Подготовки за реставрација на Св. Јован Бигорски

Работите на Источен палат треба да завршат до Велигден, кога монасите ќе се преселат во новиот конак

Тоне подот на црквата во Бигорски манастир

За санирање се бара помош од Националниот конзерваторски центар

СВ.ЈОВАН БИГОРСКИ - Дел од подот на влезот во црквата „Св. Јован Крстител“ во Бигорскиот манастир е пропаднат, а последниве денови местото се проширува. За санирање на ситуацијата надлежните од црквата побарале помош од Националниот конзерваторски центар. Истата појава била забележана пред неколку години кога од Националниот конзерваториски центар биле побарани стручни лица да понудат решение за санирање. Но, досега нема никаков одговор што да се преземе, иако интервенцијата е неопходна.

„Во манастирската црква ‘Св. Јован Крстител‘ треба да се изврши реконструкција на повеќе делови. Електричната инсталација е дотраена, подот нерамен, а малтерот од ѕидовите се рони. На одделни места има влага која може да предизвика оштетување“, загрижен е архимандритот Партениј.

Овие зафати се потребни за да се зачува автентичноста на црквата и да не се дозволи загуба на непроценливото културно - историско и духовно богатство. „Пролетва, кога ќе почне обновувањето на изгорените манастирски конаци, ќе настојуваме да се направи реконструкција на црквата“, вели отец Партениј.

Бигорскиот манастир е препознатлив по иконостасот во манастирската црква „Св. Јован Крстител“ што го изработиле познатите мијачки зографи - копаничари Петре Филипоски Гарката од Гари и Макариј Негрев Фрчкоски од Галичник, во периодот од 1830 до 1840 година. Иконостасот на ореово дрво, ги претставува животинскиот и растителниот свет, онака како што во тоа време можела да го долови генијалната имагинација на мајсторите - копаничари. Како на филмска лента се наредени сцени од Стариот и од Новиот завет, земниот живот, растителната орнаментика со стотици човечки и животински фигури. Прикажани се сцени од животот на Мијачките предели и пошироко, фолклорот преку носиите, зурлата и тапанот, флората и фауната. (К.К.)

Превентивна заштита за Бигорски

Обновата на „Бигорски“ во април

Обновата на опожарените конаци на манастирот „Свети Јован Бигорски“ ќе почне во април. Овој рок е предвиден во динамичкиот план за реконструкција на конаците што го изработи тимот на Националниот конзерваторски центар

50.000 долари од УНЕСКО за Бигорски

Отец Партениј :„ ... Бог е Тој, Кој ги возобновува нашите сили и ни дава храброст да издржиме.“

http://preminportal.com.mk/index2.php?option=com_content&task=view&id=5205&pop=1&page=0&Itemid=54#">

 И по 33 дена од  од големиот пожар во кој изгоре дел од Бигорскиот манастир, со несмален интензитет се санираат  материјалните  штети  кои настанаа, а духовбата градба (толку својствена за овој манастир), со голема љубов,  и трпение, никогаш и не престанала. Во миговите на оскудниот одмор,  помеѓу урнатините  и новото што се издига над пепелта, духовниот татко не престанува  да ги  поучува своите чеда. Пастирот го љуби своето стадо и тие него бескрајно...

Неодамна, во Утрински весник, излезе интревју со отец Патрениј, во кое тој говори, за тековните работи околу санацијата на конакот, но и за неговото  минато  и иднината. Го пренесуваме во целост.

ПреминПортал

1. Кој  го изработува проектот за изгорениот дел на Бигорскиот манастир, и  кога се очекува да заврши проектирањето, и да   започнат градежните работи?

 - Проектот ќе се изработува во координација со Националниот Конзерваторски Центар, и веќе знаете дека е формирано координативно тело за возобновување на Бигорски манастир со г-дин Паско Кузман и мене како ко-координатори. На првиот состанок беше решено да се консултираат повеќе врвни експерти од областа на градежништвото и тие веќе го дадоа своето мислење, така што сега се работи на првата фаза од проектот, а тоа е  процесот на заштита на ѕидовите со нивно покривање и потпирање, а проектот за реконструкција на Горни Палат ќе се работи паралелно, веројатно во текот на зимава.

Во изработката на овој проект, што е и втора фаза во возобновувањето, веројатно ќе учествуваат повеќе архитекти, но главен архитект секако би била г-ѓа Гургица Лековска, бидејки таа добро го познава манастирот и е заслужна за проектот за реконструкција на сега, веќе, успешно и стручно возобновениот Долни Палат, за кој добивме високи оценки од многу историчари на уметност од земјава и од странство, а нејзин проект е и Источен Палат, кој е во фаза на реализација. Сепак, сметаме дека за проектот Горни Палат се потребни повеке архитекти .

