император Јустинијан Први, Тауресиум, кој владеел со источно римско царство од 527 до 565 година, за посетителите ќе бидат поставени табли со објаснување на неговата историја, како и на поединостите за пронајдите предмети. Според археологот Кире Ристов, кој е и раководител на истражувањата, од април кога започнаа активностите на теренот до сега, пронајдени се повеќе објекти од јавен карактер, 6 индивидуални станбени објекти, како и многу фрагменти од керамички садови и метални наоди.
-Истражувањата ќе продолжат до крајот на идниот месец, со оглед дека до тогаш имаме обезбедени средства од ресорното министерство. Целта ни е во овој период да го доведеме во состојба на јавна презентација, иако локалитетот е веќе влезен во туристичките карти на Македонија. Во тек е и решавање на имотно-правните односи бидејќи локалитетот доби јавен карактер, објаснува Ристов.

Таблите кои треба да бидат поставени од Град Скопје, ќе ги откријат пред посетителите тајните на Јустинијана Прима, град-седиште на архиепископијата на императорот .
Инаку сите откриени предмети и градби зборуваат дека во периодот на доцната антика од 5 до 10 век, населението на овие простори имало активен општествен живот. На локалитетот, пронајдени се и населби од бронзено време, од 2200 до 1800 година пр.н.е.
Инаку досега е откриен дел од бедемот кој ја обиколувал населбата, а за позначаен наод се смета и откривањето на монограмот, печат на Јустинијан Први, врз венецот од ќуп "питос".

Епископски центар под темелите на Јени-џамија

Црквата „Св. Ѓорѓи“, најверојатно, била епископски центар на царството на Гаврило Радомир, син на Самуил

На штипски „Исар“ откриена тајна чувана над 700 години

На штипската средновековна тврдина е откриен тунел широк два метра и со исто толкава височина

Иван Бојаџиски

Штип - Тајна чувана над седум века, која постоеше само во легендите, е откриена на штипската средновековна тврдина Исар. Станува збор за тунел широк два метра и со исто толкава височина, со должина над стотина метри, кој започнува од врвот на тврдината и завршува непосредно до коритото на реката Брегалница, но неколку метри под нивото на нејзините води. Археолозите кои на тунелот работат од минатата година само ја потврдија легендата за начинот на кој населението што живеело во добро утврдената крепост, се снабдувало со вода за пиење во време кога средновековниот град бил под голема опсада на турскиот аскер, а горе, на самата тврдина, постоеле само две цистерни за дождовница кои се откриени со последните археолошки истражувања.

„Со копањето почнавме одоздола нагоре, бидејќи така полесно се одвиваат работите. Ископавме над триесет метри, со што јасно се докажа вистинитоста на легендата, за која во своите патеписи во 17 век пишува и познатиот турски патеписец Евлија Челебија. Во досега истражениот дел наидовме на одморалишта низ тунелот во кој засега имаме регистрирано 32 скалила и вентилациони окна. Веќе нема сомневање дека станува збор за исклучително интересна градба која на подолг рок му овозможила живот на античкиот град Астибо, бидејќи преку тунелот жителите на овој град се обезбедувале со вода“, вели Ѕвонко Белдедовски, архитект-советник кој раководи со истражувањата на Исарот.

Но, што вели легендата за овој тунел?

Како и сите средновековни градови, и Астибо бил тежок за освојување. Во 14 век Турците, не можејќи да го освојат градот, се залогориле во подножјето на тврдината мислејќи дека населението без вода нема да може да издржи долго. Тие ги блокирале сите пристапи до реката Брегалница која тече токму под самата тврдина. Феудален господар на средновековниот град бил Оливер. Во еден момент Турците забележале како шатки излегуваат од под една карпа. Поставиле стража на тоа место и подоцна забележале како луѓе излегуваат од под земја, земаат вода и пак ги снемува. Турците ја откриле тајната и преку тунелот, во 1385 година, го освоиле градот. Првата поконкретна потврда за постоењето на тунелот е добиена во 1986 година кога овој дел бил миниран за потребите на изградбата на колекторскиот систем и кога било регистрирано неговото постоење.

Белдедовски вели дека е реална претпоставката тунелот да бил граден уште во античко време, иако засега со сигурност се знае дека бил употребуван во средниот век. „При празнењето на тунелот, покрај средновековната, наидовме и на античка керамика. Тоа ја прави реална претпоставката дека тунелот постоел уште во античко време. На овој терен сме од ланската пролет, а се' досега интензивно работиме на археолошките истражувања на тврдината. На локацијата Стара Кланица откривме основа на мала црква и наша претпоставка е дека се работи за ’Св. Власие‘, околу која откривме гробни места кои се во тек на истражување. Во гробовите најдовме човечки коски и обетки карактеристични за времето од 11 до 15 век. Откривме и добро зачуван мермерен капител, а неговиот тип ни укажува дека е од античко време, односно тој се употребувал до вториот век од нашата ера. Сето ова ни открива дека на ова место постоел антички храм во состав на античкиот град Астибо, по кој Штип, во модерната историја на градот, го има добиено своето име“, потенцира Белдедовски.

