На скопскиот плоштад Владата планира да гради црква

Храмот „Цар Константин и Елена“ ќе се наоѓа меѓу Стоковната куќа и ресторанот „Дал-мет-фу“

БИЛЈАНА ЈОВАНОВСКА

На скопскиот плоштад „Македонија“ многу скоро ќе биде изградена некогашната црква „Цар Константин и царица Елена“, урната по катастрофалниот земјотрес во 1963 година. За оваа градба во најстрогиот центар на градот, донесена е одлука на последната седница на Владата, а според извори на „Утрински весник“, иницијативата била поддржана и од министрите Албанци. Црквата ќе се гради со пари од буџетот, но не се исклучуваат и донации од верници. Целиот проект му е доверен на Министерството за култура.

Црквата ќе биде лоцирана меѓу Стоковната куќа и ресторанот „Дал-мет-фу“ (пред објектот „Лумикс“), а ќе зафаќа и дел од улицата што води кон Собранието на Македонија. Планот е градбата да започне веќе летово, а деновиве ќе се распише меѓународен тендер за идејно решение. При градбата на црквата ќе се почитуваат дозволените димензии за градба пропишани со Градскиот урбанистички план, така што таа нема да биде повисока од 30 метри.

Иако проектантите ќе го дадат конечниот збор за изгледот на храмот, извесно е дека тој нема да биде копија на некогашната „Цар Константин и царица Елена“ од минатиот век кој се наоѓал на почетокот на сегашниот Градски трговски центар, односно кај влезот на Стопанска банка. Тоа не би било можно и поради димензиите кои ги имала оваа црква, за кои старите скопјани велат дека не била толку многу оштетена, туку била урната заради градење други комерцијални содржини.

Македонската православна црква одамна ја заговара идејата за возобновување на централната градска црква, но не дошло до реализација токму поради местоположбата на храмот. Како што дознаваме, за Владата не било спорно да ја додели локацијата, која, наводно, е единствена слободна во центарот, или во епицентарот на градот и на државата, како што скопјани го нарекуваат овој дел.

Замислено е новата црква „Цар Константин и Елена“ да нема ограда, туку да се приоѓа од сите страни, а централниот влез ќе биде од плоштадот, односно од нејзината западна страна. Се цени дека како архитектонско решение најмногу ќе и' прилега кружна форма, но ќе се инсистира во проектот да биде испочитувана вековната традиција на градењето православни храмови во овој дел на Балканот. Извори на „Утрински весник“ објаснуваат дека на источниот дел од црквата ќе биде поставена камбанарија со висина од најмногу 50 метри.

Се тврди дека плоштадот е одбран како локација од две причини - пред се', се водело сметка возобновената црква да биде на само педесетина метри оддалеченост од некогашната, но се тргнало и од многустраната функција на плоштадот.

За некогашната црква „Цар Константин и царица Елена“ има многу малку фактографски податоци. Освен фотографиите кои сведочат за храмот, запишано е и тоа дека е осветен во 1926 година, иако изградбата почнала многу порано. Бидејќи има и тврдења дека тој бил изграден на темелите на друг храм и дека, наводно, датирал неколку века порано, историчарите на уметноста кои ги консултиравме се децидни - црквата „Цар Константин и царица Елена“ не можела да биде изградена пред 20 век, бидејќи од десната страна на Вардар во тоа време не постоел средновековен храм. Првите градби на десниот брег започнале дури по изградбата на Камен мост, кој бил завршен во 1480 година.

На плоштадот Македонија ќе се гради црква

http://www.a1.com.mk/vesti/novinar-email.asp?NovinarID=49&VestID=88907 - Емилија Јовановска

На плоштадот Македонија до Градскиот Трговски Центар ќе се гради црква. Одлуката за изградба на овој сакрален објект ја донела владата.

„Во сите европски земја токму на плоштадните места, без разлика дали станува збор за земји коишто се од католичка доминантна исповед, протестантската или православната, имаме црковни објекти, а впрочем на ова место каде што се предлага да биде новиот храм, веќе имаше црква“, изјави Ивица Боцевски, портпарол на Влада.

Деновиве Министерството за култура ќе распише меѓународен тендер за идејно решение.