 2. Дали ќе има остапување од автентичнито изглед на конаците, односно дали излгедот ќе биде ист како во периодот  пред да бидат опожарени?

- Што се однесува до архитектурата на Горни Палат,  повеќе  пати нагласив дека за неговиот поранешен изглед имаме многу прецизна документација и воопшто нема да се отстапува од неа, значи конаците ќе бидат возобновени во својот автентичен лик, што го имаа пред пожарот.

           3. Дали се завршени активностите за покривање на просторот на машката трпезарија со времен  кров и дали завршија активностите со покривање на ѕидовите со најлон?

-  Во моментов се завршени работите околу  покривање на просторот од машката трпезарија. Во тек се и други активности во поглед на потпирање и заштитување на ѕидовите. Доколку дозволи времето, ќе започнеме со санација на ѕидовите од галеријата и трпезаријата.

4. Каков е одѕивот на верниците  со донирање на доброволни прилози за обнова на конаците, односно колку средства по овој основ се собрани?

-  Нашиот манастир е вистинско духовно гнездо, во кое се собираат голем број на верници и е топло возљубен од сите нив. Неопислива е радоста што ги исполнува нашите срца кога ги гледаме како се трудат, правејќи се што е во рамките на нивните можности, за да се врати сјајот на овој наш заеднички, возљубен дом. Но сметаме дека одзивот на оние позначајните и поуспешни фирми би требало да биде поголем .

5. Како игумен на манастирот со кој проблем се соочувате? Кога очекувате Бигорски да го добие вистинскито изглед?

-  По Божја волја и по волјата на Св. Јован Крстител добивме тешка и одговорна, може да се каже историска задача да го возобновиме ова големо и многу значајно светилиште за нашиот народ, а проблемите и обврските, како духовните, така и оние околу возобновувањето, не би ги набројувал, бидејќи се многу, но Бог е Тој, Кој ги возобновува нашите сили и ни дава храброст да издржиме. Токму заради љубовта кон Бога, ние, секогаш, сецело и пожртвувано сме се вложувале во возобнувањето на манастирот, бидејќи знаете дека и до сега имаме придонесено многу за овој манастир. Имено, кога дојдовме овде во 1995 година, затекнавме многу тажна состојба: манастирот беше како една празна куќа, покривот на трпезаријата течеше, ѕидовите паѓаа, се беше запуштено. Почнавме со голема љубов и вложивме 15 години во тој конак, поправајЌи го постојано и разубавувајќи го. И не само тоа. Го возобновивме и Бигорскиот метох Св. Георгиј Победоносец во Рајчица, го возобновивме 'Долни палат”, а во фаза на реализација е 'Источни Палат”. Ова го напомнувам не за да се пофалиме, бидејќи ние, монасите, само со крстот Господов се фалиме, туку за да ги потсетам сите оние, кои, како да заборавија каков беше Бигорски пред да се врати на МПЦ и пред да се возобнови во него монашкиот живот. Токму безмерната Божја љубов е таа што го издигна Бигорскиот манастир, и ние, вдахновени од неа, целосно се вградивме во ова прекрасно светилиште, така што и сега, доколку имаме доволно сретства, ние ќе се потрудиме во најскоро време Бигорски повторно да го добие својот прекрасен лик.

 6. Дали архивата на монашкото братство е сочувана?

-  Би сакал уште еднаш да нагласам, со оглед на бројните шпекулации по медиумите, дека старата архива на манастирот, која го покрива периодот до Втората светска војна, се наоѓа во архивите на град Скопје, Тетово и Охрид и истата ја користевме секогаш кога ни требаше да проучиме нешто или да дознаеме повеќе  за старата историја на манастирот. Таму е се  уредно сочувано, и сите ракописи и стари документи, така што доколку некој сака да истражува за идентитетот и историјата на Бигорскиот манастир, слободно може да ги консултира овие архиви, во Македонија и надвор од неа.
 А во врска со поновата архива, би кажал дека по Втората светска војна во манастирот беше прекинат духовниот живот и во тој период не е создавана никаква архива. Така беше се до нашето доаѓање во 1995, кога одново се започна со создавање на архива. За жал, тоа е архивата која исчезна во огнот. Морам да спомнам и за библиотеката, која беше создавана после нашето доаѓање, и која исто така беше проголтана од огнот. Во прашање беа само печатени книги и сега е во фаза градење на нова библиотека, која ќе има далеку поголем фонд на книги од претходната и ќе ги има сите оние книги што изгореа во пожарот.
 

