An Israeli company will construct the first solar power plant worth 1 billion euros in the vicinity of Sveti Nikole that will solve the chronic problem with lack of electricity in the country. 
Ovce Pole, where there are 319 sunny days in the year will be the first solar valley in Europe where the solar energy will be maximally used. The signing of this agreement between Sveti Nikole Mayor and the leading people of the Israeli multinational company AIG for construction of 90 windmills that took place in June heralded the construction of the solar valley. From within the Israeli company they promised that the windmills will be finished in six months and the power plant in three years.
Sources: Spic; Kanal5

качено од http://www.skopjediem.com/assets/pages/sub_news2.html

Ова ако дојде реалност ќе биде па супер.

Брз превод, се планира да се гради Соларна станица за енергија и 90 ветерници.

1 милјарда евра за Соларната а преку други вести милам околу 360 м евра за Ветерниците.

АИГ ветува дека ветерниците ќе се доизградат за 6 месеци, а соларната станица за 3 години.

п.с Море остарев 100ти пост

Прилепските бизнисмени целат кон Сонцето

Прилеп има околу 300 сончеви дена во годината, ресурс што ни минимално не е искористен. Прилепските стопанственици бараат државата да ја поттикне експлоатацијата на богатството од сончевата енергија во нивниот град

Општина Прилеп да стане центар за научноистражувачки институции и за капацитети за производство на опрема за обновливи извори на енергија. Ова го бараат прилепските стопанственици од надлежните државни органи, бидејќи според некои податоци, Прилеп има најмногу сончеви денови во Македонија. Според податоците, градот под Марковите кули го грее сонце околу 300 дена во годината. Тоа е ресурс што ни минимално не е искористен и е нужно да се поттикнува експлоатацијата на богатството од сончевата енергија.

- Сончевиот природен дар да се искористи и за стопански цели. Градот да стане центар за иницијативи и научни проекти за експлоатација на сонцето. Прилеп треба да предничи, а државата да го стави во приоритетните проекти за развој на оваа гранка, која допрва ќе ги дава ефектите. Нужно е да се поттикнат претприемачите на производство на опрема за обновлива енергија со посебни услови за инвестиции во изградба на сончеви фарми во село Лагово и на подрачјето на Мариово. Производството на опремата е хит во светот. Ползување на сончевата енергија е симболично, а светот постепено ги супституира класичните со обновливи и еколошки чисти енергенси. Само две фирми произведуваат колекторски системи во Прилеп. Тоа е недоволно. Државата треба да го даде својот придонес со одредени преференцијални мерки - вели Ристо Најдоски, извршен директор на регионалната стопанска комора.

Стопанствениците и граѓаните ги поддржуваат властите во субвенционирање на сончевите системи за греење вода во индивидуални објекти. Државата неколкупати надоместуваше дел од инвестициите за системите со 300 евра.

Прилепчанецот Кирил Ристески, кој неодамна постави систем за користење на сонцето во загревањето вода за домашни потреби, вели дека потрошувачката на струја му се намалила за две третини.

- Властите треба да им помагаат и да ги поттикнуваат граѓаните и стопанството во поставување сончеви системи. Достапноста на богатството на сонцето не е евтина инвестиција за македонскиот џеб. Со системите штедам струја за себе, штедам и за државата, која може да ја насочува за стопанските цели. Затоа субвенциите да не се под 70 отсто од поставен колекторски систем. Со слични мерки да се охрабрат и бизнисмените - предлага Ристески.

Неколку прилепски фирми веќе произведуваат системи за експлоатација на сончевата енергија, а уште една фабрика е во завршна фаза.

- Секоја година расте продукцијата на колектори. Инсталираме нови решенија за подобрување на ефикасноста - велат од прилепската фирма што произведува колектори.

Според согледувањата на Друштвото за наука и уметност од Прилеп, во градот се поставени околу илјада колекторски системи за користење на сончевата енергија. Сопствениците на хотелско-угостителски објекти се' помасовно инсталираат системи за користење на енергијата на сонцето.                                                                                                                                           http://www.dnevnik.com.mk/?ItemID=5BBFB4897908524F95E8F3981C7A8B98

Словенци ќе градат сончеви колектори во Струмица

Струмица - Општина Струмица и една словенечка фирма потпишаа прелиминарен договор за долгорочна соработка и за инвестирање во изградба на енергетски и други стопански капацитети во Струмица.

Дел од договорот е и намерата словенечката фирма, чие што име засега не се соопштува, пролетва да почне со изградба на сончеви колектори во индустриската зона "Сачево" кај Струмица.

"По консултациите со надлежните министерства и институции, ќе преминеме на конкретна реализација на овој обемен проект за изградба на капацитет за обновливи извори на енергија чија што моќност ќе изнесува четири мегавати. Во Струмица постојат речиси идеални услови за еден ваков енергетски капацитет, бидејќи во југоисточниот регион од државата во просек има дури 270 сончеви денови во годината", изјави градоначалникот на Струмица, Зоран Заев.

Тој најави дека вкупната инвестиција ќе изнесува над 15 милиони евра и изрази надеж дека ова е само почеток на една многу послоевита и долгорочна соработка не само со енергетскиот сектор, туку и со другите економски чинители од Словенија. Како резултат на се' поуспешните економски релации меѓу Македонија и Словенија, неколку струмички компании веќе се присутни на словенечкиот пазар, а од струмичкиот регион покрај пласманот на свежи градинарски и други земјоделски производи во Словенија се извезуваат и конзервиран зеленчук, тутун, мебел и друго. (МИА)

Струја од сончеви колектори

Штипската фирма „Актива“ ќе инсталира фотоволтаични колектори на деловната зграда на „Мавис“

Иван Бојаџиски

ШТИП - Првите фотоволтаични колектори за производство на струја од енергијата на сонцето ќе ги поставува штипската фирма за производство и монтажа на челични конструкции „Актива“. Колекторите ќе бидат поставени на деловната зграда на една од најголемите штипски конфекции „Мавис“, лоцирана во индустрискиот дел на Штип. Идејата е „Мавис“ на ваков начин да ги обезбедува своите потреби од електрична енергија.

„Сега изготвуваме техничка документација за инсталирање на вакви колектори. Со тоа сакаме да дадеме придонес во цивилизациските тенденции за искористување на енергијата на сонцето како обновлива, еколошки чиста. Убедени сме дека откако ќе се видат ефектите од зелената енергија поголем број фирми во државава ќе се определат за вакви рационални и економски решенија“, вели Иле Николов, директор на „Актива“.

Оваа штипска фирма што на највпечатлив начин се обидува да ја промени сликата за локалната штипска економија, на пазарот се проби со квалитетна работа. И за тековната деловна година „Актива“ ги обезбедила своите капацитети.

„Првите два месеца од оваа година беа загрижувачки. Но, од март наваму работите значително се подобрија. Се отворија можности, па забрзано произведуваме челични конструкции во нашите хали и ги монтираме на десетина објекти низ Македонија. Работиме на новиот автосалон на ‘Фолксваген‘, на фирмата ‘Старт‘ во Демир Капија, на бензинската пумпа во близина на селото Стојаково, на автопатот кај Гевгелија, на новата производна хала на фабриката за кабли во Неготино. Потоа на центарот ‘Веро‘ во Скопје, на казиното ‘Принцес‘ во Гевгелија, на хотелот со казино и на импозантната купола на влезната порта во хотелскиот комплекс“, потенцира директорот Николов.

За оваа штипска компанија најголем проблем во моментот е неликвидноста на поголем дел од фирмите со кои соработува, а што ги бараат нејзините услуги. Поради тоа, во „Актива“ стравуваат од можни проблеми со наплатата што ќе влијае на нивните добавувачи.

„Најголемиот проблем на стопанството се ограничените можности за добивање поволни кредити од нашите банки. Многу компании не располагаат со слободни средства и не се во состојба да ги остваруваат своите планови што се од значење за македонската економија. Тоа е голем проблем и на тоа прашање во државава мора да се поработи“, коментира Николов.