Монументална скулптура од камен со претстава на Големата Мајка, лоцирана околу 6.500 години пр.н.е е пронајдена на археолошкиот локалитет Цоцев Камен, Кратовско, тврди Вангел Божиноски, соработник на МАНУ за проектот “Неолитска архитектура“. Станува збор за единствена грамадна претстава на Големата Мајка кај нас, изделкана во вулканска карпа со висина од шест метри и широчина од три метри, тврди архитектот Божиноски, кој прв ја препознал фигурата во купот обраснати камења на локалитетот.
Претстави на оваа праисториска божица се пронајдени на повеќе наши локалитети, но со мали димензии, од по неколку десетици сантиметри, бидејќи фигурините најчесто биле дел од ентериерот на неолитските домови. Големата скулптура од Цоцев Камен има стилизирано тело, глава на која се издлабени очи, птичји нос и коса, слична на светските фигури со претстави на оваа божица, како онаа од Малта, која е висока само еден и пол метар.
Божиноски вели дека ова е голем пронајдок, кој ја потврдува широката распространетост на култот на Големата Мајка на наша територија. -Скулптурата е исправена и стои во центарот на светилиштето. Веројатно локалното население се собирало околу неа правејќи ги ритуалите за плодност и благосостојба, кои се одржувале во нејзина чест - вели Божиноски.
Археолозите, пак, како и досега, се резервирани во однос на откритијата за Цоцев Камен од страна на луѓе што не се во археолошката фела, сметајќи ги за контроверзни, најмногу затоа што локалитетот е археолошки неистражен, иако многумина претпоставуваат дека бил дрвено светилиште и праисториска опсерваторија.
Локалитетот најмногу го истражувал Душко Алексовски, претседателот на македонскиот Центар за карпеста уметност, кој минатата година ги сумираше своите истражувања во книжевно издание. Археологот Паско Кузман се оградува од анализите на Цоцев Камен велејќи дека, како археолог, не може да анализира сознанија до кои е дојдено по неархеолошки методи.
- Не можам да ги коментирам сознанијата на луѓето од интердисциплинарните науки. Тие се служат со поинакви методи на истражувања, кои се спротивни на археолошката методологија - вели Кузман.
За време на истражувањата на Алексовски на Цоцев Камен е откриена и мала фигура со претстава на божицата мајка (од 30 сантиметри), што ја потврдува нејзината популарност во регионот. Таа, како и нејзините двојнички, има нагласени женски облини, а на главата доминираат очи и нос. Како и во другите примери, таа нема уста, додека екстремитетите се стилизирани.
Дека Големата Мајка, како серодителка и како извор на животот, се почитувала во Македонија, покажуваат и малите скулптури и жртвеници со нејзиниот лик најдени во скопските села Говрлево и Тумба Маџари. Таа се претставува како заштитничка на домот и на семејството, мајка-хранителка, и како мајка регенератор, која го реинкарнира телото на покојникот. Таа е отелотворување на женскиот принцип, на плодноста, раѓањето и на создавањето.

Откриен апсидален објект на Стибера

Археолошките ископувања чекаат ребаланс

Големите археолошки ископувања во земјава сопреа, иако почнаа со најава дека истражувачите ќе бидат на локалитетите до Нова година. Рецесијата не е причина за паузата, тврди Паско Кузман, директор на Управата за заштита на културното наследство која ги координира проектите што ги финансира Владата. Според него, на повеќе локалитети работата е веќе завршена. На четирите големи наоѓалишта, некрополата кај валандовското село Марвинци, античките градови Стоби кај Градско и Хераклеја Линкестис кај Битола и скопското Кале ќе продолжат со наредниот ребаланс на буџетот. Сепак, додава Кузман, одморот на сите им бил добредојден.

- Рецесијата не влијаеше на археолошките ископувања, освен можеби на едно од нив. Сепак, не може да се нарече намерно скусување на буџетот. До јуни не успеавме да направиме целосна реконструкција на трпезаријата на Тетовското кале. Имаше многу повторувања на тендери, па од 18 милиони денари што ни беа доделени за таа намена Министерството за финансии ни повлече 10 милиони денари. Генерално, работиме следејќи го темпото на ребалансите на буџетот. Со ребалансите добивам пари за ископувањата - вели Кузман.