 7. Во овој период, пред да  настапи зимата,  што е најнеопходно да се направи?

- Во поглед на првата фаза од проектот, сметам дека сето она што беше приоритетно да се направи, додека не настапат обилни дождови, е веке направено, а тоа е, како што напомнав претходно, потпирањето и покривањето. Во врска пак со 'Источни Палат”, после пожарот ние моравме да ги интензивираме градежните работи околу новиот конак, бидејЌи таму се предвидени да бидат монашките келии. Доколку се  се одвива според предвиденото, 'Источни Палат” би требало да биде потполно завршен некаде на почетокот на летото. Така монасите ке бидат сместени во новите келии, а 'Долни Палат” ке биде повторно оспособен за прием на гости.

Извор: Утрински весник

За две години Бигорски со автентичен лик

Се обновува опожарениот дел, а се финализираат
и зафатите на Источниот палат

Киро Кипроски



СВЕТИ ЈОВАН БИГОРСКИ - За две години се очекува Бигорски манастир да го врати автентичниот лик и раскошниот сјај. Од почетокот на пролетта комплексот е претворен во големо градилиште. Интензивно се обновува изгорениот дел, а се финализираат зафатите на Источниот палат, кој зафаќа простор од 3.200 квадратни метри. Сите градежни активности се во функција на поврзување на Долниот со Горниот палат, односно на затворање на сите страни на манастирот со конаци.

„Првобитниот рок за обновувањето се пролонгира поради специфичноста на проектната документација. Сега се создадени услови за изведување на сите фази. Ќе ангажираме повеќе градежни тајфи и ќе го дополниме пропуштеното“, вели архимандритот Партениј. Тој е оптимист и верува дека покривањето на Горен палат ќе заврши до крајот на годинава.

Работниците на фирмата „Спајдер платина“ внимателно и квалитетно ги изведуваат најсложените и најтешките работи за зацврстување на ѕидовите што не се урнаа во пожарот што се случи на 30 септември минатата година. Тогаш изгореа манастирските конаци, монашките келии, библиотеката, големата трпезарија, галеријата на икони, гостинските одаи. Материјалната штета беше проценета на околу 5.000.000 евра.

„Со специјална машина го отстрануваме стариот малтер што ги поврзува камењата, а потоа поставуваме бетон и специјална маса. Ова е сложена и специфична метода со која ги зацврстуваме ѕидовите“, објасни Александар Дабевски од „Спајдер платина“. Тој додава дека на овој начин не само што ќе се зачува автентичниот лик на конаците, туку се скратува времето на обновувањето.

На 11 септември годинава, на патрониот празник на манастирот, ќе се изврши осветување и во новите монашки келии ќе се вселат монасите. Источниот палат е на три ката и со надворешната архитектура се вклопува со останатите делови на Бигорски манастир. На корисна површина од 3.600 квадратни метри се наоѓаат дваесет монашки келии, параклис посветен на свети Никола, а манастирската библиотека е на 500 квадратни метри на два ката, кои се меѓусебно поврзани. На аголот меѓу Горниот и Долниот палат е изградена десетметарска саат-кула.

Манастирот Бигорски добива автентичен лик

Се очекува до 11 септември, патрониот празник, целосно да заврши зафатот во манастирскиот комплекс

Киро Кипроски

„СВЕТИ ЈОВАН БИГОРСКИ“ - Манастирот „Свети Јован Бигорски“ го добива автентичниот лик. Со донации на верници, фирми, иселеници, финализира изградбата на источен палат, што ги поврзува Долниот и Горниот палат. Манастирскиот комплекс се заокружува во една целина, како што изгледал во 19 век. Се очекува до 11 септември, патрониот празник на Бигорскиот манастир целосно да завршат работите и тогаш да се изврши осветување.

Петнаесетина монаси на Бигорскиот манастир во наредните денови ќе се сместат во новоизградените простории. Како што е познато, ќелиите со целиот имот на монасите, облеката, обувките и книгите изгореа во пожарот што избувна лани на 30 септември во горниот дел од Бигорски. Пламените јазици ги проголтаа и во пепел ги претворија машката трпезарија, галеријата за икони, кујната, библиотеката, гостинските одаи, магацинот.

Во богатата манастирска документација, архимандритот Партениј, игумен на Бигорски манастир, пронашол фотографии од неговиот претходник, игуменот Арсениј, кој бил насликан пред конаците на источен палат. При расчистувањето на просторот биле пронајдени и остатоци на ѕидови од монашки ќелии, што е доказ дека на овој простор имало конаци.