Странците сé позаинтересирани за македонското сонце

Во Агенцијата за енергетика пристигнале 57 барања на потенцијални инвеститори за изградба на соларни централи
Во отсуство на големи надворешни инвестиции во индустриските зони, сонцето станува нашиот најатрактивен извозен продукт. Интересот за изградба на сончеви централи драстично е зголемен во последно време, особено кај странските инвеститори, иако и домашните не се за потценување. Ако до пред една година имавме само една соларна централа во државата, сега ги има десетина, од кои некои се изградени, а некои сé уште во градба. Од Агенцијата за енергетика на Република Македонија потврдуваат дека интересот е огромен и досега евидентирале 57 потенцијални инвеститори, кои во Агенцијата доставиле барање за изградба на соларна централа. Повеќето од нив (35) се странски инвеститори или мешани домашно-странски фирми, кои сакаат да градат централи со поголема моќност. - Бројката е огромна, иако не може да се каже дека се сите сериозни, со претпроект и друга документација. Наша заложба е овој предрегистар на поднесени барања да прерасне во вистински регистар. Без тоа не може да се регулира пазарот - ни изјави Владимир Сарач од Агенцијата за енергетика. Лиценци за производство на електрична енергија од сонцето веќе имаат добиено „Сието“, „Петро-М“, „Гео линк груп“ од Скопје, како и „Мавис“ од Штип, „АБ солар“ од Битола, „Алфа инженеринг“ од Радовиш, „Фотон“ од Босилово. Производството на електрична енергија од обновливи извори е стимулирано и од државата преку повластени тарифи и гарантиран откуп на произведената струја. Неодамна Регулаторната комисија за енергетика ја намали оваа повластена тарифа за енергија од сонцето од 46 на 38 евроценти по киловат-час произведена струја. Сепак, и покрај намалените цени интересот за изградба на сончеви централи воопшто не е намален, туку постојано расте. Стојан Велкоски од истражувачкиот центар „Сончев зрак“ вели дека Македонија е интересно подрачје за инвестирање во соларна енергија поради големиот број сончеви денови во текот на годината. - Во моментов има заинтересирани инвеститори за вложување кај нас, преку еден европски проект кој оди преку Бугарија. Се работи за изградба на колектори кои ќе произведуваат и струја и топла вода и ќе работат во комбинирана состојба заедно со ветерници, бидејќи така е најисплатливо - вели Велкоски. Тој нагласува дека и грчки компании се заинтересирани за искористување на соларната енергија и термалните води. Енергијата добиена од сонцето е еколошки чиста и претставува тренд во светски рамки. Деновиве интерес за изградба на колекторски системи за производство на електрична и топлинска енергија во Струмица доставила и една шпанска компанија. Претставници на компанијата ја посетиле општината и се интересирале за условите за добивање на земјишна парцела од околу 100 хектари во индустриската зона меѓу селата Сачево и Градско Балтовци, велат од општината. Оттаму додават дека интерес има и кај фирми од Словенија, Чешка и од други европски земји. И додека странците се туркаат да влезат во Македонија, домашните експерти со доза на резерва гледаат на ваквите состојби. - Јас сум против тоа. Странците доаѓаат со готова технологија и нема голем ќар за домашната економија. Парите исто така ќе отидат надвор од државата. Затоа многу подобро е да има повеќе мали домашни соларни централи, отколку една поголема странска - смета Звонко Марковски, директор на „Сието“ и сопственик на првата соларна централа во Кадино. Тој е поборник и на идејата за 10.000 сончеви покриви, каде што исто толку семејства ќе добијат можност да произведуваат и да продаваат струја со инсталирање сончеви системи на своите куќи.

Шпанци сакаат да градат сончеви колектори во Струмица

Шпанска компанија е заинтересирана за изградба на колекторски системи за производство на електрична и топлинска енергија во Струмица. Претставници на компанијата, која веќе била присутна на енергетскиот пазар во нашава земја неколкупати ја посетиле општина Струмица и се интересирале за условите за добивање земјишна парцела од околу 100 хектари во индустриската зона лоцирана меѓу селата Сачево и Градско Балтовци.

На таа тема се разговарало и за време на неодамнешната средба меѓу градоначалникот Зоран Заев со шпанскиот амбасадор во земјава Хозе Мануел Паз Агерас.

За парцелата кај Сачево, која се протега на околу 400 хектари, порано беше заинтересирана и грчката мултинационална компанија „Стијафилко“ за изградба на четири фабрики во кои требаше да се вработат околу 1.500 лица, но поради високите цени таа се откажала од овој проект. За изградба на сончеви колектори беа заинтересирани и компании од Словенија и од други европски земји.

Во услови на криза пораст од над 100 проценти

Во Македонија има потенцијал за отворање 3.000 нови работни места само во секторот на сончевата енергија, тврдат експертите
Додека глобалната економија е срушена на колена поради рецесијата, една индустриска гранка бележи енормен пораст и над 100 проценти во светски рамки. Во најновиот извештај на АЕЕ, германски институт за одржливи технологии, обновливите извори на енергија се посочуваат како најперспективна гранка на која очигледно економската кризата не и може ништо. Трендот на пораст во оваа дејност се зголемува од година во година, и освен во развиените земји, значителен пораст е забележан и во најсиромашните земји, како Кенија, Танзанија, Коста Рика, се вели во извештајот. - Само минатата кризна 2009 година соларниот сектор бележи пораст од 53 проценти, ветерната енергија 32 проценти, колекторите за топла вода 21 процент, геотермалната енергија 4 проценти, хидроенергијата 3 проценти. И финансиските институции го открија својот интерес и ги зголемија средствата за вакви проекти од 2 милијарди долари во 2008, на 5 милијарди долари во 2009 година- вели Вернер Веис од АЕЕ. Каде е Македонија во целата оваа приказна и каква е состојбата кај нас? Експертите се поделени. За дел од нив воопшто не заостануваме зад ваквите светски трендови, додека други пак сметаат дека сме сé уште далеку. Искористувањето на соларната енергија и кај нас бележи огромен пораст за што доказ се поднесените 57 барања за изградба на сончеви централи. Претежно се работи за странски инвеститори (35), но има и мешано домашно странски фирми, велат од Агенцијата за енергетика. До пред некоја година во земјава немаше ниту една сончева централа. Македонија, како и останатите развиени земји, има донесено повластени тарифи за производство на енергија од обновливи извори. Во земјава значително е зголемен и бројот на доделени локации за изградба на мали хидроцентрали. - Во овој сегмент сме лидери во регионот и советодавна помош веќе побара Косово - вели министерот за економија Фатмир Бесими. Од ЕЛЕМ велат дека работат и на изградба на првиот ветерен парк во Богданци за што се извршени сите испитувања и анализи. Според Сања Поповска Василевска од здружението „Солар“ податоците за порастот не се однесуваат и за Македонија. - Кај нас прво нема официјални податоци за оваа индустрија. Овие порасти во светот се резултат на финансиската поддршка за обновливата енергија. Во Македонија единствено постои интерес за фотонапонски централи за производство на струја, меѓутоа тој капацитет е веќе пополнет, што значи има ограничување на капацитетите. Ветерници досега нема инсталирано - нагласува Василевска. Таа смета дека во Македонија има потенцијал за отворање 3.000 нови работни места само во секторот на сончевата енергија. За ова треба поволни кредити, како и да се одземе од данокот на профит до 30 проценти, како на пример во Франција, додава таа. Потребна е и база за проверка и мерење на енергетската добивка. Таков систем не постои кај нас, појаснува Василевска. Наспроти поборниците на соларната и ветерната енергија, не е мал и бројот на оние што сметаат дека со поддршка на овие сектори државата троши народни пари за бадијала. - Со субвенционирање си правиме лоша услуга. Тие пари ќе мора да се дадат од џебот на граѓаните, што ќе повлече и поскапување на струјата. Кој ќе ја плати таа енергија што тие ќе ја произведат? Државата од џебот на граѓаните. Цената на произведен час енергија од сонце или ветер е доста поскапа во споредба со енергијата добиена од РЕК „Битола“ на пример - вели нашиот соговорник, кој преферира да остане анонимен. Државата во последните неколку месеци двапати ја намали повластената тарифа за добивање енергија од сонцето.

Почеток на градежни работи на централа на соларна енергија во Демир Хисар

Фотоволтаична централа што ќе произведува еден мегават на електрична енергија ќе биде изградена за неколку месеци во месноста Суводол, Демир Хисар. Денеска беше поставен камен темелникот на новата централа, инвестицијата вредна околу 5 милиони евра.

,,Изградбата на една ваква инвестиција, и воедно стимулирање на енергија од обновливи извори, е нешто кое во другите земји се практикува со години. Со над 300 сончеви дена во текот на годината, Демир Хисар е исклучителен регион за искористување на сончевата енергија. Тоа е одличен податок што оди во прилог на изградба на централа на електрична енергија. Секако она што е најголемиот бенефит, е секако заштитата на човековата околина, која е неминовен и значаен фактор за целата држава’’ – изјави претставник на Компанијата АБ Солар.

Зад инвестицијата се неколку македонски бизнисмени кои во производство на енергија од обновливи извори гледаат предизвик. Општината Демир Хисар, со оваа нова инвестиција станува енергетски и еколошки  центар, кој освен што ќе произведува енергија, ќе се грижи за  заштита на човековата околина.

,,Повеќе од задоволни сме дека токму во Демир Хисар, е местото каде се прави една значајна инвестиција, како што е изградба на централа на соларна енергија. Суводол е местото, и точната локација на оваа инвестиција. Место, за кое сметаме дека е идеално пред се заради временските услови, што значи  претежно сончеви периоди во текот на цела година. Заштитата на човековата околина, е воедно најголемата придобивка во која гледаме голем позитивен ефект’’ – изјави Градоначалникот на Демир Хисар Г-дин Тони Ангелевски.

Македонија е една од земјите што е високо рангирана во Европа, според потенцијалите за искористување на соларната енергија. Иднината на производство на електрична енергија , преку обновливи извори на енергија, допрва доаѓа. Експертите велат дека интересот за изградба на соларни централи во земјата е огромен и во споредба со другите енергенси, кои ги има помалку и стануваат сé поскапи, инвеститорите одлучија да се свртат кон македонското сонце, кое освен што трае бесконечно, го добиваат и бесплатно.

Македонија котира високо со користењето обновливи извори на енергија. Сончевата енергија е нова технологија која допрва ќе започне да го опслужува пазарот на енергија. Според  Проектот  20 - 20- 20 на ЕУ и Стратегијата за развој на енергетиката, до 2020 година дури 20 проценти од потребите за електрична енергија треба да се произведуваат од обновливи извори на енергија.

Според експертските анализи, со користење на сончевата енергија во земјата, годишно може да се заштедат минимум 32 милиони евра, колку што чинат и давачките за отворање 6.874 нови работни места./крај/со

http://www.makfax.com.mk/_home/home#115588

- Идејата за изградба на фотонапонска централа е резултат на новите текови и примената на алтернативната енергија. Сметам дека оваа инвестиција ќе биде исплатлива, рече Ристов. Тој додаде дека обезбедени се сите документи за привремена лиценца, а по изградбата на фотонапонската централа ќе следи и добивање на трајна лиценца за производство на електрична енергија.