НЕОПХОДЕН ОДМОР

Според него, веќе се реализирани помалку обемните ископувања на 16-те локалитети низ земјава. Екипите работат уште на Енгелана (киклопските ѕидини пред Охрид) и Стибера кај Прилеп. Кузман посочува неколку причини зашто наеднаш запреа ископувањата на четирите капитални локалитети на кои работеа повеќе од 2.000 луѓе.

- Рецесијата не е ниту една од нив. Прво, сите веќе се „гроги“. Луѓето се на терен од март. Им требаше одмор. Сите бараа да здивнат. Ние секако ќе имавме одмор во август, само што сега почна малку порано - вели тој.Сепак, стручните тимови се' уште се на терен. Тие ги документираат и ги инвентаризираат наодите. Кузман вели дека секое археолошко ископување е жива и динамична работа и никогаш не може темпото строго да се зацрта.

- Излегоа толку многу движни наоди и од некрополата на Марвинци и од Стоби, што почна да ни се заканува опасност да се изгубат податоците. И да работат по 24 часа на ден, луѓето нема да стигнат да ја евидентираат и да ја документираат секоја ситуација што се појавила при ископувањето. Затоа паузава добро им дојде и на археолозите за да го средат материјалот - објаснува Кузман.

НА КАЛЕ СЕ РАБОТИ

Годинава на археолозите не им се погоди многу времето за работа. Кузман вели дека секое попладне врне на терените, не може земјата да се исуши за да продолжат со нормално темпо на работа.

- Само на скопското Кале се обидуваат по секоја цена да завршат затоа што таму динамиката на работа е поспецифична. Брзаат зашто наесен треба да почнат подготовките за конзервација - објаснува тој.Од ребалансот на буџетот зависи кога ќе продолжат ископувањата. Можеби наесен, можеби порано.

На четирите капитални проекти работеа најголеми екипи. На Исар-Марвинци имаше 600 луѓе, а Стоби го истражуваше тим од 580 луѓе. На Хераклеја беа концентрирани 400 стручњаци и работници, а на скопското Кале - 470 луѓе. Истражувањата ги координира Управата, а ги спроведуваат Музејот на Македонија, Заводот и музеј од Битола, Музејот на град Скопје и новоформираната институција Стоби. Сите ископувања почнаа на почетокот на март. Иако на почетокот беше најавено дека за целосно да се истражат, за секој од четирите локалитети ќе бидат потребни околу 250 до 300 милиони денари, во ископувањата веројатно ќе биде вложено помалку.

Пајонски гроб на Плаошник

Гроб богат со пајонски бронзи пронашле археолозите деновиве на Плаошник во Охрид, вели Кузман.  Покојникот имаше цела појасна гарнитура и многу македонски или пајонски бронзи. Тие се многу значајни за нас. На Плаошник има многу наоди. Таму работите воопшто не запреле. Брзаме поради изградбата на Светиклиментовиот универзитет. И таму имаме проблем со инвентаризација бидејќи има многу наоди - вели тој. Кузман вели дека е апсолутно задоволен од резултатите, како што се и сите археолози вклучени во ископувањата. На локалитетите, вели, има суперинтересни наоди. На Марвинци се пронајдени многу црно-фигурални и црвено-фигурални вази, златни предмети што се многу важни за раната антика. На Стоби излегол гроб со стотина теракоти, една Афродита - прекрасно изработена.

Охрид: Вредни златни предмети откопани крај Горна порта

Охрид- ново вредно археолошко откритие

сабота, 18 јули 2009, 18:28

Податоци за литургија откриени во црква од 6 век во Коњух

Во апсидата, како и во Филипи, откриена е база за амвон

Катерина Богоева

Црква од времето на Јустинијан I, од 6 век, откриена минатата година на локалитетот Големо Градиште - Коњух, за чија големина и значење говори и зачуваната репрезентативна камена пластика, открива нови моменти од својата историја. Во нејзината внатрешност се наоѓаат и бази од два амвона, што засега се среќаваат само во Филипи, Грција. На ова, но и на други моменти од значењето и вредноста на локалитетот, укажуваат археолозите од македонско-американскиот тим што работат на северното плато, околу кое минува Крива Река. Локалитетот се истражува од 1998 година, од кога се' до 2004 година се истражувал просторот на ридот, акрополата на градиштето каде што е констатирано постоење тврдина од истиот век. Веќе пет години се работи на долниот дел, на откривање на градот кој се смета дека бил подигнат во 5, а постоел до крајот на 6 век. Според сегашните процени, се протегал на површина од 4 до 5 хектари, а освен црквата, се откриени и станбени објекти, улици, како и различен вид мали керамички предмети, но и големи питоси што се чуваат во музејот во Кратово.

