• Објавено: пред 14 часа |
• Прочитано: 80 |
• http://www.plusinfo.mk/print/Kade-se-makedonskite-energensi - Печати |

Низ целиот Балкан, кој колку може и кој како знае и умее бара партнери и влегува во трката за откривање на основните енергенси како што се нафтата и гасот на својата сопствена територија. Колку активностите се забрзуваат покажуваат и последните вести вклучени овде само од последните ден-два пред и за викендот од неколку земји на Балканот. И додека во соседството врие и секој гледа да ги искористи своите природни богатства, Македонија спие. Имаме Агенција за странски инвестиции која не бара потенцијални концесионери за истражување и експлоатација, ако веќе тешко ни оди со странските инвестиции.

Во Македонија не се истражува ни нафта, ни гас, иако на исток од нас Бугарија открива гас кај ќе копне, на запад од нас Албанија се гуши во нафта, а на север од нас во Босна гас излегува кога селаните копаат бунари.

„Албанија има нафтни ресурси и на копно и на море и ги споделува истите геолошки трендови со соседните балкански држави: Хрватска, Србија, Црна Гора и Македонија,“ се вели во промотивните материјали на „Петроманас“, кој во моментов истражува нафта на една петтина од територијатата на Албанија.

Од друга страна, во Македонија нема ни компании кои би се појавиле како партнери на евентуалните странски интересенти.

„Макпетрол“ две години по ред покажува некакви чудни загуби, ја комплицира сопствената корпоративна структура и никогаш не покажал интерес за истражување. Негов најголем успех е учеството во проектот ГАМА во кој Русите му изградија гасовод и застапништвото на „Хонда“ возилата.

Газдите на ОКТА, „Хеленик Петролеум“ немаат интерес за истражување во Македонија. Тие се задоволни со својот рафинериски бизнис и трговија. Плус, во моментов влегуваат во бизнисот на обновливи извори на енергија, конкретно сончевата, во партнерство со друга компанија. „Хеленик“ е сосема задоволен да ни ја продава нафтата што стигнува во солунското пристаниште, а ако и некогаш реши да влезе во бизнисот на истражување и експлоатација, тоа сигурно ќе го прави на домашен терен во Грција.

Покрај ова, од податоците на „Јадран-Нафтагас“ за истражувањата во Република Српска се гледа дека не станува збор за прескапа авантура. Оваа компанија ќе вложи меѓу 13 и 47 милиони долари за истражувања на целата територија на Република Српска. Исто така, едно пробно дупчење за природен гас чини не повеќе од 250 илјади долари.

И така, во Македонија нема ни докажани, ни недокажани резерви на нафта и гас. Не дека некој тоа се обидел да провери.

БУГАРИЈА

Канадската компанија „ТрансАтлантик Петролеум“ може да започне со производство на природен гас во Бугарија идната година, изјави министерот за економија и енергетика, Трајчо Траиков.

- Максималните очекувани ресурси во гасоводното поле Коњари, на околу 130 километри северно од Софија, се проценуваат на над 34 милијарди кубни метри и производството може да започне на една од четирите секции, изјави министерот Траиков.

Во секцијата Девенци, максималните можни резерви се над 13,5 милијарди кубни метри, додека веројатните резерви се над 5,5 милијарди кубни метри, додаде тој. Со ова, вкупните резерви на природниот гас може да бидат далеку поголеми од 34 милијарди кубни метри.

Министерството може да издаде концесија за експлоатација годинава, а производството да започне идната година, откако ќе се постави неопходната инфраструктура.

- Периодот на концесија зависи од приозводниот план, а законите овозможуваат максимален концесиски период од 35 години со продолжување од уште 15 – додаде Траиков.

Годшното производство може да достигне до 1 милијарда кубни метри гас во зависност од бројот на дупчењата и од договорите за продажба што ќе ги потпише компанијата. Бугарските годишни потреби за природен гас изнесуваат 2,5 до 3 милијарди кубни метри.

Но, ова не е се. Британската компанија за истражување на природен гас, „Мелроуз Рисорсис,“ веќе започна со негово производство од две гасоводни полиња во Црното Море за кое владата вели дека можат да достигнат околу 15 отсто од годишните потреби на земјата.

Сепак, најголемите наоѓалишта на природен гас во Бугарија се наоѓаат во нејзиниот северо-источен дел, во близина на градот Нови Пазар.