- Придобивките од изградбата на централата се намалување на СО2, а со продажбата на електричната енергија, фирмата „Алфа инжињеринг“ инвестицијата ќе може да ја исплати за шест години, истакна Ристов и потенцираше дека фотонапонската централа ќе произведува електрична енергија, која годишно ќе може да ги покрие потребите на градот за уличното осветлување. (МИА)

Голем интерес за инвестирање во соларна енергија

Според директорот на Агенцијата за енергетика интерес за вложување во секторот има и веќе се надминати предвидените квоти.

Но незнае што ќе се случи со оние што веќе вложуваат по околу 3 милиони евра за изградба на соларна електрана, а на крај нема да влезат во регистарот и ќе останат без лиценца за повластен производител.

Гечевски вели дека потребно е да се направи предрегистар за да се знае кој воопшто ќе може да започне со градба.

И од советот за евроинтеграции велат иако декларативно се барат инвеститори, онаму каде што сакат да вложат не им се дозволува. Загарантираната цена неколкупати се намалува што делува демотивирачки врз бизнисот.

Од започнатите 8, шест се градат со домашен а останатите две со странски капитал. Според елаборатите кога започнале имале загарантирана цена од 460 евра за мегават час во наредните 20 години при што инвестицијата ќе била вратена за 5 до 7 години.

Сега цената е намалена на 260 евра и 15 години гаранција за повластен производител со што периодот за повратокот на средствата е двојно зголемен при што изградбата на соларни станици ја прави неатрактивна.

Сонцето се враќа во македонските домови

Експертите бараат субвенциите за соларни колектори да се прошират и на другите извори на обновлива енергија
По едногодишна пауза Министерството за економија ги враќа субвенциите од 300 евра за граѓаните што ќе вградат сончеви колектори во своите домови. Оваа мерка беше окарактеризирана како една од најуспешните досега бидејќи побуди и најголем интерес меѓу граѓаните. Поради рецесијата, субвенциите лани беа укинати. - За 2011 година се предвидени 6 милиони денари со кои треба да се опфатат над 300 семејства. Во моментот се работи на условите на јавниот оглас, според кој нема да може да конкурираат лицата што претходно добиле субвенција по оваа основа - ни изјави Селвет Барути, портпарол во Министерството за економија. Таа потврдува дека има многу заинтересирани граѓани од целата држава за користење на оваа мерка. Сепак, за разлика од 2009 година, кога беа одобрени 9 милиони денари, годинава субвенциите се намалени на 6 милиони денари. Со вградување на овие системи значително се намалува потрошувачката на електрична енергија и се заштитува животната средина од загадување. ЕУ веќе им наложи на своите членки и кандидати за членство до 2020 година најмалку 20 проценти од потребите за енергија да обезбедат од обновливи извори на енергија. Експертите ја поздравуваат одлуката на власта, но бараат нејзино проширување и на другите обновливи извори на енергија. - Треба да се вклучат и другите извори на енергија. Зошто да се онеправда термалната енергија, каде што со геотермалните топлински пумпи може да се добие и поголем коефициент на искористување на енергијата - смета Константин Димитров, од Центарот за енергетска ефикасност. Оттаму нагласуваат дека е потребна поголема едукација на стопанските субјекти за користење на поволните кредитни линии од меѓународните институции. Да се вложи еден денар во енергетска ефикасност е исто како да се вложат два или три денари во производство на енергија, тврдат од МАЦЕФ. Компаниите што се занимаваат со вградување на сончеви колектори предлагаат субвенции да добијат сите граѓани што ќе се јаваат на огласот, а не само првите 500, како што беше досега. Просечната цена на чинење на еден сончев колекторски систем за едно домаќинство изнесува околу 650 евра, инвестиција што се враќа преку заштедите на сметките за струја. Според стручните анализи, доколку 500.000 домаќинства во Македонија вградат сончеви колекторски системи би се заштедиле близу 97 милиони евра годишно. Хаваи е првата држава во светот каде што со закон е регулирано искористувањето на сончевата енергија и секој новоизграден дом мора да има сончев колектор. Во Израел во 90 отсто од домовите се инсталирани вакви системи. Државите од ЕУ, пак, користат различни мерки за стимулирање на граѓаните и најчесто тоа се грантовите, поволни кредити, даночни олеснувања итн.

Наскоро соларна централа во Илинден

Фирмата „Алтернатив енерџи-М“, која е дел од германската „Блунергс АГ“, наскоро, во општината Илинден ќе почне да ја гради првата соларна централа со моќност од еден мегават
Централата ќе биде лоцирана во селото Ајвотовци, на површина од два хектара. Реализацијата на овој проект е од големо значење за општината, затоа што станува збор за чиста и алтернативна енергија. Со централата ќе се подобри и енергетската состојба во општината, а ќе се отвори и можност за тргување со „зелената енергија“, како што налагаат европските стандарди. Овој проект е дел од напорите на општината Илинден за заштита на животната средина, намалување на емисијата на штетни гасови, со примена на алтернативни обновливи извори на енергија.

Инвеститорите најзагреани за вложување во соларната енергија

Од Агенцијата за енергетика велат дека досега во предрегистарот влегле компании кои сакаат да градат електрани со вкупен капацитет од 44 мегавати.

Штип ја чека првата централа на сончева енергија

Привршува монтажата на фотоволтаичните ќелии на површина од 9.000 квадратни метри

Иван Бојаџиски


Штип – Првата поголема фотоволтаична централа во Македонија, која сончевата енергија ја претвора во електрична, ќе почне со работа во текот на август. Штипската фирма „Актива“, чие проектантско студио го изработи проектот, ја привршува монтажата на фотоволтаичните ќелии на површина од 9.000 квадратни метри. Централата е лоцирана во близина на Штип на девет километри од патот кон Радовиш. Инвеститор е штипската компанија „Мавис“, која има разгранета стопанска дејност.

„На проектот и монтажата на челичната конструкција, а подоцна и на монтажата на фотоволтаичните ќелии, со мали прекини, работиме од август минатата година. Тоа е една новост кај нас што започна да предизвикува внимание во еден дел од бизнис-заедницата. Кај нас доаѓаа и бизнисмени од соседна Бугарија, земја што е отидена многу понапред во искористувањето на енергијата на сонцето за производство на електрична енергија. Тие пројавија интерес на ова поле да работиме и кај нив. Треба да се има на ум дека нашиот сосед веќе има инсталирано електрични централи на сончева енергија од кои добива сто мегавати и дека во тек на изградба се сончеви централи за производство на уште 200 мегавати електрична енергија“, вели Зоран Николовски од „Актива“.

Штипската централа на сончева енергија е со моќност од еден мегават. Таа ќе биде вклучена во државниот електроенергетски систем. Според договорот на инвеститорот со МЕПСО, ако централата биде пуштена до крајот на септември инвеститорот ќе добива цена од 0,38 центи по киловат произведена струја, а ако централата проработи по тој период цената се намалува на 0,26 центи.

„Македонија има над 260 сончеви дена во годината, што е огромен, но неискористен природен потенцијал. Како држава имаме обврска со влезот во ЕУ, најмалку 20 проценти од домашните потреби на електрична енергија да ги обезбедуваме од алтернативни обновливи извори. Тука, пред се', се мисли на сонцето, ветерот, биогасот и геотермалните води. Сонцето е нашиот најголем потенцијал и ние упорно работиме на проекти од оваа област бидејќи сме убедени дека еден близок ден многу наши бизнисмени ќе инвестираат во овој сектор и од тоа ќе профитираат“, вели Николовски.

Штипски „Мавис“ пред две години на покривот од својата деловна зграда постави фотоволтаици од кои сега добива 250 киловат-часа електрична енергија.

Во источниот дел на Македонија, од 2006 година наваму доаѓаа многу бизнисмени од петнаесетина европски држави со идеја за искористување на алтернативните, обновливи еколошки извори на електрична енергија. Најголем интерес имаше за инсталирање полиња на ветерници. Најголемото ветување дојде од израелско–англиската компанија ЕИЏ, чиј прв човек Дејвид Браун во 2008 година во Свети Николе изјави дека на потегот од Свети Николе, преку Штип, Радовиш, Струмица, па се' до Богданци ќе вложат една милијарда евра. Браун и тогашниот градоначалник Слободан Даневски дури и потпишаа преддоговор за инсталирање на 90 ветерници во атарот на Овчеполието, кои, според Браун, ќе обезбедувале 200 мегавати електрична енергија. За ветерниците беше речено дека ќе бидат готови за шест месеци, но оттогаш досега не се случи ништо, а нема никакви најави ниту за инвестицијата од милијарда евра за која зборуваше Браун.

Според извор, кој во изминатите пет години имал многу контакти со странците за инсталирање ветерници и фотоволтаици во овој регион, странците нема да инвестираат поради законската нерегулираност на оваа област. „Кај нас не се знае ништо. Ниту на колку години се добива концесија бидејќи мислењата се менуваат дневно, ниту по која цена ќе се откупува електричната енергија од алтернативните извори каде што постојано се кажуваат различни бројки“, вели нашиот извор.

Во атарот на кочанското село Соколарци започна инсталирањето на системот за производство на електрична енергија. Се стартува со две единици со моќност од по 50 киловат часови електрична енергија.