Од МПЦ велат дека изгледот на црквата треба да биде според македонската православна традиција. Местото каде треба да се изгради верскиот објект и припаѓа на општина Центар.

Според деталниот план, таму не е предвидена црква, но во општината велат дека немаат против.

Некои експерти сметаат дека изградбата на црквата е политичко решение. Според Мирослав Грчев, црквата ќе биде политички билборд на владата, вели дека работите се поставени наопаку, прво ќе се градел објектот, а дури потоа ќе се барала легализација.

„Градска црква, не било поставено тоа пред скопските урбанисти како програмско барање. Досега не постои мисла за тоа, толку е помалку логично да ад-хок без еден ден промисла, пред се стручна да се набодува локација“, рече Мирослав Грчев, универзитетски професор.

Во близина на локацијата каде треба да се гради црквата имало стара, посветена на Цар Константин и Света Елена. Не е одлучено дали ним ќе им биде посветена, или на други светци.

Старата црква била урната во земјотресот од 1963 година, на нејзино место е изграден Градскиот Трговски Центар.

Идејата за црквата на скопскиот плоштад била на Груевски

Архитект Грчев вели дека Владата се става над Уставот и користи сакрални објекти како предизборни билборди

БИЛЈАНА ЈОВАНОВСКА
БИЛЈАНА АНГЕЛОВСКА

„Зад идејата за изградба на црква на плоштадот ’Македонија‘ во Скопје стои лично премиерот Никола Груевски, кој сака и кај нас, по примерот на плоштадите на европските метрополи, да има сакрален објект“. Ова вчера ни го изјави портпаролот на Владата Ивица Боцевски откако „Утрински весник“ја објави информацијата дека Владата донела одлука за возобновувањето на некогашната централна градска црква „Цар Константин и царица Елена“.

И тој потврди дека предлогот на премиерот поминал без никакви проблеми и дека добил зелено светло и од министрите од албанските партии.

Целиот проект ќе го турка Министерството за култура, а црквата ќе се гради со буџетски средства. Колку е издвоено за градбата и за идејниот проект, кој ќе се бара на меѓународен тендер, се' уште не се соопштува, но со оглед на фактот дека храмот ќе биде лоциран во најстрогиот центар - меѓу Стоковната куќа и ресторанот „Дал-мет-фу“, за очекување е дека нема да се штеди.

Со оглед на тоа што храмот „Цар Константин и царица Елена“, лоциран во Влашкото Маало, односно на влезот од денешниот Градски трговски центар, бил голем и што новата црква ќе се гради педесетина метри кон плоштадот не може да стане збор за класично возобновување на некогашната, урната во скопскиот земјотрес во 1963 година. Овој храм ќе биде многу помал и се планира да има кружна форма за да нема грб, туку да се приоѓа од сите страни.

Во Македонската православна црква не се изненадени од иницијативата на премиерот Груевски. Напротив, ја благословуваат и, како што вели владиката Климент, секретар на Синодот на МПЦ „многубројни се позитивните импликации од оваа владина одлука. Како прво, го нагласуваме конструктивниот приод на ползување на јавниот простор со изградба на храмот. Со ова се исправа една историска неправда и урнатото се гради. Исто така, на овој начин стануваме поблиски не само до православните метрополи, како што се Москва, Софија, Солун, Атина, Белград, Букурешт, туку и до европските центри во развиените западни демократии, каде што не само на централниот, туку на сите плоштади има не еден туку и повеќе храмови“.

Градот Скопје нема ништо против одлуката за изградба на црква на плоштадот, но инсистира при обновата на овој верски објект да се испочитуваат сите законски и урбанистички постапки. Во Градот не се информирани дали во Деталниот урбанистички план на Општина Центар има предвидено маркичка за овој објект, меѓутоа нагласуваат дека доколку биде внесена, нема да биде во колизија со Генералниот урбанистички план на Скопје (ГУП).

Индикативно е што во текот на вчерашниот ден градоначалничката на Општина Центар Виолета Аларова, како најповикана да се произнесе за владината одлука, како и нејзината портпаролка, останаа глуви на нашите барања за каков било коментар. Ним им стана практика секогаш кога треба да се произнесат за работи кои се во нивна надлежност, да бидат недостапни.