Додека во првите два случаи станува збор за класични извори на природен гас, овие се однесуваат на тнр. „карпест“ гас (shale gas), односно наслаги на гас кои се наоѓаат во пукнатините на подземниот слој од седиментни карпи, кои, пак, претставуваат микс од минерали од глина и мали фрагменти од други минерали, особено кварц и и калцитни минерали.

Технологијата за вадење на овој гас е измислена неодамна и таа вклучува вертикално дупчење, додека не се стигне до овој карпест слој и потоа со дупчењето се продолжува хоризонтално при што во цевките се пумпа микс од вода и песок под притисок за да се искршат разните препреки меѓу бројните џебови со природен гас, кој потоа се качува нагоре, а и околу 60 отсто од водата и песокот, исто така, се враќаат назад. 

Вишокот вода се транспортира на безбедно со камиони или, ако во близина има одвод, се пушта во него зашто не станува збор за загадена вода. Овој процес се нарекува „фракинг“ (fracking) и негова карактеристика е што не му е потребно големо земјиште на површината на земјата, па просторот неопходен за едно дупчење може да биде мал колку една една четвртина од фудбалско игралиште. 

Минатата недела бугарската влада одлучи да му издаде голема концесија за истражување на карпестиот гас на американскиот енергетски гигант „Шеврон.“ Само од концесијата бугарската влада ќе добие 30 милиони евра за доделените права за истражување.

Според проценките на компаниите што учествуваа на тендерот, депозитите кај Нови Пазар содржат меѓу 300 милијарди и еден билион кубни метри гас. Според зборовите на Траиков, депозитите на карпест гас на Бугарија ќе и овозможат гарантирана домашна потрошувачка во следните 100 години. Се уште не се знае кога би можела да започне комерцијалата експлоатација на овие извори. Во моментов земјата увезува 90 отсто од своите потреби од Русија, но веќе најави дека има намера идните нарачки да ги намали за 75 отсто.

АЛБАНИЈА

„Банкерс Петролеум“, канадска компанија со седишште во Калгари, провинција Алберта, објави дека производството на нафта од нафтоносното поле Патос-Маринза во западна Албанија изнесуваше 12.973 барели дневно во вториот квартал од годинава, што е пониско за 1.200 барели дневно од предвиденото, но речиси 1.000 барели дневно повеќе во однос на претходниот квартал, односно 7 отсто повеќе, како и далеку повеќе од минатогодишното производство од 8.292 барели дневно.

Продажбата е зголемена за 2 отсто во однос на минатиот квартал, а во моментов компанијата има на залиха 239.000 барели или за 71.000 барели повеќе отколку на крајот на март 2011.

Цената на вадењето на нафтата во овој квартал изнесува 77 долари по барел што претставува ниво на трошоци од 66 отсто во однос на продажната цена на Брентот на светските пазари од 117,36 долари за барел.

Компанијата објави дека во земјата е со задоцнување пристигна и четвртата платформа за дупчење што претставуваше и причина да не се достигне планираното производство. Петтата платформа се очекува да стигне наскоро и да започне со дупчење во октомври. Компанијата проценува дека годинава ќе издупчи 79 хоризонтални бунари и ќе доврши 82 реактивирања на бунари. „Банкерс Петролеум“ има договор со албанската државна компанија за нафта да презема и рекативира 120-130 нафтни бунари годишно. Просечното дневно производство на нафта за годинава се очекува да изнесува околу 18 илјади барели со можна корекција од 10 отсто помалку или повеќе.

Сепак, „Банкерс Петролеум,“ иако во моментов вади најмногу нафта до Албанија на најстарото нафтоносно поле во земјата, Патос-Маринза, откриено уште во далечната 1928 година, овие количества претставуваат капка во океанот на црното злато кое лежи под албанското тло. Оваа компанија вади нафта од плитки бунари и од дел од Албанија кој е 12 пати помал од локациите во големина од дури 141 милион акри, кои и се доделени друга канадска компанија „Петроманас Енерџи,“ која, пак, планира да вади нафта на длабочини од 4.000 метри. Подрачјата за кои „Петроманас“ има добиено 7-годишна лиценца за истражување нафта од албанската држава се наоѓаат и северно и јужно од Тирана на дел која опфаќа речиси една петтина од територијата на земјата, во нејзиниот централен дел, западно од албанската страна на Шар Планина.