Археолозите долго време ја барале црквата, нејзината можна локација била забележана дури во 1938 година, а три години се истражувало околу неа. Раководителот на тековниот проект, археологот виш кустос Горан Санев од Музејот на Македонија, деновиве на самото место, меѓу откриените делови од црквата, со задоволство потенцира дека континуирано се открива вистински урбанизиран, доцноантички град, со многу сложен систем на улици, на патеки, со многу кривини како во своевиден лавиринт. „Мислиме дека во овој рударски крај, на тој начин градот ги заштитувал своите производи од крадци. Се претпоставува врз основа на старите историски извори дека е еден од четирите града, што во овој регион ги подигнал императорот Јустинијан I. Како можен се споменува градот Транупара, но сеуште не е пронајден никаков натпис за да може да се говори со сигурност. Другите три града не се познати, бидејќи овој североисточен крај на Македонија не е ни посебно истражуван. Тоа е проблем во нашата археологија, имаме сознанија за многу од градовите, од градиштата, за населбите, локалитетите кои се евидентирани во регистрите, но малубројни и без континуитет се истражувањата за да се извлечат повеќе податоци. За среќа, овој локалитет континуирано се истражува, а долниот дел каде работиме, бил навистина погоден за живеење, иако не се наоѓа на јужна страна како и што е вообичаено. Претпоставуваме дека целата населба засега зафаќа околу 17 хектари и ги опфаќа двете градишта, но се' уште не знаеме каде се наоѓа некрополата“.

Во откриените објекти во долниот дел од градиштето, особено во црквата се констатирани посебни градежни фази, а се претпоставува дека под неа се крие и друга, постара. Се смета дека животот во градот замрел по некој голем земјотрес.

На просторот на откриената црква, вниманието на прв поглед го привлекува добро изработената камена пластика со резба, но сеуште не се пронајдени мозаични или поплочени подови, што говори за нејзино големо оштетување. Археолозите утврдиле и дека во различни периоди, била прекопувана и од диви копачи.

“Во олтарниот дел, во близина на апсидата најдовме многу животински коски. Оние кои таму прекопувале барајќи најверојатно реликвии, оставиле вистински хаос. Додека таму луѓето нешто јаделе, мислам дека се случил или пожар или некоја друга непогода. Кровот на црквата се срушил, откако материјалот од подот бил однесен, а накрај се срушиле и ѕидовите“, посочи археологот Каролин Снајвли (професор на колеџ во Гетизбург, Пенсилванија, која го истражува локалитетот Коњух од 1998 година), покажувајќи ни ги рабовите на ѕидовите и видливите камења, а под нив и зачуваните ќерамиди. Не' информираше и дека селаните од околината отворено говорат каков материјал од локалитетот е изнесуван. „Видовме вградени два столба во балкон од една куќа во близината, а луѓето овде барале и цигли. Всушност, имавме среќа црквата да биде добро зачувана, бидејќи овде било многу пати копано во потрага по цигли, по столбови... Среќа е што се зачувани и податоци за одржување литургиите. Пронајдовме што е навистина голема реткост, една мала во олтарниот дел, и една надвор од него, две бази за амвон, мали платформи каде што свештеникот или епископот стоел додека пеел, читал или им се обраќал на луѓето. Јас таков пример досега сум сретнала само во Филипи, во Грција. Градов што го истражуваме се наоѓал во римската провинција Дарданија, а досега немавме многу податоци за црквите во неа. Во околината, се наоѓа и познатата чудна, црква, познатата во науката ротонда, која има одредени сличности со црквата која лани ја откривме, слична е и по камената пластика. Баргала е најблискиот град во околината, што датира од тој временски период“. Археолозите досега во долниот дел од градиштето откриле многу работи, ги документираат, и повторно ги затрупуваат со земја. Снајвли смета дека градот кој се открива, повторно бил обновен, во четвртината од 6 век кога на ридот била подигната тврдината. Претпоставува и дека некаде во втората половина на шестиот век, луѓето напуштиле еден негов дел бегајќи во горниот дел од градиштето. „Знаеме дека горе на ридот на крајот на шестиот или почетокот на седмиот век, се случувало нешто драматично, што го означило и крајот на живеењето на луѓето“.


Археологот Каролин Снајвли стои на една од двете бази за амвон, на кои стоеле свештениците

Михаил Стојаноски, кустос во Музејот на Македонија е еден од истражувачите на локалитетот, кој посочува на откриените градби на кои деновиве се работи, но и на цел станбен комплекс кој од под земја излегол при истражувањата што траеле од 2004 до 2006 година. „Се работи за комплекс со многу простории, што се доградувани и преградувани во повеќе фази. Овој град е многу е поразличен, не може да се споредува ниту со Стоби, ниту со било кој посилните доцно антички градови. Но, иако многу поскромен во градбата и во другите елементи, во него е откриен и водоводен систем, детектирани се и улици, станбените комплекси за живеење, црквата, административни згради... Сега за сега, парцијално го фаќаме, но потребно е подолг период и понатаму да се работи, доколку постојат финансиски средства сето тоа и да се конзервира, да се ревалоризира, до него да се направи пат и се разбира да и се презентира на јавноста“.

