Културно наследство: Цркви и Манастири во Охридско

Кога во XV век Турците ја урнале Климентовата Црква - Св.Пантелејмон, моштите на светителот биле пренесени во овој храм, па оттогаш оваа црква кај народот е позната како Св. Климент. Кога катедралниот храм Света Софија исто така бил претворен во џамија, Климентовата Црква станала седиште на Охридската Архиепископија, којашто успеала да ја сочува моќта под османлиите, па, уште повеќе, и да добие и нови територии под своја јурисдикција. Во тоа време во неа биле концентрирани бројни икони, големата архиепископска библиотека со ракописи на пергамент од XI и XII век, црковни садови и голем број предмети, како и најстарите музички неумски нотации на византиското црковно пеење. Околу Климентовиот храм се формирал и манастирски комплекс, а во близина на Црквата била подигната и Архиепископска палата која кон средината на XIX век исчезнала во пожар.

Основата на црквата е во форма на впишан Крст во правоаголно пространство. Кон западната страна подигнат е нартекс со крстовидни сводови, а во централниот дел со слепа купола. Над централниот дел - наосот - се издига единствената купола, чиј тамбур се држи на четири четвртести столбови. На источната страна Црквата завршува со олтарна апсида која, за разлика од другите нејзини фасади, најповеќе е декорирана со помош на тули. Кон средината на XIX век од обете страни се доградени капели. Местата што не биле покриени со живопис и денес ни сведочат за убавата керамопластична декорација на фасадите.

Фреските во оваа Црква се поделени во три зони. Во олтарната апсида првата зона ја сочинуваат Архиереи во цел раст, втората зона фигури во допојасен раст, а третата композициите „Томиното неверство", „Тајната вечера" и „Причестувањето на Апостолите".
Пресвета Богородица Ширшаја е насликана во најгорниот дел од апсидата.
Во ѓакониконот се насликани повеќе композиции од кои ги издвојуваме: „Среќавањето на Марија и Елисавета” и сцени сврзани со животот на Св.Јован Крстител. Фреските во проскомидијата го илустрираат животот на Пресвета Богородица. На столбовите во наосот се претставени Светите воини: Св.Димитрија, Св.Ѓорѓи, Св.Теодор Тирон, Св.Теодор Стратилат, Св.Прокопие и други, а на западниот ѕид е големата композиција „Успението на Пресвета Богородица". Третата и четвртата зона во наосот се исполнети со композиции од животот на Господ Исус Христос и маките Христови. Тоа се композициите „Миење на нозете", „Молитва на маслинова гора”, „Издајството Јудино”, „Оплакувањето” и други. Во сите овие композиции е потенциран драматизмот кој ќе се негува и понатаму во нашето средновековно сликарство.
Во калотата на куполата се наоѓа монументална допојасна фигура на Господ Исус Христос Седржател, опколен со ангели и 12 пророци.
Нартексот од Црквата е живописан со повеќе композиции од Стариот завет, меѓу кои позначајни се: „Сонот на Набукодоносор” и „Господ Исус Христос -ангел од големиот совет”.

Фрескосликарството во Црквата Св. Климент го претставува раниот период од творештвото на зографите Михајло и Евтихиј. Цртежите им се сигурни, колоритот усогласен, композициите хармонични, со многу иконографски новини, иако дотогаш зад себе немаат дела кои би им служеле за непосреден урнек. Карактеристични се фигурите на младите Светители, полни со сила и енергија, широки лица, со силни атлетски тела, полни со живот.
На крај ги споменуваме насликаните ликови на Св.Климент Архиепископ Охридски, Св.Константин Кавасила и претставите на Апостолите Св.Петар и Св.Андреа.
Значењето на ова сликарство во оваа црква е наративноста, воведувањето безброј фигури распоредени по ѕидовите и насликаните композиции - тоа отвора нова епоха која ќе заврши во манастирот Дечани.