Источен палат, кој е на три ката, располага со 3.600 квадратни метри корисна површина. Тука има 20 монашки ќелии, параклис посветен на свети Никола, манастирска библиотека, саат-кула со зографилница висока десетина метри, магацински простор и репрезентативни одаи.

Од идниот месец, како што вели архимандритот Партениј, ќе се интензивираат работите за обнова на изгорениот Горен палат. Заводот за заштита на споменици ја подготовува обемната документација за реконструкција и изградба на манастирските конаци и на другите простории на Горен палат.

„Дозволата за изградба ја очекуваме кон средината на идниот месец“, најави архимандритот Партениј. Тој појаснува дека од првиот ден по пожарот почнала обновата на манастирските конаци. „Илјадници кубици отпадоци внимателно беа расчистени и положени во депонија. Успешно се санираа ѕидовите што останаа. Специјална фирма мошне квалитетно ги подготви темелите каде што се наоѓаше галеријата на икони и големата трпезарија. Опожарените дрвени греди на ѕидовите, над вратите и над прозорците се заменети со бетонски армирани греди. Така ѕидовите добија цврстина, како да се ново соѕидани“, вели архимандритот на Бигорски манастир и додава дека целиот зафат ќе заврши до крајот на идниот месец.

Потоа следува друга фаза - изградба на бетонска конструкција на целиот изгорен простор. Наредната година, пак, ќе се продолжи со поставување на дрвените елементи на надворешниот и внатрешниот дел, со санирање на сите инсталации, електрична, водоводна...

По една година од пожарот, комплексот на Бигорскиот манастир ќе го красат нови градби - библиотека, саат-кула и параклис

Измина речиси една година откако изгореа живеалиштата на монасите во едно од најстарите македонски православни светилишта - манастирот Свети Јован Бигорски. Во кобната септемвриската ноќ, во огнот изгоре голем дел од нашето духовното наследство. Денес, комплексот на Бигорскиот манастир го красат нови градби - библиотека, саат-кула и параклис. Ранетиот чувар на православната духовност, вгнезден по долината на Радика, полека закрепнува.

Овој впечаток се добива веднаш откако ќе се поминат манастирските порти. Глетката на остатоците од пожарот ќе исчезне штом ќе ја свртите главата надесно. Погледот се лепи на величествено здание со карактеристична архитектура. Зад сиот овој сјај има многу вложен труд и макотрпна работа. Тоа го објаснува и игуменот на манастирот, архимандритот Партениј, кој срдечно не' пречека.

Манастирската тишина повремено ја прекинуваа звуци од машините. Игуменот појаснува дека има уште работа за да се докомплетира, но најважно е дека монасите сега се соодветно удомени.

- Посакавме работите да завршат до нашиот патронен празник Отсекување на главата на св. Јован Крстител. Сепак, станува збор за огромен објект и се соочивме со непредвидливи ситуации. Радува тоа што работите полека се приведуваат кон крајот - вели архимандритот Партениј.

Новите манастирски конаци се на местото каде што се наоѓале пред стотина години, но биле со помали димензии. Проектот почна пред три години со правење потпорен ѕид за нов приоден пат. За оваа намена биле вложени околу 200.000 евра, додека вредноста на новоизградениот дел достигнува 1,5 милион евра. Предвидено било да се гради подолго, но пожарот ги интензивира работите.

Источниот палат, како што се нарекува, е објект на три ката и со надворешната архитектура се вклопува во останатите делови на Бигорскиот манастир. Има површина од 3.600 квадратни метри. Во него првенствено ќе се одвива монашкиот живот. Неколку од одаите ќе им бидат на располагање на верниците. Новата градба ќе ги поврзе долни и горни палат (кој изгоре), со што манастирскиот комплекс ќе се заокружи во една целина.

Прошетката низ внатрешноста е посебно доживување. Иако неодамна вселени, монасите веќе и' дале дух на новата градба. Собите скромни, приспособени на монашкиот живот, нема чешма и други удопства. Столче, кревет, чергиче на подот од штици, долап со икони и кандило за молитва. Отец Партениј појаснува дека манастирот ја зачувува духовноста, тоа е неговата мисија. Во новиот дел има и параклис посветен на св. Никола. Силен впечаток остава искачувањето на саат-кулата, која е во фаза на градба. Таа е највисока од сите градби. Ќе има часовници што ќе го означуваат времето за почеток на богослужбите. Најгоре, на врвот, ќе има зографилница, просторија со многу прозорци, од сите страни. Тука, талентираните монаси и искушеници ќе цртаат икони.

