Центарот на холокаустот бавно се гради поради ентериерот

Музејот ќе претстави артефакти за животот на Евреите во Македонија собрани од целиот свет

Зградата на Меморијалниот центар сега е во состојба на карабина, а отворањето на 11 март идната година е одложено

САЊА НАУМОВСКА

Координативно тело од стручњаци од повеќе држави, заедно со работната група составена од членови на Фондот на холокаустот на Евреите од Македонија и стручњаци од Музејот на Македонија, државниот Архив и Музејот на национална историја ќе работат на осмислување на ентериерот и музејската поставка во музејот во рамките на Меморијалниот центар на холокаустот на Евреите. Меморијалниот центар досега е изграден до позиција на карабина и се очекуваат конечните решенија за ентериерот од што понатаму ќе зависи доработката на осветлението, инсталациите за загревање и ладење, како и други елементи на внатрешноста.

Тоа е една од причините за одложување на најавеното отворање закажано за 11 март идната година на 65-годишнината од депортацијата на над 7.000 Евреи од Македонија во логорот „Треблинка“ во Полска. Меморијалниот центар ќе биде четврти во светот по Берлин, Ерусалим и Вашингтон.

Како што нагласуваат во Управниот одбор на фондот, активно се работи и на пронаоѓање и прибирање артефакти кои го одбележуваат животот и прогонот врз Евреите од Македонија и кои треба да бидат изложени во музејот. Отворањето, веројатно, ќе се случи идната година, но малку подоцна од предвидениот термин.

Пред продолжувањето со изградбата треба да се решат и проблемите со новиот Детален урбанистички план за „Малиот ринг“, донесен неодамна, со што се менува дел од проектот за влезниот дел на музејот, кој сега, според новото решение, треба да биде врзан со сообраќајница. За локацијата на влезот има и имотно-правни проблеми.

Во Фондот велат дека станува збор за надминување на финансиските проблеми за да се обезбеди навремена реализација на Меморијалниот центар, бидејќи во тек се постапки за денационализација на еврејски имоти без наследници од кои се финансира фондот.

„Објектот е речиси готов и во моментов се работи на решенијата за ентериерот и музејската поставка. Бидејќи сакаме музејот целосно и најдобро да го претстави живеењето на Евреите во Македонија и нивниот прогон, на осмислувањето работат повеќе наши, а од скоро и стручњаци од странство“, вели Лилјана Мизрахи, претседател на Управниот одбор на фондот. Таа нагласува дека Фондот неодамна склучил договор со Факултетот за драмски уметности млади режисери да ги снимаат сведоштвата на преостанатите преживеани од холокаустот, кои понатаму ќе служат за истражувања, а и ќе можат да се прикажуваат на видеобимови во музејот.

Според проектот, Меморијалниот центар е поделен на четири функционални делови кои се врзуваат за случувањата што претходеле на депортацијата на Евреите во Треблинка. Неговата локација е во старото Еврејско Маало, на почетокот на Старата чаршија, заради што и асоцира на заедништво и соживот.

Во првиот дел ќе има постојана изложбена поставка како вовед во настаните, а на еден ѕид ќе бидат испишани имињата на сите кои заминале и не се вратиле. Во еден дел, според замислите на ентериеристите, ќе се сместат и компјутери со база на податоци во кои посетителите ќе можат да пребаруваат за информации што ги интересираат. Во вториот дел ќе бидат презентирани делови од историјата и културата на Евреите, а третиот дел има простор за истражувања, наука и едукација.