Но, затоа, пак, архитектот Мирослав Грчев, кој е творец на ДУП за Малиот ринг, иницијативата ја пречека на нож. Тој смета дека станува збор за мешање на државата во чисто црковни работи и дека „со оваа одлука Владата ја корумпира Црквата, бидејќи државата не е таа што гради верски објекти“. Грчев е дециден: „Владата не е надлежна да носи одлуки кои се во надлежност на МПЦ. Со ова, Владата се става над законот и над Бога и користи сакрални објекти како предизборни билборди. Таа носи одлуки за кои не само што не е надлежна, туку тие се директно спротивни на Уставот. Од друга страна, пак, Владата не е ни интелектуално, ни стручно подготвена за вакво нешто“. Архитектот појаснува дека Владата не може да планира на веќе донесени урбанистички планови, пред се', зашто урбанистичкото планирање со Уставот на РМ и' е дадено на локалната самоуправа. Според него, со овој потег Владата наместо да го штити системот на планирање, таа го уништува.

Грчев одбива да коментира дали едно вакво решение на плоштадот би било убаво или не, бидејќи „ова е доказ на анархија, беззаконие кое очигледно никому не му пречи“. „Трагично е“, нагласува Грчев, „што сето ова го прават политички волонтери, урбанистички дилетанти. Знам дека тоа ќе биде грдо, зашто е на погрешно место и направено е на погрешен начин. Владата не може да врши диктат во урбанизмот и да се става над законот и над струката“. На Грчев не му е олеснителна околност што Владата ќе распише меѓународен тендер за идејно решение за црквата. Според него, „дивите конкурси во последниве две години беа за објекти од политички интерес и беа пропаднати конкурси, зашто сите беа нестручно распишани, политички инструментализирани и водени од идеи на политички волонтери. Ниеден конкурс не успеа да ги собере најдобрите кадри од Македонија, а да не говориме за оние од меѓународен ранг. Сите досегашни конкурси се фалсификувани од кампањски причини и задоволување нечии политички цели“, тврди авторот на ДУП за Малиот ринг, Мирослав Грчев.

Свеќа за плоштадот

Со изградба на црква на еден веќе дефиниран простор нема да станеме европска метропола, туку место на кое се спојуваат и судираат урбанистичко-коруптивни зделки, етнички делби и политички концепти

Треба, нели, да се биде безбожник па да се крене гласот против изградба на црква. Зарем во време кога се обновува значењето на верата за опстанувањето на нацијата, некој може да се спротивстави на неочекуваната идеја да се изгради православен храм на централниот скопски плоштад? Особено кога ќе се протне „аргументот“ дека речиси нема европска метропола без црква или катедрала на плоштадот. Или кога ќе се истакне дека нашава црква ќе го носи името на најпочитуваниот светец во православниот свет, кое патем, случајно или не, се совпаѓа со името на актуелниот премиер. Но, може да се каже нешто друго што зборува за човечката волја, за духот на времето што сите овие години го доживуваме и го гледаме како се воздигнува и пропаѓа на отворениот простор на градот, кој е центар на државната политика. Може ли во еден град, на неговиот највреден простор, да се подигнува каков и да е објект само затоа што идејата ја дал лично премиерот? Досега, барем така формално беше поставена таа висококоруптивна сфера на нашиот урбанизам, за тоа се бараа дискусии, расправи, предлози и закони за она што може да се гради. Сега гледаме дека е доволен еден збор, една желба за на сите нивоа, онака, демократски и најекспертски, да се прифати промена за која претходно воопшто немало место во детаљниот план.

И тоа да не беше спорно, дали навистина со изградба на нова црква ќе го направиме нашиот плоштад да личи на европски? Наместо да добиеме плоштад што ќе биде препознатлив по оригиналниот естетски концепт и изглед, се планира некаква проста збирштина на различни стилови во архитектурата и урбанизмот. Имавме плоштад, па имавме катастрофален земјотрес. Имавме план и визија за модерен град, па неуспех да го реализираме тоа. Добивме половични градби, незнаење што да правиме понатаму, желба да ги вратиме урнатите објекти на кои носталгично се сеќаваме, да ги пресадиме од социјализмот во сега променетиот простор и, на крајот - црква.