Билазора била главен штит на Македонија

Античката Билазора имала одлична геостратегиска положба, поради што пет века била главен браник на пајонската и на македонската држава на север и важен административен центар

Многу години очекувавме откривање и дефинитивно потврдување на локацијата на Билазора, еден од најголемите градови во пајонско-македонското време. По двегодишни систематски археолошки истражувања, сега, конечно, со сигурност може да соопштиме дека Билазора, главниот штит на Македонија од тоа време, била овде, на локалитетот Градиште, кај село Кнежје, на четири километри од Свети Николе.

Ова на презентацијата на резултатите од двегодишните ископувања на локалитетот Градиште, го истакна раководителот на проектот, археологот Стефан Данев. Истражувањата биле со поддршка од 500.000 денари од Владата, а значителна помош даде и Американската фондација за археолошки и историски истражувања од Тексас, преку која во истражувањето во Кнежје се вклучени и триесетина археолози, студенти и професори од десетина земји, кои со голем интерес и возбуда работат на овој проект.

- Античката Билазора имала одлична геостратегиска положба, поради што пет века била главен браник на пајонската и на македонската држава на север и важен административен центар. Материјалните докази што ги откривме сведочат за една многу богата историја меѓу овие вредни ѕидови што траела од 7 до 2 век пр.н.е., односно од 167 година пр.н.е., кога градот бил разурнат, по што и на овие простори дошло време на римската империја - рече Данев. Во истражувањата на импозантниот град, за кој се претпоставува дека се протега на површина од 20 хектари, досега се откриени ѕидовите на бедемот на акрополата, одбранбени кули, влезната порта, градскиот плоштад, храм, вреден движен материјал.

На презентацијата присуствуваше и пензионираниот долгогодишен професор на катедрата за археологија на Филозофскиот факултет во Скопје, д-р Иван Микулчиќ, кој пред три децении прв ја објавил предлог-тезата за местоположбата на Билазора на локалитетот Градиште кај Свети Николе.

- Мило ми е што сега се потврдија тие претпоставки. Уште тогаш дојдов до заклучок дека ова е најголемата утврдена населба во тој период на подрачјето на некогашната Пајонија, за која грчкиот историчар Полибиј запишал дека се вика Билазора и оти тоа бил најголемиот пајонски град изграден на идеално место за одбрана на Пајонија, а подоцна и на Македонија, од упадите на Дарданите од Скопско-кумановскиот регион. Пајонците со време сосема се зближиле со Македонците, а во 217 година пр.н.е. македонскиот крал Филип Петти ја вклучил Пајонија во својата држава. Значи, Пајонците, кои долго биле самостојни, на крајот се претопиле во големата македонска држава и станале најсеверно македонско племе. Своевремено некои европски историчари претпоставуваа дека Билазора веројатно треба да се бара кај Велес, но истражувањето јасно покажа дека тоа не е точно - објаснува д-р Микулчиќ. Бидејќи се работи за големо откритие, археолозите се категорични дека истражувањата на Билазора мора да продолжат и тоа со зголемен интензитет, за што ќе бараат поголема поддршка од Владата и од Министерството за култура.

- Овој локалитет, како еден од приоритетните, се' уште не е влезен во капиталната програма на Владата. Но, верувам дека тоа ќе се случи уште во следната година, со што ќе се добијат повеќе пари за истражување. Колегите-археолози ја погодија вистинската позиција, вистинското место што возбудува и убеден сум дека овде наскоро ќе доаѓаат многу туристи за да ја видат најсеверната одбранбена точка на Македонија - изјави Паско Кузман, директор на Управата за заштита на културното наследство на Македонија.

Кралевите ги крунисувале во Брегалница

Според археолозите, Пајонците своите кралеви ги крунисувале во реката Астибо, денешна Брегалница, во близина на нејзинот влез во Аксиос (Вардар). Потоа церемонијата продолжувала во Билазора.