- Прво ја подготвуваме површината и ги изградивме бетонските подлоги. Тие ќе служат како основа или фундаменти на кои ќе се постават фотоволтажните рамки и ќе се инсталира системот кој практично ќе функционира автоматски. ќе стартуваме со две единици со моќност од по 50 киловат часови електрична енергија. Предностите се во тоа што струјата ќе се произведува во Соколарци, во непосредна близина на потрошувачите и ќе се избегне преносот и скапите далноводи. Освен тоа изобилството сончева енергија ќе се ефектуира на најнепосреден и профитабилен начин, вели Горанчо Јованов, еден од инвеститорите.

Иако нема официјални податоци за пројавен интерес за нови вакви инвестиции, неколку локални бизнисмени се подготвуваат да ги вложат своите средства токму во вакви проекти. Според пресметките, вложеното се враќа за три до пет години, а потоа над десетина години се остварува солиден профит.

АндреЈ Мласко, сопственик и директор на „М-ЛАН СловениЈа“

Инвестирајте во сонцето

Македонија има 1.400 сончеви часа годишно, односно има 50 отсто подобри услови во однос на Словенија или други земји на поранешна Југославија за инвестиции во алтернативни извори на енергија, вели Мласко

Македонија не произведува ниту еден мегават електрична енергија од соларни централи, а има поголем потенцијал од многу земји во регионот. Вашата земја има 1.400 сончеви часа годишно, односно има 50 отсто подобри услови во однос на Словенија или други земји на поранешна Југославија за инвестиции во алтернативни извори на енергија - објаснува Андреј Мласко, сопственик и директор на „М-ЛАН Словенија“ која планира да инвестира во соларни централи во земјава.

l Има ли интерес за соларни централи ?

- Во Словенија постои огромен интерес за алтернативни извори на енергија. Заради тоа, државата направи феед-ин тарифа, која постои во многу европски земји. Се разликуваат само цените и условите. Германија е земја со најдобар систем, бидејќи има најмалку сонце. Шпанија има повеќе сонце и има добар феед-ин систем, но проблем е квотата, оти многу е изградено. Во Словенија, на годишно ниво, се намалува квотата за овој систем за 10 проценти, но тоа оди многу бавно. По исполнувањето одредени квоти, не ќе може да се градат соларни централи.

l Зошто се одлучивте да инвестирате во земјава и кои се потенцијалите на Македонија во однос на алтернативните извори на енергија?

- Вашата земја има многу сончеви денови. Постојат добри услови. Работите по феед-ин системот, имате непотполнета квота. Ние сакаме да го пренесеме нашето знаење и искуства на тукашните партнери за правење и користење на вакви централи. Во Македонија годинава планираме да изградиме референтен дизајн, од 30 до 50 киловати на Скопскиот саем. Таа инвестиција чини околу 150 илјади евра. Македонија има голем неискористен потенцијал на ова поле. Вашата земја има 1.400 сончеви часови годишно, во зависност од регионот. Најдобро е на југ и на запад. Направена е соларна мапа на која најдобро може да се видат сончевите региони, места со најмногу сончеви часови енергија. Споредбено, Србија има помал потенцијал, Македонија е слично како во Далмација и на некои острови во Хрватска. Словенија има најмалку сончеви часови, од 1.050 до 1.150 годишно. Споредувањето покажува дека Македонија има 50 отсто подобри услови во однос на Словенија или други земји на поранешна Југославија.

l Дали „М-ЛАН“ инвестирал во други земји од регионот?

- Размислуваме за Хрватска, но огромната бирократска процедура ја закочува идејата за инвестирање. Кај вас, иако немаме практично искуство, сознанијата велат дека работите одат многу побрзо. Нормално е документите за работење да се обезбедат за околу половина година и тоа е поволно за инвеститорите. Дотогаш може да работите на идејата за прва соларна електрана паралелно со развојот на проектната документација. Може, и доколу се дозволи, да почне градбата на централа. Ова го договоривме во Словенија, иако на почетокот беше неопходно да се добие дозвола за вклучување во дистрибуциската мрежа или да се добие информација дека следните градби може да се вклучат во мрежата, односно дека се исполнети техничките услови.

l Кои се вашите потенцијални клиенти. Достапни ли се системите за индивидуални корисници?

- Според нас, во Македонија постојат три категории кои може да го спроведат овој систем. Едни се земјоделците-сопственици на фарми или стакленици. На покривите може да постават панели за производство на електрична енергија. Другиот сегмент е индустријата и многу важниот сегмент, домаќинствата. Вашето законодавство не прави разлика во монтирањето на панелите на покриви или на земја. Во Словенија тоа е поинаку, тешко е да се добие дозвола за монтирање на земја. Потребно е да се инвестира и да се гради. Тогаш кога ќе имате производство на електрична енергија, државата ќе ве субвенционира. Доколку во Словенија вложувате во земјоделство, може да добиете и до 70 проценти неповратни средства, но со смалена феед-ин тарифа. Меѓутоа, многумина изградија со земање about:blank - кредит од инвестициска банка и примаат полни субвенции. И во Македонија постојат субвенции.

l Доколку некој вложува, значи дека очекува корист и заработка. Кои се предностите и времето за враќање на инвестицијата?

- Предноста, пред с`, значи добар бизнис. Парите се вложуваат за изградба на мали системи во Македонија и просечен период за поврат на инвестицијата е околу 8 до 9 години. Тие, со производството на ваква енергија, стануваат независен објект. Доколку произведуваат повеќе од што им е потребно, тие може вишокот да го продаваат во системот. Ноќе, кога нема сонце, може да користат акумулирана енергија од денот или да купат струја од системот. Секако, намалувањето на нивната сметка за потрошена електрична енергија и продавањето на вишок струја значи добивка. Трето, тоа значи дека нема дополнителни државни инвестиции во постојниот систем доколку напојувањето се обезбедува од алтернативни извори. Најголема корист е во областа на екологијата бидејќи се чуваат необновливите извори и не се произведува штетен јаглероден диоксид. Изразено во бројки, една куќа за свои потреби, троши до 5 киловати, а стан околу 3,5 киловати. На покрив од 60 квадратни метри може да се посават панели за производство на 7 киловати инсталирана снага, доколку работи, просечно, со 60 отсто од капацитетот. Доколку имате куќа од 150 квадратни метри, а сакате да е независна од енергетскиот систем на државата преку производство на 5 киловати, ќе биде потребно да се вложи околу 17.000 евра.

l Ваши очекувања од инвестицијата во Македонија?

- Направивме неколку стратегии. Како инвеститор, ќе почнеме да градиме своја фабрика како референца. Ќе ја направиме во Скопје, а потоа и некаде во Македонија. Потоа, ќе работиме со комерцијални клиенти - партнери. Знам дека досега се земени дозволи за градење, но малку е изградено. Во Словенија, лани, се изградија 35 мегавати, а само оваа година се направени уште 15 мегавати. Македонија не произведува ниту еден мегават. Споредбено, Германија, минатата година, од вакви извори произведе 30 гигавати, а Италија нешто помалку.

Два огромни соларни проекти се договараат северно и јужно од Македонија

Северно и јужно од Македонија, во Србија и Грција, и тоа во двата случаи прилично блиску до нашата северна и јужна граница, се подготвуваат два огромни проекти за изградба на енергетски капацитети за искористување на сончевата енергија.

И двата проекти се големи и долгорочни инвестиции при што се спомнуваат суми од стотици милиони до милијарди евра.

Во првиот проект, на југот на Србија, голема кинеска компанија ќе прави соларна електрана, а потоа и фабрика за производство на соларни панели за потребите на европскиот континент. Во вториот случај, кој се уште е во почетна фаза, во Грција, со германски пари ќе се гради толку голем соларен капацитет што се очекува да ја замени изгубената енергија на Германија откако оваа земја се откажа од своите нуклеарки по јапонскиот земјотрес и инцидентот во атомската централа Фукушима.

Најголема инвестиција во историјата на југот од Србија

Голема кинеска приватна компанија планира во период од 10 години да го претвори Врање во еден од неколкуте големи центри за соларна енергија во Европа.

Челниците на градот го држат во тајност името на компанијата, но тврдат дека инвестицијата е сигурна.

Минатата недела, без присуство на јавноста, за оваа зделка беше потпишан протокол за намери од страна на градоначалникот Мирољуб Стојчиќ и претставникот Стивен Хоу, менаџер на кинеската компанија.

Повеќе детали ќе бидат познати на 12 септември, јавуваат српските медиуми, кога во градот е договорено официјално потпишување на договор за зделката во која, само во првата фаза, ќе бидат инвестирани дури 300 милиони евра. Тогаш во Врање треба да пристигнат челниците на компанијата од Кина, претставници на Кинеската развојна банка, која ќе го финансира проектот, и претставници на Кинеската амбасада во Белград.

- Ова ќе биде најголема инвестиција во историјата на Врање, која треба од темел да ја измени неговата стопанска структура и значително да влијае врз развојот на југот на Србија – изјави градоначалникот Стојчиќ по повод потпишувањето на меморандумот.

Градоначалникот истакна и дека за српски поимања, станува збор за многу голема компанија, која вакви проекти успешно спроведува во Европа и светот.

- Оваа компанија денес во неколку големи електрани произведува повеќе соларна енергија, отколку што Србија произведува електрична енергија – вели Стојчиќ.

Тој додаде и дека иако самата вест, а особено сумата како бомба одекнале кога биле објавени, сепак, зделката со кинескиот партнер е подготвувана далеку од очите на јавноста во период од 15 месеци. Кинезите се заинтересирале за Врање откако откриле дека регионот има 276 сончеви денови годишно.