Цветин Чилиманов

Еврејската заедница на Македонија и македонската дипломатија работат со цел да го донесат францускиот претседател Никола Саркози во Македонија, на 11 март 2008 година, кога во Скопје ќе се одбележат 65 години од погромот на македонските Евреи.
Саркози, чија мајка Андре Мала потекнува од еврејската заедница во Солун, би требало да биде најзначајниот гостин на одбележувањето на годишнината од Холокаустот. Се очекува до тогаш да биде готов и меморијалниот центар на Холокаустот, кој се гради во подножјето на Калето, во некогашното еврејско маало во Скопје.
Од еврејската заедница во Скопје не сакаа да потврдат дали се очекува посета на Саркози.
- Се уште е рано да се зборува за имиња. Се уште не се испратени ниту поканите - изјави генералниот секретар Жаклина Мучева.
Дознаваме дека покрај Саркози, се прават напори во Скопје да дојде и рабинот Ендрју Бејкер, директор во Американскиот еврејски комитет, кој е задолжен за одржување на односите на комитетот со разните еврејски заедници во светот. Се работи за водечки експерт за антисемитизам и за уништувањето на Евреите за време на Втората светска војна. Неговиот комитет неодамна се заложи за укинување на американските визи за низа источноевропски земји, меѓу кои и Македонија. Како една од главните причини зошто комитетот на Бејкер се залага за Македонија е наведена изградбата на меморијалниот центар во Скопје.
Одбележувањето ќе се организира во спомен на околу 7.000 Евреи од Скопје, Битола, Штип и од другите градови во Македонија, кои во март 1943 година биле собрани од бугарските власти и испратени во смрт во фашистичкиот логор Треблинка. Меморијалниот центар во Скопје ќе биде еден од низата вакви институции низ светот, од кои најпознати се центрите во Ерусалим, Берлин и Вашингтон. Се прават напори зградата да биде готова на време за одбележувањето на годишнината од погромот на македонските Евреи.
Доаѓањето на претседателот Саркози во Скопје е интересно бидејќи нецел месец подоцна се одржува самитот на НАТО во Букурешт, на кој Македонија очекува покана за членство во НАТО, но и стравува од грчко вето на поканата. Од европските земји, Франција досега најгласно застана на страна на Грците, со изјавата на францускиот министер за надворешни работи Бернар Кушнер дадена при средбата со грчката колешка Дора Бакојани, дека Франција ќе ја поддржи Грција во спорот.

Солунската врска

Саркози потекнува од Солун, каде што неговиот дедо Бенедикт (Арон) Мала живеел до 14 година. Бенедикт Мала се преселил во Франција во 1904 година, каде студирал и станал познат париски лекар. Неговата ќерка Андре Мала се омажила со унгарскиот благородник Пал Саркози, кој побегнал во Франција пред налетот на руските комунисти во Унгарија и со него го добила Никола Саркози. Семејството Мала загубило вкупно 57 члена во Холокаустот.
Еврејската заедница во Солун била преполовена со големиот пожар предизвикан од француската војска за време на Првата светска војна, во 1917 година. Во 1922 година, по поразот во Мала Азија и протерувањето на тамошните Грци, грчките власти го преполниле Солун и другите градови од Егејска Македонија со грчки бегалци. Последниот удар на еврејската заедница во Солун & бил зададен истовремено со уништувањето на еврејската заедница во Македонија. Солунските Евреи биле одведени на 15 март 1943 година, со железнички композиции до логорите на смртта Аушвиц и Биркенау, а само малкумина преживеале.

Владата ќе одвои 17 милиони евра за Музејот на холокаустот

Американскиот еврејски комитет и' оддаде признание на Владата за враќањето на имотите без наследници

САЊА НАУМОВСКА

Владата на Македонија ќе одвои 17 милиони евра за доизградба на Меморијалниот центар на холокаустот на Евреите во Скопје. Владиниот портпарол Ивица Боцевски вчера ја потврди информацијата, а деталите кога и како ќе биде реализирана донацијата ќе бидат познати наскоро.

Според информациите од Американскиот еврејски комитет (АЕК), договорот за финансирање на изградбата на Меморијалниот центар бил постигнат на средбите на рабинот Ендрју Бејкер со претставниците на Владата на Светската конференција за меѓурелигиски дијалог, која во октомври се одржа во Охрид.