По пропаѓањето на Билазора, на триесетина километри од неа никнал градот Астибо, денешен Штип. Реката Астибо подоцна била преименувана во Брегалница, најверојатно според тогашниот антички град - Баргала.

http://www.dnevnik.com.mk/?ItemID=B74B15DFB9ECEB4DBC67CF5F9ECFA0F1

Во септември археолозите ќе ги продолжат минатогодишните ископувања на локалитетот Кале кај селото Згрополци. Стручњаците веруваат дека во овој локалитет, кој е од македонско-хелинистичкиот период и кој се наоѓа на десетина километри од античкиот град Стоби, ќе откријат поголем број непознатици за животот и културата на жителите кои живееле во него

Археолози од Народниот музеј од Велес и оваа година ќе ги продолжат ископувањата во античките локалитети "Латински гробишта", недалеку од селото Раштани и "Кале" во близина на селото Згрополци.

На локалитетот Латински гробишта археолозите ќе вршат ископувања на станбен објект, кој што во 2006 година, случајно беше откриен, при извршување на градежни работи на новите велешки градски гробишта.

Локалитетот, според раководителот на проектот, археологот Анита Василкова Мидоска, е од древниот антички период. Во наредните триесетина денови тројца археолози и петнаесет работници планираат да извршат целосно истражување на објектот, да ја откријат неговата намена и секако да пронајдат предмети и накит со што ќе можат да ја заокружат целината и хронологијата на овој локалитет во кој се уште се кријат многу тајни.

"При ископувањата во 2006 година откривме 21 гробница со инхуминирани покојници со ориентација запад-исток, што е ретко и што го нема во други локалитети. Во гробовите не пронајдовме никаков накит или предмети што јасно ни кажува дека локалитетот е од доцниот антички период", ни рече археологот Василкова.

По завршувањето на истражувањата на овој локалитет во текот на септември археолозите од Народниот музеј од Велес ќе ги продолжат минатогодишните ископувања во локалитетот Кале кај селото Згрополци. Стручњаците веруваат дека во овој локалитет, кој е од македонско-хелинистичкиот период и кој се наоѓа на десетина километри од античкиот град Стоби, ќе откријат поголем број непознатици за животот и културата на жителите кои живееле во него.
Средствата за продолжување на истражувањата во локалитетот Латински гробишта ги обезбеди општина Велес, додека Министерството за култура за локалитетот Кале обезбеди финансиски средства во висина од 100.000 денари.

Во Црквиште се санираат штети од дивите копања

Локалитетот Црквиште, с. Мородвис, Кочанско

Од локалитетот во с. Мородвис, кој е на европската листа на културно наследство, однесени се и значајни парчиња

Катерина Богоева

Археолошкиот локалитет Црквиште, во кочанското село Мородвис, кој досега повеќе пати, особено во 2003 и 2004 година, беше изложен на големи насилни оштетувања од страна на дивите копачи, деновиве повторно е во фокусот на интерес на археолозите од Музејот на Македонија. Со финансиски средства од 250.000 денари, археолошкиот тим кој го чинат и млади археолози, предводен од кустосот - советник Кирил Трајковски, работи на санирање на штетите на овој споменик на културата кој има висока вредност и е вброен во македонската листа на Регионалната програма за културното и природното наследство на Југоисточна Европа.

„Во завршна фаза се започнатите хемиски и физички анализи, кои се потребни за понатамошната, планирана конзервација, санација и реконструкција на една од четирите цркви. Иако овој црковен комплекс ги исполнува сите критериуми за влегување на европската листа за заштита на културните вредности, тој сеуште се соочува со нерешени имотноправни проблеми, но и со проблеми за негова целосна безбедност“, вели Трајковски.

Напоменува дека годинава на археолозите од Македонија, но и од три соседни земји, ќе им бидат пренесувани искуствата за примена на недеструктивни методи во археолошките истражувања, кои не се користат во земјава. Планирани се и аероархеолошки испитувања во функција на дигитална компарација со досега добиените резултати.


Дел од впечатливата камена пластика

Како истражувач на доцноантичкиот и средновековен археолошки локалитет од 1980 година, Кирил Трајковски посочува дека историјата на градската населба почнува во 4 век, продолжува во петтиот, кога е изградена ранохристијанската базилика и гробницата. На крајот на 9 век, на веќе срушената црква била изградена нова, поврзана со Брегалничката мисија, за во 11 век да стане епископски, владички центар, кој во следниот век ќе биде и разрушен. Кон крајот на 13 век, е подигната нова, скромна, помала, но со многу оригинален план, четврта црква. Најголема штета досега претрпела гробницата, а од црквите во изминатите 10 години биле однесени и многу примероци на камена пластика.

„Се' е документирано, се надевам дека во иднина однесените вредности ќе може да ги ставиме на Интернет и да бараме да се вратат назад“, вели тој.

За најатрактивен архитектонски споменик на локалитетот Црквиште се смета епископската базиликална црква, седиштето на епископијата Мородвис, чија внатрешност била организирана и украсена во духот на 11 век, со доградби и преправки во следните два века.