Во 2009 година консултантската куќа „Густавсон Асошиејтс“ подготви извештај за евалуација на ресурсите и економските параметри само врз 4 од 7-те парцели (оние северно од Тирана, неколку стотини километри оддалечени од онаа локација од каде што сега „Банкерс Петролеум“ вади нафта) на кои „Петроманас“ може да истражува и идентификуваше 14 можни нафтоносни полиња кои содржат значителни количества на енергетски ресурси.

Според овој извештај, кој е правен врз основа на претходни сеизмички истражувања и геолошки проучувања, но без дупчење, а по средно успешното сценарио, овие парцели би можеле да содржат меѓу 743 милиони и 1,5 милијарди барели нафта и 233 до 342 милијарди кубни метри гас (Македонија, на пример, во моментов троши 150 милиони кубни метри гас, а Бугарија 2,5 до 3 милијарди кубни метри гас годишно).

Компанијата, точно пред една година ги започна сеизмичките истражувања на теренот и ги споредува со претходно постоечките, а испитните дупчења треба да започнат до крајот на годинава или на почетокот на идната година.

РЕПУБЛИКА СРПСКА/БИХ

„Јадран-Нафтагас“ заедничко претпријатие на Нафтната индустрија на Србија (НИС) и на руската компанија „Њефтгазинкор“ доби концесија во траење од 28 години за истражување на нафта и природен гас на територијата на Република Српска со одлука на владата во Бања Лука. „Њефтгазинкор“ е компанија ќерка на „Газпромнефт“, кој, пак, е компанија на рускиот монопол за извоз на природен гас, „Газпром“, чија дејност е истражување и експлоатација на нафта.

Со ова, всушност, започнува истражувањето на нафта и гас во Република Српска, соопштува НИС. Заедничката компанија беше основана уште на почетокот на годината токму за оваа намена.

Директорот на „Јадран-Нафтагас“ Предраг Радовановиќ ги соопшти плановите за периодот од 2011 до 2014 година, според кои во првата фаза од геолошките истражувања ќе бидат потрошени од 13 до 47 милиони долари, додека планот за капиталните инвестиции изнесува од 63 до 315 милиони долари во зависност од резултатите на истражувањето и оствареното производство. Првите испитни дупчења се очекува да почнат да се вршат идната година.

Премиерот на Република Српска објави дека првите резултати од истражувањата би можеле да бидат познати до крајот на годината, а експерти сметаат дека производството би можело да почне во 2014.

Министерството за индустрија, енергетика и рударство на Република Српска објави дека максималните експлоатирани количества би можеле да се достигнат во 2020 година и да изнесуваат милиони тони годишно.

„Јадран-Нафтагас“ ќе плаќа 4 отсто од вкупните бруто проходи од продажбата на нафтатата и гасот, како концесиска надокнада, откако ќе започне со експлоатацијата. Потенцијалните залихи на нафта во Република Српска се проценуваат на околу 100 милиони тони, а „Јадран-Нафтагас“ е единствена компанија што има лиценца за истражување на целата територија.

Пред три години, деканот на Факултетот за технологија и рударство во Тузла, Абдула Башиќ изјави дека северна Босна и делови од земјата појужно би можеле да имаат 500 милиони тони нафта на длабочина од 4-6.000 метри. Ваквите коментари беа предизвикани од инцидент во 2008 година кога селанец, кој копал бунар во село во близина на Тузла, налетал на природен гас кој се запалил и чиј пламен бил висок 20 метри.

Покрај ова, токму пред една година, само на неколку стотини километри од границата на БиХ, Хрватската нафтена индустрија ИНА и нејзиниот унгарски партнер МОЛ во заедничко истражување, открија значителни резерви на природен гас во реонот меѓу Подравска Слатина во Хрватска и Залата во Унгарија.

Во соопштението на ИНА се посочува дека на длабочина од 3.170 метри под површината на земјата се пронајдени резерви на гас од кои дневно би можеле да се екслпоатираат по 370.000 кубни метри.

- Со испитување е потврдено дека се работи за комерцијално исплатливо количество на хрватската страна, се наведува со соопштението.

Прецизни податоци за гасот се очекува да бидат добиени по тродимензионалното сеизмичко испитување и по изработка на студија за резервите.

- Во наредниот период напорите на двата партнери ќе бидат насочени кон подготовки за почеток на експлоатација на гасот и приклучување кон гасната мрежа, се потенцира во соопштението на ИНА.