- Во првата фаза, во следните 5 години, во Врање ќе биде изградена соларна електрана со вкупна моќ од 105 мегавати, која ќе ја сочинуваат соларни инсталации на површина од 500 хектари – изјави Бобан Станковиќ, помошник на градоначалникот за економски прашања за српските медиуми.

Тој дополни и дека на изградбата на соларната електрана ќе работат 500 лица, а ќе ја градат српски градежни компании.

Во втората фаза, која треба да започне веднаш откако соларната електрана ќе биде вклучена во енергетскиот систем, Кинезите во Врање треба да изградат голема фабрика за фото напонски панели, рече Станковиќ, додавајќи дека капацитетите на таа фабрика, бројот на вработените и цената на инвестицијата се се уште тајна, но Кинезите планираат фабриката да ги снабдува европските купувачи на соларни панели.

За потребите на оваа зделка, која треба да трае барем 10 години, кинеските партнери од Пекинг, во Белград регистрирале 2 компании со седиште во Врање.

Проект распослан на 200 километри квадратни 

И Грција гледа кон сонцето за да изнајде план кој би и помогнал да излезе од длабоките економски проблеми, а во ова би требало да и помогнат Германија и Европската унија.

Дневниот весник „Та Неа“ објави дека огромен проект во вредност од дури 20 милијарди евра би можел да отвори неверојатни 60 илјади работни места во земјата преку искористување на насекаде достапната во Грција сончева енергија, која потоа би се се испраќала во Германија.

Имено, на најголемата европска економија и се брза да ги замени изворите на енергија за своите потреби со оглед на одлуката за забрзано затворање на нуклеарните реактори по земјотресот во Јапонија и нуклеарната криза која следеше во тамошната атомска централа, „Фукушима.“

Весникот пишува дека за планот наречен „Проект Хелиос“ расправале грчкиот министер за животна средина, Јоргос Папаконстантину и германскиот заменик министер за економија, Штефан Капферер, во Атина неделава.

Од друга страна, „Интернешнл Хералд Трибјун“ (ИХТ) објави дека проектот цели кон достигнување на производен капацитет од 10 гигавати електрична енергија, што би претставувало исто количество на енергија како она што го произведува Јавната корпорација за електрична енергија, главната грчка енергетска компанија, а кое изнесува 10,2 гигавати. За проектот, според ИХТ, ќе бидат неопходни 200 километри квадратни јавно земјиште.

И, покрај субвенционираните цени за соларната енергија, таа досега споро се развиваше во Грција, со оглед на тоа што земјата се справува со долгови и рецесија. Сепак, во јануари земјата објави планови за изградба на 200 мегаватен фотоволтаичен соларен парк, кој се очекува да чини 807 милиони долари и тоа врз искористените рудници на лигнит во Кожани, гратче на северот на Грција. Инаку, и РЕК Битола го користи истото наоѓалиште на лигнит за својата термоцентрала, но посеверно, на македонска територија.

Според извештајот на Европската асоцијација на индустријата за производство на фотоволтаици, (ЕПИА), Грција во моментов има инсталирано соларни енергетски капацитети од 206 мегавати. Владата има поставено цели за достигнување на количество од 2,2 гигавати до 2020 година, од кои 1,27 гигавати треба да бидат инсталирани и вклучени во електричната мрежа до 2015 година.

Од друга страна, Германија на крајот од 2010 година имаше инсталирано соларни капацитети од 7,4 гигавати, но планира оваа бројка да се зголеми до високите 51 гигавати до 2020 година.

Германско-грчкиот проект се смета како еден од начините да се засили грчката економија преку нова индустрија, додека истовремено и би и се помогнало и на Германија да ја обезбеди својата енергетска иднина без нуклеарна енергија.

Извор: http://www.plusinfo.mk/vest/14033/Dva-ogromni-solarni-proekti-se-dogovaraat-severno-i-juzhno-od-Makedonija

Навистина е трагично ѕа пасивна кука ( која сама се греела и се ладела !!!) да ѕборува лице кое нема нити стручно обраѕование нити познаванје за темата!! Од новини и телевиѕија читање и гледанје таква тема не се учи. Учте потрагично е нивни мисленја да се објавуваат и на тој начин погречните информаци да стигаат до ѕаинтересираните лица.

http://www.biznis24.com.mk/node/17576 - Словенечка соларна електрана во Македонија

http://www.biznis24.com.mk/node/17575">

Десет инвеститори чекаат да ги огрее сонце

Најмалку 10 инвеститори со месеци чекаат одобрение за производство на електрична енергија од обновливи извори
Правилници го кочат развојот на обновливите извори на енергија Дознаваме дека постапката заглавила во правните лавиринти, иако државата уште во почетокот на годинава го донесе новиот закон за енергетика и беше даден период до 30 јуни за приспособување. Сепак, и по истекот на рокот, подзаконските акти сé уште не се донесени. Од Агенцијата за енергетика појаснуваат дека станува збор за две уредби и еден правилник, и тоа уредбите за висината на повластените тарифи и за инсталираната моќност, како и правилникот за стекнување статус на повластен производител, кој треба да го изготви Регулаторната комисија за енергетика. Без нивно донесување не може да профункционира ниту новиот закон за енергетика, велат нашите извори. - Постои застој кога станува збор за обновливите извори на енергија. Има 10 компани што чекаат, но уредбата и подзаконските акти сé уште не се донесени. Затоа и дојде до оваа кочница и еден вид бел штрајк - велат од Агенцијата за енергетика. Оттаму уште додаваат дека се работи за суптилни прашања за што веројатно е потребно повеќе време. Со повластените тарифи државата се обврзува да ја откупи сета произведена енергија од обновливи извори по однапред договорена цена, која е повисока од пазарната. Според државната стратегија за обновлива енергија, цената на енергијата добиена од обновливи извори, во зависност од моментот кога се произведува, ќе биде од 1,4 до 3,4 проценти поголема од пазарната. Во Министерството за економија велат дека уредбата за повластени тарифи е изготвена, направени се компаративни анализи и таа е во владина процедура, од каде што најскоро треба да биде и усвоена. Дознавме дека и преостанатите подзаконски акти се веќе готови и само чекаат да бидат ставени на дневен ред. И од Регулаторната комисија за енергетика тврдат дека ги скратиле роковите за производство на струја од сончеви централи и биле потребни максимум 60 дена од аплицирањето до издавањето лиценца доколку инвеститорот достави уредна документација. Со усвојување на европските директиви, Македонија се обврза до 2020 година 20 проценти од потребите за енергија да добива од обновливи извори. Во моментов околу 14 проценти се од обновливи извори. Во Македонија учеството на сончевата енергија во вкупната потрошувачка на енергија изнесува 7,4 гигават-часа, или 0,04 проценти.

Владата кочи изградба на приватни сончеви централи и ветерници

mailto:poposka@kapital.com.mk - Катерина - поска

Владата не дозволува да се инвестира во сончеви централи и ветерници затоа што девет месеци не носи уредба на Законот за енергетика, која треба да го стави новото законско решение во функција. Сега се стопирани сите инвестиции во оваа област. Подзаконските акти, кои ги носат Владата и Регулаторната комисија за енергетика, треба да прецизираат за колкава вкупна инсталирана моќност на соларни централи и ветерници државата ќе дозволи повластена тарифа за производителот.

 По донесувањето на Законот за енергетика во февруари годинава престанаа да важат старите правилници на Регулаторната комисија за енергетика, а нови не се донесени. Тоа значи дека новите инвеститори не може да градат енергетски објекти, а трите веќе изградени капацитети со вкупна инсталирана моќност од 2.300 киловати не може да станат повластени производители на струја од сончеви централи. Зошто надлежните државни институции создаваат ваков правен вакуум кога се знае дека домашното производство на струја е клучно за надминување на енергетската криза со која се соочува Македонија?

По донесувањето на Законот за енергетика во февруари годинава престанаа да важат старите правилници на Регулаторната комисија, а нови не се донесени. Не се усвоени ни преодните одредби, кои ќе овозможат да продолжи изградбата на веќе почнатите енергетски капацитети, кои сега немаат лиценца за да бидат повластени производители.

Новиот Закон за енергетика налага до 30 јуни годинава Владата да ги има донесено новите уредби за големината на инсталираните капацитети кои ќе произведуваат струја по повластена тарифа и за висината на фидинг-тарифата, која лани два пати се коригираше и се намали за дури 15 евроценти за инсталиран киловат.

Откако ќе се донесе уредбата, РКЕ треба да донесе правилници за производство на струја од сончеви централи, ветерници и биомаса по повластена тарифа. Со нив секој инвеститор ќе знае колкава е субвенционирата цена од државата. Токму фидинг-тарифата е одлучувачка дали некој инвеститор ќе гради соларна централа или ветерница во Македонија или во странство, бидејќи со неа ја пресметува исплатливоста на проектот.

Инвеститорите заглавени, парите заробени

Проблеми поради кои е неатрактивно производството на струја од сончева енергија

 девет месеци Владата не носи подзаконски акти со кои ќе се утврди фидинг-тарифа и вкупен капацитет кој ќе добие повластена тарифа за производство на струја од обновливи извори;

 често се менува повластената тарифа, па инвеститорите не можат да ја измерат исплатливоста на проектот;

 ниска повластена тарифа од 26 евроценти за киловат-час струја, со што инвестицијата се враќа за најмалку девет години;

 административни лавиринти, наместо едношалтерски систем.

Потенцијалните инвеститори кои сакаат да градат или веќе почнале постапка за добивање одобрение за градба негодуваат поради инертноста на државата. Се жалат дека веќе зеле кредит од банка, а инвестицијата им виси во воздух.

