Промоција на Македонија

Документарниот филм насловен „Името е име“ во продукција на Американецот Џејсон Мико, лобист за Македонија, и во режија на Исланѓанецот Сигурјон Ејнарсон, кој работи во Норвешка, наскоро на специјални проекции и на филмски фестивали ќе ја раскаже приказната за Македонија и за апсурдниот спор за името што земјава го води со Грција. Филмот е сниман во Македонија. Има т.н. „он д роуд“-форма. Мотоциклист од Норвешка тргнува на пат низ Македонија и се соочува со сите нејзини убавини и проблеми, доблести и маани. За идејата за филмот, за процесот на снимањето и за неговата натамошна дистрибуција и цели зборуваат режисерот на филмот Сигурјон Ејнарсон и неговиот продуцент Џејсон Мико.

Зошто се нафативте да го режирате овој документарен филм за Македонија?

- Би сакал да отидам уште чекор поназад и да ви објаснам најпрво како всушност ме заинтересира Македонија. Во октомври 2007 година Мортен Харкет, пејачот на групата „А-ха“, беше поканет во Македонија на конференцијата за меѓуверски дијалог, која Владата ја организира на брегот на Охридско Езеро. Во тоа време работев со Мортен, па и јас допатував со него на нашиот пат кон Мароко, каде што работевме на новиот соло-албум на Мортен. Имавме прекрасен викенд во Охрид, каде што разговарајќи со луѓето станавме разгневени од сето ова прашање со името. Како што Џејсон обично вели, идејата се создаде природно, сама од себе. Кога Џејсон во мај 2008 г. дојде во Осло, за издавањето на новиот албум на Мортен „Писма од Египет“, сé повеќе и почесто зборувавме за Македонија и за проблемот со името. Јас сум филмаџија по професија, а Мортен и јас веќе работевме на филм за Источен Тимор на средината на 1990-тите, кога Источен Тимор се обидуваше да стане независен од Индонезија. Тој случај остана некако во заднината и не доби соодветно внимание, иако заслужуваше да биде акцентиран, како и Македонија сега. Така целата ситуација со создавањето филм за Македонија беше, би рекол, органска и природна.

Како ја гледате Македонија - со и без камера?

- Шест пати патував во Македонија и секогаш бев обземен. Како филмаџија сум работел на многу филмови, реклами и музички спотови. Камерата лови посебен поглед во одредено време - го лови моментот. Без камера, се разбира, секој може да види и да искуси многу повеќе. Но за филмаџија исклучително е важно да го улови со камерата тоа што го видел, слушнал и почувствувал без неа. Тоа е малку трик, но тоа е уметноста на снимката. Се разбира, другите компоненти - нарацијата и музиката - исто така придонесоа за финалната слика и беа од витално значење. Па така во овој филм двете мои професии - правењето филмови и музика - совршено се совпаднаа. Но да одговорам на прашањето - ја гледам Македонија како мала земја (патем и јас доаѓам од мала земја, од Исланд), со многу топли и пријатни луѓе, која се обидува да успее во овој свет. Македонија е многу убава земја, која на луѓето како мене им нуди нешто што не можат да го најдат на ниту едно друго место во светот. Но фактот дека сте заложници на своето име најмногу ме вознемири.

Како?

- Бев мотивиран да ја раскажам оваа приказна. Среќавајќи многу Македонци во прошетките низ земјата, бев трогнат од едноставниот факт дека група луѓе што се нарекуваат себеси Македонци - и кои се нарекувале себеси Македонци низ вековите - во 21 век во Европа не можат да се наречат така како што сакаат поради несогласувањето на друга земја. Тоа е погрешно. Никој не може да ви ги диктира името и идентитетот освен вие самите.

Кој е најдобриот начин да се претстави Македонија пред светот? Што би сакале странците да видат во неа?