ИНА и МОЛ во 2006 година започнаа заеднички проект за потрага по резреви на гас на териториите на Хрватска и Унгарија. Согласно договорот, финансирањето на целиот проект и поделбата на производството е во сооднос 50:50.

По најавата дека компанија од Катар е заинтересирана за обновување на истражувањата за можна експлоатација на нафта и природен гас во Македонија, МКД.МК преобјавува некои новинарски написи за тоа што се правело по полињата на Овчеполието.

Во истражувањето на весниците од тоа време, утврдивме дека конференција за печатот никогаш не се одржала, ниту, пак, биле објавени податоците за наодите на нафта и гас што избиле на површината на земјата. Најавената прес конференцијата во Свети Николе никогаш не се одржала. Со цел да нема прашања, Републичкиот фонд за истражувачки работи во рударството (институција што не постои од средината на 80-тите години н.з.) издал соопштение за дотогашните истражувања на нафта во Македонија.

„Позитивна манифестација за постоење нафта“

Во него пишува: „Со оглед на ваквата положба може да се заклучи дека настанатата ерупција кај Ерџелија треба да се прими како позитивна манифестација за постоење нафта и гас во нашите терциелни базени, при што секако се работи за појавување на гас, измешан со газолин и траги на нафта. Со оглед на длабочината од која доаѓа појавата на гас може да се очекува во подлабоките делови од дупката и појава на нафта”. Според ерупцијата (која во соопштението е идентификувана како феномен) и трагите од нафта што ги возбудиле работниците на платформата и населението во соопштението се дава објаснување.

http://www.mkd.mk/wp-content/uploads/2012/03/nafta-rezevri-CIA.jpg">

Сепак, според извештаите на ЦИА во Македонија нема нафта

Во соопштението се објаснува дека при проширувањето на дупката настанала ерупција која може да биде нормален придружник при дупчење на нафтоносни терени. При самата ерупција преку цевките за дупчење избил млаз исплака со земјен гас (природен гас н.з.) во височина од 25 метри кој на земјата исфрлил траги од нафта. Притисокот со кој избивал млазот со гас низ цевките за дупчење имал сила поголема од 50 атмосфери.

Во соопштението пишува дека истражните работи ќе продолжат според разработената програма до длабочина од 1.300 метри и дека единствен надлежен за давање информации е Републичкиот фонд за истражување работи во рударството. Според податоците доби од компанијата „Нафта гас“, истражувањата биле прекинати точно една година подоцна на 7 февруари 1970 година.

По избивањето на нафта и гас, Собранието одобрило 250.000 долари за истражувања

Според официјалните податоци што ги добивме во нашето истражување, а кои биле објавени во „Нова Македонија“ на 27 февруари 1969 година, Републичкиот Фонд за истражни работи во рударството за истражувања на нафтени наоѓалишта во тоа време одвоил околу 3 милиони динари (кои во тоа време според девизниот курс вределе колку 250.000 американски долари). Ова било 20% од сите пари што Фондот планирал да ги потроши за истражувања на руди, неметали и нафта во Македонија за таа година. Парите биле одобрени по сензационалното откритие за нафта и гас кај Ерџелија. Ова било одлучено едногласно на заедничката седница на Одборот за развиток на стопанството и на Одборот за организација и унапредување на производството на стопанскиот собор во Собранието на СР Македонија.

Контроверзни податоци за длабочината на дупката

За потсетување, во нашето истражување побаравме податоци од компанијата „Нафта гас“ од Нови Сад. Според нив, сите податоци имаат карактер на деловна тајна, освен тоа дека се работело до длабочина од 1.910,5 метри. Овој податок е контрадикторен во споредба со податокот од „толковникот на Геолошкиот завод“ издаден 1976 година, според кој дупката кај Ерџелија е длабока 1.315 метри. Единствено место каде би можеле да се најдат податоци и документи е архивот на поранешниот Фонд за истражни работи во рударството. Овој Фонд се наоѓа во приземни и влажни простории, незаштитени од прав во објектот на поранешниот Геолошки завод на улицата Бихаќка во центарот на Скопје.