“Владата вели дека ќе поттикнува искористување на обновливи извори на енергија, а нема повластена фидинг-тарифа за соларни централи. И сега целата инвестиција ни виси. Не знаеме дали ќе се коригираат квотите за вкупната инсталирана моќност за повластени производители, која досега беше ограничена на 10 мегавати. Не знаеме ни дали ќе се коригираат повластените тарифи. Потребен е правилник во кој ќе се каже која е постапката за еден инвеститор да почне да гради за да знаеме дали да влегуваме во проектот или не. До донесувањето на новиот Закон важеше стариот правилник, според кој со одобрението за градба се стекнуваш со фидинг-тарифа“, вели за “Капитал“ потенцијален инвеститор во електрана од обновливи извори на енергија.

Кои услови треба да се исполнат за повластен производител на струја од обновливи извори?

 околу 20 документи;

 одобрение за градба од општината (за помал капацитет) или од Министерството за економија (за поголем капацитет);

 три лиценци од РКЕ - една за производител на струја, предлиценца и лиценца за повластен производител;

 употребна дозвола од Агенцијата за енергетика откако ќе се изгради централата;

 договор со МЕПСО за исплаќање повластена тарифа.

Во септември 2008 година Регулаторната комисија одлучи за сончеви централи до 50 киловати да важи фидинг-тарифа од 46 евроценти за киловат-час предадена струја. За електрани до еден мегават важеше повластена тарифа од 41 евроцент.

Лани двапати ја намали оваа тарифа на 26 евроценти за киловат-час за електрани до 50 киловати и на 30 евроценти до еден мегават. Со тоа ја намали атрактивноста на овие проекти.

Доказ дека државата ги попречува инвеститорите стигнува и од Агенцијата за енергетика. Директорот, Лазар Гечевски, вели дека поради законските проблеми, тројца инвеститори се заглавени во државните административни лавиринти и не може да добијат лиценца за повластени производители на струја од сончеви централи.

“Нема подзаконски акти, а не се донесени од неколку субјективни и објективни причини. Инвеститорите се доведуваат во заблуда. Со несреќно донесениот правилник од Министерството за економија и неносењето на подзаконските акти инвеститорите се спречуваат да инвестираат и не знаат која ќе биде повластената цена, со која за не повеќе од осум години треба да го вратат капиталот што го зеле од банка. Повластената тарифа неколку пати се намали, а има најави дека може уште да се намалува. Можно е со новите уредби новите повластени тарифи да овозможуваат поврат на инвестицијата за 11-13 години. Фактот дека лиценцата за повластен производител се дава за 15 години покажува дека инвеститорот веќе е на прагот на рентабилност. Ова ќе значи и крај на влегувањето на нови инвеститори во обновливи извори на енергија“, вели Гечевски.

Од министерството за економија велат дека со техничка помош од УСАИД изготвиле уредба за повластени тарифи за производителите на струја од обновливи извори и таа е во владина процедура. Немаат информација кога документот ќе помине на владина седница.

Сончевите централи неисплатливи во Македонија

mailto:poposka@kapital.com.mk - Катери

Владата крои нова, најверојатно пониска повластена тарифа за откуп на струја од сончеви централи. Но, правилникот за повластени, односно фидинг-тарифи, кој го изготви Министерството за економија, сè уште не е усвоен од Владата.

Последната фидинг-тарифа по која инвеститорите можеа да добијат субвенција од државата изнесуваше 26 евроценти за киловат-час за електраните до 50 киловати и 30 евроценти до еден мегават. Лани важеа други, повисоки повластени тарифи од 40 до 34 евроценти. Во септември 2008 година пак, повластената тарифа до 50 киловати изнесуваше 46 евроценти за киловат-час предадена струја, а до еден мегават 41 евроцент.

 Од Агенцијата за енергетика велат дека честото намалување на повластената тарифа за производство на струја од сонце ќе значи и крај на влегувањето на нови инвеститори во обновливите извори на енергија

Потенцијалните инвеститори се сомневаат дека новата повластена тарифа ќе биде доволно атрактивна за да ги вложат парите во производство на струја од сонце. Негодуваат дека поради ниската откупна цена на енергијата од обновливи извори (сонце, ветер, вода и биомаса) и поради тоа што не се донесени подзаконски акти, веќе девет месеци ниту можат, ниту сакаат да инвестираат во соларни електрани.

“Ако Владата, односно Регулаторната комисија повторно ја спушти фидинг-тарифата, никој нема да биде заинтересиран да вложува во фотоволтаични централи. Атрактивно беше да се гради со повластена тарифа од 40 евроценти, па и од 34. Но, со последните 26 евроценти за киловат-час не е поволно. До 34 евроценти требаше да заврши намалувањето на повластената тарифа. Секој инвеститор си ги планира парите и секако, профитот. Планираме според едни цени, вадиме документи, се молиме да не заглавиме во административните лавиринти за побрзо да ја реализираме инвестицијата и пред самата цел добиваме уште една сопка - пониска тарифа за откуп на струјата“, велат за “Капитал“ потенцијални инвеститори во сончеви централи.

И од Агенцијата за енергетика, од каде што досега се издаваа употребните дозволи за инвеститорите, врз основа на кои Регулаторната комисија издаваше лиценца за повластен производител на струја, велат дека со намалувањето на фидинг-тарифите производството на струја од сончеви централи веќе не е исплатливо.

“Со новата уредба на Владата можно е новите повластени тарифи да овозможуваат поврат на инвестицијата за 11-13 години, а самиот период од 15 години, на колку што се дава лиценца за повластен производител, покажува дека инвеститорот веќе е на прагот на рентабилност. Ова ќе значи и крај на влегувањето на нови инвеститори во обновливи извори на енергија”, вели директорот на Агенцијата, Лазар Гечевски.

Државата ограничи дека ќе ја субвенционира цената на струјата од сончева енергија до вкупен капацитет од 10 мегавати. Во периодот 2007-2011 година се изградени само осум соларни централи со вкупен капацитет од само 1,4 мегавати. Регионот има различна политика од нашата. Инвеститорите велат дека Бугарија и Грција нудат најповолни услови за инвестирање.

“Со Србија и со Грција дојдовме на исто ниво. Но, едно е да се изедначиш кога имаш инсталиран капацитет од еден мегават, а друго е кога имаш меѓу 50 и 100 мегавати, како што е примерот со Бугарија. Австрија пак, до лани немаше ограничување на вкупниот капацитет за фидинг-тарифа, која изнесуваше 40 евроценти. Германија ја укина фидинг-тарифата, но има производство на струја од 12 гигават-часови од обновливи извори на енергија“, велат потенцијални инвеститори.

Од Соларната асоцијација на Македонија признаваат дека фидинг-тарифата е првата мамка, односно пречка за инвеститорот.

“Целта на фидинг-тарифата е да се стимулира производството на соларни централи, оти вложените пари не можат да се вратат при продажба на струјата по пазарни цени“, вели претседателот на асоцијацијата, Илија Насов.

Експертите коментираат дека со честото намалување на фидинг-тарифите државата само декларативно се залага за производство на струја од обновливи извори. Европската регулатива наложува до 2020 година 20% од вкупното производство на струја да биде токму од обновливи извори.

http://www.kapital.com.mk/mk/dneven_vesnik.aspx/75965/sonchevite_centrali_neisplatlivi_vo_makedonija.aspx?iId=2441

Ако се сака, може да се измисли и топла вода!

mailto:milanovska@kapital.com.mk - В - ија М

ЕУРОТЕРМ ПРИЛЕП

ПРОИЗВОДИТЕЛ НА СОЧЕВИ КОЛЕКТОРИ

 

Aко за некој во земјава може да се каже дека “измислил топла вода“, тоа дефинитивно е компанијата за производство на соларни колектори, Еуротерм од Прилеп. Со искуство кое влече корени уште од далечната 1986 година, денес триесетина вработени произведуваат, како што велат, македонска топла вода, од македонско сонце, во македонски сончеви колектори. Паралелно со напредокот на Еуротерм, низ годините растел и бројот на вработени, па почетниот тим од тројца луѓе, пред неколку години добил уште една нула од десно.

Предок на Еуротерм е првата приватна фирма во Прилеп, Гром, од каде што сопственикот Горан Спиркоски извлекол непроценливо искуство.

“Корен на Еуротерм е татко ми, кој до 1986 година работеше во фабриката за парни котли Димче Бањарот. Потоа започна приватен бизнис и новата фирма Гром беше прва и најголема приватна фирма за проектирање и монтажа на системи за греење и климатизација. Тимот на фирмата Гром која беше инженеринг-компанија без оддел трговија имаше огромно искуство во оваа област. По 2000 година ние почнавме одново, како Еуротерм. Знаејќи колкав недостаток е немањето оддел за трговија, уште на самиот почеток воведовме отсек за опрема за парно греење на мало и на големо. Секоја година напредувавме, стекнувавме сериозни клиенти, како Витаминка, хотел Дрим, Метропол, Белви и други. Паралелно ја зголемувавме и трговијата и во 2004 година се вселивме во свој објект“, раскажува Спиркоски.

Иако инженерингот функционирал добро низ годините, а трговијата неприкосновено напредувала, уште од самиот почеток неостварен предизвик на тимот на Еуротерм било производството. По неколкумесечно двоумење што да произведуваат, веќе во 2007 година, оваа компанија почнува со производство на соларни колектори.

