Архитектите предлагаат изградба на нова зграда на Собранието

Стручната јавност потсетува на поранешната идеја за изградба на објект на левиот брег на Вардар

ОЛИВЕРА ВОЈНОВСКА

Наместо реконструкција на собраниската зграда со која објектот треба да добие три куполи, од Асоцијација на архитектите на Македонија препорачуваат да се размисли за изградба на сосема нов објект на нова локација. Стручната јавност има разбирање за просторните проблеми на пратениците, но повикува на зголемена претпазливост и потсетува на поранешната идеја за изградба на објект на Собранието на левиот брег на Вардар.

Комисијата, пак, која треба да ја истурка надградбата на парламентот докрај, е преполовена откако од нејзината работа се иззедоа претставниците на Управата за заштита на културното наследство, Асоцијацијата на архитектите на Македонија (ААМ), како и пратениците Роза Топузова-Каревска од ЛДП и Влатко Серафимов од СДСМ. Тие се убедени дека со доградбата и надградбата на собраниската зграда комплетно ќе се наруши сегашниот автентичен лик на парламентот.


Кокан Грчев, претседател на Асоцијацијата на архитектите

Претседателот на ААМ, архитект Кокан Грчев, кој ја напушти Комисијата за реконструкција на Собранието, смета дека треба да има нов конкурс на кој архитектите ќе дадат максимален придонес и ќе ги покажат своите дизајнерски и проектантски способности. „Најдобро е зградата да не се чепка, туку да се направи современа градба приспособена на технолошки услови на новото време, на сосема нова локација. Треба да создадеме објект кој ќе остане во историјата, а не да си играме со објектите од историјата“, вели Грчев.

Инженер Коле Јордановски, кој своевремено бил дел од тимот за обнова на Скопје, им порачува на младите креативци дека во главниот град некогаш поинаку се планирало. Јордановски не се сомнева дека проектантите на реконструкцијата на парламентот вложуваат голем труд, но вели дека архитектонските вредности на зградата ќе се променат.

„Мислам дека новозамислените елементи- куполи не ќе може да се скријат, па реконструкцијата ќе биде изнасилена и на крајот тоа, сепак, ќе биде крпено и лепено дело“, вели Јордановски во писмото во „Утрински весник“. Тој потсетува дека во ноември 1966 година, тогашното Собрание на Скопје го усвоило предложениот урбанистички план, на кој работеле домашни и странски експерти. „Според тој план, предвидено е да се изгради ново републичко собрание и тоа на левата страна на Вардар, на површините помеѓу МАНУ и Македонскиот народен театар. Наедно, беше замислено постојната зграда на Собранието да се отстапи на Собранието на Град Скопје. Планот го поддржа и предложи Меѓународниот одбор на консултанти за обнова и изградба на Скопје. Изработката на планот беше финансирана и се работеше под покровителство на Обединетите нации и на владата на СФРЈ. Директори на тој проект бевме Адолф Циборовски, од страната на ООН, и јас, од името на владата на СФРЈ“, пишува Јордановски.

Инаку, членовите кои ја напуштија Комисијата сметаат дека грубо е прекршен Законот за заштита на спомениците на културата и не е испочитувано претходно донесеното мислење од страна на Управата за заштита на културното наследство, со што целата процедура е надвор од сегашните законски рамки. Управата за заштита на културното наследство се согласи Собранието да се надградува со уште еден кат и рамен покрив, така што нема да се зафаќа надворешниот габарит на зградата, која е во форма на петтоаголник. Катот ќе биде вовлечен во внатрешноста на објектот, а неговата фасада и прозорците да го задржат сегашниот стил. Првичниот став на одговорните во оваа институција беше дека Собранието не може да се надградува, бидејќи Законот не дозволува градежни зафати брз објекти што се споменици на културата од прва категорија.

Куполи на Собранието мора да никнат, мисли власта

Еден од предлозите на конкурсот за доградба на Собранието

Паско Кузман сам се предложил за член на Комисијата за реконструкција на парламентот

Опозицијата обвини за безмилосно трошење пари за куполи

Опозицијата е уверена дека Кузман и Стефановски-Жан ќе ја реализираат идејата за изградба на три куполи на парламентот

Оливера Војновска

Опозицијата вчера жестоко ја критикуваше владејачката ВМРО-ДПМНЕ дека немилосрдно троши пари за изградба на куполи насекаде низ државата, при што упорно ја турка идејата за изградба три куполи на Собранието- една централна и две странични. Оваа замисла треба да ја спроведат архитектот Јован Стефановски-Жан од Здружението на архитекти на Скопје и директорот на Управата за заштита на културното наследство Паско Кузман, кои вчера беа избрани за членови на Комисијата за надградба на парламентот. Според опозиционерите, се избираат послушници за да ја задоволат желбата на политичката елита на ВМРО-ДПМНЕ и на премиерот Никола Груевски, да остават некаков сопствен печат на владеењето, не водејќи сметка за нашето културно наследство.

Пратеничката од СДСМ Славица Грковска е уверена дека владејачката партија е во својот филм за дезидеологизација на државата, почнувајќи од Законот за празници, изградбата на музеј на ВМРО. Според Грковска, изградбата на куполи само го надополнува впечаток за апсолутистичкото владеење на премиерот Груевски.