Лазар Колишевски во Свети Николе

http://www.mkd.mk/wp-content/uploads/2012/03/ксенте1.jpg">

Ксенте Богоев

Колишевски придружуван од Ксенте Богоев (н.з премиер на владата на СРМ), Асен Симитчиев, претседател на републичката Стопанска комора, Ванчо Николовски, секретар на Секретаријатот за индустрија и трговија (н.з. функција министер за економија) и Трајан Ивановски, директор на Стопанска банка, го посетиле Свети Николе десет дена по избивањето на нафтата и гасот. Тогаш пред Колишевски претставниците на „Нафта гас“ и на Секретаријатот за индустрија и трговија реферирале дека резултатите се охрабрувачки, дека пристигнала нова екипа стручњаци од Нови Сад и дека работите требало да продолжат веднаш откако тоа ќе го дозволат временските услови. Тогаш било соопштено дека за два-три дена требало да се добијат очекуваните резултати, кои ако бидат позитивни ќе ги продолжат дупчењата.

(Дел од новинарското истражување на Никола Стојанов, објавено во неделникот „Капитал“ есента 2006 година)

По најавата дека компанија од Катар е заинтересирана за обновување на истражувањата за можна експлоатација на нафта и природен гас во Македонија, МКД.МК преобјавува некои новинарски написи за тоа што се правело по полињата на Овчеполието.

Силната ерупција предизвикана од дупчењето извадила нафта и гас на површината на ерџелиската дупка на 2 февруари 1969 година. Веста за нафта силно го протресла штипскиот и светиниколскиот политички естаблишмент и населението. Расположението почнало да преминува во позитивистичка колективна хистерија. Ова го возбудило и врвниот политички

http://www.mkd.mk/wp-content/uploads/2012/03/lazo-kolisevski.jpg">

Лазо Колишевски

естаблишмент во Белград. Заради тоа дури Лазар Колишевски, кој во тоа време бил член на претседателството на Централниот комитет (ЦК) на Сојузот на комунисти на Југославија (СКЈ) и член на Советот на Федерацијата (член на највисоко раководство на владејачката партија н.з.) дошол да ја смирува атмосферата и да даде инструкции на локалните политичари, стопанственици и партиски делегати. Колишевски во Свети Николе го придружувале високи државни и економски претставници, што потврдува дека настанот од 2 февруари силно ги разбранувал сите структури во тогашната федерација.

Во написите објавувани тогаш на насловните страници на “Нова Македонија” пренесени се сведоштва на работници на ерџелиската нафтена истражна платформа.

Близу Ерџелија , „Нафта гас“ најде траги од нафта

“Плодородното Овче Поле, еден од житородните региони, е на добар пат во блиска иднина да прерасне во прво нафтоносно поле Македонија. По повеќемесечни истражувања, работната единица на “Нафта Гас” од Нови Сад, под раководство на инженерот Зоран Миловановиќ, на дупката Овче Поле 1, близу селото Ерџелија, Светиниколско, наиде на првите слоеви на нафта и гас“. (Нова Македонија 5 февруари 1969 година)

“Одвај успеавме да ја запреме силната ерупција на нафта и гас. Ако не успеевме можеше да се случи најлошото. Сега ерупцијата како што гледате е скротена и таа ќе се пушти кога за тоа ќе бидат извршени подготовките“, ни рече Рајко Митровиќ, водач на смената на дупката и работник од “Нафта Гас”. Ова е изјава што “Нова Македонија” ја објавила како главна вест на насловната страница на 5 февруари 1969 година.

Станува збор за сведочење на работник, кој работел на нафтената платформа кај селото Ерџелија.

“Нова Македонија” објавила дека експлозијата на гасот предизвикана од бушилката на “Нафта Гас” се случила во неделата на 2 февруари околу 10 часот утрината. Во текстот објавен на 5 февруари пишува дека на длабочина од само 470 метри избила силна експлозија на гас со појава на нафта која, како што пишува, можела да се види дури од Ерџелија.

Нафта кај „Мечкова дупка“

Во Ерџелија бевме во соработка со ерџелиецот Зико Зиков, беше на платформата, на која за прв пат во Македонија избила нафта, која се наоѓа во месноста “Мечова дупка”, во ерџелискиот атар. Таму под бетонската платформа во средината на отворот се наоѓа вентилски систем со превентор, со кој дупката е конзервирана и се чува за можни идни активности.

Во извештајот од терен објавен во “Нова Македонија” во далечната 1969 година пишува дека при посетата на локалитетот шесте работници на “Нафта Гас” се подготвувале за инсталирање на инструменти, кои меѓу другото требало да покажат и колкави количества нафта и гас се кријат во длабочините на Овчеполието.

http://www.mkd.mk/wp-content/uploads/2012/03/овце-поле.jpg">

Има ли нафта под ова плодно земјиште?