“Направивме многу брза акција за што порано да почнеме да ја развиваме производната дејност. За кратко време знаевме и кој тип колектори ќе ги произведуваме и за шест месеци излеговме на саем со прототип. После тоа, со напорна работа успеавме за уште шест месеци да го завршиме оформувањето на машините и на технологијата. Интересно е што дури и самите машини се со македонско потекло. Направени се во погоните на фабриката Микросан и иако ниту тие не ја познаваа оваа технологија, сепак храбро влеговме во проектот, а од оваа дистанца можеме да кажеме дека ризикот ни се исплати“, објаснуваат од компанијата.

Вкупната инвестиција во технологијата, чинела околу 600.000 евра, иако велат дека ваквите машини произведени надвор од Макеоднија би чинеле околу два милиони евра. Од Еуротерм велат дека развивањето на овој бизнис и усовршувањето на машините се напорна работа и големи трошоци, па затоа првите месеци работеле по 20 часа дневно.

Колку повеќе конкуренција, толку поквалитетни производи

Според сопственикот Спиркоски, конкуренцијата дефинитивно е поттик во работата, а поголемиот бројот производители, значи и повисоко ниво на квалитет кај производите. Тој раскажува дека неодамна амбасадата на Австрија ги поканила фирмите за соларни колектори од Македонија да посетат неколку австриски производители. Тогаш сфатиле дека Македонија полека станува сериозна земја за производство на соларни колектори во регионот. Доказ за тоа им е што ниту Србија, ниту Хрватска и Словенија имаат т.н. “фул плејт“ технологија за производство.

Од Еуротерм велат дека во моментов се први и единствени производители со ваква технологија на територијата на бивша Југославија и иако Грција е многу развиена во делот на соларната енергија, сепак, таму тешко може да се најде спој на квалитет и естетика како македонскиот. Еуротерм во 2009 година доби сертификат од реномираниот СПФ институт во Швајцарија, што значи дека нивните сончевите колектори можат да продаваат во која било европска земја и пошироко.

СОНЧЕВИТЕ КОЛЕКТОРИ БРЗО СЕ ИСПЛАТУВААТ

Заштедите со сончевите колектори се различни во зависност од објектот и самата намена. Според есапот на Еуротерм, за домашна употреба со нивен колектор, на годишно ниво се добива околу 85% санитарна топла вода со бојлер. Една ваква инвестиција адаптирана на потребите на едно семејство, чини од 600 евра до 1.000 евра.

“На пример, во луксузниот хотелски и спа-комплекс Аурора во Берово, загревањето на санитарната вода се реализира со колектори. Сега работиме и на проект за загревање на базенската вода со колекторите. Околу 60% од топлата вода се добива со колетори, а само 40% со дополнителни извори на енергија“, објаснува Спиркоски.

Сепак, во домовите заштедите се поголеми, затоа што количината на потрошувачка на вода во хотелите е многу голема, а за да се направи правилен извор на експлоатациони и инвестициони трошоци, мора инвестицијата да се заокружи на одредена сума, советуваат од Еуротерм. За да не се претера со вложувањето се оди на оптимално ниво, кое ќе им ги врати средствата за три до пет години на помалите хотели, а на поголемите хотелски комплекси од пет до седум години.

Како кризата може да биде и шанса

Иако Еуротерм најмногу продава во Македонија, извезува и во Србија и во Бугарија, а веќе три години како компанија е присутна на најголемиот светски саем за соларни колектори, Интерсолар. Од компанијата велат дека иако звучи неверојатно, сепак кризата им помогнала да останат единствени со ваква технологија во регионот долго време.

“Останатите компании немаа храброст во кризно време да влезат во инвестиции, а ние го фативме токму предкризниот период. Сега засега не сме презадоволни од извозот, но нè бодри тоа што на пазарите се пробиваме со квалитет. За големите компании сме ситна риба, па немаме некоја остварена соработка. На пример, најголемата компанија за производство на термални колектори во светски рамки, лоцирана во Австрија, има капацитет за производство до 3.000 колектори дневно. Тоа се осум или девет роботизирани, автоматизирани линии. Големите компании купуваат од такви фирми. Да не се залажуваме, ние направивме добар квалитет, во голем дел имаме автоматизирано производство, но не можеме да се споредуваме со тие компании. Сепак, во однос на регионот сме солидно конкурентни“, велат од Еуротерм.

Компанијата во моментов се бори да влезе во Хрватска, Словенија, Црна Гора и во Романија. Велат, овие четири земји им се предизвик кој планираат да го реализирааат наредната година.

Нареден предизвик на Еуротерм е да инвестира и во други технологии на соларни колектори, како, на пример, ласерско заварување и производство на професионални бојлери за соларни системи во комбинација со систем за греење.

ДА ИМАМЕ ДОМАШНИ РЕПРОМАТЕРИЈАЛИ, ПРОИЗВОДИТЕ ЌЕ НИ БИДАТ 20% ПОЕВТИНИ

Од Еуротерм објаснуваат дека целиот репроматеријал им е увозен, затоа што во Македонија реално нема што да се купи.

“На времето Македонија имаше фабрика за алуминиумски профили, но веќе ја нема. Стакло воопшто немаме, изолација, бакарна фолија и силикон исто така. Единствено нешто што може да се купи од Македонија се пластичните и гумените делови. Ако ги имавме сите овие ресурси во земјава, на пазарот ќе настапувавме со 20% пониски цени. Работиме со термално стакло кое има многу мала содржина на олово и железо, го увезуваме од Германија и е калено, што пет до шест пати ја зголемува цврстината“, објаснуваат од компанијата.

http://www.kapital.com.mk/mk/magazin/76081/ako_se_saka,_mozhe_da_se_izmisli_i_topla_voda!.aspx

Во Илинден ќе се гради соларна електрана

Во селото Ајватовци, во општина Илинден на парцела со површина од 20.000 метри квадратни ќе се гради соларна електрана со сила од еден мегават.
„Илинден и натаму продолжува со реализација на еден од своите приоритети, а тоа е создавање на услови за примена на алтернативни и обновливи извори на енергија“, пишува во соопштението од Општината.
Во тој контекст, во делот на образованието и културата се применуваат модели на енергетско ефикасни системи за греење и ладење со користење обновливи извори на енергија, кои придонесуваат за заштеда на енергијата, а со тоа и на парите.

http://www.plusinfo.mk/vest/30010/Vo-Ilinden-kje-se-gradi-solarna-elektrana-

Струјата ја менуваме со сонце

Постојаниот пораст на цената на струјата и на другите енергенти го зголеми интересот на граѓаните за системите за искористување на сончевата енергија. Фирмите што се занимаваат со оваа дејност велат дека почнале да монтираат соларни системи и во текот на зимата, а не како досега, само во пролет и во лето. Сепак, иако постои тренд на зголемен интерес за искористување на сончевата енергија, граѓаните сé уште не го користат доволно потенцијалот што го нуди географската положба на земјава. Соларните системи кај нас граѓаните најмногу ги користат за загревање на водата за домашна употреба и велат дека инвестицијата се исплати. Сопствениците на хотелот „Вила Силија“ веќе искусиле дека заштедата во летниот период е голема, за разлика од зимските месеци. - Минатово лето забележавме намалување на потрошувачката на струја за 50 отсто, што е навистина голем процент. Зимава, пак, водата мора да се догрева со електрична енергија, бидејќи сончевите системи не можат да постигнат - вели Силвана Коцева-Даскалова, сопственичка на хотелот. Поради намалените сметки за струја, задоволни се и другите корисници на сончеви колектори. - Презадоволен сум од ефектот. Откако го наместивме колекторот, бојлер за струја не е вклучен, а постојано имаме топла вода. Сметката за струја се движи меѓу 800 и 1.000 денари - вели Драгољуб Марковиќ, кој поставил колектори на својот дом во Кисела Вода. Познавачите велат дека интересот меѓу граѓаните за монтирање сончеви колектори во домот се интензивирал во последниве две години. - Интерес има дури и во текот на зимата. И сега имаме термини за монтирање, а во последниве две години инсталиравме рекорден број системи - вели Илија Чулев, сопственик на фирмата „Етерна солар“, кој смета дека интересот на граѓаните се должи на нивната поголема едуцираност. Ако системот е успешно димензиониран и според реалните потреби, вели тој, инвестицијата има економска и енергетска логика. - Намалувањето на потрошувачка на струја на годишно ниво може да биде и повеќе од 60 отсто - вели Чулев, кој нагласува дека во последниве месеци се јавува тренд соларен систем да се поставува уште при изградбата на нова куќа. Според сознанијата на наши соговорници што ја следат состојбата во оваа сфера, досега најголем дел или 90 проценти од монтираните системи се за затоплување вода за домашните потреби. За разлика од тоа, интересот за затоплување на домовите преку сончеви колектори е многу мал. Тие велат дека една од причините за ваквата состојба е потребата од идеална изолација на домот, како и малиот процент на намалување на трошоците, кои достигнуваат до 30 отсто од енергентот за греење. Математиката покажува дека инвестицијата во соларен систем за топла вода се враќа за четири-пет години. Географската позиција и климата во Македонија нудат многу добра перспектива за користење на сончевата енергија. Вкупното годишно сончево зрачење се движи од 1.250 киловат-часа на квадратен метар во северниот дел до 1.530 киловат-часа во југозападниот дел од земјава.     Има интерес, нема реализација Законот за енергетика предвидува повластен статус за производителите на електрична енергија преку соларни системи или електроцентрали од обновливи извори. Досега во земјава осум компании произведуваат струја од обновливи извори на енергија, а нивното производство од јануари до октомври 2011 година изнесуваше 0,019 проценти од вкупното производство на електрична енергија во земјава. Во Регулаторната комисија за енергетика велат дека уште 12 компании побарале лиценца за производство на електрична енергија од соларни системи, но засега само една компанија има одобрение за употреба, другите сé уште се градат. Потврда дека интересот на светот се врти кон искористување на сонцето како производител на електрична енергија е и веста дека луксембуршка компанија ќе гради соларна централа во соседна Србија. Таа ќе зафати простор од 3.000 хектари и ќе има инсталирана моќност од 1.000 мегавати. Ова ќе биде најголема централа во светот и ќе биде дупло поголема од најголемата досега, во Калифорнија.   Најмногу кредити за соларни централи Банкарскиот сектор има посебни кредитни линии за искористување на обновливите извори на енергија. Комерцијална банка има една кредитна линија за финансирање проекти од областа на енергетската ефикасност и обновливи извори на енергија во соработка со Македонска банка за поддршка на развојот (МБПР) и Светска банка, но и програма за кредитирање на развојот од Италијанската кредитна линија реализирана преку МБПР. Според претставниците на банката, проектите сé уште се новина, но стануваат сé поприфатливи за компаниите. - Најголем интерес има кај проектите за изградба на соларни централи, каде што еден проект е комплетно финансиран и завршен, а неколку се финансирани и во отплата - велат во Комерцијална банка. За проекти од оваа област одобрените средства се движат од 500 илјади, до максимални 4 милиони американски долари. Од програмата за кредитирање на развојот од Италијанската кредитна линија средствата што се одобруваат се од 50 до 400 илјади евра. Рокот на отплата е од шест до десет години со грејс-период од една до три години.