Сепак, вели отец Партениј, „она што ќе биде многу важно и му посветуваме големо внимание е библиотеката. Тука треба да се изведат прецизни занаетски зафати за да се запазат некои специфики. Таа ќе биде на два ката“.

Годинава, на прославата на патрониот празник, илјадниците верници имаа можност и да наполнат осветена вода од „фјалата“, нешто налик на балдахин од камен. Нашиот домаќин вели дека ова е единствената фјала во Македонија.

„Градењето цркви и манастири секогаш било помагано од чорбаџии, од видните, богатите луѓе. За жал, времињата се сменија. Луѓето станале себични и не обрнуваат внимание на духовноста“, смета архимандритот Партениј и одговара на прашањето како напредува обновата.

- По пожарот, луѓето сфатија дека треба да ја потпомогнат изградбата на новиот дел и побрзо да се оспособи. Бескрајно сум им благодарен на обичните луѓе и на Владата што издвоија пари и материјали и во ова тешко време. Но, со жалење констатирам дека оние, побогатите, оние што имаат повеќе материјални можности, не се покажаа кога е најпотребно.

Обновата на изгорените конаци постепено привршува. Се чека на проектот кој ќе ја гарантира автентичноста на горниот палат и неговата специфична градба.

Според игуменот Партениј, тоа ќе потрае поради многуте пари што се потребни. „Со Божја помош и тоа ќе биде“, вели игуменот, кој веќе 15 години упорно се залага да и' ја врати славата на колепката на македонската преродба.

Пожарот го откри изворот

Во настанокот на манастирот е втемелено преданието за Јован, монах од дебарскиот крај, кој ја открил чудотворната икона на Крстителот. На местото на нејзиното наоѓање ја изградил и првата црква во 1020 година. Иконата останала неоштетена по сите пустошења. Сега е опточена во сребро и се смета за исцелителна.

- По пожарот, се отвори можност да го покажеме и изворот покрај кој поминал монахот Јован. Сега провизорно го заштитивме, а во план е тоа да биде видливо во иднина. „Дневник“ е првата новинарска екипа што го регистрира - открива отец Партениј.

Во 1995 година се возобновува монашкото братство, кое се грижи за манастирот. Сега таму има 18 монаси. Тоа го прави општожителен.

ФАБРИКАТА "ДИМЧЕ МИТРЕВ" ГИ ИСПОРАЧА НА МАНАСТИРОТ

"Свети Јован Бигорски" се покрива со плочи од црн шкрилец

Покривот на изгорениот дел од манастирот Свети Јован Бигорски", еден од најубавите храмови на МПЦ, се реновира со плочи од црн шкрилец од рудникот во близина на велешкото село Крнино. Фабриката за талк Димче Мирчев", која стопанисува со рудникот, деновиве ги испорача последните 400 од вкупно договорените 4.000 квадратни метри плочи. Според директорот на велешката фабрика, Ленче Николовска, во знак на донација за манастирот Свети Јован Бигорски", испорачаните количества шкрилец ги даде по пониска цена повеќе од 12.000 евра.
- Со цел да помогнеме што поскоро да биде реновиран изгорениот дел од манастирот и ние како мала фабрика дониравме дел од потребните средства. За рекордно време работниците од рудникот ги ископаа потребните количества шкрилец и ги испорачаа до манастирот. Веруваме дека овој навистина прекрасен објект на МПЦ повторно ќе го врати својот некогашен сјај и дека ќе биде место за молитва на секој христијанин - вели Николовска.

Инаку, велешката фабрика во текот на изминативе месеци од годинава за потребите на неколку манастири на Хилендар, соседна Грција, испорача повеќе илјади квадратни метри плочки од шкрилец по цена од 8 евра за квадрат. Со плочки од велешкиот рудник ќе бидат покриени и четири катедрали во Република Хрватска.

Покрај црниот шкрилец, фабриката Димче Мирчевв од Велес произведува и поголеми количества на талк кои најмногу се употребуваат во фабриките за производство на вештачко ѓубре и во козметичката индустрија. Со шкрилец плочи од рудникот кај селото Крнино се покриени повеќе стотици куќи од селата Попадија, Војница, Подлес. Со такви плочи е покриена и куќата на Касапови во Велес.