Претставници на американскиот комитет и на македонската еврејска заедница минатиот месец се сретнале и со министерот за надворешни работи, Антонио Милошоски.

АЕК и' оддава признание на македонската Влада и за начинот на решавање на враќањето на имотите на Евреите што немаат наследници. Македонија овој проблем го реши во 2002 година со измени на Законот за денационализација, со кои беше дозволено враќање имоти што останале без наследник. Благодарение на тоа, Фондот за изградба на Музејот на холокаустот стана сопственик на имоти на стотици семејства кои не ја преживеаја Втората светска војна.

На овие имоти во тек е изградбата на Меморијалниот центар на холокаустот, кој ќе ја одбележува трагичната судбина на над 7.000 Евреи од Македонија, кои го завршија својот живот во нацистичките логори. „Овој историски договор ќе затвори едно болно поглавје во историјата на еврејската заедница во Македонија“, истакнува рабинот Бејкер.

Како што соопштуваат од комитетот, парите ќе бидат наменети за довршување на објектот и за почетокот на неговото работење. Меморијалниот центар, сместен во центарот на Скопје, ќе биде музеј кој ќе ја раскаже приказната на македонските Евреи и ќе обезбеди простор за културни програми.

Меморијалниот центар е изграден до позиција на карабина, во очекување на конечните решенија за ентериерот, од што понатаму ќе зависи доработката на други елементи на внатрешноста. Активно се работи и на пронаоѓање и прибирање на артефактите кои ги обележуваат животот и прогонот на Евреите од Македонија и кои треба да бидат изложени во музејот.

колку што знам дури и во недела почнале да работаат минатава недела беа ептен разгаламени и распеани со градежните активности  кој треба комплетно да ја затвори финансиската конструкција владата или еврејската заедница, и кој треба да да сече лента бране или грујо, може се стопираа работите за да не се заврши до следните претседателски догодини, чисто напамет зборам во случајов но друго објаснување негледам на видик, во ваков случај и да ја завршат брзо нема да ја пуштат брзо туку ќе и најдат или некоја подземна вода или уште некое недоденационализирано парче...  честа за отварањето ќе ја има следниот претседател доколку има поголема харизма од премиерот!

туку ај некој малку нека ја осветли работава со некоја свежа информација за изведувачот и материјалите кои ги користи...

Музејот на холокаустот ќе има богата поставка

Се комплетира материјалот за поставката за животот на Евреите од времето пред Петар и Павле, потоа битисувањето до 1943, периодот на депортацијата и соживотот од 1944 досега, вели Мизрахи

Според изведувачот изградбата на Меморијалниот центар на македонските Евреи би требало да заврши за месец и половина

Се' уште не е завршен меморијалниот центар или музеј на холокаустот во срцето на некогашното Еврејско Маало, од левата страна на реката Вардар, меѓу Камениот мост и тврдината Кале. Годинава се одбележуваат 66 години од депортацијата на македонските Евреи, кои на 11 март 1943 година беа однесени во нацистичкиот логор Треблинка. Во моментов се работи втората фаза од изградбата на објектот, на т.н. арт-центар и на финалните работи на карабината. Според изведувачот, фирмата „Бетон“ од Штип, би требало да ја заврши изградбата за месец и половина. Љиљана Мизрахи, претседател на Фондот на холокаустот на Евреите од Македонија, ни објасни дека во тек е и подготовката на поставката.

- Ангажирани се двајца волонтери и двајца соработници кои работат на анализа на семејствата на Евреите што трагично загинаа во Треблинка. Тие ќе се обидат да ги склопат имињата на загинатите Евреи со фотодокументацијата која ни ја даде Архивот на Македонија. Најдовме податоци и во Турскиот архив. Поставката треба да го прикаже животот на Евреите од времето пред Петар и Павле, потоа периодот до 1943 година, депортацијата во логорот Треблинка и соживотот со Македонците од 1944 досега, објаснува Мизрахи.