Смената ја сочинувале водачот на смена Рајко Митровиќ и Бјеловук Билиќ, Благој Николиќ, Геза Келеман, Елинко Младенов и Василије Миличевиќ. Во тоа време на дупката се работело во три смени, деноноќно, под мошне тешки временски услови. Во смените работеле вкупно 36 работници, а до месноста можело да се стигне со трактор или со теренско возило. Раководителот на работите инженерот Зоран Миловановиќ, во бројот од 6 февруари, на насловната страница на “Нова Македонија” соопштил дека првичните резултати се охрабрувачки, но дека не може да каже колкави се количествата нафта што може да се кријат таму. Миловановиќ најавил дека ќе треба да се почека извесно време за да се направат лабораториски анализи на примероците на нафта и гас. Според изјавата што тогаш ја дал Душко Гиговски, претседател на општинското собрание на Свети Николе, било предвидено во градот на крајот на неделата да биде одржана конференција за печатот за откритието на нафта и на природен гас. Тој изразил оптимизам дека работите ќе продолжат и дека истражувањата на крај ќе бидат позитивни и дека може да се размислува за изградба на рафинерија во тој крај. Во текстот се споменати и жителите на Ерџелија кои полни со оптимизам очекувале изградба на асфалтен широк пат кој ќе поминува непосредно покрај нивното село, а ќе ја поврзува месноста на дупката со магистралниот пат.

(Дел од новинарското истражување на Никола Стојанов, објавено во неделникот „Капитал“ есента 2006 година)

http://www.mkd.mk/22301/makedonija/sveti-nikole-ovce-pole-nafta-nafta-gas/ - http://www.mkd.mk/22301/makedonija/sveti-nikole-ovce-pole-nafta-nafta-gas/

По најавата дека една компанија од Катар е заинтересирана за обновување на истражувањата за можна експлоатација на нафта и природен гас во Македонија, МКД.МК преобјавува некои новинарски написи за тоа што се правело по полињата на Овчеполието.

http://www.mkd.mk/wp-content/uploads/2012/03/naftagas.jpg">

Нафта гас денеска

Истражувањата што „Нафта гас“ ги вршела во Овчеполието укажуваат дека тој регион има резерви од околу 2 милиони тони сурова хафта. Ова го потврдил и елаборатот изработен од еминентните стручњаци на “Нафта гас” од 1971 година, кој е дел од архивите на Министерството за економија. http://www.mkd.mk/22594/uncategorized/mal-kuvajt-ovcepolie-nafta/ - - нафтата во тоа време и ангажманите на “Нафта гас” и загрепска “Ина” вредни милиони долари за работа на нафтени платформи во Ангола, Северна Африка, немало сојузен интерес да продолжат истражувањата во Македонија.

“Мал Кувајт” е работниот наслов на проектот со кој во Македонија кон крајот на шеесеттите години се правени истражувања за наоѓалишта на сурова нафта и природен гас. Експерти од новосадската компанија “Нафта гас” до 1990 година (пред распадот на СФРЈ), два пати годишно, доаѓале во Ерџелија и правеле увиди на местото на дупнатината, која денеска е заштитена и конзервирана за понатамошна работа.

Во Македонија до седумдесетите години било бушено на четири локации. Фрапантно е сознанието дека кај ниту една дупнатина истражувањето не е довршено. Набрзо по откритието кај Ерџелија, работите на теренот мистериозно биле стопирани, а истражувањата никогаш не продолжиле.

Како почнало…

Во 1966 година двајца Македонци, првенци во геологијата и во геофизиката во тогашна СФРЈугославија, започнале амбициозен проект чија цел била да пронајдат нафтени извори во Овчеполието, најсушниот регион во Македонија. Амбициозниот проект творците го нарекле “Мал Кувајт” оти биле сигурни дека ќе пронајдат нафта. Меѓутоа, на мистериозен начин проектот бил прекинат на половина од работата, откако кај ерџелиската дупнатина избил природен гас, што се сметало за спектакуларно откритие.

http://www.mkd.mk/wp-content/uploads/2012/03/ovce-pole.jpg">

Што крие Овче Поле?

Една година по овој настан (значи во 1967 година), кај светиниколското село Ерџелија бушачите од новосадска “Нафта гас” на длабочина од 1.315 метри пронашле природен гас, на кој му претходеле силни млазови на солена вода. Освен тоа наоѓалиште, дупчалките на “Нафта гас” истовремено наишле на солена вода која излегувала под силен притисок и во месноста “Дивљак” во непосредна близина на Свети Николе, над патот кон селото Кнежје. Неколку месеци потоа, истражувањата ненадејно и без објаснување прекинале, а експертите, работниците, дупчалките, алатите, опремата биле испратени на нова работа во регионот на приморскиот град Бар, во Црна Гора.