Воскресение една година по пожарот

Новото здание на манастирот Св. „Јован Бигорски“ пленува со внатрешната и со надворешната архитектура, што ќе биде спојка на Долниот со Горниот палат. Монашкото братство очекува целосното возобнување на изгорениот Горни палат да се случи за две години

Киро Кипроски

Големината на Бигорскиот манастир е што живее во народот. Бигорскиот манастир има внатрешна сила, магија, магнетни полиња да го привлекува народот, кој е нераскинлив дел на десетвековното опстојување. Тоа се докажа низ богата историјата, а се потврди и по катастрофалниот пожар што се случи минатата година на последното септемвриско утро. Огнените јазици го проголтаа Горни палат, најубавиот дел на комплексот Бигорски манастир. И во минатото имало пожари. Голем пожар се случил во 1912 година кога целосно изгорел Долен палат. Но, македонскиот народ секогаш успевал изгореното, оштетеното, урнатото да го возобновува, а притоа водел голема грижа да се зачува автентичноста на мијачка архитектура на ова прочуено македонско древно светилиште, што претставува бисер над бисерите на македонското градителство и на духовното творештво. Кога Бигорскиот манастир треба да си го врати вистинскиот сјај, како што изгледаше пред пожарот. И не само тоа, туку ќе биде поцврст и поубав со вградување поквалитетни материјали, во споредба со оние кога се градел, пред два века.

Огнените јазици го проголтаа најмаркатниот дел на Бигорскиот манастир каде што се наоѓаа: манастирските конаци, големата трпезарија, гостинските одаи, кујната, библиотеката, монашките ќелии, галеријата на икони, магацинот за храна.

Во 1814 година, по нарачка на тогашниот игумен на манастирот, галичанецот Арсениј, на северниот дел од манастирскиот комплекс, веднаш до црквата посветена на свети Јован Крстител, започнала изградбата на Горни палат. Во приземјето беа сместени економските простории. Од приземјето со внатрешни скали се доаѓаше на првиот кат, каде што се наоѓаше простран чардак, од каде што се влегуваше во осум простории, во кои се наоѓаа калуѓерските ќелии. И на вториот кат имаше средишен простран чардак и се доаѓаше поконзолно - еркерно исфрлени дрвени скали однадвор. На ова ниво се наоѓаа 11 простории, тука беше и владичката одаја. На северната страна се наоѓаа архивата и библиотеката.

Од првиот ден по пожарот, од изгрејсонце, со кукурикањето на првите петли, па се' до паѓањето на мракот, манастирскиот мир се' уште го нарушуваат татнежите на машините, ѕвекањето на ударите на теслите, чеканите и на другите алатки на градежниците. Бигорски претставува големо градилиште. Се расчистуваат остатоци од пожарот на Горни палат. Се работеше внимателно да не се оштети, да не се урне она што беше останато. Илјадници кубици на камени плочи, камен, гареж, пепел, недогорени греди беа исчистени и однесени во депонија. Паралелно со тоа мошне интензивно се изведуваат работите на новиот комплекс - Источен палат.

Процесот на реконструкција на опожарениот Горни палат наскоро ќе продолжи со зголемен интензитет. Проектот, кој е во надлежност на Националниот конзерваториски центар, според информациите од овој Центар, се наоѓа во завршна фаза, остануваат формалностите, да се стават последните потписи од управата на Центарот. Во меѓувреме, додека се работеше на изработката на проектот беше дозволено да се работи на санација на ѕидовите, со вклучување постапка на инјектирање, трокретирање и на други конзерваториски работи. Просторот каде што се наоѓаше големата трпезарија времено е покриен со лимен покрив, а ѕидовите со најлон, за да се заштитат од врнежи на дожд и од паѓање на снег, се' со цел да не се нанесат нови штети.

Игуменот на Бигорскиот манастир, архимандритот Партениј, во првите мигови по пожарот на монашкото братство им рече: „Светите отци велат дека посилниот го чека и поголемо искушение. Затоа ние не очајуваме, туку му благодариме на Бога за се' што ни се случи. Веднаш по трагичното утро на пожарот, следниот ден отслуживме света Божествена Литургија, на која се измоливме на Бога за поддршка и на која благодатно ни се даде сила за нов почеток. Секој манастир е граден со молитва, така што и Бигорското светилиште отсекогаш било градено со молитва и заради молитвата. Така е и денес. Се' што правиме и градиме е да послужи за духовни цели.”

Седиме на чардакот на Долен палат, пред нас ги гледаме голите ѕидови на изгорениот палат, од десната страна погледот ни го пленат новите чардаци и архитектурата на Источен палат, во кој пред неколку дена се вселија монасите, а од левата страна високо се извишува Крчин, а долу, под манастирот, тече реката Радика, откаде се разлева шумот на бистрите води. Во извонреден амбиент го водам разговорот со архимандритот, кој 15 години од животот вложи за просперитет на Бигорски и во мисија за духовно издигнување на верниците не само на регионот на Мијачијата, туку и на Долна и Горна Река, Мавровско, Полошко и пошироко. На прашањето колку се проценуваат штетите од пожарот, што се' отиде во неповрат, игуменот Партениј се подзамисли, наеднаш неговото лице доби друг лик. Тешко му е да се потсетува на 30 септември 2009 година. Но, сепак, ја отвори душата и почна да говори.