- Ние не правевме промотивен ниту, пак, туристички филм. Но би рекол дека треба да го претставите тоа што е единствено во Македонија. Патниците, особено оние што доаѓаат од Запад, секогаш бараат нешто ново, нешто единствено. Капитализмот, со сите негови благослови, покажува тенденција на едноличност. Исти молови, иста храна, исти светкави хотели... Што е предноста на Македонија? Не зборувам за економските предности што вие, исто така, треба да ги продадете. Мислам дека имате многу да им понудите на странците. Вашата култура, што ги вклучува и вашата храна и вино, музиката, архитектурата, уметноста, верските институции како црквите, манастирите и џамиите, е едниот начин. Убавината на пејзажот е другиот. Севкупното археолошко наследство и историјата се исто така важно нешто што патниците би сакале да го видат, да го истражат и да научат за него. Во нашиот филм Паско Кузман зборува за цивилизациите што минале низ Македонија и оставиле траги во неа, кои сега и припаѓаат на земјата. Тоа е тоа што луѓето би сакале да го видат. Вистинското прашање за Македонија е како да се сублимира сето тоа и да се испрати вистинската порака - неоткриената Македонија, на пример.

За кое име зборува документарниот филм „Името е име“ што го продуциравте?

- Зборува едноставно за името Македонија. Насловот на филмот произлезе од истоимената песна на Мортен Харкет, норвешки музичар и пејач на групата „А-ха“. Тој напиша песна насловена „Името е име“ за својот најнов соло-албум „Писма од Египет“. Кога почна нашата дискусија за овој филм, помислив дека е малку иронично што песна со ваков наслов се наоѓа на неговиот албум и што тој се интересира да и помогне на Македонија. Песната нема никаква врска со Македонија, но насловот совршено се совпадна. Очигледно, фокусот на филмот е да го сврти вниманието кон Македонија зашто, поради проблемот со името, на Македонија навистина и е потребно тоа.

Филмот има интернационална екипа. Што го предизвика вашето внимание кон ова прашање?

- Идејата за филмот дојде од режисерот Сигурјон Ејнарсон и од пејачот Мортен Харкет. Сигурјон е од Исланд, но сега живее и работи во Норвешка. Иако е филмаџија по професија, веќе 22 години во Норвешка се занимава со музика. Еден од значајните и возбудливи аспекти на овој филм е неговата интернационална екипа. Има голем број меѓународни рокенрол-уметници што учествуваат во филмот или отстапуваат музика за цедето, кое ќе се појави подоцна. Меѓународно познат Англичанец ќе ја сними нарацијата. Не можам да ги откријам сите имиња што се вклучени во реализацијата, но ќе ги објавуваме онака како што официјално ќе го потврдуваат своето вклучување. Другиот значаен аспект се оние што донираа за филмот да биде остварен. Повеќе македонски бизнисмени придонесоа за снимањето и би сакал специјално да им се заблагодарам на „Тинекс“, „МЗТ-пумпи“, „Нова Македонија“, „Агро-Канат“, „Диаг“, „Сартекс“ и „Адинг“, како и на некои анонимни донатори. Од голема помош беа и Филмскиот фонд на Македонија и голем број меѓународни пријатели. Но сé уште трагаме по дополнителна поддршка за да ги постигнеме нашите цели.

Кои се основните цели на филмот?

- Едноставно да го расветли случајот со името, да го истакне ова прашање и да ми каже на светот, особено на оние што донесуваат политички решенија, за проблемот на Македонија и на нејзиниот народ.

Можно ли е еден уметнички продукт да ја смени сликата за Македонија и за апсурдниот проблем за името со Грција?

- Филмот не може да го реши проблемот со името. Немаме такви очекувања. Но се надеваме дека ќе го сврти вниманието на светот кон ова прашање. Нашата целна публика е светот. Целиме не само на обичните гледачи, кои можеби знаат а можеби и не знаат за овој проблем, туку на политичарите и на оние што одлучуваат во големите светски центри.

Каква ќе биде дистрибуцијата на филмот?

- Првата работа е промоцијата на веб-страница, трејлер и друг пропаганден материјал на социјалните нетворк-мрежи, што ќе биде завршено овој месец. Сакаме да почнеме изградба на свест за сево ова. Потоа ќе почне прикажувањето на филмот - на разни национални ТВ-станици и на меѓународни фестивали. Бараме и специјални проекции во Вашингтон и Брисел. Се разбира и во Скопје. Можно е филмот да излезе и на ДВД, а ќе имаме и цеде со музиката од филмот, како и книга со фотографии - различни, но со истата порака.

Јасна Франговска- Нова Македонија

withmacedonia.org/default.aspx?item=page&itemid=10