Поради потврдените високи вредности, како и што стои во направената проценка за влез во Регионалната програма за културното и природното наследство на Југоисточна Европа, се очекува да пополни дел од синџирот археолошки локалитети што се од интерес на туристите, како и на студентите /професионалци и да поттикне скромна економска подршка на генерално сиромашната земјоделска општина.

http://utrinski.com.mk/?ItemID=61DC680EC395714E95266BBFBDBF9374

Откриени мермерни глави во Стибера

Артефакти карактеристични за периодот на енеолитот, и тоа керамика со врежување и графитно сликање, фигурини, камени алатки и коски, се пронајдени на археолошкиот локалитет "Св. Атанасиј" недалеку од селото Спанчево.

Ова е резултат на сондажните истражувања започнати минатата година, кога на овој локалитет беше пронајдена фигура на машка глава од периодот на енеолитот, редок археолошки предмет во овој дел на Македонија, па и пошироко.

Според изјавата на археологот Илинка Атанасова, во изминатите триесетина дена се работеше на два сектора - северен и јужен, со цел да се определат просторните рамки на наоѓалиштето кај Спанчево.

Во северниот сектор се отворени две сонди во продолжение на минатогодишните. Во јужниот сектор е откриен еден култен објект, кој е отворен во кружна основа со дијаметар од 18 метри од кој засега е откриен надворешниот простор на неговата јужна половина. Аналогни такви објекти во најблиското опкружување се откриени во кумановскиот регион на локалитетите Пелинце и Татиќев Камен.

Црква-базилика од 5. век и гроб на анонимен маченик од 4. век се новите откритија во истражувањата кај манастирот "Свето Преображение" - Зрзе што викендот беа презентирани во јавноста.

Според археологот Бранко Ристески, кој ги води археолошките истражувања, тие ги потврдуваат фактите дека не само што под манастирот имало монашки живот од 9 век паралелно со Охридската школа, туку и дека според новите наоди христијанството на овие простори постоело уште од 4 век, со официјалното негово признавање како религија.
Откриената базилика во периодите по 5 век била надградувана - посебно од 9. до 15. век. Моштите на анонимен маченик - локален светец од 4. век лежат во гробницата во основата на црквата,.

Откриени чевли од 2 век

Покрај чевлите и дрвените садови стари 18 века, во гробницата во Конче се пронајдени и садови и други предмети од бронза, стакло и од керамика и еден чифт налани

Два чифта женски кожени чевли од римско време открија археолозите завчера истражувајќи гробница на археолошкиот локалитет Грајнов Дол, оддалечен два-три километри од селото Конче во истоимената општина. Археолозите од штипскиот Завод и музеј и нивните колеги од другите градови, што учествуваат во истражувањето, велат дека гробницата, според првичниот увид, најверојатно потекнува од 2 век. Покрај чевлите и дрвените садови стари 18 века, во гробницата се пронајдени и садови и други предмети од бронза, стакло и од керамика и еден чифт налани. Научниците пронајдоа и тоалетно ковчеже, обвиткано со бронзено синџирче, во кое има три мали шишиња. Археолозите претпоставуваат дека во гробницата била погребана жена, најверојатно тогашна великодостојничка.

- Откриените садови од дрво од овој период се најверојатно први во Македонија, можеби и на Балканот. Дрвото е органски материјал и тешко опстојува подолг период. Ете, имавме среќа. Ретки се и чевлите кои се вонредно убаво изработени, со повеќе декорации и за тоа време со многу високо технологија. Веројатно биле многу модерни и скапи. Колку што знам, од овој период во земјава досега се пронајдени само еден чифт обувки и тоа сандали, при ископувањето на западната некропола на Стоби во 1992 година - изјави раководителот на проектот, Трајче Нацев, археолог од штипскиот Завод и музеј.

Лани во подножјето на истиот локалитет беше откриена вредна ритуална погребна кочија. Годинава археолозите продолжија да го истражуваат наоѓалиштето. Ископувањата почнаа пред еден и пол месец. По ископани повеќе од 900 кубни метри земја, археолозите завчера стигнаа до вредното откритие. Станува збор за специфична катна гробница со ѕидана основа од непечени тули.

- Копавме 45 дена и почнавме да губиме надеж. Сосема на крајот наидовме на овој вистински мал археолошки бисер. Секој археолог би посакал ваков наод барем еднаш во својот живот. Содржината на гробницата ги надмина сите наши очекувања - рече струмичкиот археолог Ване П. Секулов.

Археолозите завчера попладне почнаа да ги вадат вредните предмети од гробницата. Тие се предадени на конзервација. Истражувачите вчера ги вадеа и коските на покојничката, кои ќе бидат однесени на антрополошка анализа. Теренот на археолошкиот локалитет кај Конче деноноќно е обезбедуван.