“Од штипското општинско началство веднаш дојдоа некои претставници и разговараа со луѓето од новосадската “Нафта гас”, а набрзо потоа донесоа и материјали и направија тампониран пат до платформата. Тогаш и велешани доаѓаа и со штипјани се расправаа во чија општинска надлежност била месноста “Мечова дупка”. Имаше силни кавги, кои на моменти ја вжештуваа атмосферата и за малку не доаѓаше до тепачки. Но, набргу потоа бушачите си отидоа и местото опусте”, се присеќава сточарот Зико од селото Ерџелија.

Идејни творци на проектот “Мал Кувајт”, чија цел била пронаоѓање на нафта во овчеполскиот басен, биле Милош Бундалески-”Маки”, геофизичар од светски глас и еден од основоположнците на “Нафта Гас”, и Благоја Филиповски-”Фиџо”, еден од првите македонски геолози. Филиповски во тоа време бил претседател на државниот Фонд за рударство на Социјалистичка Република Македонија, кој воедно бил координатор на проектот. Творците на проектот се починати.

„Фиџо живееше за својата работа. Замислата беше негова. Огромна енергија и труд потроши за да ја истурка таа работа. Голема поддршка и помош тогаш имаше и од Маки, кој беше еден од врвните геофизичари во светот. Во тоа време меѓу колегите овој проект популарно беше наречен “Мал Кувајт”. Многу очекувавме од таа работа”, се сеќава Симо Китевски, геолог чија специјалност се нафтените наоѓалишта. Китевски голем дел од својата кариера ја поминал на нафтените платформи во државите во Африка, а кариерата ја заврши во скопската фирма за геоистражувања “Круна Дрил”, која произлезе од поранешкиот републички Геолошки Завод.

Носител на проектот бил Рударско-геолошкиот факултет од Белград, поточно катедрата за експлоатација на нафта и на гас. Оперативниот дел од работите ги раководел и координирал Филиповски. Точките на кои се бушело ги утврдиле Филиповски, по препораки на Бундалески, кој тоа време се вратил од двегодишен престој во Либија, Мароко, Алжир и во Ангола, каде работел на нафтени наоѓалишта.

„Комисијата заседаваше два дена во салата на хотелот “Метропол”, на плоштадот во центарот на Скопје. Првиот ден се правеа анализи на тоа што е постигнато, а рефератите беа позитивни и се водеше кон тоа дека ќе отпочне втората фаза во која ќе довршат работите на “Нафта гас”. Вториот ден одеднадеж претставниците на “Нафта гас” ни ги предадоа проектите и заминаа. Најверојатно тоа беше политичка одлука на највисоко ниво. Никогаш не дознавме што беше причината за тоа. Работата беше оценета негативно и проектот беше стопиран. Фиџо се побуни, напишавме протестно писмо до сојузното Министерство во Белград. Но, се беше попусто. Бевме разочарани, а Фиџо беше очаен. Набргу потоа почина. Мислам дека почина од мака, не можејќи да се помири со тоа дека проектот беше стопиран, а бушачите и опремата беа испратени на работа во околината на Бар, а потоа и кај Пожаревац. Овчеполието никогаш повторно не дојде на ред”, раскажува Симо Китевски, еден од единаесетмината од првата генерација геолози специјалисти за нафтени наоѓалишта во поранешна Југославија.

Според него за да доврши истражувањето кое дало позитивни наоди и да се продупи до длабочина од 2.500 до 2.700 метри би била потребна инвестиција од 4 до 6 милиони евра.

“Нафта гас”: податоците од истражувањето се деловна тајна

Податоците за дупнатините и нивната содржина се деловна тајна и не можат да бидат достапни за вас, соопшти Ненад Станојевски, портпарол на “Нафта Гас” кој го пренесе ставот на директорите на новосадската компанија специјализирана на нафтени дупнатини, сега дел од Нафтената индустрија на Србија (НИС).

„Управниот одбор одобри да ви дадеме увид во термините кога е бушено, до која длабочина и на кои локации, но не можеме да дадеме ништо повеќе од тоа. Најдобро би било да барате податоци од надлежните државни органи на Република Македонија“, додаде Станојевски.