Пратеничката од ЛДП Роза Топузова - Каревска смета дека е очигледна желбата на врвот на ВМРО-ДПМНЕ да се градат куполи, особено во главниот град. „Безмилосно се трошат државни пари и Собранието непотребно се надвишува со куполи иако имаме други приоритети. Не значи ако на Бундестагот има купола и ние така да направиме, туку треба да се спротивставиме на оваа налудничава идеја“, рече Топузова - Каревска. Обраќајќи им се на пратениците од ВМРО-ДПМНЕ, таа рече дека членовите од Асоцијацијата на архитекти на Македонија и од Управата за културно наследство се повлекле од Комисијата затоа што не сакале да се изигра Законот за заштита на културното наследство. „Но, мнозинството си најде решение и именува уште еден член од Здружението на архитектите на град Скопје, покрај Вангел Божиновски, а директорот на Управата за заштита на културното наследство си се предложи сам себе си, во неможност да убеди друг од Управата да членува во Комисијата и да поддржи вакво решение. Вие имате задача да ја спроведете желбата на некои високи партиски функционери, можеби лично на премиерот Груевски и сега кооптирате послушници што ќе го сторат тоа“, рече Топузова - Каревска.

Спикерот Љубиша Георгиевски не може да го разбере, како што рече, анимозитетот и аверзијата кон куполите, иако, според него, се' уште не се знае дали решението ќе биде воопшто такво. „Но, и да се одлучи така, тоа нема да биде во спротивност со мултиетничноста на Македонија. Најдобар пример за синтезата на исламот и христијанството е ’Аја Софија‘ во Истанбул, на која има и куполи. Според тоа, ваквото решение нема религиозни конотации, а уште помалку политички“, рече Георгиевски.

Топузова - Каревска му возврати дека воопшто не се работи за тоа дали некој има анимозитет кон куполите. „Не извртувајте ги нештата. Не сум против куполи. Прашањето е дали на Собранието му се потребни куполи. Управата за културно наследство вели ’не‘, зашто смета дека треба да се зачува автентичниот изглед на зградата. Не ни треба Бундестагот како пример, во Македонија имаме 1.000 пати подобри примери со високи естетски критериуми вдахновени од средновековието. ’Пантелејмон‘ има пет куполи, и е бисер на средновековната архитектура“, му реплицираше Топузова-Каревска.

Пратеникот Марјан Додовски смета дека ваквата реконструкција со надградба и доградба само ќе се наруши изгледот на Собранието, кое повторно ќе се соочи со недостиг од простор. „Затоа е подобро да се разгледа опцијата да се искористи просторот во околните згради на Заводот за статистика, МНР и или Домот на АРМ“, додаде Додовски.

Пратеникот Марјан Додовски смета дека ваквата реконструкција со надградба и доградба само ќе се наруши изгледот на Собранието, кое повторно ќе се соочи со недостиг од простор. „Затоа е подобро да се разгледа опцијата да се искористи просторот во околните згради на Заводот за статистика, МНР и или Домот на АРМ“, додаде Додовски.

Што да се каже освен можеше и многу полошо да биде. Незнам зошто запнале куполи па куполи , барем не се гледаат толку многу од улица. Ја само 2 гледам нели 3 требаше да бидат?

Велјановски ќе ги изгради куполите на Собранието

Новиот спикер е оптимист дека реконструкцијата ќе биде завршена за една година

Новиот претседател на парламентот, Трајко Велјановски, има сериозна намера да ја истурка докрај идејата на неговиот претходник Љубиша Георгиевски за изградба на три куполи на Собранието- една централна и две странични. Велјановски е оптимист дека реконструкцијата на собраниската зграда ќе почне наскоро и ќе биде целосно завршена најдоцна за една година. Со тоа, според неговите очекувања, конечно ќе се решат просторните проблеми во парламентот, со кои се соочуваат и пратениците и службите.

Ваквите надежи спикерот ги искажа на неформална средба со новинарите, при што спомна дека за реализацијата на целиот проект ја има поддршката од мандатарот Никола Груевски. Според Велјановски, пратениците немаат никакви услови за работа во Собранието. „Канцеларии и компјутери имаат само претседателите на комисиите. Затоа, сега е вистинска турканица за претседатели на комисии“, вели тој.

Надградбата на собраниската зграда, што е изградена во 1938 година и претставува споменик на културата од прва категорија, е една од првите работи со кои се зафати минатиот собраниски состав. На крајот од 2006 година беше донесена одлука за утврдување на потребата и постапката за изведување на реконструкцијата на парламентот, зад која застанаа сите пратенички групи. Беше формирана и Комисијата за реализација на надградбата, но минатата година, не сакајќи да учествуваат во нарушувањето на автентичен лик на парламентот, од Комисијата си заминаа: Снежана Герасимовска-Матевска од Управата за заштита на културното наследство, Кокан Грчев од Асоцијацијата на архитекти на Македонија и тројцата пратеници од опозицијата: Влатко Серафимовски, Роза Топузова-Каревска и Агрон Буџаку. Бидејќи ниту еден од архитектите во ААМ не сакаше да учествува во спомнатата Комисија, парламентарното мнозинство пред новогодишните празници изгласа промена на одлуката за состав на Комисијата.

Со спомнатата корекција на одлуката се овозможи во Комисијата да учествува и претставник на Здружението на архитекти на Скопје, чиј претседател е Вангел Божиновски. Божиновски е, исто така, член на Комисијата за реализација на реконструкцијата на собраниската зграда, каде што членуваат и пратениците Горан Петров од ВМРО-ДПМНЕ и Бесим Догани од ДПА. Потоа, Собранието за членови на Комисијата за надградба на парламентот ги избра архитектот Јован Стефановски-Жан од Здружението на архитекти на Скопје и директорот на Управата за заштита на културното наследство, Паско Кузман.

Управата за заштита на културното наследство во почетокот имаше негативно мислење во однос на реконструкцијата на собраниската зграда. Потоа, нејзиниот директор Кузман ретерираше и излезе со мислење дека Собранието може да се надградува со уште еден кат и рамен покрив, кој не треба да го зафати надворешниот габарит на зградата и да биде вовлечен во внатрешноста на објектот. (О.В.)