- Ова е значајно археолошко откритие од 2 век, со многу ексклузивни наоди. Затоа и ние сме многу често присутни овде, уште од ланското ископување на ритуалната кочија. Во соработка со МВР ги презедовме сите безбедносни мерки за заштита на локалитетот - истакна археологот Звонимир Николовски, инспектор за заштита во Управата за заштита на културното наследство.

На Плаошник откриени 1.500 квадратни метри мозаици

Никола Упевче, академски сликар, конзерватор и реставратор

Плаошник би го вброил меѓу најзначајните и најатрактивните локалитети на оваа територија

Симон Илиески

НА ЛОКАЛИТЕТОТ ГАБАВСКИ РИД НА ВЛЕЗОТ ВО ОХРИД

Се разоткрива тврдината на Филип Втори Македонски

НУ Завод и музеј - Битола вчера презентираше два артефакти од пред два до пет милиони години што биле пронајдени при ископините во РЕК Битола.
- Првиот артефакт, фосил, е пронајден во површинскиот коп Суводол и е со плиоцентска старост. Фосилот кој припаѓа на класата риби, е со висок степен на сочуваност на градбените структури, посочи Љупчо Петревски, главен инженер-геолог во РЕК Битола, при вчерашното примопредавање на пронајдокот во НУ Завод и Музеј - Битола.

Кате Антевска

Обемни археолошки истражувања ќе почнат од следната недела на наоѓалиштата низ цела Македонија. На списокот се и капиталните археолошки зафати во Исар Марвинци, Хераклеја, Стоби, скопско Кале и на Зрзе. Од Управата за заштита на културното наследство велат дека оваа година од буџетот на Владата се издвоени најмногу пари за оваа сфера, по 15 до 20 милиони денари за секое од големите наоѓалишта, односно речиси 350.000 евра по локалитет. - Ова е највисока сума досега одвоена за ископувања на еден археолошки локалитет - вели Паско Кузман, додавајќи дека речиси три милиони денари се резервирани за помалите наоѓалишта. Археолозите во помал обем ќе истражуваат и на Цареви кули во Струмица, на островот Голем Град во Преспа, на локалитетите Големо Градиште во Неготино, Тумба Маџари во Скопје, Баба и Трештна Стена во Прилеп, потоа во Кнежевски манастир во Кичевско, а ќе се засилат и конзерваторските и реставраторските зафати на Горна Порта во Охрид, на бедемите од Баргала, на Вардарски Рид и на други места. Очекувањата на експертите од годинешната археолошка акција се големи, а зафатот, судејќи според обемноста на најавените проекти, веројатно ќе биде во центарот на културните случувања, впрочем како и во минатите години на интензивни археолошки истражувања. Златко Видевски, раководителот на ископувањата на локалитетот Исар Марвинци, каде што лани беа пронајдени најмногу предмети со високо уметничко значење, очекува слични резултати и оваа година. - Ископувања ќе се прават на три некрополи на површина од 28.000 квадратни метри. Некрополите се од рана антика, од римско време и од праисторискиот период. Таму лани наидовме на навистина вредни наоди, како црвенофигуралните и црнофигуралните фазни, потоа златниот накит, многу бронзени апликации со претстави на божества и друго. Годинава ќе се прави доистражување на гробниците, па очекуваме богати прилози - вели Видевски. Тој објаснува на Исар Марвинци најмногу ќе се ископува во раноантичката некропола бидејќи токму таму се открија највредните парчиња со потекло од 1 до 6 век пр. н. е, каков златниот накит. Гробните прилози од тоа време, вели тој, се прилично богати и укажуваат на богат статус на луѓето што се погребувале. Инаку, на Исар Марвинци ќе работи стручна екипа од 50 луѓе и 500 работници, студенти и други соработници. Ланските пронајдоци на Хераклеја, пак, ја урнаа старата теорија за потеклото на ова наоѓалиште, која вели дека тоа датира од 2 век пр. н. е. Една монета со ликот на Касандер, војсководец и пријател на Александар Трети Македонски, што беше најдена во јужниот бедем на локалитетот, покажа дека Хераклеја живеела и во 4 век пр. н. е, во времето на Александар Македонски, велат археолозите. - Ќе истражуваме таму каде што застанавме: во новата базилика, во Гимназионот и на театарскиот плоштад од македонско хеленистичкиот период. Никогаш не се знае што кријат подолните слоеви од овие објекти - вели Аница Георгиева, раководителката на ископувањата на Хераклеја Линкестис. Предизвикот да се истражува Хераклеја е голем, коментира таа, токму поради тоа што лани се утврдило дека ова наоѓалиште живеело и во период од 7 до 9 век, факт кој беше непознат во науката.