Според податоците од “Нафта гас” во Овче Поле има две дупнатини. Првата според нивните ознаки (СН-1 Свети Никола СН-1 (Свети Никола) од 28.08.1968.до 31.10.1968. године. Дубина бушења 1289,4м) и втората со ознака ОП-1 (Овче Поље од 19.01.1969. до 07.02.1970.године. Дубина бушенја 1910,5м)

Кој бил Милош Бундалески?

Еден од првите геофизичари во поранешна СФРЈ, експерт од светски глас, еден од основоположниците на “Нафта гас”, креатор на неколку нафтни платформи во Војводина, кои до денеска НИС (Нафтената индустрија на Србија) ги експлоатира.

Бундалески искуствата ги собирал на нафтните полиња во повеќе афрички земји: Мароко, Алжир, Либија и во Ангола каде престојувал неколку години (во шеесетите години од минатиот век). Освен тоа бил и во Јордан со чиј крал бил и пријател, а искуства собирал и во Саудиска Арабија.

http://www.mkd.mk/wp-content/uploads/2012/03/ерџелија.jpg">

Заштитената бушотина кај Ерџелија

Бундалески соработувал со многу претставници на американски и западноевропски нафтени компании и бил реномиран експерт од областа на геофизиката (која ги обединува испитувањата на почвите и утврудвања на локациите за нафтните дупнатини).

Роден бил во селото Галичник во мијачкиот регион, во 1933 година, а починал во 1998 година во Нови Сад, каде поминал најголем дел од својот живот. Има три деца, два сина и ќерка, од кои две живеат и работат во Нови Сад, во “Нафта гас”, а најмладиот син со своето семејство живее во Скопје.

Благоја Филиповски е основачот на Фондот за рударство и на Геолошкиот Завод и еден од творците на Геолошката карта на Република Македонија, првиот геолог во повоена Македонија, легенда меѓу неговите колеги кои го паметат како еден од најзаслужните за тоа што Македонија од тогашната федерација добила пари за изградбата на “Фени”, велешката топилница, рудниците Тораница, Бучим, Тајмиште.

Филиповски бил роден 1923 година во кавадаречкото село Бегниште, во сиромашно семејство. Основното училиште го завршил во Кавадарци, а учителска школа во Милановац, во Србија, како стипендист на тогашното Кралство СХС. Во втората светска војна учествувал како скоевец, за што бил и затворан. По војната се запишал на Геолошко-рударскиот факултет во Белград, и во 1950 година се вратил во Скопје како прв дипломиран геолог во Македонија. Истата година станал директор на Геолошкиот Завод каде работел до 1956 година, по што преминал на ново работно место во републичкиот Секретаријат за индустрија и трговија каде бил заменик секретар (ранг на заменик министер за индустрија и трговија н.з.). Во 1960 година го основал Фондот за рударство, а пет години подоцна го напушта Секретаријатот и станува директор на Фондот.

Работел на создавање на Геолошка карта и на проекти за рудни наоѓалишта, наоѓалишта на нафта и гас и изградба на рударско-преработувачки компбинати. Таму работел до крајот на 1974 година кога бил сменет и требало да оди во Уганда како амбасадор на СФРЈ. Не дочекал да ја види отпечатена Геолошката карта на земјава затоа што по кратко боледување починал на 13 јуни 1975 година.

Крај

(Дел од новинарското истражување на Никола Стојанов, објавено во неделникот „Капитал“ есента 2006 година)

Затоа побара укинување на буџетската поддршка за нафтените компании. Ги повика членовите на конгресот да одлучат на чија страна ќе застанат овој пат на страната на граѓаните или на страната на компаниите чии прифити уриваат рекорди, а добиваат и државна поддршка.

Секогаш кога бензиот поскапува за еден цент, нафтените компании ставаат во џеб уште 200 милиони долари профит квартално, покажуваат анализите. Во моментов еден галон чини помалку од 4 долари.

Галон тежи околу 4 литри, што значи дека за литар гориво американците плаќаат околу 50 денари или најмногу досега.

Високата цена го топи рејтиног на Обама кој падна под 50% и тоа во изборна година.

Наташа Хаџиспиркоска Стефанова

http://kurir.mk/republika/opstini/103071-Fenomen-vo-strumicko-Cesma-ispusta-gas-sto-gori - Феномен во струмичко: Чешма испушта гас што гори