„Пред да одговорам на прашањето, би сакал да ве потсетам за тоа во каква состојба го затекнав Горни палат, кога дојдов во 1995 година. Тогаш немаше никаква инфраструктура, ни основен инвентар за живеење. Покривот протекуваше, а монашките ќелии и другите простории беа во толку запуштена состојба , што беше потребна итна интервенција во поглед на нивната обнова и оспособување за престој во нив. Така, во овие изминати 15 години направивме многу за да се зачува она што нашите славни претци ни го оставиле во завет. Тука не можам, а да не ги спомнам фреските од Михаил од Самарина и неговиот син Димитриј, подоцна Данаил, вистинско ремек-дело за кое најмногу жалиме. Секако, не помалку вредна беше и прекрасната архитектура на Горен палат. Тоа се нешта на кои не би сакал да ставам цена, бидејќи ги сметам за непроценливи. Сепак, наеднаш по пожарот, стручен тим од Националниот конзерваториски центар ја проценија духовно - материјалната штета на околу 5,5 милиони евра. И повторно ќе нагласам дека ако не беше пожртвуваноста на нашето братство, кое од галеријата ги спаси речиси сите вредни икони , кои датираат од 17 век, загубата ќе беше многу поголема. А во поглед на библиотеката, книгите кои изгореа во пожарот беа понови изданија, собирани по нашето доаѓање, од 1995 година. Постарите ракописи и архивски материјали се' уште постојат и се наоѓаат во повеќе архиви низ Републикава и надвор, а највредните експонати се сместени во музеј во Скопје.

Координатор и главен архитект, одговорен за изготвувањето на проектот за возобнова на Горни палат е дипл.инг.арх. Ѓурѓица Лековска, која е мошне искусна во поглед на бигорската архитектура. Таа ги има подготвено проектите за изградбата на Долен палат и за новиот Источен палат, што се наоѓа во завршна фаза.

Според зборовите на игуменот Партениј, од самиот почеток архитектката Лековска формираше стручен тим на архитекти, кои сериозно се вдлабочија во изготвувањето на колку што е можно подетален проект. Голема помош им беше богатата архивска документација, која претставуваше одлична основа за овој комплексен архитектонски потфат. Освен тоа, во процесот на изготвувањето на проектот постојано беше консултирано и нашето братство, а не изостанува ни големата поддршка од министерката за култура Елизабета Милеска - Канчевска, од Паско Кузман, директор на Републичкиот завод за заштита на културното наследство и на Бехиџудин Шехапи, директор на НКЦ.

Поради комплексноста на самиот проект и крајно сериозниот, професионален пристап кон објектот, појаснува отец Партениј, изготвувањето на проектот трае цела година. Но, според нив, колку што е проектот подетален и покомплетен, толку полесно и со помалку проблеми ќе биде и самата изведба. А крајна цел е обновениот конак да ја задржи во целост идентичноста и автентичноста со опожарениот конак, како во поглед на екстериерот, така и на енериерот. „Тоа е и нашата цел“- категоричен е архимандритот Партениј.

За возобновувањето на Горни палат, според проценките потребни се околу 3,5 милиони евра, сметајќи ги тука и сите уметнички детали и украси, како што се резбаните тавани, фреските во трпезаријата и други орнаменти, како специфични елементи на бигорскиот ентериер. Исто така, изработен е проект за гостински конак, кој ќе се гради кај паркингот, пред првата манастирска порта, кој е потребен поради се' поголемиот број верници и туристи што сакаат да престојуваат во манастирот. Со реализацијата на овој зафат целосно ќе се заокружи комплексот на Бигорскиот манастир.

Од средствата што се собираат, монашкото братство се' уште вложува за докомплаетирање на Источниот палат.

Игуменот Партениј ни вели дека Бигорскиот манастир финансиски го поддржува и својот метох во дебарското село Рајчица, посветен на св. Георгиј Победоносец (женски манастир) и не можат да се потпрат само на средствата од Владата, туку и во оваа пригода преку ја користи можноста да ги повика сите родољубиви православни Македонци, да се вклучат во изградбата на овој наш голем духовен бисер, со што би дале и својот придонес во мисијата за духовната преродба на нашиот народ. Ако се' тече по својот ред, процесот на возобнова на Горни палат, би завршила за околу две години.

