Рудниците имаат век на траење

Резервите од рудниците што се во работна состојба еден ден ќе бидат целосно потрошени, предупредува професорот Тодор Серафимовски

Иван Бојаџиски

ШТИП – „Македонија мора целосно да го либерализира доделувањето концесии за геолошки истражувања, бидејќи во рудните потенцијали се кријат значајни ресурси од значење за нашата економија. Ова е неопходно од две причини. Прво, државата нема доволно пари сама да финансира во геолошки истражувања. Второ, интересот на странски компании што се подготвени да вложат во истражувањата на потенцијалите на минералните суровини и развој на рударството во светот е се' поголем“, вели професорот Тодор Серафимовски. Тој е годинашен добитник на наградата „Гоце Делчев“ од областа на науката за капиталниот труд „Генеза на рудни наоѓалишта“. За оваа област Серафимовски предава цели 28 години, најнапред на рударскиот факултет при Универзитетот „Свети Кирил и Методиј“, а од пред три години на Факултетот за природни и технички науки при штипскиот универзитет „Гоце Делчев“.

„Мора да бидеме свесни дека секој рудник има свој век на траење и дека не се обновува. Притоа мора да ги користиме поуките од минатото кога Македонија затвори три значајни рудници за железо, хром и за антимон „Тајмиште“, „Дамјан“ и рудникот кај Демир Хисар. И потенцијалот од рудниците што се во работна состојба еден ден ќе биде целосно потрошен. Најдолг век ќе имаат рудниците за олово и за цинк. Тој факт пред нас како држава ја поставува историската одговорност упорно да работиме на откривањето на новите рудни потенцијали, кои во Македонија несомнено ги има. Но, за да дојдеме до една таква фаза мора целосно да го либерализираме издавањето концесиски дозволи за истражување на минерални суровини. За ова бев голем поборник во времето кога се работеше на содржината на новиот Закон за минерални суровини“, потенцира Серафимовски.

Тој оценува дека државата има обврска да наоѓа нови рудни наоѓалишта, пред се', поради сознанијата за нејзиниот значаен руден потенцијал. „На теренот на источниот дел од државата, во реонот на Иловица кај Струмица, Казан Дол кај Валандово и во близина на Пехчево, компанијата ’Фелпс Доџ‘ од САД вложува два милиона долари во истражување на рудните потенцијали на бакар и на злато. Нивните досегашни резултати само ги потврдуваат претпоставките дека Македонија е земја со солидно рудно богатство. Во централниот, а посебно во западниот дел од државата, покрај мермерот, постојат значајни потенцијали на бакар, злато, олово, цинк, молибден. Кога постапката за добивање концесии за рудни истражувања би се либерализирала, односно кога заинтересираните странски компании побргу и без многу администрирање би добивале концесии, тие полесно би се одлучиле да инвестираат во геолошките истражувања кај нас“, убеден е Серафимовски.

Според професорот, само на ваков начин Македонија ќе може да се здобие со комплетна документација за својот руден потенцијал, која останува во домашните архиви како трајна сопственост. Од оваа работа корист ќе имаат концесионерите, државата, но и подрачјата на чии локации ќе бидат отворени новите рудници.

Полесно истражување на минерали

Со предложените измени во Законот за минерални суровини ќе се овозможи полесно истражување, експлоатација и стопанисување со минералните суровини. Според Комисијата за економски прашања, се отвора можност за доделување концесии за детаљни истражувања на минералните суровини и се нуди можност за проширување на експлоатационото поле, до една третина во делот на минералните суровини со површински коп, со исклучок на водите, а две третини за минерални суровини чија експлоатација се врши подземно.

„Измените на Законот ќе овозможат зголемување на улогата на општините во начинот на распределбата на концесиските надоместоци. Наместо досегашниот сооднос 60 : 40, во корист на буџетот, со измените се предлага 78 отсто од надоместокот да добиваат општините, а 22 отсто да оди во буџетот, од кои четири отсто ќе се користат за ревитализација на местото од каде што се врши експлоатација на минералната суровина“, рече Методи Хаџи Васков, заменик-министер за економија.

Тој прецизира дека се зголемува и улогата на единиците на локалната самоуправа во доделувањето концесии преку давање мислење за видот експлоатација и видот суровина. Исто така, сопствениците на земјиште на кое има песок, чакал или глина ќе имаат приоритет во добивањето концесија. (МИА)

На 40 нови локации во државава ќе се откриваат наоѓалишта на скапоцени камења и ќе се истражуваат минерали, гипс, варовник и цемент. Компаниите кои ќе ги спроведат геолошките истражувања вчера потпишаа договори со Министерството за економија, како избрани понудувачи на огласот објавен во почетокот на годинава на кој се јавија 133 фирми. - По извршената селекција, беа избрани како најдобри понудите на 40 компании. Три од нив се договори за украсни камења, исто толку за истражување на подземните води, а другите се однесуваат на неметалните минерални суровини. По извршеното истражување, доколку избраните компании се задоволни од покажаните резултати, следната недела треба да учествуваат на вториот оглас на кој ќе се доделат концесии за експлоатација - изјави министерот за економија, Фатмир Бесими. Тој потенцира дека со еднократниот надомест, кој на буџетската сметка го уплатија компаниите кои бараа дозвола за ископи на минерали, во државната каса се инкасираа околу 900.000 евра. Министерот Бесими рече дека во иднина се планира да се распише оглас за концесии за нови локации за истражувања на метали, што рудниците повеќе години ги бараат, но прво треба да се донесе нов закон за концесии на наоѓалишта на метали. Со новото законско решение, кое треба да биде готово до крајот на годинава, рудниците, освен досегашната можност да добијат дозвола за проширување на постојното наоѓалиште на руда, ќе имаат шанса да добијат и нова локација за копање на рудата. Бесими изјави дека до крајот на годинава и почетокот на идната, целото стопанство треба да излезе од рецесија, па според тоа Владата не подготвува нов пакет антикризни мерки за помош на бизнисот. Тој потенцира дека рудниците и целата металургија ќе излезат први од рецесијата, бидејќи цената на металите на светските берзи постојано расте. Затоа, Министерството за економија не предвидува поевтинување на концесијата за експлоатација на металите. Таа досега изнесуваше 0,5 отсто од цената на продадената минерална суровина, која се формира на Лондонската берза на метали, а од следната година износот што рудниците треба да го плаќаат на државата за добиената концесија, ќе се зголеми на еден отсто од продадениот концентрат на руда.