Одличните предуслови со кои располага нашата држава, географската положба, економските услови и вечниот извор Сонцето, ја донесоа словенечката компанија за изградба на фотонапонски електроцентрали „М-ЛАН“ од Словенија во Македонија. 

„Имате огромен потенцијал, но и потреба, како земја да изградите фотонапонски електроцентрали и да произведувате струја од природен ресурс. За разлика од Словенија, вашата земја има многу поголем број сончеви часови во текот на годината. Затоа, основавме ќерка-фирма во Македонија вели Андреј Мласко,

сопственик на компанијата М-ЛАН.

Огромниот потенцијал за кој зборуваат Мласко и институциите веќе е утврден како процент за учество на обновливите извори на енергија во вкупната потрошувачка на струја во 2020 година. Македонската влада одлучи тој процент на учество да е 21 отсто, објаснува Наташа Вељановска, стручен советник во техничко-енергетскиот сектор за електрична енергија во Регулаторната комисија за енергетика на Република Македонија. Со ова како земја членка на Енергетската заедница и идна земја членка на Европската унија ќе ги исполниме обврските кои произлегуваат од ЕУ директивата. Вкупното годишно сончево зрачење во Македонија варира од минимум 1250 kWh/m² во северниот дел до максимум 1530 kWh/m² во југозападниот дел, што доведува до просечно годишно сончево зрачење од 1385 kWh/m², објаснуваат од Регулаторна комисија за енергетика. Ова го потврдуваат и од Агенцијата за енергетика, додавајќи дека Македонија има квалитетно сонце за производство и на топлинска и на електрична енергија.

Инвеститорот е задоволен од тимот со кој веќе работи на неколку актуелни проекти во Македонија, како и од огромната заинтересираност на луѓето да инвестираат или да разберат за придобивките од соларната енергија.

„М-ЛАН Солар во своите развојни концепти за Македонија подеднакво се концентрира на проектирање на фотонапонски системи кои генерираат и ја предаваат електричната енергија во дистрибутивниот систем на операторот ЕВН и на фотонапонски системи кои генерираат електрична енергија која корисникот ја користи за сопствена потрошувачка (автономен систем)“, објаснува Цветанка Велкоска, дипломиран машински инжењер, технички консултант во компанијата.

Од неколку месечното присуство и работа со заинтересирани потенцијални инвеститори од компанијата велат дека има интерес за поставување на фотонапонски системи на веќе постоечки објекти (кровови), како и за поставување на фотонапонски системи на земја со соодветна носечка конструкција. Станува збор за инвеститори кои сакаат да добијат статус на повластени производители на електрична енергија, со гарантиран откуп од Операторот на пазарот на електричната енергија.

„Особено, изненадува фактот, што покрај интересот, општата јавност има доволно познавање за овој вид обновлив извор на енергија и придобивките од неговата употреба, што оди во прилог на зголемување на меѓусебната посветеност за користење на овој вид енергија, императив за земја со далеку повеќе сончево зрачење за разлика од Словенија“, објаснува Велкоска.

При изведба на фотонапонски електроцентрали, ќе се користат модули со голема ефикасност особено за подрачја со повисоки температури како што е нашето поднебје, а постигнувајќи го тоа со ќелии од кристален силициум. Инверторите и останатата електро опрема е со познат и проверен eвропски квалитет, поткрепена со сертификати и гаранции за квалитет.

http://www.time.mk/read/NONE/a870f35d44/index.html

Во Порече ќе се градат четири соларни електрани

Отворена првата електронска продавница за соларни колектори

“sporo napreduvanje” e mnogu relativen poim. Od FV-proizvodstvo okolu 0 MWh vo 2004 , po samo 8 godini,  vo 2012 Germanija SAMO od fotovoltaik proizvede 22.000.000 MWh.

“komotnoto nadminuvanje” e isto taka mnogu relativen poim ako se zeme vo obzir deka vo 2012 vo Makedonija se proizvedeni VKUPNO 7.000.000 MWh

Inaku VKUPNOTO proizvodstvo na struja vo Germanija vo 2012 e 630.000.000 MWh

Edinstven poim sto ne e relativen se brojkite. Samo pa tie mnogu go ogranicuvaat muabetot.

“sporo napreduvanje” e mnogu relativen poim. Od proizvodstvo okolu 0 MWh vo 2004 , vo 2012 Germanija SAMO od fotovoltaik proizvede 22.000.000 MWh.

“komotnoto nadminuvanje” e isto taka mnogu relative poim ako se zeme vo obzir deka vo 2012 vo Makedonija se proizvedeni VKUPNO 7.000.000 MWh

Inaku VKUPNOTO proizvodstvo na struja vo Germanija vo 2012 e 630.000.000 MWh

Edinstven poim sto ne e relativen se brojkite. Samo pa tie mnogu go ogranicuvaat muabetot.

Poim „iskoristenost na fotokeliite“ ne postoi. Ako se misli na stepen na dejstvo ( ili efikasnost, razlika na vlezenata sonceva energija i izlezenata elektricna energija) toa e vekje drugo. Slabite fv-kelii tuka imaat efikasnost okolu 10-15%, podobrite 15-25% a najnovite duri i preku 30-40%. Ova ne zavisi samo od kelijata tuku i od nadvoresni uslovi, na primer. kolku e nadvoresnata temperatura povisoka, tolku e stepenot na korisno dejstvo na fv-kelijata pomal. ( moze da se vidi od literaturata na www.gec.mk) . Po ovaa definicija korisno dejstvo 100% nitu ima nekoj ured nitu moze da ima.

Navodite za mislenjata vo Germanija okolu preranoto isklucuvanje na nuklearkite ne se tocni. Germanija i pokraj isklucuvanjeto na nuklearkite ostana izvoznik na struja.

Postavenite celi za reduciranje na CO2 so sigurnost ke bidat postignati, nema nikakva dilema.

Subvencii na FV-struja vo Germanija NEMA i drzavata ne plakja razliki, nikakvi.

Sto e opcija za Makedonija , moze i uste ednas, moze i  uste dvas i tris…

Макошпед ќе произведува електрична енергија

Објавувајќи го планот за работа за годинава, транспортно- шпедитерската компанија Макошпед најави дека планира да купи земјиште во Склад Маџари на кое ќе изгради фотоволтаична централа за производство на електрична енергија од обновливи извори.

Во известувањето до Македонската берза, од Макошпед наведуваат дека ниту годинава нема да има посериозни промени во транспортно – логистичката дејност поради, како што велат, ниската економска активност, слабата наплата, слабата инфраструктурна поврзаност, но и неквалитетниот возен парк.

Макошпед за годинава планира да понуди квалитетни и интегрирани услуги, пристап кој на компаниите ќе им заштеди време, пари, кадар и потреба од голема организација. Очекуваат обемот на работа да остане на исто ниво како и лани при што планираат да ја преземат дистрибуцијата на производите на нивните коминтенти . Приходите од кирии се предвидува да се намалат за 25% поради завршување на некои договори за закуп, додека останатите приходи се предвидува да се движат на исто ниво како и лани.

Се очекуваат вкупни приходи од 880 илјади евра, додека во делот на расходите, и годинава, најмногу пари Макошпед ќе потроши на исплата на плати за вработените, вкупно 322 илјади евра, додека за материјални трошоци ќе потроши 190 илјади евра.  Вкупните трошоци од редовно работење ќе изнесуваат 818 илјади евра. Добивката пред оданочување е проектирана на  61 илјади евра.

http://faktor.mk/archives/25553?utm_source=rss&utm_medium=rss&utm_campaign=%25d0%25bc%25d0%25b0%25d0%25ba%25d0%25be%25d1%2588%25d0%25bf%25d0%25b5%25d0%25b4-%25d1%259c%25d0%25b5-%25d0%25bf%25d1%2580%25d0%25be%25d0%25b8%25d0%25b7%25d0%25b2%25d0%25b5%25d0%25b4%25d1%2583%25d0%25b2%25d0%25b0-%25d0%25b5%25d0%25bb%25d0%25b5%25d0%25ba%25d1%2582%25d1%2580%25d0%25b8%25d1%2587%25d0%25bd%25d0%25b0-%25d0%25b5