„Ова наше големо искушение уште еднаш ни ја покажа љубовата кон верата на народот“, со задоволство ни вели отец Партениј. Благодарение на многу луѓе, кои веднаш по пожарот се вклучија во анимирање на целата јавност преку естрадата, медиумите, кон акцијата за помош на бигорската светиња, се придружија луѓе со различни професионални определби, кои го поддржаа сето она што манастирот го прави за својот народ, (работа со млади зависници, секојдневна ангажираност во мисијата за зголемување на духовноста, помагање на сиромашните лица и др.) Средствата што беа собрани не беа доволни ни за довршување на Источен палат, но монашкото братство со голема пожртвуваност успеа да го изгради овој конак. Според пресметките, беа потребни 1,5 милиони евра, бидејќи се работи за многу специфична и сложена градба (камени ѕидови, сложени изведби од дрво на фасада и сл.). Со добра организираност и со донации во материјали од многу фирми и со доброволна работа на многу верници, конакот со 3.600 квадратни метри беше изграден за само 300.000 евра.

Новото здание пленува со внатрешната и надворешната архитектура, кое ќе биде спојка на Долниот со Горниот палат. Источен палат има три ката, во кои се наоѓаат 20 монашки ќелии, параклис посветен на св. Никола, манастирска библиотека од 500 квадратни метри, саат - кула со зографилница висока десеттина метри, на која ќе бидата поставени часовници кои ќе го означуваат времето на почетокот на богослужбите, магацински простор и репрезентативни одаи.

Досието „Бигорски“ за можните сторители на пожарот беше затворено во средината на јули, годинава. Гостиварското Јавно обвинителство по темелно испитување и детални истраги и вештачење на предмети од електричната инсталација, катанци, брави и друго, констатира дека пожарот е несреќен случај и нема место за покренување истрага. Испитувањата на стручните екипи покажале дека причина за пожарот била кусата врска на дел од старата електрична инсталација, која минувала под кровот на галеријата на средишниот дел на Горен палат и под дејство на искрење, дошло до палење на изолацијата.

Во манастирскиот комплекс во тек е обновата на крилото што изгоре во пожарот. За негова обнова досега се собрани 700.000 евра, а за довршување на работите потребни се уште два милиони евра. Материјалната штета од пожарот беше во вредност од пет милиони евра, но одредени фирми бесплатно донирале материјали за градба или, пак, дале попуст

Претседателот на Собранието на Република Македонија, Трајко Вељаноски, по повод претстојните велигденски празници го посети Бигорскиот манастир Св. Јован Крстител".
Тој имаше средба со игуменот архимадритот Партениј, братството и домаќините, а беше информиран и за одвивањето на обновата на манастирот зашто пред 19 месеци во пожар изгоре дел од комплексот.
- Пред најголемиот христијански празник, Велигден, чест ми е што сум тука и сакам да искажам задоволство што во манастирскиот комплекс се враќа безвремениот првобитен лик. Во модерните времиња кога, за жал, имаме се помалку време и трпение, сакам оттука да испратам порака да се почитуваат духовните вредности, традиционалните вредности да се негуваат и во секој граѓанин да завладее спокојот, изјави Вељаноски. Државата, како што рече, секогаш помагала и се грижела за негување на духовните и традиционални вредности и тоа ќе продолжи да го прави и во иднина. Посака во пресрет на Велигден во целата заедница да завладее мир и спокој.

Во манастирскиот комплекс во тек е обновата на крилото што изгоре во пожарот. За негова обнова досега се собрани 700.000 евра, а за довршување на работите потребни се уште два милиони евра. Материјалната штета од пожарот беше во вредност од пет милиони евра, но одредени фирми бесплатно донирале материјали за градба или, пак, дале попуст.

Според отец Доситеј сите верници пред големиот христијански празник треба да се потсетат како Исус страдаше и умре за нив.
- На претседателот Вељаноски при денешната обиколка му презентиравме се што е направено досега и што очекуваме во иднина да се сработи. Сакам да и се заблагодарам на целата јавност за поддршката и гледајќи сега од оваа перспектива знаеме дека она што се случи во манастирскиот комплекс беше божја промисла, рече отец Доситеј.

Две години по пожарот, „Бигорски“ воскреснува

Манастирскиот конак изгоре токму на празникот Светите Софија, Вера, Надеж и Љубов, па никој не загуби верба и надеж дека тој ќе биде обновен. Сегашната состојба на градилиштето го потврдува тоа