Охрид - град на УНЕСКО

Горна порта е всушност капија, која е составен дел од големите градски бедеми што го опкружувале градот. Низ неа се влегувало во градот од северната страна, па затоа е позната и како Северна порта.

Денешниот изглед, охридската Горна порта, која потекнува од античкиот период, го добила во времето на царот Самуил во 10 век. Таа отсекогаш била и е влез во една раскошна историска приказна што трае веќе со векови.

Во 2001 година врз неа е извршена конзерваторска интервенција, при што не само што е заштитена туку и е овозможена и старата намена: да може во вечерните часови да се затвора, а во утринските да се отвора.

На само неколку метри од портата минатата година беше откриена античка гробница на млада благородничка, која при погребот била маскирана со златни предмети и килибар, на начин што дотогаш беше непознат. Гробницата потекнува од времето на Александар Први (нарекуван и Филхелен, односно пријател на Хелените, поради помошта што им ја давал на нивните градови), кога Охрид бил именуван како Лихнидос.

На само неколку метри од ова место, во 2002 година беше откриена и античката златна маска, прва ваква археолошка вредност што сега е во сопственост на Република Македонија.

Охридскиот чинар е една од најстарите атракции не само во градот туку и во Македонија. Легендите и преданијата велат дрвото е старо неверојатни 1.100 години, па дури и дека го засадил лично св. Климент Охридски. Постојат и други мислења според кои дрвото е старо ‘само‘ шест века, но прифатено е првото становиште.

Чинарот е своевиден симбол на Охрид. Сведок е на многу љубовни приказни, но сведок е и на многу егзекуции. Крај чинарот почнувал и крај чинарот завршувал животот. Тука, на едно место, во текот на 11 века се собирале човечките јадови и неговите радости.

Во 2002 година при невреме од дрвото се откина најкрупната гранка со дел од стеблото. Потоа е извршена заштита на чинарот, но на начин поради кој охриѓани, дрвото што е средено со нивната душа, сега го нарекуваат Робокап. Колку што ни е познато, при заштитата било предвидено дрвото да биде обложено со вештачка кора, но работата не била докрај завршена поради стандардната причина - недостиг од пари.

Фотографијата што ви ја претставуваме доловува еден поинаков дух на Охрид од пред околу еден век, дух што бил помалку современ, но очигледно зрачел повеќе топлина. Впечаток е дека денес тоа отсуствува на малиот плоштад на кој се наоѓа чинарот, кој дејствува и премногу вештачки за да ви долови барем дел од времето на кое бил сведок

Со оглед на верувањето во чудотворната моќ на св. Наум, манастирот крај Охрид што го носи неговото име и во кој се наоѓа неговиот гроб е еден од најпознатите на Балканот. Оттука, тој е еден и од објектите што, по појавата на првите фотоапарати на Балканот, е најмногу сниман, барем кога е во прашање Македонија. Фотографијата што ја гледате е објавена во Бугарија во 1919 година, што значи дека веројатно е снимена во текот на Првата светска војна, односно по 1915 година, кога Охрид потпаѓа под бугарска власт.

Повнимателните читатели лесно ќе забележат дека фотографот го снимил манастирот од западната страна, во близината на денешната граница со Албанија, односно од местото каде што денес се наоѓаат плажите на воениот автокамп. Од таа позиција не се гледа камбанаријата, која во тоа време постоела и на која се веело бугарското знаме, поради што српската војска подоцна ја урнала.

На средината од десната страна на фотографијата се гледа стара куќа, а на самото крајбрежје човек крај апарат поставен на ногарки. Веројатно станува збор за друг фотограф, чии снимки не се зачувани. Речиси од истата позиција, при идентична околина, неколку години подоцна снимал и српскиот фотограф Поповиќ.

Ова се српски офицери снимени крај денешниот кеј во центарот на Охрид во текот на Првата балканска војна. Во договорот за бугарско-српско сојузништво склучен пред почнувањето на Првата балканска војна, Охрид бил оставен во сферата на бугарскиот интерес, но по почнување на војната настаните се одвивале така што градот влегол во рамките на српските освојувања. Стапнувањето на српските војници во Охрид означува крај на долгата грчко-бугарска пресметка за наметнување на сопствено влијание во градот. Поради српското освојување, во септември 1913 година избувнува Охридското востание на чело се охриѓанецот Петар Чаулев и стружанецот Милан Матов, па не би било чудно ако офицерите од фотографијата учествувале во задушувањето на бунтот. За жал, не можевме да откриеме поконкретни податоци за нив, а прашање е дали такви сознанија воопшто постојат. Српската војска накратко си заминала во 1915 година, кога во градот влегла бугарската војска, за повторно да се врати со крајот на Првата светска војна.

Денес е невозможно во детали да се долови истата сцена затоа што со изградбата на кејот и шеталиштето, целосно е промената конфигурацијата на теренот. Овој дел од Охрид сега е едно долго поплочено шеталиште. Во заднината се гледа стариот дел од градот со Самуиловата тврдина на врвот.

Се надеваме дека фотомонтажата со која српските офицери снимени во 1912 или 1913 година ги пренесовме на денешниот охридски кеј нема да биде погрешно протолкувана.