За да има црква, целиот плоштад треба да биде логистичка и урбанистичка основа за тој концепт. Не може да има црква и да има Градски трговски центар, и Стоковна куќа, и Пелистер и тезги... Може ли некој да ги спои овие градби со духовноста со која зрачат европските плоштади? Тие градби не се нови, изградени се со осмислен концепт пред многу години, а не се отпосле ставени во сендвич од постојни објекти.

Дури и одново да се прави урбанистичкиот концепт, тоа е скап проект, кој бара многу повеќе пати и усогласување отколку што е потребно идејата да се најави бланко. Со изградба на една црква на еден веќе дефиниран простор нема да станеме европска метропола. И сега, како и сиве години, главниот скопски плоштад постепено, но сигурно станува место на кое се спојуваат и судираат урбанистичко-коруптивни зделки, етнички делби и политички концепти. Затоа, утре нема да не' изненади ако слушнеме дека на некое друго место, некој министер предложил, а Владата едногласно прифатила, на некој централен простор да се изгради џамија. Притоа, некој можеби и ќе се запраша зошто педесетина години не и' се даваат дозволи за изградба на храмови на протестантската христијанска заедница во земја што гарантира верска рамноправност?

Не треба да заборавиме дека Македонија е мултиетничка и мултиконфесионална земја и нејзината метропола треба да биде вистински одраз на тоа заедништво.

За жал, кога земјава ќе ја маркираат со крстови и со минариња, „нормално“ дека и плоштадите ќе дојдат на ред.

За доброто на градот и неговите естетски вредности, за почитувањето на верските чувства на сите граѓани и на демократијата во земјава, да запалиме свеќа со надеж дека оваа идеја никогаш нема да се реализира.

Бранко Горгевски

ИВЗ: Да се обноват урнатите џамии

http://www.a1.com.mk/vesti/novinar-email.asp?NovinarID=49&VestID=88970 - Емилија Јовановска

По иницијативата на премиерот Груевски да се изгради црква на плоштадот „Македонија“, и Исламската верска заедница бара да се обноват урнатите џамии во Скопје.

Акцентот го ставаат на Бурмали џамијата, која се наоѓала на плоштадот „Македонија“, на местото на Офицерскиот дом.

Во ИВЗ сметаат, ако се менува деталниот урбанистички план, покрај црквата, на плоштадот „Македонија“ треба да се вметне и џамијата која била урната во 1925 година.

„Сметаме дека оваа Влада, која досега се докажала дека помага и сака да има верски објекти, позитивно ќе одговори и на нашето барање поднесено пред скоро една година“, рече Африм Таири, генерален секретар на ИВЗ.

Од Владата велат дека со ИВЗ се во отворен дијалог за сите прашања од заеднички интерес. За црквата, која треба http://www.a1.com.mk/vesti/default.asp?VestID=88907 - да се гради на плоштадот „Македонија“, веќе од понеделник треба да се распише меѓународен тендер за идејно решение.

Во целиот процес, покрај архитекти, ќе учествуваат и свештеници, велат од Министерството за култура, кое треба да ја раководи постапката за изградба на црквата.

МПЦ на став дека се уште е рано да се каже дали новиот верски објект ќе биде посветен на Свети Константин и Елена, исто како урнатата црква.

Името и светецот на кој ќе му биде посветена ќе се одреди на крајот, а најголемо влијание за тоа ќе има мислењето на верниците.

Go davame svojot glas PROTIV idejata na Vladata na Republika Makedonija za izgradba na crkva na ploshtadot Makedonija vo Skopje:

Poradi toa sto ovaa ideja pretstavuva ushte eden upad vo estetikata i urbanistichkata racionalnost na centralnoto gradsko jadro;

Poradi toa sto postojat bezbroj ostanati sferi na koi povekje im se potrebni javnite pari;

Poradi toa sto Crkvata e ustavno odvoena od drzavata;

Poradi ramnopravnost na site verski zaednici vo Republika Makedonija i bez namera da gi navredime religioznite cuvstva na nashite sogragjani;


Najiskreno,

Gragjanite na Skopje

Sincerely,

http://www.petitiononline.com/mod_perl/signed.cgi?0511 - The Undersigned