Меморијалниот центар е поделен на четири функционални дела поврзани за случувањата што претходеле на трагичната ноќ спроти депортацијата на Евреите од Македонија во концентрационен логор Треблинка. На приземјето ќе има главен влез со повеќенаменска сала и постојана изложбена поставка како вовед во настаните, проследено со документациски материјали и имињата на жртвите. Воедно, ќе биде прикажано некогашното Еврејско Маало, поврзан со меморијата на топосот на Давидовата улица во мирнодопски услови.

- Во приземјето на меморијалниот центар ќе има капија што ќе го симболизира влегувањето во некогашното Еврејско Маало, како и двете улички Амарова и Давидова, од каде што ќе се слушаат звуци на детски џагор и на живот.

На првиот кат ќе биде сместен и вагон што ќе го симболизира депортирањето на Евреите, токму од местото каде што и сега е Тутунскиот комбинат. Гасни комори, простор за адаптација на посетителите, музејска поставка, археолошка, етнолошка, историска. Во една мала просторија, во која ќе има оџак, ќе има и ливчиња со имињата на депортираните Евреи, што симболично ќе го означува згаснувањето на нивните животи - вели Мизрахи. Таа додава дека ќе има и голем ѕид со плочки на кој ќе бидат испишани и имињата на починатите Евреи, бидејќи немаат сопствени гробови.

На вториот кат ќе има простории за едукација, библиотека, но и мост со кој тој ќе биде поврзан со арт-центарот. Ќе се продаваат и книги и сувенири. Арт-центарот ќе биде наменет за изработка на уметнички ракотворби и други предмети од традиционалните занаети. Приземјето на арт-центарот ќе има специјализиран комерцијален простор, сала за предавања и изложбен простор, а на третиот кат ќе има мал амфитеатар за предавања.

Објектот ќе има и две нивоа под земја

Меморијалниот центар има и две нивоа под земја со површина од 5.500 квадратни метри, наменети за паркинг-просторот со капацитет за околу 120 возила. Објектот ќе има маркантна фасада од стакло и имитација на мермер и ќе биде украс на Скопје. Изградбата на објектот до карабина ќе чини околу два милиона евра. Средствата се обезбедени врз основа на порамнување помеѓу Фондот на холокаустот, Министерството за финансии и државниот правобранител. Идејата за изградба потекнува од големиот ерудит, научник и хуманист, академик Иван Дејанов, некогашен претседател на првото македонско-израелско друштво.

• http://en.wikipedia.org/wiki/Ani_Maamin_Holocaust_Museum - Ani Ma'amin Holocaust Museum , http://en.wikipedia.org/wiki/Jerusalem - Jerusalem
• http://en.wikipedia.org/wiki/Dallas_Holocaust_Museum/Center_for_Education_%26_Tolerance - Dallas Holocaust Museum/Center for Education & Tolerance
• http://en.wikipedia.org/wiki/Florida_Holocaust_Museum - Florida Holocaust Museum
• http://en.wikipedia.org/wiki/Holocaust_Museum_Houston - Holocaust Museum Houston
• http://en.wikipedia.org/wiki/Montreal_Holocaust_Memorial_Centre - Montreal Holocaust Memorial Centre
• http://en.wikipedia.org/wiki/Simon_Wiesenthal_Center - Simon Wiesenthal Center (Los Angeles)
• http://en.wikipedia.org/wiki/United_States_Holocaust_Memorial_Museum - U.S. Holocaust Museum (Washington D.C.)
• Vancouver Holocaust Education Centre
• http://en.wikipedia.org/wiki/Virginia_Holocaust_Museum - Virginia Holocaust Museum
• http://en.wikipedia.org/wiki/Yad_Vashem - Yad Vashem , the Israeli Holocaust museum